장음표시 사용
11쪽
Η - D B Hilo R. B o R v Mobesse,curationemq; aut remorari, aut destruere solat.1 ru'd cum ita sit,non quovis modo usurpata medicamina, sed iusta methodo administrata remedia, pro Quibus eo- pellendis morbis idonea sunt. Nec vero conueniens gnitus sit legrum isse, atq; legitimus remediorum usus, quoniam artis
mitici. iisque non Vulgaribus coercetur, imperito ae, rudi populo,raro quide ac forte tantum in eum ipsum illabenti, peruius esse potesst , &perspeci us. Etenim illius ipsus cognitio eorum duntaxat hominum propria esse solet, qui cum a caelesti,supremaq; luce magno ingenii lumine dotati sint, & exs nati, egressi primum logices sinibus, deinde per amplissimu physices campum expatiati, latissimum tandem medicinae oceanum transnarunt. Eiusmodi autem artis: peritis hominibus clarum omnino, ac manifestum est, vix ac
ne vix quide posse fieri,ut ei morbo legitima suppetat
administratio medicamentorum, cuius notitia mentis Hae nosti, nostrae oculos contingat effiigere. Nam cum hoc no- aetate duo sunt stro tempore artem medendi profiteri se dicant empe- medicoxu ge- rici, atque ij etiam qui doctrinae, rationi a vestigiis uera siue sectae, insistetes dogmatici rationalesq; vulgo nuncupantur,
missis factis hoc ipso loco empiricis ( quos tame neq;
obseruatione, neque analogismo citra morborum cognitionem, ure posse nullo modo crediderim) morbus quidem exploratus esse debet, & cognitus rationali
medico, si ei probe mederi , remediaq; arte parata admoliri velit. Idoneus ergo, & arti consentaneus medicamentorum vius is esse dicatur, quorum primum omniu genus inuentu est,ea autem deinceps tum quan-In eutandi, x valitate,tum modo,tu tempore,tum loco, morbi, septem tum ordine congruo definita ac praeparata sunt. Hossunt agendi septem agendi scopos doctrinae Iaudibus cumulati me- scopi. dici, indicationibus consequi talent. Indicationes a tem curationi addicias ex morbis, ac omnino ex affe-Lib x.de offi- Etibus contra naturam elici debere,expositis a Galenocij3 medici, principiis A genterius affirmat. Nam cum ea sit natu- βP' - in eorum qui indicat,authore balcno, Ut quod genus
12쪽
indieat assumptis suis differentiis, alterius quod indi,
catur ostendat differentias, certe ut ex affectus specie remedii genus, sic sex huius comemoratae differentiae, ex differentiis illius indicantur. Non inficior tamen
rerum naturalium, & non naturalium coindicationes, contraindicationes, & correpugnantias, cum indic tionibus ex affeci ibus contra naturam sumptis, dum medendi nobis animus est,summa cum diligentia conferre nos oportere. Quamobrem nisi lumen ingenii ignorantiae caligine obscuratum habeamus, plane intelligere licet morbos, eum nosse debere, qui rationis calle incedens, methodo artificiosa medicari se velle dixerit. Nunquam enim ex morbo, aut alio aliquo affectu contra naturam ignorato, indicationes desumi posse, qui mentis compos fuerit autumabit. Hippocrates autem,cognitionem morborum medicis usque- adeo utilem esse contendit,ut eos velit qui ad cognoscendum suffecerint, sufficere etiam ad sanandum, nec cuius morbus manifestus est medico, eum obire posse arbitratur et nisi forte ob morbi celeritatem, aut quia serius medicus accersitus est intereat. Galenus post Vnum Hyppocratem medicorum omnium prystatissimus,quicquid coniecturale est in arte medica, id maxime in dignoscendis morbis positum esse, eosdem autem cognitos, no amplius via conieci urali,sed certa ratione & necessaria curationem demonstrare asserere
non veretur. Haec cum apud me cogitarem,opereprStiu fore duxi, si quae a doctissimo Argenterio dignoscendorum morborum tradita est methodus , eam multorum exemplorum accessione, hoc breui opere illustrarem
tionem eius moliendam medicum nosse oportet. Cap. 3.
Lib. de arte Cap.I. lib.1. de copositione secundum locos. Authoris v
13쪽
O V I de morborum cognitione disputarat m, dici quid morbus sit & quomplex, quid causa Zmorbi & quot eius genera, quidq; symptoma& quod eius species sint, omnes quidem probabili
oratione, verum alij ad veritatem propius accedente, alij contra ab ea deflectente longius explanare videtur. Sed quia aut eos inter se conciliare difficillimum est, & in primis arduum, aut quis eorum optime se serit explicare velle, vix eius est qui veretur reprehesione doctorum atq; prudentium: idcirco h sc omnia ab ipsis tum veterum, tum recentium autorum libris Ad euratione venanda satius esse puto: atq; his ita cognitis, ad eam recte instituenet quam expolire nitimur methodum descendere. Et
quoniam ad notitiam morborum, eorumdem cura
de ea quae sub dorum gratia, Optimulquitq; medicus aspirare debet, curationem ea- ea certe nunc a nobis inuestiganda sunt & exquireda, dui quae primo quae vel medici curare, vel medicos curationem momindicant ' ea lientes commonefacere ac dirigere solent: ut tandem
se es explicandam eorum dignotionem,nos nostramq;quae indieaut oratione conuertamus. In primis igitur species morbi secudo loco & cosideranda venit, ut cuius ratione omnis curatio inmuere coindicat. stituta esse videatur. Nam etsi morbus sublatis eius . causis,aut semper, ut vult Argenterius, aut crebro ut
ostro', et inplacet, propelli videatur, & ob eam rem illis
uetit a T. ipsis remedia decernantur non morbo: nihilominus xionem. tamen morbi ipsius dignoscendi prima medicis cura esse debet, cum ratione eius de quae illi astant cauta, idoneis medicamentis expungi soleant. Deinceps a te perscrutari decet quy sunt morbi differentiae, quod in inueniendi auxiiij deliberatione distrahant animos medicorum, afferantq; illis alias atq; alias ansas medidedi. Hinc simplicis atactus & compositi medentibus omnibus familiaris est & necessaria distinctio: hine
obseruatio magnitudinis & paruitatis morborum: hinc acutiet & longitudinis, hinc boni & mali moris morbi, hinc exquisitae nothaeq; aegrotationis frequens erudita apud Galerium oratio. Sunt praeterea causae
14쪽
D I G N o T I o N E. , morborum ab unoquoque medico perpendendae,non
solum quae gignendi, quae augendi, quaeq; fouendiesim habent sed etiam in quibus tanquam in subiecto, morbi ipsi residere solent: illis causarum essicientium
nomen est, has vero Ipsas affectam; partes ab omnibus fine medicis nuncupari video. Causarum autem eff-cientium & partium aflectarum nobis curatione instituentibus, omnino necessariam esse cognitione mania
festum est, quoniam illae suis indicationibus praese ferunt quid agedum, sit & quasi remediorum administrationem efformant: hs vero quam causa siue sola siue cum morbo a se genito medendi ratione nobis proposuit, eam ipsam contraindicationibus suis alias
moderantur,alias etiam omnino respuunt. Nec vero
cuiquam mirum esse debet curandi methodum aut omnino aut majori ex parte di rigedam esse his duobus causarum generibus, cum ex illis morborum species& natura, nisi mea me fallat opimo, oriri emanareq; videatur. Sed & morborum siue partes siue aetates siue tempora cosiderare medicum oportet, quod praete missa eorum obseruatione curatio ipsa vix satis apte perfici queat. Nam quamuis nihil eorum quae agere expedit a morboru temporibus indicari aduersus m thodicos argumentis multis doceat Gal. ea tamen co- indicationibus suis ad bene & perfecte curandum plurimum opis medicis ad serui. Eam ob causam haec curationis lex in aphorismis sancita ab Hippocrate, incipientibus morbis si quid videtur mouendum moue: Vigentibus autem quiescere multo praestat. Est &haec in eam rem eiusde autoris praeceptio, In morbis acutis raro & per imitia medicamelo purgante vie du idq; cum diligenti praemeditatione facere oportet. Hactenus ea proposita sunt a nobis quae in curatione morboru decerneda maxime obseruare debere,& qupidcirco in omni aegrotatione optimum quemque memdicum expendere diligenter oportere judicauimus.
Etenim qui illa ipsa in omni affectuum genere summa
Dignotio ea laru morbi co- fert curationi. Tempora mo bi eoindicant non indicant, Cap. s.Iib. de optima sectatrasybulum. Apho. Es lib. i. Aphorae Apho. et alib. I
15쪽
eum diligetia rimatur, quique celerrime,& acutissime potest & videre, & explicare eorum rationem, is sane quod ad dignoscendos morbos attinet, prudelissimus medicus, & sapientissim' rite censendus est 'Quocirca Argenterii methodum sequentes,uniuscuiusq- horum dignotione, si non illustri & ornata, at certe facili, &perspicua nostra oratione, explicaroeaggrediamur.
species morbi dignoscitur. Cap. q.
MORBI dignotionem ab excretorum specie,
a loci natura, a proprietate doloris, & a pro- priis accidentibus hauriendam esse, primo de locis affectis libro , multis & familiaribus exemplis sectione. s. probat Gal. quidem de re sic agit Hippocrata libro primo morborum popularium, morbos dignovalia signa scimus edocti ex natura comuni,& propria,ex morbo, ex Hippocrateo aegrotante, ex oblatis, ex offerente, ex caeli statu, ex enumeranxUx o habitationis loco, ex consuetudine, ex vietu,ex Viuedi
maginationibus, ex somnis, ex vigiliis, ex insomniis, ex vellicationibus, ex frictionibus, ex lachrymis, ex accessionibus morborum,ex deiectionibus,ex urinis, ex sputis, ex sudore , ex rigore, ex frigore, ex lusit, ex sternutamento, ex spiritu, ex ructu, ex flatu vel silente,vel strepete, vel linoro,sed & ex eruptione sanguinis,& ex hymorrhoidibus. Horum autem signoru, ut & reliquorum si quae pr*termissa sunt,constituenda
Cap. s. lib. I. de esse prima quaedam genera censet Argent. proposita signis medici , hae una conuenienti, & apposita ratione, quatuor in . Vniuersum decerni oportere contendit. Quod vel aliquid est de re, vel ad eius constitutionem aliquid confert, vel effectu est rei energia, vel cum ea similitudine cohuret, & proportione, id quidem communi omniuapprobatione rei significandae ius habet: hinc fit ut ab illo quatuor prima signorum genera non immerito costituta
16쪽
constituta sunt. Primo autem genere quod rei naturae destinatum, est ut propriam singulorum morborum formam,sic genera differentias,partes proprietatesque eorum comprehendenda esse putat. Secundum Vero Ibidem. genus in causis totum versatur, unde ad illud ipsum variae morborum cauta eode authore referendae sunt: huc pertinent quae di suggerendae & commouendae morboru materiae vim habente hoc continentur tum iuuantes tum laedentes causae: huic subest materialis causa,sive a qua,sive quae subiecti naturam induit: huc deniq; reuocada sunt quae quouis modo ad generationem morborum concurrere silent. Tertiuaute genus, cui effectus rei subiiciuntur, omnes symptomatum seu species seu differetias ambitu suo complectitur. Symptomatum Vero morboru longe lateq; portenta blua est,& ab omnibus artis mededi authoribus' in tres o dines digesta. Nam quae extinctae & prorsus deletae Quatuor sunt
sunt functiones,quae auctae vel diminutae, quS depram genera auatae, quae tristes, aut praeter naturam voluptuosae, ctionis, omnes hae primo symptomatum genere continentur. Ad alteru spectant ordinem quaecumq; ex retentorum aut excretorum numero, tum substantiae tum quantitatis tum qualitatis aliquo vitio deprauata sunt. Tertii ordinis. esse dicuntur quotquot in affectis corporibus
aut scidos colores reperias, aut teterrimos &graues Odores, aut sonos praeter naturam, aut ingratos sapores & molestos, aut eos vitiatos affectus qui sensu tactus percipietur. Quartum & vltimu signoru genus in similitudine&porportione rei censistit:cuius ratio duplex est. Nam vel secundum aeri temporisq; con illuditi dignostitutionem, vel penes morboru accidentium concuta morbi.
sum similitudo ipsa & proportio, quae morbi notitia adfert,considerari potest.
genere differentiis partibus & proprietate cognoscitur. Cap. s
17쪽
Dighoseitur T ORBOS corpus nostrum afflictantes proia morbus ex proeril pria ex forma dignoscere medicus solet, siqui-pria forma, illam ipsam vel aspectu vel aliquo alio c., = sensu percipere is poterit. Galenus tum primo de s bribus tum secundo de cristibus libro febrium forma diligetissime considerandam esse vult re inspiciedam;
ut hac via & ratione earum cognitio quam clarissime Lib. t. de febr. ante omnium oculos eluceat. Idem praeterea uti ho- cap. Io. mines ex figura & propria forma internoscere,sic febres ex ipsa forma cognoscere nos oportere praefato loco testatur. Nec vero vulnera aut faciliore aut cetatiore modo quam formae consideratione cognoscere
quisquam potest, ut nec plerosq; alios morbos partes corporis externas obsidentes, quorum quidem formaCap. s. lib. i. sub sensus nostros cadere consueuit. Eam ob rem Institutionum Tagautius dum vulnerum dignotionem tradit notas hixUrgicaxu ipsorum non aliunde quam ex judicio sensus & visus maxime, cui vulnerum forma subiicitur, repetendas esset censet: idemq; scribit tumores praeter naturam corporis summa occupantes, iudicio sensus conspecta manibusq; contrectata laborante particula statim deprehendi , ut pote forma ipsoru hoc modo perspecta. Ex generibus Ex generibus autem cognoscendos esse morbos ex eo dig*yssuntur perspicuu est, quod ad quotidianas tertianas requar- . tanas febres exactius dignoscendas putridae febris signa, quae haru trium formarum genus est,magnopere nos iuuare possint. Quapropter ea a nobis diligenter inspicienda sunt & obseruanda,si quando in earlrede febrium cognitione senseu nostroru aciem hebescere Cap. . cotingat.Hinc G .noster posteriore de febribus libro tertignarum qumidianaru & quartanaxum signa explicaturus, plerasq; putridae febris notas libro priore recensere voluit,vt harum inspectione multo clariora illa essent nobis & magis perspicua: nec in febribus tantum sed & innuillis aliis morbis Agnosced1s con- oderatio generis locum habere potest, queadm'dum luxationis exemplo omnino manifestum fit. Siquidem
18쪽
quae luxationis generaliter accepis enumeratur signa, i yla certe ipsa unamquamq; eius speciem quam facillime solent indicare, singulis ossium articulis luxatis adhibita. Quis enim nisi in arte medica caecus plane fuerincubitum luxatum esse no videat, si & brachii figura peruersam neq rectam manere, & in una articuli parte sinum esse in altera extuberantiam, & deniquehrachium in unam partem facile in alteram vero distaeile moueri posse intellexerit Ac ne longius progrediatur nostra oratio, cum in singulis ut rerum aliarum sic & morborum formis,tota posita sit generis natura, certe nec ignorato morbi genere quid certi constituimus de notitia speciei, & unaqusque forma perspicua ac manifesta quodam modo reddi potest , ipsius generis contemplatione. Quod autem ad differentiai Ex dissetenisi, attinet,ut morbi a se inuice separatur, sic & ipsi innom repetitur mortescere possunt earumde ratione.Namcum differentiae bi notitia aut communes sint aut propriae aut maxime propriae, omnes sane dum morbum unum distingunt ab altero, eudem etiam ut plurimum cognitum reddunt, atq; id praesertim ultimae faciut, mediae minus minime autem, omniu primae.Ea ob causam si quis febre corripiatur, quae tum simplex tum mitis tum facilis esse videatur, optimo iure eam diariam esse iudicabim', praesertim si in solis spiritibus accensus calor fuerit.Nec perpera: qui tumor paruus sit superficiariusq; ac biliosius, eum erysipelas esse autumare poterimus. Hepatis autem chondrio dex- ac reliquarum partium internarum vulnera, facile tro Jllatu si &detegunt quae ad profundum, quaeq; ad rectum aut sit 'Obliquum attinent differentiae; probe quide cognita
totius corporis humani anatome. Partes Vero modi supe-borum, quae ex Argenterio tempora sunt eorumdem ret hepatvulneparticularia atq; uniuersalia,ipsis morbis cognoscen-ratum detegit dis magnopere coferre nemini dubium est. Cum enim Lib de morbis
temporum alia ratio sit in uno morbo alia in alio, sit mehercule ut perpensa propria ipsorum natura, gnoscut moti otitia morboru medicis omnib' certior sit & clarior. bi.
19쪽
oth, in locis Hac ratione impulsus Galenus dum febriu cognoscem.
dam viam ac methodii explicare vult,earum tempora
ne siletio quidem praetermittit,imo vero illoru ipsoru animaduersione uniuscuiusq;speciei febris dignotio nem illustrandam esse adiuuaridamq; & adaugendam insinuat, In affectibus copositis: & iis omnino qui ex pluribus morbis coalescunc dignoscendis, illi ipsiustosiota poti partibus etiam locus est,sit tmeavnidum eoruni inor
est in eopositio borum nomen partis attribuere liceat. Nam quibus ne duorum aut quotidianum continuam inesse & tertianam intermit- plurium affe- tente cognouerimus, eos profecto semitertiana labo--vis... a. - int pide proferemus : nec eum pleuriticum esse iit egredeo opinabimur,quem non febricitare continue intellexeno possunt eo rimus licet punctorio dolore lateris torqueatur: &positi: implici- cum excessu vitiata quantitas solutio continui ac intorum e dem temperies partis tumores praeter naturam componant xatio est constituant, non immerito tumore aliquem praeter. naturam in eo esse arbitrabimur, in quo tres hos mo
Diotat . . bos conglobatos esse animaduerterimus. Proprietate morbi eae sito. autem quae etiam sub tertio signorum genere emti-prietate. netur , dignotioni morboru apprime utilem esse cum multis alii tum arenularum mi stu cognitu facile est, ut qui si quando metendi difficultas aegrum aliquem diuexet, nephritide eundem teneri euidenter arguat, aut certe lithiasi.
morbi dignoscuntur. Cap. 6. Morbi ut plu- VONIAM morborum ea est conditio, utrimum fiunt ex illi non ex quovis humore sed vel semper vel
certa materia, ut plurimum certa ex materia fiant & oriatur: idcirco quibus causis morborum materia generatur ac commouetur , iisdem morbos dignosci posse me-Lib *- de tam dicinae proceres affirmarunt. QuF etenim humorem 'su '' pituitosum gignunt quotidianas febres procreantem, Lib. . defe- eae inter quotidianarum signa enumerantur a Galeno,
20쪽
ab eodemq; inter notas tertianarum & quartanarum bribus eap r. &referatur, quae & biliosem & melancholiau humorem S. soletidproducere, cum ex hoc quartanae ex illo vero
tertianae febres suum habeant ortum. Ac certe verna Lib. s. apho naturalis temperies tum insanig, tum melancholiae, aphorismo, tum epilepsiae, tum sanguinis fluxus, tum grauedinis; ver ex se mortu destilationis,tu tussis, tum leprae, tum impetiginis, gen attum vitiliginis um pustularum ulcerosarunt,tum dota morborum lotu articularium unum ex signis a nobis esse dicitur, g i o ni se quod ea anni parte temperata horu omni u affectuum ras propellit si
materiam concitari commouerique videamus. Sicca temperatu sit.
aute & aquilonia veris constitutio pluuiosam hyemis Apho.11.lib.3 & australem sequens, ut defluctionum materiam gignere solet simul&commouere, sic & inter earum ipsarum notas, nec abs re quidem, recenseri potes . Aiuuantibus causis & laedentibus parari notitiam mo boru, no solum 'Potidiana docet experientia,verum etiam optimi quiq; authores perhibent. Nam ut unius Eaten' utenduCaleni mentionem faciam, is certe cap. q. lib. I. de locis affectis visceru interiorum calidam intemperie ahgAusi aere quam certissime tum nos deprehendere testatur, cuni media petieua frigidis medicamentis & refrigerente victu aegrum lota non sunt. sanari obseruamus,& a calidis cotrariis laedi.Qui autequibusnam praesidiis omnes earu partiu dispositiones ad laudabilem reduci queat valetudinem perfecte norunt,eos nec nuda opinione nec scientiam obscuram,
sed certissimam cognitionem harum omnium dispositione habere idem autor asserit.Sed & capite A. lib. 6. Operis eiusdem in investigando calculoso affictu hoc signi genere steliciter se usum esse dicit. Multos enim laborantes quibus dolor modicus profundos lambos
exercebat, iq; nondu arenosum quicqua manifeste exercebant, calculo laborare certo cognouit, dato eis medicamento quod lapidem in renibus confringere posset & conterere. Diuturnum autem tum capitis tu
riuum dolore, qui neq; vacuationibus vel tapius r petitis, neq; vllis externis remediis cedit,luis venereae