Antoni Neri Florentini, De arte vitraria libri septem, & in eosdem Christoph. Merretti med.D. & Societ. Regiæ Socii. Observationes & notæ. In quibus omne gemmarum artificialium, encaustorum & laccarum artificium explicatur.

261쪽

Notae in Epistolam

ad Lectorem.

Uthorem nostrum, atque L hoc opus quod attinet, nemo ejusdem meminit. p Tter Garsionem in suo universali, & Bornelium H rq i. idque nomineten IS nec ultra: ac ne curiose quidem inquirendo ingenire unquam potui, alterum illud, in epistola dedicatoras 'prinsatione promissum, &res Chymicas concernens opus publici Iuris factum esse : nec a quoquam Spagiricorum illud alleuatum vidi: ex quo facile est concludere, nunquam illud in publicum prodiisse. Neque id mirum: nullum enim hic ber ei stimulum addebat, ut alterum illum ederet, ex quo hoc genus doctrinae homini utilissimum inter somida, atque infra speculationem virorum huius aevi numerari caepit, quo-L a rum

262쪽

336 N O Trum subtile ingenium unice versatur circa contemplationes inutiles vel indeterminatas , quarum notioneS maximam partem merae logomachiae sunt. Caeterum doctissimus noster Daco, sublimioris & perspicacioris ingenii vir, in incomparabili suo Noto organo vanitatem atque impotentiam illius viae solide refutavit, & majore sapientia aliam substituit, magis eff-cacem & activam, promovendis arti . bus & scientiis. Atque hic fructuosa doctrinae via captis pluribus experimentis, a nonnullis privatim, non Vero publice ab omnibus trita est. Caeterum in eo jam est, ut max mos progressurum factura videatur, ex qUO eandem sibi designavit nobilissima &maxime venerabilis Regia Greshamen .

si Collegi, societas , qut sacrq Regiae

apud populum suum restauratae Majestatis indulgentia, promovendis Omnium virtuosorum conatibus, hujus veri finis & propositi ergo singulis septimanis congregatur, & quotidie

263쪽

N o T a 3 Imateriam suppeditat huic pulchro aedificio inservientem. Partem hujus propositi alteram prisens hic liber continet, in quo plene & fideliter exposita est omnis vitrum faciendi & colorandi ratio, quam author noster inde a juventute fila ab ingeniosis & industriis hominibus didicerat, vel ab igne & experientia haustam perceperat: ac in plurimis tempus tibi, locumque operis & inventionis sum dinumerat, idque clam omnibus circumstantiis huc spectan

tibus r trum Anglica nostra vox Gla

eadem est cum Germanica,derivaturque a Latino ex quo demta

bii b si Getas sit. Atque hoc

assum Caesari commentar. qUinto vocatur, cum ait: omnes Britanni se vitro inficiunt et qua de re Melaiadis cap. 6. Britanni vitro corpora intecti e & Vitruvim, Lana vitro infe ita ensm eruditus Turnebus hunc locum restituit cum antiquitus pro

264쪽

238 N O Tmitrum legeretur ultrum. Vitrum autem illud Issatis est, id quod ex his vitruvii verbis liquet: defcctu Indici

coloris vitro insciunt, quod Graeci Uatin vocant. Nec aliter Apuleim tractatu de herbis n(nidum edito, sed qui in Emerici Cas uboni minibus, &multo quam qui hactenus prodiit auctior, magisque emendatus est, ubi sic legitur: Herbam Isatin alii A igne me, Prophetae festion tali alutam, alsi her bam vitrum. Sed scribendum: lalii angionem , Prophetae arosion, Italirutam, alii herbam vitrum. Salmasius ltamen constanter pro G sum ponit Guastum, quod Britannis Guadum cst,

cruruleus color Glas vocatur. Idem Plinius lib. 22. cap. I. testatUr

his verbis: Simile plantagini Glastum

in Gallia vocatur, quo Britannorum conjuges nurusque toto corpore oblitae

quibusdam in sacro nudae incedunt. Et Cambilenus in sua Britannia: Haec illa herba ess, quam Glassum vocamus quae nonnihil carusti coloris reddit, quem

265쪽

vocant. Ratio, cur Glastum acquisi- siverit nomen muri vel Glas forte haec est, quod vitrum , quemadmodum noster author & experientia docet, naturaliter aliquid coerulei in se habet. Vitrum descendit Z tisum, haud aliter atque aratrum & rutrum aratum Se rutum , ultima syllaba mutata in Trum , quod iuxta lsidorum lib. I S. cap. I s. visui per Ficui, late transfluceat. Etenim quicquid metalla reliqua continent, in obscuro laten eum econtra liquores omnes,& quaecunque vitro continentur, appareant, ac si extra vitrum essent: a que inde est, quod plurima corpora translucida vitrea vocantur, qualia

apud Physicos, Horatium, Ovidium, Boethium ti Apuleium de fonte sunt

album en ovi, mare flumina, aquae.

Inter veros Brotechnia stuctm ignoia: id quod verissimum est: totum

enim artis, non naturae opuS est, nec

266쪽

N O TEgregium artificem audivi facete dicentem, artem vitrariam artium omnium toto orbe postremam fore; quandoquidem Deo hoc universum ignis violentia consumente, omnia in vitrum abitura essent: id quod supposita rationabili mistura salis & arenae vel lapidum omnino eventurum esset. Proxime accessit ad omne genus mi,

neralium Sc. A ut hores in referendo vitro ad suam speciem plurimum inter se differre video. Agricola lib. 2. de re metallica succum statuit esse concretum. I incentio Bellovacens lib. II. lapis est. Factum illud inter media mineralia numerat. Vitrarius, ubi fluere vitrum coepit, metallum illud vocat. Mihi nullum horum esse videtur, id quod generale hoc argumentum satis evincit, quod supradicta omnia naturaliter concreta sunt, cum vitrum arte compositum , & ab

igne productum sit, nec ullibi, ut reliqua omnia, in cavernis terrae in e-

267쪽

N O Tniatur. Quare , quemadmodum sa-ctitia artium nomina a praedicamentis Logicis excluduntur, ita vitrum a praedictis speciebus secludendum, nec magis metallum dicendum est , quam cerevisia , byne, gluten, lateres &c. Sed regerit Fallopius , quaerendo, quale illud vitrum sit, de quo loquam mur: idne, quod in propriis suis venis, & proprie lapis est; an vero illud, quod ex lapide illo extractum & depuratum est, nec magis artificiale vocari potest, quam metallum extram ctum ex sua minera & iam purificatum Si enim id, quod in primo illo lapide est intelligamus, vitrum quod in illo lapide existit, Lbi iam eductum est , non minus naturale esse, quam metallum quod ex venis suis& proprio lapide eductum est. Ad quod respondeo, vitrum nulli bi ea ratione inveniri, sed arenam & lapides tantum , quae vitri materia sunt. At vero alia metallorum ratio est, quorum certam speciem natura in

L s suis

268쪽

suis venis sermavit, utut nonnunquam ignis violentia educantur ex

venis & terra vel lapidibus, in quibus

minimae earundem particulae &mi latent : hac tamen different a, quod ignis innata sua esticacia separando heterogenea, & congregando homogenea tantum producit, aut potius detegit metallum, cum in vitro longe aliter sese res habeat, ut quod uniendo & miscendo diversas salis &arenae particulas perficitur, Hoc Fallopius, quod mirum est, negat, dicen S, vitrum ex cinere non fieri: subjiciendo vitrarios fluidem cineres ab Alexandria vel aliis locis allatos addere, sed hoc feri loco nitri, quod in usu antiquitus fuit, idque hunc in

sinem, ut vitrum ex lapidibus metal licis tanto melius educatur mec tamen ideo dicendum esse, cineres metallo

admistos esse, ut vitrum fiat, sed ut vitrum tanto facilius e minimis lapidis particulis, id est ex proprio suo metallo extrahatur. Sed absurda haec

269쪽

opinio facile refutatur: etenim si vitrum ex solo lapide extraheretur, pondus metalli necessario multo minus futurum esset pondere solius lapidis. Iam vero pondus lapidis longe superatur a pondere metalli: etenim librae centum arenae supra centum quinquaginta libras metalli reddunt. Praeterea sal, ex quo vitrum

componitur, magis fixum est, quam ut igne vehementissimo ditatui pos sit. Iam in antiquis fenestris, ex vitro Gallico factis , qua parte aerem irespiciunt, manifesth, non dicam discernere, sed prehendere licet particulas salis. gustu naturam suam liquido demonstrantes. Porro nitidissimum vitrum , quod sale magis de cato constat, & majus quam pro ra- Cne arenae salis pondus habet, si1 diutius sub terra, aut locis humidis asservetur, in frusta dissolvi invenies,

soluta unione salis & arenae. Atque haec ratio est, cur vitrum Venetum

veneno dissolvi dicatur: id enim v I. 6 rum i

270쪽

rum est de nonnullis mineralibus, non vero Vegetabilibus, aut aliis venenis et quo ipso manifeste evincitur sal in vitro permanere. Atque huc facit experimentum Helmontii, cap. de terra, ubi haec habet: Si vitri pollinem pluri athali quis colliquaverit, ac humido loco exposuerit, reperiet mox tomtum vitrum resolvim aquam, cui si a se

fundatur chrisulca, addito quantum saturando assati si fecerit, inveniet statim in fundo arenam sedere, eodem pou dere, quo prius faciendo vitro aptabatur. Et in hoc experimento sal ab athali &aqua regia assumitur, atque ea ratione partes componentes, quae in composito antea confusae erant , in sua prima principia resolvuntur. Alterum generale argumentUm

hoc est, quod utut concreti illi succi, de quibus supra, nec non lapides &vitrum igne fundantur, non omne Stamen lapides, nec omnes succi concreti & metalla vel semimetalla fusionem recipiunt: non talcum , nec sal