Antoni Neri Florentini, De arte vitraria libri septem, & in eosdem Christoph. Merretti med.D. & Societ. Regiæ Socii. Observationes & notæ. In quibus omne gemmarum artificialium, encaustorum & laccarum artificium explicatur.

281쪽

Fciatur. Et magis clare: lib. I. Vitra, si tempore bem, dereperare calefiant. favguntur. Et rursus : Corpus utri Iravere. Lucianus prolixe adiriodum meminit vi reorum pocu rum. Et Plutarchus in Sympos acis, Evem l amrim et tro formavis aptissimum esse

ce . Donato, his verbis: A xandria

civit Topulenta, ct gum flet, et

Iavem oti ut vivit: nonnulu tat eo ant; ata papyrum conficiunt. Ureterus tamen, in Oedipo suo, ubi de AEgyptiorum artibus agit, mentionem ei us rei nullam faciti

primus vitri mentionem sicit , 'du

282쪽

Argentoque foras , aliud vitroque meare. l. d m, 'so. & posteriores

Poetae Omnes,

Americae ignota erat haec ars, nec non universae Asit, excepta Sidone &China, quibus sero admodum innotuit ars faciendi vitrum, ex oryZa plane perspicuum , sed prorsus fragile,

ideoque nullo modo comparandum cum nostro: prope tamen ad illud accedit. Atlas Sinicus, pag. 6 Caeterum ut hanc controversiam decidamus, manifestum est , vitrum tantiquitati non ignotum, nec minus antiquam vitri quam figlinae & artis lsermandi lateres cognitionem esse . vix enim est, ut fornacem laterariam texuras, aut figularem percoquas, quia Llateres nonnulli, & aliqua illius me hcimonii pars in vitrum abeat. Quare vitrum sine omni dubio tunc tempo-, ris, cum turris Babylonica exstruere- , tur, & ex quo ars illa sermandi lateres linnotuit, simul notum fuit. Etenim

dum filii Israel captivi detinebantur, 'magna l

283쪽

magna pars servitutis erat formare lateres. Et hujus naturae fossile illud vitrum fuerit necesse est,de quo Ferri Imperatus t 'as. c. I. hunc in modum: Vitrum arti talis ile iuventum est, iis in locis, ubi muni ignes excitati fuerant, quo percussum ignem non reddebat. Inventa sunt alia vitri sigmenta,

formu orbiculari, Spyriti similis, quineo acta Olendebant, ct cum virore

quodam peducida erant, colophoniae AZeciem referentia: atque hinc percussa ovem reddebant, haud aliter atque pyrites, dquo tamen disserunt, tam ratione vegetaret, quin nriti peculiaris era, quam rejectu Jlendoris, is quia, quod vitro

proprium est, facilime liquantur. Horum figmentorum alia fragilia, alia solida erant. Fragiua vel friabilia in ivnem mca intumescendo albi pumicis oeciem di pastea fulgorem vitri artificialis ara sumebant. Sed quae continua suda

erant, post exiguam in igne mutationem c nigredine in vitrum album artificiale

transibant. Hoc fossile vitrum ab Ame-

284쪽

ncanis sectum est, quo ferri loco sindunt, A foramina cavante Hactenus

ille. Et forte ex hoc vitri genere , segmentum illud fuit, quod ad S. Albani , ubi vetus Rom. statio fuit, a Romano latere abrumpebam, ejusdemque cum hodierno nostrate coloris & substantiae est. Nec vero dubium ullum ess , quin hoc vitri genus frequentius in illorum quam nostris lateribus inventum fuerit; terram enim suam per biennium cogendo temperabant, quo ipso opus reddebatur magis firmum solidumque; praeterquam quod lateres suos

magis exurebant. Atque haec vitrificatio terrae lateribus accidit, non a prima tantum eorundem coctura, sed

uti Imperatus observavit, a quovis magno igne, istiusmodi scilicet, qualis in calcaria & figulari fornace adhibetur, & cujus usus in Asia Africaque antiquissimus esset, ubi lapides utplurimum vitrificant. Nunquam tamen vel vidi, vel audivi, in domo

285쪽

Iateritia, ab igne domestico vitrificas se lateres. Mihi enim ita videtur a

' solo igne, quo strites crudorum &exsiccatorum laterum excoquitur, hunc effectum produci, nisi per viam reverberationis id fiat, in fornacibus. ubi vehemens, caecus, & continuus ignis alitur. Hoc vitrum diu sub terra durabat, utut Hel montius assirmet, vitrumi exiguo aliquot annorum spacio subi terra distatui, putrescere eti in aquami abire, id quod de crystallino nostrate

verum, nec tamen omni generaliteri vitro commune est. Methodum ab authore nostro adductam, & a mercatoribus inventam

quod attinet, illa mihi fide non ademodum digna videtur, quando non alia dua exustio herbae hali apud Hi-ipanos & AEgyptios, nec alterius materiae apud nos, in copia quam a mercatoribus majore, atque adeo consequenter calore magis intenso durabili facta, ullo unquam tempore pro- M a duce-

286쪽

N O T AE. ducere vitrum potuit , ac ne ingens quidem & coecus calcariae ignis producere illud possit. Forte metallorum excoctores, quam artem Tub cain primus invenit, vel veteres Chymici, dum metalla fervidis fornacibus& igne diutius urgent observare vitrum ea ratione non potuere Horum Chymicorum antiquissimi A gyptiorum Principes fuisse videntur , qui inde ab Hermete Tris. imegisto omnes hanc artem profitebantur, universalem medicinam molientes, non vero suppositam illam transmutationem metallorum , ut Nircherus in Oedipo suo assirmat. Atqui irritus fuisset ille conatus, citra magnum ignem & fornaces, quos seque ac materialia eorundem quandoque in vitrum abire necesse erat: ut jam ex his quae dicta sunt evidenter appareat, ipsam vitri cognitionem antiquissimam, sed artem elaborandi vitrum inter recontiorum inventa essse, primumque hoc artificio & fornar ce vi-

287쪽

ce vitraria nobilem locum Sidonem fuisse testante Plinio lib. 36. cap. quemadmodum primus inter Romanos Tiberius fuit, cujus aetate, secundum ea quae legimus, vitrum conflatum sit, uti ex historia viri illius apparet, quem ob id caesum Plinius refert, quod vitrum malleabile fecerat, de quo postea.

T N domesticis negotiis vasa ex vitro a nunt infiniti generis, coloris & magnitudinis: calices plani, estigiati, &vel per totum, vel pro parte colorati pro vino Rhenano, Hispanico, clareto, cerevisiar lagenae aliaque vasia, excipiendo vino, cerevisia, spiritu, oleo, pulvere; in quibus videre licet liqum

rumperspicuitatem, bonitatem, nec non Lermentationem, separationem, omnemque aliam mutationem, quam natura in iisdem cum tempore operatur. Praeterea patellae excipiendis se

288쪽

vandisque cibis calidis: vitra quibus horas & tempora dimetimur, quibus

lineas vestes complanam US: Ornamen meta item pro musaeis & pluteis: nec non fenestrae ad arcendum frigus &humorem, admittendumque lumen in aedes nostras, quod per coloratum vitrum transiens , opposita soli corpora proprio vitri colore tingit: &tandem vitra specularia , deliciae atque opus Narcissi & sequacium. In Physicis perspicilla convexa pro senibus, concava pro myopibus, qui

contraria quam senes ratione nisi prope oculos posita non vident: praeter cucurbitulas de vitra , qUibus urinam excipimus, quibus ubera mulierum sugimus, & quibus coelatores atque gemmarii, dum res minimas & accuratas perficiunt, oculoS praeservant; praeter oculos etiam illos artificiales,

quibus delectationis vel ornamenti causa objecta minuimus, dilatamus, prolongamus, multiplicamus, figuras eorundem & situm diversimode mu

289쪽

N O Ttamus, & varia eorum collocatione in vulgo spectatorum metum excitamus atque consternationem , prout videre est in opticis,catoptricis, cato-ptrocausticis, cato ptrographicis, di optricis & telescopicis, quorum partem maxime raram & admirabilem Scottus ex Nirchero, Porta aliisque collegit. In Astronomicis quam rara & admiranda detecta sunt beneficio teles copiorum , qtiae Galilaeus de Galilaeis, vel Schein eius (de eo enim inter se contendunt) invenit, & quae Paulus Nealius Anglicanae gentis decus, nec non doctissimus Hugenius, incomparabilirum Hevelius S Eustachio si vini Romae vehementer promoverunt , quo rium usus doctrinam astrorum vere illus ravit, detectis in dies novis stellis, novisque orbibus, antiquitati plane incogniti si praeter Usum quem terra marique nautis, misit

bus , aliisque personis exhibent, in discernendis , distinguendisque rebus procul distantibus. His adde in-

290쪽

signem illam sphaeram vitream, de qua Claudiamis ingeniosum hoc epigramma scripsit iIupiter in parvo cum cerneret atherstitro,

Rusit si ad superos talia dicta dedit:

Huccine mortalis progressa potentia cur 'Iam meus in Fragili luditur orbe la

boro

Iura poli, rerumque fidem, legemque vi

rorum

Ecce Siracusius transtuut arte senex.Delusus variis famulatur Spiritus astris, Et vivum certis motibus urget opus. Percurrit proprium mentitus Anifer

annum,

Et smulata novo Cynthia mense redit Iamque suum voliens audax indu ria mundum, Gaudet, eo humana sedem me'te regit, is uid falso insontem tonitru Salmonea