장음표시 사용
81쪽
deinde , mutata littera Messia ; Plutarchus vit. Bru-- ti P. I Oo9. L. AEmilius Mamercinus Privernus a Pri-α vernale bello. Livius lib. 7. c. I S. de aliis res cla-- rissima est , quamvis illis usura nominum horum ma-α gis fuerit privata. α Addo stylum, dc elegantiam Lac tantii , quae opinio-α nem meam magis stabilit , & confirmat, originem ejusta ex Latio , sede cultioris , re ornati sermonis ; minusta autem ex Africa esse petendam. Patria, re naturata stylum, ac dicendi facultatem, S nitorem juvant, bcta provehunt ; 3c sermo veteris Latii aliorum , qui ex-α tra illud oriundi sunt, multum praestat, quamvis 2: alioquin suerint clarissimi; & adsecuti sint . singularem. α ingenii, 3c doctri me gloriam . Dictio Afrorum fuit ta minus elegans, horrida ; puritatis non adeo diligens , α quod ex eorum monimentis illustrari potest , qui interra eos nituerunt ingenio. Cl.Fabricius B. lat. lib III. c. 13.
α pag. 638. de Marciano Capella :sed frigst, ut es mor Afrorum, dictione aspera , semibarbara , quandoque, et di cili soram profa oratione : adde Uossum de
- aniata. Lib. I. c. 7. Lud. Viv. lib. 3. de ratione dicen-
α δε : De stylo Arnobii, Lactantii Praeceptoris, Hierony. α ad Paulinum Epist. II. Arnobius inaequaias es, abrique operis fui partitione confusus ; R summus Virm Spanhemius his. Eccl. t. I. dicit , stylum ejus sapere
dictionem Africanam , unde Busicetum , germanitus sta di erras , improbe, commetari, coimbibere, conducet σ:et maiadicta. Adde Du-Pin. BULAuth. Ecel. t m. Ig.aO3. π Aliter vero Caveus H..L. p. 8o. De Tertulliano, ta que eloquentia Lactantius Instit. lib.v. c. I. Tertullianusta fuit omni genere litterarum peritus , sed in eloquendota parum facilis , minus comptus , ct multum Oh u G rus fuit: meretur latinitas Tertulliavi peculiare opus, quo
82쪽
α quo illa explicari , atque illustrari possit. Huc et iaci. z: pertinet Cyprianus , confer Du-Pin Bibl. t. I. s . I I. α I 4. Item Aput ejus Madaurensis , ut de aliis taceam . Hactenus Walchius , a quo eadem eXpenduntur in His. eri . utinae unguae , aucta secundis curis , & Iacobo Facciolato paucis abhinc annis ab eodem malchio nuncu
XXVII. Neque hele mihi dissimulandum esse puto ,
quod Heumannus contra hanc Walchia nam confirmationem , a Lactantii stylo petitam , reponit , ut ex facili responsione magis . atque magis appareat vanitas suarum conjecturarum , quae ab eo sunt propositae , ut supra vidimus β. III. hujus: Disi. Respondeo igitur nihil exemplis a se adductis , confecisse Heum annum. ad Walchii confirmationem ex Afrorum stylo depromptam, vel in minimo labefactandam ; potius ex iisdem nos illam apte illustrare posse contendimus , & ut eodem Ordine procedamus, quo ipse usus est: universus Philologorum ordo s& qui certatim collaudant Terentii Africani puritatem latinae dictionis, probe norunt, . illam non acquisivis e Terentium in Africa , in qua natus erat , sed Romae , quo adolescens admodum pervenerat, & ubi quum Terenti Lucani libertus esset , ab eodem eruditus , & libertate donatus fuit . Quinimo Cicerone, Varrone , ae Quintiliano testibus ,. Lassii , atque Scipionis Africani opera eum in scribendo adjutum , atque expolitum didicimus; quam famam , ut bene, observat Hossinannus , ipsemet Terentius augere visus est in Prologo Adet boru- , in
quo non nisi leviter ab hac nota se purgare conatur; qua-Propter etsi natione Africanus , non tamen dictione , aut
eloquentig , seu scribendi ratione dici potest , quae tota quanta Romana est . De D. Cypriano , ejusdemque stylo, propter Lactantii aut horitatem in re , de qua Judexme-
83쪽
rito dici potest, nihil aliud reponam , nisi id, quod ipsemet Lactantius ait paullo ante recitata ab Heum anno verba , videlicet: Unus igitur praccisuus, ct curus extuli Curianus , ubi nollem ex hoc uno flore , hortos sibi instruere posse , cogitaret Ueumannus: tum maxime ,
quum in eo peregrinitatem deprehenderint Daniel Geo gius Mortiosius de Palatinitate Liviana cap. IX. , & seq; Christoph. Daumius I. de Causa Amissae elog. Du-Pinius in Bibl. , ubi etiam verba quaedam recenset duriora , &minus latina . Vide alia apud Dod ellium in di=ertationibus Caprianicis , atque passim in annotationibus a Johanne Fello recognitis , & illustratis . Ab his eloquii notis tam longe abest Lactantius noster , ut nullus ex Ecclesiasticis Scriptoribus sit eo proximior in puritate latini sermonis Gesari, Ciceroni , & . Cornelio Nepoti , ut insta visuri sumus sa) . Ad Augustini autem , aut optati Mileuitani , aliorumque Afrorum exempla , nihil a nobis reponendum est ; sed potius Heumannum ad Philologorum iudicium , ad quod nos provocat , relegandum nullus enim est , aut aliquando fuit in eorum ordine , qui multum Africitatis , ut cum Ludovico Vives loquar , in
eorumdem operibus passim non offendat . , XXVIII. Fundamentis ergo , quibus innituntur Authores negantes,Firmianum Italum esse ad ultimum usque
lapidem iterum iterumque convulsis, quid aliud superest nisi audire Heumannum palinodiam recantantem ZIpse siquidem , se eam recantaturum spopondit , quoties id , factum videret firmissimis argumentis , vel testimoniis .iani Vero utroque refutationis genere , quod ipse opta-at , equidem , nisi mea me fallit opinio , mihi videor hactenus confecisse. At si adhuc victas dare manus recu- . sat ,
84쪽
sat , id mihi explanet , quod ipsemet Lactantius de Gentilibus suis ait lib. I. Divin. Instit. cap. xv m. a seg. 8. ubi Graecorum in consecrandis hominibus vanitate derisa , sic statim prosequitur , de Romanis loquens . Luid no i Navi spientiores i qui Athleticam quidem virtutem con-umnunt , quia nihil obesi ; sed regiam , quia late solet nocere , iis admirantur , ut forces, ct bellicosos Duces in Deorum carium locari arbitrentur . Ii autem , qui Nostri heic a Lactantio vocantur , Romani sunt; siqui dem seg. II. exemplum affert Scipionis Africani , qui apud Ennium ait: Si fas caedendo carisia fandere euiquam es: soli earli maxima porta patet. Nam is non solum revocatum ex Italia Annibalem apud Zamam Urbem , Elephantis in fugam actis , caesisque quatuor Carthaginensium millibus , superavit , 5c Africanus a devicta Africa dictus est ; sed insuper victis Carthaginensibus durissimas leges imposuit , quas lege , Lector , apud Livium Dec. III. l. x. cap. xI I. , &XXVIII. Apud Eutrop. l. III. H. Rom.&c., indeque judica, an Scriptor Africanus , qualem aliqui , historiarum penitus ignari , Lactantium dicunt , inter suos recensere potuisset illos ,
qui tamquam Deum consecraverant tam severum , tamque immanem Africae Vastatorem XXIX. Hinc accedas velim ad Cap. xx I. ejusden lib. I. a seg. q. , ubi Lactantius de suis Civibus sermonem iterum instituens , postquam ferarum gentium sacrificia , humano sanguine foedata deploraverat , sic locutus est : Sed de barbaris non es adeo mirandum , quorum religio cum moribus congruit. NosTRI VERO , qui semper mansuetudinis , ct humanitatis gloriam Isbi vindiearunt , nonneiacrilegis his Sacris immaniores reperiuntur Z Ni enim potius scelerati sunt habendi , qui , Κ quum
85쪽
quum stat liberalium disciplinarum stadiis expouit , ab
humanitate desciscunt, quam qui rudes , ct imperiti ad
mala facinora bonorum ignoratione Iabuntur. A aret ςamen , antiquum esse hunc immolandorum hominum ritum : quidem Saturnus in Latio eodem genere facri iacultus es; non quidem ut homo ad aram immolaretur , sed ut in Tiberim de ponte Milato mitteretur . XXX. Explicet mihi, oro , obtestorque Heumannus
quomodo , quave ratione de Africanis dici possit , quod semper mansuetudinis , ct humanitatis glorium Fbi se dicaverint i quod liberalium disciplinarum sudiis o
rint expoliti , & quod barbaris nutionibur non suillant a Lactantio accensendi Z Ratione probet , exemplis , authoritatibusque confirmet; & statina suae desperatae causis me habebit assertorem. Sed ecquando hoc praestare poterit adversus tam clara , tamque manifesta ejusdem Lactantii de suis Civibus testimonia Z Inter eos quippe eum natum , educatumque fuisse dicendum est , quos ipse no-sros appellat, qui praeter Italos alii esse non possunt . En verba a capitis exordio repetita die Diximus de Diis ἰοῦ ipsis, qui coluntur. Nunc de Sacris ac Mysteriis eorum G pauca dicenda sunt. Apud Cyprios. humanam hostiainta Jovi Teucrus immolavit , idque sacrificium posterista tradidit: quod est nuper Hadriano Imperatore sublata tum .. Erat lex apud Tauros , inhumanam , & ferainta gentem , ut Dianae hospites immolarentur: & id si α crificium multis temporibus celebratum est. Gallita Esum, atque Teutatem humano cruore placabant .
x: Ne Latini quidem hujus immanitatis evertes faerunt, α siquidem Latialis Iuppiter etiam nunc sanguine colitur α humano .. Quid a Diis boni percantur , qui sic secrifi-α cant Z Aut quid tales Dii hominibus praestare pollunt s. α quorum poenis propitiantur ξ α dcc. Quae superius, re
86쪽
titavimus , quorum sensus est: Non miror haec barbaras fecisse gentes , miror eadem a nostris perpetrata esse, qui semper mansuetudinis gloriam sibi vendicarunt, quique liberalibus disciplinis floruerunt. Attamen antiquum hunc immolandorum hominum ritum, apud eos negare non possum et Siquidem Saturnus in Latio eodem genere Sacrificii cultus est. Ad haec autem respexisse Macrobius I. I. Saturnal. cap. v II. Videtur , Nam is etiam de eo dem sacrificio loquens , ac de more missitandi per Saturnalia cereos ait: Alii cereor non ob aliud mitti putant,
quam quod hoc principe ab incomi , ct tenebrossa vita , quin ad lucem , ct bonarum artium Mentiam editi δε--. Italus quippe fuit Macrobius,Patria Parmensis, ut Riceiolius tradidit in Amageso. Temere ergo, & contra La-oantii testimonium agunt, qui eum Afrum dicunt, quum ipse Afros nec nominet inter eos populos, inter quos Gentiles suos bonarum artium studio expolitos , & humanitatis gloria florentes , memorasse certum est, harbaris quibusvis nationibus exclusis. Inhumanos autem fuisse habitos a Lactantio populos omnes, quos in laudatis verbis recensuerat, praeter Latinos , dubitari non potest : nam de Cypriis , & Tauriis clarissimum est , nec probatione indiget, inhumanas esse, ferasque gentes . Gallos vero a Romanis inter barbaras, immanesque Gentes, una cum Afris, & Hispanis annumerari consuevisse, etiam postquam Reipublicae Romanae subactisuerant, verba Ciceronis Ostendunt, quibus Quintum
Fratrem lib. I. Epist. I. sic compellat: Si te fors A ir; aut Difflavis, aut Gauis 'aefecisset, immanibus , ad
barbaris nationibus: lcmen esset humanitatis tuae , conaflere eorum eommodis , ct uiuuati cte. En igitur inductione demotistratam exclusionem barbarorum, de quOrum immanitate mirandum non esse , Author noster aje-- Κ a hat ,
87쪽
hat, simulque declaratum , inter Latinos Populos , quales olim Itali omnes dicebantur , teste Dionys. Hal. LI. Antiq. Roman. ,Lactantii nostri incunabula esse perquiren- via , ut appareant, qui nam illi sint , quos nos os ipse appellat , communi Italis omnibus vocabulo 3 quamvis
extra Latium natis , quemadmodum eos vocat lib. I. Divin. Instit. c. V. , ubi ait no orum primus --ro , ibidemque hi nos i , scilicet Ovidius , dc Παλlius 3cc. XXXI. Qine testimonia si adhuc Heumanni, aliorumque animum non persuadent , addo ea , quae habentur cap. v. lib. de M. P. , ubi de Sapore , Persarum Rege , qui Valerianum Romanum Imperatorem vinculis manci Patum , sibi terga , quum equum , aut currum ascendebat , praebere coegerat , loquens , Valeriani dedecus hisce verbis describit seg. 6. Posea vero quam pudendam vitam in illo dedecore misit,direpta es ei cutis, exuta visceribus pellis , inuecta rubro colore , at in Templo barbarorum Deorum ad memoriam euris i triumphi , LEGATI sQUE NosTRIs semper esset Oseului , ne nimium RoΜANI viribur fuis Merent , quum exuvias cumi Principis apud Deos suos cernerent. Italus ergo, & quidem Romanus Lactantius , utpote qui NosTRos appellat Legatos ad Persarum Regem , Roma missos , non antem Asticanus nam si ex Africa suisset oriundus , quonam ju-
Te NOSTROS vocare potuisset Romani Imperii Legatos rQuod autem barbarorum nomine nunquam ab eo Romanos appellatos suisse, aut appellari potuisse manifestiGfime ostendit , illud est , quod habet cap. IX. ejusdem Iibelli, ubi sic legitur seg. i. Inerat huic hesiae de Herculio loquituri naturalis barbaries , ct feritas , a Romauo Sanguine aliena. Quid clarius , quid disertius a nobis afferri possit , ad opinionem de Lactantii patria apud
88쪽
apud Afros evertendam, atque aci eam apud nos firmandam , equidem non video XXXII. Neque heic reponant , si Romanus , quO- . modo ergo Firmanus Lactantius t Non enim mentiar sit . dicam , Romanos inter & Firmanos commune suisse ius Civitatis , ideoque Franciscus Pamphili , Poeta Sedi. tempedanus lib. i. PIcen. a vers. 63 7. ait:. . Stat vetus excesso munitum vertice Firmum. hem Romani jam coluere Patrer .
Dicta quod haec fuerit Romana Colonia Firma , Et tenuit subilem semper amica sidem .
Non me latet , in Africam quoque Colonias Romanas deductas aliquando fuisse , 3c unam ex eis Siccam in Numidia esse, ut testatur Plinius I. v. c. v I II. , sed eodem Plinio teste , non omnes Coloniae jure Civitatis Romanae V fruebantur , ibidemque satis clare Ostendit , unum tam tummodo in universa Numidia oppidum suisse HERACHA. nomine , in quo Cives Romani degebant. Nostri vero indiscriminatim, & promiscue Firma- ni , ac Romani Cives appellabantur, ut ex Plinio Secunc do eruitur l. vi. epist. ad Sabinum , ad quem scribit . Proinde Firmanis tuis , ac jam potius nos is obliga με dem meam dic. & ex Cicerone , ut j. xlv. Vidimus , quii eos Fratrum vocabulo decoravit, cujus ethymon, secun-
dum u Nigidium , idem valet ac fere alter, & juxta Isidorum b) quadrifariam de iis dicitur, qui aut natura,
. aut gente , aut cognatione , aut affectu copulati sunt. Ideoque Romani Consules, quum Legatos Coloniarum alloquerentur , qui, secundo Bello Punico saeviente, negabant esse unde milites , pecuniamque P. R. darent , cobortati eos sunt, redirent propere in Colonius , tam-ri quom
89쪽
quam integra re , locuti metis quum a s tantum nefas , cum fuis consulerent: Admouerent , non Cumsuu I , neque Tarentinos eos esse, sed Romanos, inde oriundos ; inde in Colonias , atque in agrum bello captum , sirpis ouingendae mi fos: quae Πberi parentibus debere σι , ea tuos Romanis debereos ulla pietas, si memoria antiquae patriae
esset e. ut apud Livium legitur sa).. XXXIII. Quibus omnibus illud potissimum addendum est , quod jam supra tetigimus , sed heic proprium locum habet, & ad secundam , quam iam inchoamus dissertationis hujus partem spectat , videlicet , Gentem Coeliam , ex qua Laetantium in lucem venisse vidimus ex Andrea Schotti , inter praecipuas Romanas Familias locum habuisse . Id aperte , & luculenter ostendit Pighius ex nummis , atque argenteis sigillis , QUIBUs ut ipsemet ait tom. 3. pag. I 36. loquens de quibusdam descendentibus a Latore legis Coelia: α Pos TERI NOBILITATEΜ , ATQUE VETUSTATEM GENTIS , FAΜILIAEQUE. SuRi Pu-BLICARE UOLuERuNT α Non piget heic unum ex illis ejusdem Pighii verbis describere Habet Nummus iste α δεα ciem ad vivum , ut apparet ex statuis , imitatam , Prin-α cipis Gentis Coeliae , qui natione Tuscus , & nomineta Coelius Vivenna didius, Romulo , contra 'Sabinos be α lanii , suae Gentis auxilium ingens adduxit , 5c post V α ctoriam , Romulo gratus , Romae manens , in Montem sedem fixit , qui ab ipso Caelius est appellatus , mi M. .: Varro , Festus , Dionysius , Tacitus , 3c alii memoriae: prodiderunt . Ab ista stirpe , se prognatos C LII CAL-α DI jactarunt , ut docent antiqui denarii , quos ejus: Familiae Caldus quidam IiVir monetalis cum Lucio: Caldo Epulone VIIViro, qui ex nepotibus , nisi sal
90쪽
- lor , hujus Legis Latoris, fuere , cudi curavit. Quod Σ ex suorum sigillis, atque notis colligimus. Nim prae-Σ ter Gentis Coeliae Principem, Familiae quoque suae deco-α ra promulgare in his voluerunt titulis, at que rebus ge-Σ stis hujus praecipue Legis Latoris, Avi for taessis ipsorum, α cujus hanc Legem Tabella tali 1L- xl signarunt, ejusta vim exprimendo notis L. D. id est LIBERO DAMNO. Etta addiderunt nomen ejus cum titulo Summi Magistratusta in hunc modum : L. COELIUS CALDus Coss.. Hic enim: primus ejus Gentis,ac Famili ,homo novus: ut ait Cice-α ro,contendit haud parvis Nobilium inimicitiis adsum-α mos honores.Alia vero nummi di sti pars repra sentat nota bis caput Solis cum radiata corona inter scutum oblon- π gum, rotundamque parmam, quae sulminis, atque stellata rum quasi globulis , vel punctis, ornatur . Quibus sim-α bolis per anagogen respicere videntur ad Gentis , fata miliaeque nomina .. Nam Coelii , vel CHA, utraquem diphthongo , a convexione , & Caelatura , sicut &Coe-α tum ipsum , & Caldi a calore Coeli, & Solis appella-α ri voluere , quemadmodum indicare videntur eorum: numismata; α hactenus Pighius tom. III. Annal.Rom. ad
XXXIV. Perigonius vero de Gente Coelia loquens in lib. de Numm. Coss. pag. 268. , diversam. putat gentem COELIAM a Gente CAELIA ; Illa enim , ait, ab antiquom nomine Etrusco COELE e it derivanda , sicuti ab eodem: nomine , seu a COELE VIBENNA , ut a Varrone , &α Tacito. nominatur etiam Mons COELIus in Urbe &c. ta At CAELIAE nomen a CAIo , vel GAIo lubens duxe- α rim , & analogice prorsus &c.. Adde Fulvium Orsinum mil. Ram. Uaillant mmm.. Anci .. Famil. Rom. U. I. pag. 29 I. Moreli. in Te ur. Fumit. CAELIA & COELia eum uotis criticis Avercampi , qui omnes Gentem Caeliam