장음표시 사용
491쪽
Re est, ut post haereditates , quae testamento relinquuntur , de singulis quoquei rebus, per Iegatum vel fidei commisium, quae per omnia exequata sunt, relinquenis dis, e X ponamus . Legatum est , inquit Vlpianus in Enchiridio, quod legis modo, id est, imperative, testamento relinquitur. Nam ea quae precativo modo relinquuntur, fidei in commilIa vocantur . Legamus autem quatuor modis, per vindicationem, per damnationem, sinendi modo, per praeceptionem. Per vindicationem his verbis legamus: Do, lego,capito, sumito, siue habeto. Per damnationem his verbis: Haeres meus damnas esto dare, dato, facito, haeredem meum dare iubeo. Sinendi modo ita : haeres meus damnas esto, sinere Lucium Titium sumere illam rem, sibiq; habere. Perpretceptionem se: Lucius Titius illam rem praecipito. Per vindicationem legari possuntres: quae utroque tempore ex iure Quiritium testatoris fuerunt, mortis.& quando te stamentum faciebat pretier quam si pondere, mensura, numero contineantur: in his enim satis est, s vel mortis duntaxat tempore, fuerint ex iure Quiritium. Per damnatione omnes res legari pota sunt,etiam quae non sunt tellatoris dummodo tales sint, quae dari posIunt. Liber homo,aut res populi,aut sacra, aut religiosa nec per damnationem legari potest, quoniam dari non potes . Sinendi modo legari possunt res I ropriae testatoris,& haeredis eius . Per praeceptionem egari pollunt res,quq etiam per vindicatione. Si ea res, quae non fuit,utroque tempore tellatoris ex iure Quiritium,per vindicationem legata sitdicet iure ciuili no valeat legatum, tamen Senatusconsulto Neroniano firmatur: quo cautum est, ut quod minus pactis verbis legatum
est perinde sit ac si optimo iure legatum esset. Si in singulos annos aliquid aiscui legatum sit, Sabinus cuius senae ientia
492쪽
tentia vera e st) plura Iegata esse ait,& primi anni purum:
sequentium conditionale . videri enim hane inesse eonis ditionem, Si vivat. R ideo mortuo eo ad haeredem lega. tum non transire. Si legatum se relictum, annua , hi-ma trima die. triginta forte dena per singulos debentur annos , licet non fuerit adiectum , aequis pensionibus.
Proinde & si adiectum fuerit, penso nibus, licet non se insertum , aequis , item &si scriptum fuerit aequis, licet non sit adiectum penso nibus, dicendum erit aequas feri. sed si adiectum sit pensionibus in aequis, inaequales debes buntur. In singulos annos relictum legatum , smile estvlui fructui, cum morte finiatur. Sane eapitis deminutione non finitur, cum usus fructus finiatur,& usus fructus ita
legari potest: Titio usum fructu fundi do lego: Se quotiescunq ; eapite minutus erit, eunde usum fructum do lego. Illud certἡ amplius est in hoc le*ato,quod in ingressu cuiuslibet anni is decesserit legatarius eius anni legatu hq radi suo relinquit: quod in usu fructu no ita est, eum usu struis ctuarius, etiam si maturis fructibus nondum tamen per ceptis, decesserit : haeredi suo eos Ductus non relinquit. Vsu fructu legato , nihil interest , verum bonorum quis, an rerum tertiae partis usum fructum legauerit. Nam si bonorum usu sfructus legabitur, etiam aes alienum ex bonis deducetur: & quod in actionibus erit,computabitur . At si certarum rerum viasfructus legatus erit, non
idem obseruabitur. Et in fructu id esse intelli aitur, quod
ad usum hominis inductum est. Neque enim maturitas naturalis hie spectanda est. led id tempus quo magis colono dominbue eum fructum tollere expedit. itaque eum olea immatura plus habeat reditus , quam si matura legatur: non potest videri, si immatura lecta est . in Ductu non esse. De modo autem relinquendi usu structus, sie ait Modestinus r Si alii landum , alii usum fructum eiusdem sui di testator legauerit: si eo proposito fecit, ut alius usum fructum , alius nudam haberet proprietatem et errore labitur. Nam detracto ulu fructu,
493쪽
AD PANDE. IV R. CIVI. LIB. VI. 4s
proprietatem eum legare oportet eo modor Titio funis dum detracto usu fructu lego,vel Seio, eiusdem fundi vissum fructum hac res dato, quod nisi fecerit, usus fructus intereos communicabitur: quia interdum plus valet scriptura, quam quod actum sit. Habitationis Iesatum, in singulos annos, ab initio anni deberi constat,sed si ita dicat testatori damnas esto haeres meus , Titium sinere in illa domo habitare, quoad viuet: unum videtur esse legatum . Si quis ita dixerit, patrimonii mei reditum omnibus annis uxori meae dari volo : Aristo respondit. ad haeredem uxoris non transire . quia aut usui fructuis mile est, aut huic legato, in annos singulos. Item cum ita esset legatum: Illi eum illo habitationem Iego, per- .
inde est, ae si ita , illi & illi legasset. De operis relictia
Papinianus . Hominis operae legatae, capitis deminuistione, vel non utendo, non amittuntur. & quoniam ex operis mercedem legatarius percipere potest, etiam ope
ras eius ipse locare poterit, quas si prohibeat haeres capi, tenebitur. Ide in eli, & si seruus se locauerit. Et quia legatarius fructuarius non ell, ad haeredem suum operarum legatum transmittit, sed seruo usucapto legatum perit. vlpianus : Operae testamento relictae, quando cedere debeant: utrum ex quo petit eas legatarius. an ex quo adita haereditas esti & cui pereant dies, quibus aeger seruus suerit φ Et puto ex die petitionis eas cedere: quare,si post petitas, aeger esse struus coeperit: legatario peribunt. Servitus vel legatur principaliter, vel in inset Ruticonsequentiam. Principaliter, veluti s per landum me- TUTE LEatam vicino iter legem. In consequentiam,vt si is qui duas cδετα taber iras habet, ita vi in superiore aliquid in inseriorem in aediscatu si eas singulas, ita ut sunt duobus leget: nam seruitute impositam videri, omnes consentiunt. Cum dos relegatur,veru est, id dotis legato inesse quod actionide dote inerat,& ideo si inter virum & uxore conueniat,vcmorte viri soluto matrimonio, filio comuni interue-
494쪽
niente,dos apud mariti haeredem remaneat, &maritus decedens dotem relegauerit: stari pacto non debet, obhoequbddos relegata et . Et adeo quidem dotis actio nem continet dotis praelegatio , ut si vivus eam uxori scilicet quibus Iicet casibus)lbluerit, cesset legatum. Sed & si mancipia fuerint data in dotem non aestimata, & haec demortua sint, dotis legatum in his evanescit: sed etsi dotem promiserit mulier, neque dederit, Sc decedens maritus uxori dotem praelegauerit, mulier nihil amplius quam liberationem habebit. Nam etsi quisita legauerit: Centum quae in arca habeo , aut quae illa apud me deposuit, si nulla sint, nihil deberi constat: quia . nulla corpora sunt. Plane cum quis uxori suae dotem relegat, fideique commissum ab ea relinquit, hoc fidei commissum, ex commodo, quod ex relegatione mulier sensit, aestimabitur: & ita Celsus quoque4ibro vigesimo Digestorum scripsit. Quod si necessariae fuerunt impensae squae ipso iure dotem minuuntὶ amplius dici potest, si tanta quantitas dotis, quantam maritus accepit ei religata sit, oportere dici, etiam eam quantitatem posse fideicommisso erogari, quae ipso iure dotem minuit, esse enim mulierem legatariam, nemo est qui dubitet. Sed etsi non dos , sed pro dote aliquid uxori fuerit legatum : adhuc quasi dos relegata accipitur. Hoc amplius Iulianus scripsit, etsi non fuerit adiectium pro dolete ise legatum, hoc tamen animo relictum, adhuc eius esse conditionis. Uxor igitur, si rogetur vel dotem, vel quod in vicem dotis sibi adscriptum est, restituere : non cogetur, nisi eatenus , quatenus diximus, restituere: Et ideo haeres instituta, rogataque quantitatem ha reditatis restituere et id demum restituet, quod quantitatem dotis excedit, idque quod ex praetentationis commodo sentit . optione vel electione legata: Diuus Pius Cecilio Proculo rescripsit , eum cui seruorum legata sit esectio , tres posse eligere , sed si serui
495쪽
A D PANDE. IVR. CIVI. LIB. VI. 4
serui eIectio data sit,uel homo generaliter relictus,verius. v num tantum a legatario eligi posse. PomponiuMSi tibi z. rini. electio serui,Sc mihi reliqui legati sint ', decernendum est i Ecx ioxa
a Praetore, nisi intra certum tempus optaueris, petitio- LE TA. nem tibi non datu iri. Et quidem,cum optio duoru seruoru Titio data sit reliqui M uio legati sint:cessante primo in electione, reliquorum appellatione omnes ad uium pertinent. Consumitur autem optio, si quia post aditam Daereditatem,& omnibus exhibitis semel optauerit .Labeo:Apud Aufidium libro primo regularum lcriptum est, cum ita legatum eli. Vestimenta quae volet triclinaria sumito, sibiq; habeto,si is dixisset quae vellet: deinde ant
quam ea sumeret,alia se velle dixisset, mutare volutatem eum non posse,ut alia sumeret: quia omne ius legati prima cestatione qua Iumere se dixisset, consumpsit. quoniam res continuo eius se, simul ac dixerit eam se sumere. Vino legato, omne cotinetur, quod ex vinea natum Vi--.i o
num permansit. Sed si inquit Vlpianus, mulsum fit s/- . ooiso Lactum, vini appellatione non continebitur proprie et nisi cAT O forte paterfamilias etiam de hoc senserit. Certe zythum, quod in quibusdam prouincij sex tritico,vel hordeo vel
Pane conficitur. non continebitur. Simili modo nec ea in mum, nec cervisa continebitur, nee hydromeli. Quid conditum' nee hoe puto, nisi alia mens testantis fuit. Oenomeli plane id ell, vinum dulcissimum cotinebitur: N passum nisi contraria mens st:continebitur. . Deliuis tum non continebitur, quod potius conditurae loco st. Acinaticium planὲ vino continebitur. Cydoneum Sc siqua alia sunt, quae non ex vinea sunt, vini appellatione
Non continebuntur. Item acetum vini appellatione non continebitur. Haec omnia ita demum vini appellatione non continebuntur,si modo vini numero a tellatore nosunt habita. alioqui Sabinus scribit.omnia vini appellatione contineri. quae vini numero paterfamilias habuit, di zythum & camum caeteraque pro hominum assectione,atque usu, numero vini habebuntur. Qiuod si totum
496쪽
vinum quod paterfamilias habuit, eoaeuerit, non extinguitur legatum . Si acetum quis legauerit,non tenebi- tur legato acetum, quod vini numero testator habuit, em' . bamma autem eo tinebitur. quia aceti numero suit. Item, si quis vinum quod habuit, legauit deinde hoc coacuit:liis cet postea in aceti locum translatum fit,a patre familias, vino legato continebitur: quia id quod testamenti facti tempore vinum fuit, lemostratum est, &est hoc verum, nisi voluntas aduersetur. Vino autem paterno legato,id demum legatum videtur,quod testator vini numero ha-ibuit,non quod pater. Item si peculiare vinum legatumst, id continebitur, quod serui habuerunt Curtam diueris sa φ Quod paternum vinum iam e cepit in v tu ipsus testa toris esse: at peculiare,in usu seruorum remansit. Item si vinum vetus sit legatum, testatoris legatum aestimabitur,id est, quot annorum vino pro vetere utebatur. Quod 77 s non appareat, vetus accipietur, quod non est nouum: squidem Scanni prioris vinum appellatione veteris con . . . tinebitur. Nam aliter obseruantibus, quis finis, aut quod initium veteris vini sumetur φ Pomponius t Vino legato, ea demum vasa sequuntur, quae ita ditas a sunt, venon ad perpetuum usum reseruentur , veluti amphorae,& cadi. Clim certum pondus olei, non adiecta qualita te legatur, non solet quaeri,cuius generis oleo uti solitus fuerit testator, aut cuius generis oleum istius regionia
ΠηrNsτRV homines in usu habeant, ic ideo liberum elotae redi, CIQ VSL euius velit generis oleum legatario soluere. Si cui fui MCMio II dum & instrumentum eius legare vis,nihil interest,quo-GATO. modo leges , fundum cum instrumento, an fundum tainstrumentum an landum instructum. Instrumenta autem fundi ea esse, quae fructus quaerendi , cogendi,zon
seruandi gratia, parata sunt, Sabinus libris ad Vitellium
euidenter enumerat. Quaerendi, veluti homines qui agros colunt, & qui eos exercent, praepolitiue lunt ij sequorum in numero sunt villici, & monitores e praeterea
boues domiti, & pecora stercorandi caula parata, vasa,
497쪽
AD PANDE. IVR. CIVI. LIB. VI. r
quae utilia culturae sunt aratra,ligones, serculi, saltas putatoriae, bidentes.& si qua similia dici possunt. Cogendi, quemadmodum torcularia, corbes, falces metariae, falces scenariae, quali vindemiatori , exceptor ij que, in quibus uuae comportantur. Conseruandi, qualia su ne dolia, licet de ita non sint,&cupae..Quibusdam in regionibus accedunt instrumento, si villa cultior est, etiam atrienses,scoparii. Si etia viridaria sint,topiari . Si fundus saltus pastionetque habeat,greges pecorum, pastores selluarii. De grege ovium ita distinguendum est, ut si ideo comparatus sit, ut ex eo fructus caperetur, non debeatur: si vero ideo, quod non aliter ex saltu fructus percipi poterit, contra erit: quia per greges fructus
ex saltu percipiuntur. Si reditus ex melle constat,etiam alvei apesque continentur. Eadem ratio est in auibus, quae in insulis maritimis aluntur. Tabernae cauponiae in infinimento legato , etiam institores contineri Neratius existimat. Sed videndum est, ne inter instrumentum tabernae , dc instrumentum cauponiae si discrimen: vetabernae, non nisi loci instrumenta sint, vidolia, vasa, vectiones, ancones, & calices, & trullae, quae circa coenam solent traij ci : item urnae aereae , & congiaria, sextaria , de similia. Cauponiae autem, cum negotia tionis nomen sit, etiam institores. Instrumento balneatorio legato, etiam balneatorem contineri Neratius respondit. Continetur autem Sc sornicator. Do
mo instructa legata , responsum est, suppellectilem legatam , non etiam vina : quia domus vinis instructa intelligi non potest. Vinea & instrumento eius legato, instrumentum vineae nullum esse Seruius respondit, sed qui eum consulebat. Cornelium respondisse, aiebat: Palos, perticas, rastros, ligones, instrumenti vineae esse, quod verius est. Pictoris instrumento legato,cerae, colores, smilia j, horum legato cedunt,item peniculi & cau- .ceria.& conchae. Instrumento piscatorio legato , conti-
498쪽
neri Aristo ait naustellas, quae piscium capiendoru causa paratae sunt: Sed M piscatores contineri verius est. Cum de lanionis instrumento quaeritur: semota carne, mensas pondera,ferramenta, & alia quoque quae laniandae earnis ea ul. parata lunt: item trutinas, cultros,dolabras instrumento relinquimus. in instrumento medici,
elle colliria de emplastra, & caetera eius generis, Cassiua scribit. Si nauem, inauit lauolenus, cum instrumento emisti praestari tibi debet scapha nauis. Paulus. Imo conistra,etenim scapha nauis, non eli instrumetum nauis,et
nim mediocritate, non genere ab ea disteri: instrumentum autem cuiuique rei necesse est alterius generis esse, atque ea quaeque sit, quod Sc Pomponio libro septimo epistolarum placuit. Planὲ in omni instructo fundo, quod quidem legatum uberius est, secundum Vlpianum cap. 32. vel fundo , eum instrumento legato , optimum elle Pedius ait, non propriam verborum lignificationem scrutari, sed in primis quid testator demonstrare voluerit,deinde in qua praesumptione sunt, qui in quaque regione commorantur. Praeterea dotes id est instrumenta praediorum , quq Grsco vocabulo 'ενεηκοα appellantur, cum non instructa legantur, legatario no praestantur.
DE 'reu, Si peculium legetur,& sit in corporibus puta fundus, vel Lio LEGA aedes: si quidem nihil sit, quod seruus domino, vel conseruis liberisue domini debeat, integra corpora vindicabuntur. Si vero sit quod domino vel supra scriptis personis debeatur: deminui singula corpora pro rata debebur, & ita Iulianus & Celsus putant. Semo legato cum peculio,&alienato,vel manum illa, vel mortuo, legatum etiam peculij extinguitur. Nam quae accessionum locum obtinent, extinguuntur, cum principales res peremptet fuerint. Et si ancilla cum suis natis legata sit, etiam mortua ea, vel alienata, vel manum ill a , nati ad legatarium pertinebunt. quia duo legata sunt separata. Sed de cum vicariis suis legatus sit seruus , durat vicariorum legatu eciam motauo eo, aut alienato aut manumisso.
499쪽
AD PANDE. IVR. CIVI. LIB. VI. 49 Qui penum legat, Inquit Vlpianus, quid legato eomple
ctatur videamus. Et Quintus Mutius scribit, lib. a. iuris ciuilis, penu legata contineri, quae esui potuique sunt. Idem Sabinus libris ad vitellium scribit. Quae harum in quit)patrisfamilias, uxoris liberorumque eius, vel fami
Iiae, quae circa eos esse lolet: item iumentorum, quae dominici vius causa parata sunt. Sed Aristo notat, etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato: utputa ea, in quibus esse solemus:oleum sorte, garum, muriam,mel, exteraque his similia. Plane inquit)si penus esculenta lagetur, Labeo libro. s. posteriorum scribit, nihil eorum cedere: quia non haecelle, sed per ea solemus. Trebatius in melle,contra scribit. merito: quia mel esse solemus. Sed Proculus omnia haec contineri recte scribit, nisi contraria mes testa toris appareat. Festus Pompeius. Penora di- cu turres necessariae ad victum quotidianum,& locus earum penarius. Suppellectili legata, haec continentur, quae subdefinitionem suppellectilis veniunt. Suppelle X, inqt Pomponius, est domesticum patrisfamilias instrumentum, quod neque argento , aut oue facto, nee vesti adnumeratur id est res mobiles, non animales. l ab eo ait, originem fuisse suppcllectilis , quod olim ijs qui in legationem proficiscerentur, locari solerent, quae sub pellibus v- sui forent. Tubero hoc modo demonstrare suppellectilem tentat , iustrumentum quoddam patrisfamilias rerum ad cotidianum usum paratarum, quod in aliam si'
ciem non caderet: vi verbi gratia penum, argentum, e stem ornamenta,instrumenta aῖri,aut domus. Nec mirum est moribus ciuitatis. & usu rerum , appellationem eius mutatam esse. Nam fictili aut lignea,aut vitrea, aut aerea denique stippellectili utebatur nunc ex ebore atque testitudine.& argento, iam ex auro etiam atque gemmis suppellectili utuntur. Quare speciem potius rerum,quam materiam intueri oportet. Alimentis legatis, cibaria,& vestitus id habitatio debebitur:quia sine his ali corpus non poteὶl: caetraa quae ad disciplinam pertinent, legato
500쪽
non eontinentur. Nisi aliud testatorem sensile probetur. Enimuero diarijs vel cibarijs relictis, neque habitationem, neque vestiarium, neque calciarium deberi palam est: quoniam de cibo latum testator sensit. Cum aurum vel argentum legatum est, quicquid auri argentique relictu ni sit, legato continetur, siue factum, siue infectum. Pecuniam autem sisnatam,placet eo legato non continari. Mundus mulieris est, quo mulier mundior fit, continentur eo, specula, matulae, unguenta, vasa unguentaria,
Sc si qua similia dici possunt, veluti lauatio ri lcus. Ornamentorum haec, vittae, mitrae, semimitrae, calantica, re licula. Potestque dc mulieresse munda,non tamen ornatam contra, ornata, non tamen commundata. Unguentis legatis, non tantum ea legata videntur, quibus uri
simur voluptatis causa, sed & valetudinis , qualia sunt
commagena, geaucina, crina, rosa, mura. Vestis an vestimenta legentur, nihil reser t. Vestimentorum sunt omnia lania, lineaque, vel serica, vel bono icina quae induendi,praecingendi,amiciendi, insternendi, inijciendi, incubandiue causa parata sunt. Et sunt aut virilia,aut puerilia,aut muliebria, aut communia, aut familiaria. Si imaginem legatam haeres derasit,& tabulam soluit,potest dici actionem ex testameto durare, quia imaginis tesatum non tabulae fuit. Liberatione debitori legari posse, iam certum est.Sed Sc si chirographum quis decedens debit ri suo dederit, exceptionem ei competere puto, inquit Vlpian. quas pro fidei commisso huiuimodi datione valitura. Iulianus libro quadrages mo Digestorum scribit, Si quis decedens chirographum Sei Titio dederit, ut post mortem suam Seio det: aut si conualuisset, sibi redderet: deinde Titius defuncto donatore Seio dederit, & haeres eius putat debitum . Seium doli exceptionem habere. Sed quis huius rei effectus sit qu situm et, . Eis quidem mihi liberatio sit relicta, cum solus sim debitor, sue a me
petatur, exceptione uti postum: sue non petatur, pose
sam agere, ut liberer pei acceptilationem, sed & si cum alio