장음표시 사용
421쪽
9. 3o7. An Moses non sistit Deum nisi formidabilem. 4,3
3o7. An Moses non sistit Deum nisi formidabilem.
Deum a Moso saepius sisti judicem justum, qui
in sceleratos severe animadvertit, mirandum non e St,
non Solum, quia populus levis, juveniliter exsultans, indocilis et inflexibilis, non alia ratione eo eΓceri, et ad custodiam legis permoveri poterat; sed etiam, quia Deus simul erat vox Hebraeorum, cujus eSt, delinquentibus poenas indicere et irrogare, ut bono SciVes a laesionibus malorum, communiat; alioquiuomnos leges irritae 1 uissent, Si mox transgresSionis venia annexa 1 uisset. Ast Deum a Moso non sisti nisi judicom inexorabilem, prout plures contendunt, oppido falsum est; nam illae promissiones divinae, patriarchis et Hebraeis toties repetitae, et ipsa quoque liboratio ex Aegypto, legislatio, et deductio iuxegionem Canaan, bcncficia sunt divina, quae Devia sistebant beneficentiSSimum, Deut. 7, 6 9. 8, 2 2O. 9, 4 S. IO , 1 - 1 I. Hinc Hebraeis sacpius iti-culcatur, ut per custodiam legis gratum erga Deum animum testentur, imo disertis quoquo verbis amor Dei praecipitur, quod utique ponit, Deum esse beneficum et clementem, De ut. 6, 4 . II, I 2. 15. 22. Moses Deum compellat, Deut. 8, 5. 32, 6., Ρarrem populi, atque EXOd. 34, 6-7. Num. I 4. 18. De ut. 7, 9-io. 32. 6. JohOVam dicit misericordem, clo montem, benignum et fidelem, qui amorem Paternum, probis et piis cultoribus suis, in mille generationer eonso ali Pr. . oricationem et iniquitatem
422쪽
416 2.3o . An Moses non sistit Deum nisi formidabilem.
condonat, neque lumen Perpetuo ignoscit, sed castigat iniquitatem patrum in siliis ac nepotibus in t cvtiani et quartam gen Orationem. Haec quidem castigatio usque in quartam generationem, nempe percalamitates publica S , quarum con Scctaria etiam P Ostori sentiunt, legibus quoque fundamentalibus. Exod. 2o, 5-6. in Serta, mulli S Offendiculo est, qui non ad oriunt Vel advertore nolunt, eam patribus, qui illis 40mporibus de sorte posterorum Suorum pei quam Sol- Iiciti erant, magnam suis Se ΡOcnam, quum Pro SPiCC-Ycnt , dilectissimos filios, nepotes, PTOnepotos et ob-Mel OtOS, foro miseros; aliunde autem intelligituP, haec mala posteris non fuisse Poena ;, Sed monitio-DeS, ut resipiscerent, et a Peccatis caverent, uti estiam reapse contigit, prout maguum exemplum Aebra corum, in Assyria et Babylonia exulum, doc Ct,iqui monetito hac diuturniori castigatione xosipuerunt, ni Constantes domum cultorcs Dei ossent, quod et Moses praedixit , Le V. G6, 4O-25. D e u t. 4, 28-
3o8. Dispositiones ad Cori ServandRm religionem.
Ut Hebraei, qui in Λcgypto magna ex Parte idola coluerant, nunc per caeli aordinarias divinas operationes, vix ad cultum D ci roducti, in religione constante S QSSent, nec facile exemplo aliarum gentium. iutor quas versaturi erant, ad idololatriam inducercn- ur: Deus se illis, ut ut 4. diximus, regem Obtulit,
DL Ab ipsis acceptatus fuit, atque hinc omni S Dui
423쪽
g. so8. Dispositiones. ad conservandam religionem. 4 ircuitus simul fuit obsequium erga regem. Haec theo eratica reipublicae larina, in qua Omnes leges regis, erant leges Dei, perpetuo Verum Deum in ment Oma evocabat. Ita etiam rigida observatio sabbatiit, festi Ρentecostis post septem hebdomades messis , annis optimi seu sabbathici, anni Jobelei post septem annos sabbathicos, erat Symbolica consessio Dei creatoris et gubernatoris Omnium. Pascha quoque et se-stum tabernaculorum in momoΓiam revocabat, eundem Deum creatorem fuisse liberatorem ex Aegypto, et ductorem per Arabiam; et quum feStis ponte Ostis et tabernaculorum, grate S TePenderentur pro collectis fructibus, docebantur Hebraei, hOS quoque o idem Deo creatori in acceptis reserendos eSSe. - Ut autem assuescerent Deum credere invisibilem, omnos cmgios Johovae , interdictae fuerunt, ne ipsis quaepiam vis tribueretur, aut multiplicatione earum otiam plures Jehovae introducerentur. Sacrum duntaxat tabemaculum concessum, quod apotheo Sim non admittebat. Ne autem et in hoc sacro loco superstitio irreperet, Omnes minutiores quoque ritus legibus do- finiti fuerunt, iique prae Ceptum suit, ut omnia Sacrisicia in uno hujus sacri loci altari Osterrentur, ubi mutua sacerdotum et Levitarum ObsePVatio accederet, ne quiSquam superstitione Viam ad idololatriam sterneret. - Γarentibus quoque Sedulo incdicatum fuit, ut omni occaSione, Praesertim Vero celebrantes festa, et ObservanteS Titualia PraeScripta, proles suas religionem et historiam gentis edocerent; et ne haec instructio fallente memoria, vel ignorantia de-
424쪽
418 f. so8. Dispositione S 3d conservandam religionem. gonoraret, cautum suit, ut liber legis omni septennio
in sacro labernaculo Praelegeretur, ubi non modo parentes orroreS, quos fortasse soVebant, corrigere . sed etiam adolascentes audire POSSent, an doctrina quam perceperunt, libriS SacriS consentiret. - Domi quo ipsa Dei nomina : Jeli Ova, Deus Abraha-ini, Isaaci et Jacobi, atque possessio regionis Canaan, unicum Sacrum taberna Culum, unicus summus sacerdos, unica familia Sacerdotum , unica tribus Levitarum , imo et ipsae decimae , sacrificia , re- domito primogenitorum , primitiae , immunditiae, purificationes immundorum , et reliqua, quae praeseripta fuerunt, perpetuo monebant Hebraeos, Deum esse unicum omnium gubernatoFem, qui eos ex Aegypto in hanc regionem deduxit, atque haec omnia observanda praecepit. C O n s. in primis De ut. 26, i II. EX Od. IO, I-2. I 2, 25-28. 13, 4-16. Canticum quoque Deut. 32. , Hebraei memoriae mandare Iussi erant, ut esset perpetuus monitor ossicii et futurae sortis suae, si Osricio Suo deessent.
so . An religio Mosaica ad morum clis.ciplinam spectat 3
Quum Moses praeparationem ad legislationem, librum Goneseos, in quo religio est moralis, praemi-Serit: exspectandum e St, religionem quoquo illam. quam ipse inculcat, ad moralem disciplinam spectare. Atque id in Lege ubique deprehenditur: omnia enim
ad Deum creat Orom et gubernatorem Uni e TSO Tum reseruntur, cui omnes homines cratum animum et
425쪽
oo9. An rclig. Mosaic. ad morum disciplin. Speci. 8 4i obedientiam d boni. Cum autem Hebraei a Deo singularia recepissent beneficia, et alia, porro promissa , jure exspectarent: eo pluribus quoque et gravio, xibus rationum momentis Deo devincti erant, Exod. 2o,2. L e V. II, 45. 25 , 38 D Q ut 4, 32 4O. 5 ,
sorum, qui omnes homines innumeris boneficiis ornat, sed etiam peculiariter liberatorem et be nos Actorem Suum, qui ipsos tot tantisque boneficiis mactavit, et suturis quoque temporibus fovere promisit , ex toto corde , ex tota anima et ex omnibus viribus amare, et ex hOC amore atque ex grato erga Deum animo, mandata ObserVare jubentur, quia nonnisi per hanc custodiam legum, Dei benevolentiam promereri, atque ulteriorum beneficiorum divinorum capacos Se Prae Stare POSSent, De ut. 6, 4 . II, 1.13- Id. l3 , 4 5. Non modo per abstinentiam a cibis immundis , Lev. I l , 45. 2Ο, 26. D e u t. I 4, 1 2.
ui . , sed etiam morum Probitate Sancti esse monen. tur, sicut DeuS SAEnc S est, Le V. I9, 2. 2Ο, 7-8. Praecipitur, ut, Sicut iΡSi Se, ita etiam proximum, ament, Le V. 19, 18., non modo Hebraeum, Sed etiam peregrinum, Le V. I9, 33 34. EX Od. 22, 2o 21. 23, 9. I 2. Num. 35, 14. De ut. Io, 18-19.
24, 17. 27, J9. Interdicitur inimicitia et vindicta, . Exod. 23, 4 5, LQV. 16 18. De ut. 23, 7 S. cons. Job. 3I , 29 3I. CaVetur, ne in Servos quidem immites aut inhumani Sint, EX Od. 2o, Io D.
426쪽
lia in pauperes, viduas et pupillos inculcatur, Exod.
22, 2 26. LEV. 19, 9 15. 23, 22. 25, 5-6. De ut.12,5 7. 14, 22 24. 15,7 II. I 6, Io I 2. 24, ΙΟ-22. 26, 11 - 15. 27, 19. HiS incitamentum additur
ex eo, quod et ipsi in Aegypto peregrini et servi fuerunt , atque adeo pro notissimo Ponitur, alteri esse praestandum, quod nobis ab aliis praestari optamus; et altori non esse laciendum, quod nobis fieri nolumus. Imo et crudelitas in pecudes prohibetur, Exod.
EO, IO-I1. 23, XI. IS. 34, 26- LQF. 22, 28. 25, p. De ut. 14, 21. 22, 6 7. IO. 25, 4. ΜOnentur, ne surdo maledicant, aut coeco Ob Staculum ponant, Le V. 19, I 4. De ut. 27, l8.; no mentiantur, E x o d. 23, 1. 7. 3 ne tanquam delatores regionem obambulent, quia, ne alienorum peccatorum rei fiant, sussicit, delinquentes monuisse, Lev. 19, 38 I9. Veta tur, ne magistratibus, quos sorte sibi non favore opinantur, maledicant, EX Od. 22, 27-28. Jubentur. Omnem si audem, tanquam abominationem coram Deo, fugere, De ut. 25, 33-16. , reS in entas restituere, et dominum earum SeduIO indagare, De ut. 22, I . . a fornicatione et paederastia, atque ab incestu et hcstialitate, imo etiam a concupiscentia impudica .abhorrere; quia haec enormia et abominabilia sunt coram Deo crimina Le V. I S, I o. De ut. 23, 18 I9, 22, 5. Exod. 2Ο, II. - Leges quoque civiles eoinus amento Observandae erant, quod leges si ant
427쪽
Dci creatoris, gubernatoris et benefactoris Sanctissimi. Le V. II, 41-45. IS, ,3 5. G. 3O. I9, IO. ia14. 18. 25. 28. 3O 2. 34. 37. 22, 3. 8. 3O 3- 23, 22, 43. 25, 17. 15. etc. Moses custodiam legum ubique memoratis modo momentis urget, et perpetuo ioculcat, alia omnia, sine hac religiosa Observatione legum, nullius esse momenti, inprimis Deut. 4, 1 4O. 5, 1-6. 25. 8, I 19. IO, I 2, 11, 1. 29, Ι- 3O 2o. , quae loca lege et relege. - Sacrificia quidem Permulta mandantur; aSi non propter se, sed quia exercitium erant grati in Deum animi, vel poenam peccatori debitam, quasi in effigie, repraesentabant, et graviter monebant, peccata esse cavenda. Hinc sacrificia aliique ritus in Seipsis, nunquam permagni penduntur, imo diserte mouetur, Deum non respicere munera, et Vota non CSse neceSsaria, De ut. IO.
17. 23, 22 2S.; atquct redemtio quoque votorum conceditur, et patrifamilias potestas conscrtur, irri. tandi vota uxorum et filiarum Suarum, Lev. 27, 1 33, Num. SO, 2- 14.; nequidem formula aliqua procum praescribitur, nisi benedictio Num. 6, 24-26.,
et gratiarum actio De ut. 26, 1 - 1Ο. 13-I5. - ΓΓOmissiones bonorum temporalium, et minae malorum, illo aevo, quo cognitio Vitae futurae erat perobscura, neces Sariae erant, et morum probitatem non amplius impediebant, quam hujusmodi promissiones et
minae nOStram moralem prolium educationem impodiunt, ne dicam, haec incitamenta ad rempublicam quidem civilem pertinuisse, et nihilominus ostendisse, Deum probare morum intcgritatem, et Teprobare
428쪽
422 5op. An relig. Mosaica ad morum disciplin. speci.' corruptionem, atque hac lege gubernare univerSum. Religio Mosaica itaque morum probitatem promo ebat, quantum illo acuo fieri potuit; hinc conspicimus in Bibliis plures viros, quorum integerrimOS mo res admiramur. Desectus hujus disciplinae non negaraus, eamque a Iesu ad persectionem evectam fuisse, grato animo profitemur. Typos historicos et morales esse in lege Mosis, patet vel ex festo paschatis et labornaculorum, Exod.
I 2, 1 - 13. 16. LeVit. 23, 4-8. De ut. Τ6, 1-8., atque ex circumcisione, et diademate aureo summi
sacerdotis; haec enim ab ipso Μοse , Exod. 28, 38. Leut. IO, I 6. 3o, 6., typice e plicantur. An autem Moses habeat quoque typos propheticos, magna eSt contentio; nam quia hi typi quondam nimium aucti
fuerunt, nunc Omnes negantur. Id quidem certum est, tolum apparatum, per Mosen ad conservandam
religionem introductum, si cum illis promissionibus, quae patriarchis factae sunt, conforatur, aliquid melius aliquando futurum portendisse. Id prophetae omni aevo perspexerunt, atque Persaepe disertis verbis praedixerunt. Singulares autem typi Christi aut ecclosiae Christianae, qui ab antiquis Hebraeis agniti suis- sunt, in lego Alosis non reperiuntur; potuit autem Deus per Mosen quospiam disponere, qui suo tem P VC agnos corctitur, et Judaeis transitum in ecclesiam Christianam, faciliorem redderent, cs. meam
429쪽
g. 511. deligio a Mose usque post exit. Babylonic. 423 Hermeneuticam generalem V. et N. F. f. 15 - 16. P. 43-48.
g. 3i I. Religio a Mose usque post exilium
Haec Mosis institutio per omneS SequentlS aetates emcaciam suam exseruit. Deus aetevno decreto
pro illis temporibus, quibus religio periclitabatur, mala et calamitates disposuerat, quae gentem mone bant , ut judices seu rectores reipublicae aceeptaret vel eligeret, qui patriam et religionem restituebant; Vellegatos prophetas mittebat, qui reges et proceres graviter monebant, et ausibus nesariis, quibus idololatriam introducere nitebantur, grandia impedimenta objiciebant, ne perficere posSent, quae moliebantur, inprimis quum divina providentia, pios regum impio-Tum succeSSOres diSposuisset, qui Prophetas audiebant, quae sub antecessoribus male acta erant, PeScindebant, idololatriam tollebant, et cultum Dei rursus xestituebant. Quum vero monitiones demum vix quidquam proficerent, et omnia perpetuo in pejus rue- veni: respublica Israelitica anno 253 Post schism. 722 ante Chr.3 eversa est, et cives ab Assyriis in Gogan, Calaehenem, Assyriam et urbes Modiae deportati sunt; Tegnum Vero Juda 387 post schim. 588 ante Chr.) per Chaldaeos eversum est, et cives ad ripas fluvii Caboret in Babyloniam abducti sunt. Haec contigerunt, prout jam Moses, et dein prophetae praedixerant. Discrimen, quod inter conditionem Hebraeorum sub judicibus, et dein sub regibus, interceSSit, in eo ver-
430쪽
424 . sit. Religio a Mose usque post exit. Babylonio. satur, quod aevo iudicum, per Mo annos, non erat qui
idololatriam juberet, aut auctoritate sua promoveret, sed gons sponto in hoc vitium ruabat; quare haec lues nunquam tam late grassabatur, ut ipsum sacrum tabernaculum hac foeditate contaminaretur. BPges Vero impii idololatriam jubebant, aut auctoritate sua Pro movebant; quare et in templum usque penetraVit. Pessimi oraut in rogno Iuda, Achag et ManasSe,, qui filios suos Molocho immolaverunt, et Achaz denique ipsum quoque templum clausit. In regno Israel Achab cum Zidonia uxore Igabel, reliquos omneS Sumperavit. Ultimis annis in utroque regno, praesertim Vero in regno Juda, omnis generis superstitio, et mo Tum corruptio invaluit. Nullum itaque aliud restabat medium, quam extrema SeVeritas, qua gens universae patria in longinquas regiones dispersa, humiliata et afflicta discorct, so sine Deo nihil posse, nec deos Ullam opem ferre. - Quum demum, qui a Mose et prophetis praedictus fuit roditus, per Cyrum inopinate contingeret, atque templum et urbs Ierusalem P Stauraretur: gens, per tot insignia et latissime patentia Vaticinia opere completa, convicta fuit, Iehovam omnipotontem et Omniscium esse gubernatorem universorum, et inanes esse Omnes alios deos; quare abhinc Deo adeo constanter adhaesit, ut demum nec
Antiochi Epiphanis mandatis, neque ejusdem suppliciis cederet, sed omnis generis tormenta subiset, a m a Pro religione arriperet, libertatem vindicaret, et Hlias quoque gentes ad suam religionem pertraheret.