장음표시 사용
41쪽
Et Buddaeo teste , Laesantis Celsus vocat Omnia , quae lac emittunt l. a. c. 28. Iac , mel , ideoque LACTANTIA , atque omne pisorium opus ; 3c per translationem Quintilianus ait : . . lactandi ingenii gratia ta Plurima autem cognomina Lactantii aetate maxime in usu erant , & nullus eorum temporum Imperator , aut vir literis , vel armis quomodocumque illustris invenitur , qui duplici saltem cognomine non distinguatur . XII. Hactenus de Lactantii nostri denominationibus , de quibus ultra non eramus acturi , nisi contra nostras hasce nominum declarationes plurima militarent argumenta , quae dubitandi caussam olim aliquibus dederant de Lactantii patria inquirentibus , nunc autem quibusdam adeo invidia videntur, ut eum Africanum asserere non Uereantur; inter quos Balutius , fabricius , & Η eum annus , cui subscripsit Lan et , collatis curis effata nostra prosternere , ac , tamquam jamdiu prostrata , percalcare videntur. At avita in Patriam nostram pietas , tantique Civis direptio, illos de opinione sua audacter gloriantes ,
me intactos praeterire non sinunt , quare eorum momenta hete paulisper perpendere non piget, ut appareat, quam debilibus fundamentis illorum opinio innitatur ; propterea enim subjicimus hanc secundam dissertationem .
De Lueti Caelii Firmiani Lactantii Patria, Parentia
bus , atque Consanguineis . I. N TE Firmante Urbis in hujusce dissertationis limi-1ne , aut in progressis , ita aliquando abripiar
42쪽
iniuria , tantum illi Civem vendicare gestiam , summorum virorum in hac controversia , jampridem vulgata, judicia cum suis sundamentis , heic breviter exponam , eis
que perlultratis , quid alii senserint , & quid de semetipso dixerit Laetantius , ingenue reseram , ut inter eos, qui adhuc ambigunt, Aser ne , an Italus Firmianus erit , tandem aliquando , si Superis placet , conveniat,& nuda rei veritas Omnibus innotescat . II. Eos inter , qui de scriptoribus , rebusque Ecclesiasticis , ae de illustribus Viris , a magni Hieronymi temporibus ad Bellarminum usque , scripserunt , nullus de Lactantii patria quaestionem naovit: superfluum fortasse putans , de re sollicite inquirere , aut etiam dubitare , de qua ipsum FiRMIANI cognomen , ab- eodem S. Hieronymo , ceu anthonomastice usurpatum , satis de illius pati ia unumquemque certiorem reddebat. Verum Annalium Ecclesiasticorum Parens Baronius ad ann. CCCII. num. XVI. Ioseph Isaeus in Lactantii sita , suae editioni inserta . Posse vinus in Asparatu Dero : Balutius in notis ad librum de Mortibus Persecutorum . Duta Pinius Iom. IM 'BihI. Tillemoni. tom. v I . Comm: stro bis. Mel. Oudin. is supplem: novis curis impie aucto ad Beuarm. Nourrydi . III. in Lact Cap. I. art. II. Michael a S. Ioseph in Biblio graphis Critica , aliique , quos infra laudabimus , quamvis nihi, certi se apud Scriptores de Lactantii patria reperire potuisse fateantur , aliquibus tamen dilicti conjecturis , Asricanum potius , quam Italum , Lactantium fuisse crediderunt ue eoque processit haec opinio ut Iohannes Albertus Fabricius , in Gymnasio Hamburgenti Theol. D. , es Prosessor inter Protestantes magni
nominis assctveranter dixerit his. Bibl. latinae num. I. asHieron. cap. 8o. de Script. Eccl. z: Firmiani nomen pr
prium est , & undequaque , potius quam a Patria Fi-
43쪽
' mo tractum , quae Siccae Africae potius , quam Firmium α Agri Piceni , in Italia oppidum , vel Formae Campa-α niae fuisse videtur ; licet in sermonibus Bernardini dem Bustis nominetur Lucius Coelius Firmanus teste Beret: nardo Moneto tona. q. Menag. p. 8S. III. Quatuor opinio ista innititur iundamentis , videlicet . Primo quia Siccae in Numidia Arnobium Rethorem audivit Asricanum . Secundo . Quia in Scholis Africae Adolescentulus Sympositum scripsit . Tertio . Quia ex Africa Nicomediam usque Oda orieon a) hexametris composuit versibus , ut de iis omnibus S. Hieronymus testatur lib. de Viris illustr. c. SO. , cujus verba haec sunt z: Firmianus , qui & Laistantius, Arta nobii Discipulus . . . Habemus ejus Sympositum , quod: Adolescentulus scripsit Bodorsorieon h b de Africa us. α que Nicomediam hexametris scriptum versibus &C. Quibus denique addunt Isaeus , Quinstedsius , dc Heu-
Qu arto . Quia a Firmo Fimanus , non autem Firminus fuerat dicendas . Quae omnia hisce verbis comprehendit Heum annus ab initio si. XUIII. ad finem usque XX. hae praescitionis ad Θ, mn π Csterum vulgata est opinio , Lactantium cognomen firmiunt accepille a patria Firmo , agri Piceni oppido , sed hic quidem er-- ror facile consulatur . Primum enim ostendemus inse-α rius , Firmianum fuisse proprium Lactantii nomen , ne-ta que adeo a patria inditum . Deinde Firmo oriundi non: Firmiani priscis appellabantur, sed Firmani. L. Tarum iii Firmani meminit Cicero lib. II. de divin. cap. 7.α ac Plinius lib. VI. epist. i 3a seribit , se a murum in foro
44쪽
α causam Firmanorum . Alter quoque Plinius sa) castel-α tum Firmanorum in agro Piceno commemorat. Perpen-α dentes hoc alii , simulque pro certo supponentes , Ita-- α tum natione esse Lactantium , in eam venerunt opinio-α nem , FormIanum eum dicendum esse a Formiis , urbez: Campaniae . Refert hoc Ptolaenaeus Flavius Anconitata nus , Conjectaneorum b) eapite LXXXIX. addens , seta nec probare id , nec improbare . Nos vero existimam mus recitasse hanc opinionem , e ste eam resutasse . Sci-:: licet turpe es , ut Laetantii nostri c) verbis hic utar, α hominem ingeniosum id dicere . quod is neges , probareta non possit .m Sed quid multis Z Studuit in Africa Lactantius indeta a puero , docuit in Africa , tam denaque ex Africa evota catus est a Diocletiano Imp. Nicomediam 4 Merito igi-α tur Astum eum ortum esse , credimus , ac tam diu cre-- dimus , donec id firmissimis convellatur vel argumenta tis , vel testimoniis . Cumque Siccae primos aetatista annos transegisse Lactantium exploratum sit , quidnis ta credamus , eum Coelii e) Aureliani, Medici , quem: R ipsum Siccensem fuisse constat civem , sive munici
ta pem fuisse Z Uideo quidem , Celeb. Walchium ) ex
ta thylo Lactantii probatum ivisse , eum non esse Afrum . α Sed quam infirmum hoc sit argumentum , vel ex eo parta tet, quod tot nobis supersunt Africani Scriptores, nihil α trahentes e natalis solifrihl ive . Quem enim fugit ,: Afrum fuisse Terentium , cujus stylum certatim collau-α dat universus Philologorum ordo Z Afrum fuisse Cypria-α num , de cujus dicendi genere hunc judicat in modum' ' Laetantius g) noster : Erat ingenio facili , copiose ,
a Hilu natur. lib.III. cap. II. Hieron. Catal. cap. s. in thesauro erit.Gruterii Tom. .p.sso e De hoc vid. Fabrie. Bibl. Lat. lib. q. a Inst. lib. II l. cap. 19. nunia 6, c. I .pa 86A. a v. Plin. l. b. v. eap. 3. , & Salust. Ju- f Dillere. eit. eap. I. pag. I 4. gurtha eap. vid. Fabiac. not. ad g Instit. lib. U. cap. I. nutu. 1s.
45쪽
α to, ut discernere nequeas,utrumπe ornatior in eloquen-- do,an fucilior tu explicando,an poteπtior in per aden-α do fuerit. Quis nescit, Afrum fuisse Augustinum, itemta que Optatum Mileuitanum , quorum dictio satis pure, ta nitideque profluit Z Ut adeo mirum esse non debeat , α nos nihil moveri illo Cl. malchii argumento , sed certa tum habere , Actum fuisse Lactantium : quae sententiata etiam placet Tille montio in Commentariis so) Hist
π riae Ecclesiasticae, Baiugio, b) atque Cl. Fabricio se)
α Unde igitur, inquies, Firmiani nomen Z Fuisse hoc pro-α pritim virorum nomen , illo aevo non infrequens , facita te sibi persuadebit , qui consideraverit , plura veteri-α bus nomina suille propria a Firmus α deducta . Non α enim solum ipsum nomen Firmus factum est nomen pro-za prium , sed etiam Firmius , Firmicus , Firminus, α Firmilianus , Firmi unus . Pari modo a Fausus habe-α mus. nomina propria Fausti , Fausuli , Fausini , Hu-α siniunt , a Marcur nomina , Marcionis , Marcelli , α Marcellii, Marcellini ; a Marte nomina MartiI , Marta lini , Martimani , Martialis . Eadem ratione ortata sunt nomina Probi, Prohini , Probi ani ; Luinti , diuinta iii , uinii ni , Iuintilia , Luintiliani ; Servi , Sem: sit , Serviani , Servivi; Minutii , Minutiani , PH-α ici , Prisciani , Flacci , Haecini ,. e, Flacciani . Utita igitur in hoc catalogo videmus FauMinus , R HUN
za , Martinos , & Martianos , Prohinos , dc Probiari nos , 3c Flaccinos , bc Haccianor, siC nec mirum vide-α ri debet, Firminos extitisse, ac Firmianos: neque adeo,
a Torin VI. pag. 2. . In Proem. ad lib. de Morri pers epist. 1., R et x. Item Rugust. lib.'. Consest. cap.6. a Firmini eujuelavi metukut Plin. L e Flaccini ei juldain fit mentio in Lacta iii lib. de M. P. eap. i5μ n. q. Flac ciani vero cujuslam meminit August. lib. I. contra Acadein. cap. s.
46쪽
α audito Firmiani nomine , continuo de urbe , hominis patria , cui nomen Firmum, cogitandum est . Hactenus Heumannus , cujus ideo verba integra dedimus , ne illius momentis vis aliqua a nobis detrahi videatur , & quia nullus est , qui eo luculentius hocce argumentum pertractet .
IU Sed antequam aliorum Scriptorum contraria iis iudicia reseram , liceat mihi oro , obtestorque , adducta fundamenta paulisper collustrare; etenim satis debilia esse nemo cordatus non videt; ideoque quamplurimi emunctae naris viri rem in suspenso reliquerunt , exemplo
Gelasii Papae primi , qui in decreto de recipiendis , Scabjiciendis libris ex Florentino Ms. codice antiquissimo , a Luca Holstento , & Emmanuele a Schelestrate ma-Σime commendato , scripsit : Opusula Lactantia , flve Africani , isse Firmiani &c. Adde Bellarminum , Lab-heum ad eundem , Gallarum in vita Lactantii, Gulielmum Cave , Moreri , Ceillier tom. III. Hist. Auth. Sacror.
c. 28. Christian. Iocher, & Iacob. Christi I lin in suis Lexicis , alto'. supra laudatos. U. Mihi itaque ad ima eorundem sundamentorum descendenti , N principem illorum lapidem collustranti, nedum debilia , sed satis nutantia , maleque jacta videntur . Nam quamvis S. Hieronymus , ex quo omnes hisce fundamentis vim tribuere nituntur, Arnobium dieat Siccat in Numidia florentissime Rethoricam docuisse, δc Lactantium inter ejusdem discipulos recenseat , attamen nusi quam reperies , vel Arnobium alibi Rethoricae praecepta non tradidisse , vel extra Africam audiri non potuisse a Lactantio; quod prosecto Criticis nostris erat validissimis rationibus , atque authoritatibus firmandum , ante quam dicerent exploratum esse,Siccae in Numidia Firmiani fuisse Arnobium Rethoricae praeceptorem. Non enim desunt Scriptores , qui Romae asserant , Arnobium docuisse , ibi-E a dem
47쪽
demque a Lactantio fuisse auditum . Trith. de Seripi. Eccl. Bejerlinck T. V. H. Centuriat. Magdeb. Cent. IV. Philippus Bergomen. Suppl. Chron. l. v II I. Emmanuel Betui ejus in Praefat. ad edition. Oper. Laeti cum comment. Xixti Betuleii Parentis sui, qui hoc erui posse putat ex verbis ejusdem Arnobii dcc. & nuperrime Io: Antonius Sergio in Praefat. ad lib. Italic. Io: Angeli Gennaro sa) . VI. Liceat tamen per me asserere , Lactantium Siccae in Africa institutum fuisse sub Arnobio Rethoricis disciplinis ; num propterea Aser, Sc Siccensis erit Lactantius noste, iudicandus ὶChratippi Athenis auditor fuit Marcus M. Tullii Ciceronis filius adolescens , dc tamen quis adeo demens , ut asserat , eum Atheniensem fuisse , non autem Romanum , ex Arpino Volscorum oppido oriundum ZHieronymum ipsum nonne Stridon, ut Gennadius ait , in Dalmatia genuit , Roma sub Donato erudivit, Bethlem habuit sanctioris Philosophiae discipulum simul , de Magistrum ὶ Augustinus Aser , Tagaste in Numidia natus , nonne Mediolani Ambrosium , Sanctissimum illius Ecclesiae Antistitem audivit , Sacra eloquia exponentem , eodemque duce Sc Magistro Manichaeorum castra subvertit postquam in eis stipendia meruerati Orosium in Hispania omtum addiscendi cupidum in Africam ad eundem Augustinum audiendum trajecisse, quis ignorat. Quid de Platone , quid de Pythagora , quid de plerisque omnibus non luna antiquis, verum etiam recentioribus Philosophis, dicendum esset , si eorum patriam a locis , in quibus vel addiscendo , vel docendo operam studiis dederunt , eruere vellemus : Nonne jam nobis innumerae essent statimeontroversice , 8c quidem inutilissimae , de eorum natali s lo dirimendae t Non amplius de Homeri patria septem duntaxat Graeciae Urbes pugnarent invicem , sed Urbs pene omnis merito, & jure se a nobis repetere posse ali-
48쪽
'uem Civem suum , sibi inique ereptum , conqueri iusti sive posset: Quis ergo adeo caecus est , ut non videat, primum liocce fundamentum solo intuitu sanae mentis dirui Z Neque posse nos heic ultra commorari, nisi obrui ruianis aedificii velimus, cujus prima basis eversa jacet, non qaidem vi, aut impetu , sed sola inspectione , oc advertentia iudicii tUII. Ad secundum ergo fidentius accedamus; sed cave Lector, ne inconsiderantem te seriant rui me; nam ex hactenus di istis hocce quoque male jactum apparet, &subito collabi sub mole minatur ; dicunt enim : Lactantius in Africa adolescentulus Nosum ier sit: Scilicet eodem in consequentis. vitio laborat , iliciemque sub jacet ponderibus , quibus aptum non est substinendis. Prieterea scias , quod in antiquis S. Hieronymi Codicibus Mss.& in vulgatis a Fabricio Commentariis ejusdem , voces illae in Africa , non adsunt , & Mariano Victorino , testimonium de sua editione serente , compertum est , ibi dem scriptum non fuisse in Agrica , sed potius A icae ;Quinimo A scae mentionem omnino in Codicibus quimbusdam de fui sie , unde subdit: Vox A leae olim deerat et nos ex Sophronio , ct vetustis exemplaribus restituimus . Hernestus Salomon Cyprianus in suo quodam Ms. Codice legisse testatur in Schesis Africae.& Centuriatores Mag- de burgici Cent. IV. cap. x. , Symposium scriptum a Lame tantio assierunt Ad adolescentusis A icae. Quamobrem sedulo perpende , num ex iis , quas hactenus Observavimus , variantibus lectionibus additum hocce inter glosi semata recensendum tibi quoque videatur , ut visum est. etiam Heum anno , qui β. I. suae Praefationis ad Sympo- sum plane professus est hisce verbis ; Suspicor igitur diligentiorem quempiam Hieroumiani Catalogi lectorem si recordatum ex capite proximo , Arnobium Lactantu, prccescorem , Siccae in Amea docuisse , ad haec verba :
49쪽
Θmpsum , quod aduescentulus for sit , in margineianum verbum Siccae adjectine. Suspicor porro , gustema hoc , quod vocant , non Da multo pos , uti eri consue-iit , in ipsum irregri e textum. Ubi cum librarius , quid secae esset , nesciret , maluit reponere Asescae . Librarii enim, imo nosero Hiero umo sa) observante, scribura, non
quod inventuus, quod intelligura, Mum alienos errores emendare nituntur , sendunt Dor . Successit , ροι, alius paulo doctior, sive librarius , spe lector , qui videns , Latine dici non posse: scriptis Africae , felici , s Minervae , Gratii ue plaeet , ingenio , duo iungens verba, se refcri ψt: in Scholis Africae cte. Ideoque , ut sibi constare videretur Heumannus , in suis annotationibus ad Symposii Prologum , quamvis omnes edisti , ac Mss. legant. Sic me Sexte doces , sic te deliro magistro . vel 5u tu doces se re deliro Magistro . Ipse tamen audaeter scribit , sibi pro textu sufficiens . Me me Sicca doces , Sicca deliro magistra . Haec pro ratione subdens ri certe in Codice Ciasulionii extahat : SIC TU Es Cude facere licet. Sic ΜΕ i scilicet , Με transit obscripturae viciniam in TUE . VIII. Rilum teneas , si tam serreum pectus habes , amice Leetor , nam quae sequuntur stomachum movebunt potius , quam splenem , adeo manifesto mendacio inepta sunt ad id probandum quod asserit; ait enim , α Caere rum in Urbe Sicca eukoratam esse hoc Θ Gum , dum istrare nos Petra Hieroumus , qui cap. 79. 9 do. libri de Script. Eccl. memoriae prodidit , Lactantium sICCAE , quσAfricae Urbs eras , Aruobio usum esse Metisro . Vide supra β. V. & seqq. , quam pessima fide laaec dicta sint; &memento ipsum Heum annum verbis suis q. superiori relatis professum esse , verbum illud Siccae in Hieronymi tex
50쪽
tum irrepsisse , & ab aliquo fuit te additum . Certe Raphael sa) Volaterranus verba Hieronymi exscribens ait de L actant io G Seri t adolescentulus Sampssum ; OAfricae Odoeporicon ex Africa urique NIcomediam hexu- metris ver bus. Ex quibus verbis Africanum iter scripsis. se Lactantium , ac simul SImpossum eruitur quidem; nullum autem ex his operibus concludi potest in Africa , scriptum esse . IX. Praeterea , nescio an cum Lactantii ni stri adolescentia componi possit Arnobii Magisterium ; Primo quidem , quia ipse in eodem Symposii Prologo diserte ostendit, Magistium suum tunc quendam suisse Sextum nuncupatum . Sic me Sexte doces , sic te deliro Metisro : Secundo , quia ἱ Quamvis Adolestentuli aliqui , praecoci
donati ingenio , possint Rethorices precepta audire , non tamen mos erat antiquis , eos statim Rethoribus tradere , nec Rethores eos suscipiebant , literis oratoriis instituendos , nisi prius sub Grammaticae Praeceptoribus profecisi sent , aliarum que dilciplinarum studia ingressi saltem suissent , ut Quintilianus , oc Cicero ostendunt , de iis i euienter agendo. Tertio demum , quia , quum ex Hie ronymo, ec Eusebio , in extrema senectute Lactantius Magister fuerit Crispi Caesaris , ante annum aerae vulgaris CCCXUII. , ut nos infra demonstrabimus b) , quomodo adolescens poterat ede Arnobii Discipulus , si & hie e dem tempore , quo Lactantius senex libros suos contra Gentes scribebat,ia ipse elucubrabat suos contra easdena 8 Verba utriusque proseram id clarissime asserentis . Arnobius lib. I. pag. mihi II 2. I. a. Trecenti sunt anni ferme minus , vel plus aliquid , ex qua carpimus esse Grisiani , O Terrarum in Orbe censeri: Lactantius vero in Epito-