장음표시 사용
211쪽
rum fortunatior status , vel collapsiones funt dubae . Hinc imperantiam facta, iactorum con secutiones auspicia regiminis pacta δγ1oedera, ct
matrimonia quoque speciatim recenseantur . . mporiora denique litterariae , in qua vel sectar scientiarum ,& librorum , vel vitae & facta eruditorum , , enum rari debent , is vel, in primis rinis est , ut eognitici veritatu in , a voteribus int medium prolaturum , . in de acquiratur , itemque subsidia' simpeditentur qui bus ars heuristica , sive inveniendὶ, , possit c. colloc
pletari . inus itaque est ut in hiilaria 'iatoraruria recenseantur scripta eorumque argumenta , item
methodus, in iisdem adhibita, quave ratione di o casione haec illavdi veritas si rerit investigata . . β ν opus est , ut des ibantur, vitae erudi orum accura te, omniaque ea tradantur felieiter, quas ad cujusvis eruditi merita dc facta plenius intelligenti sperunt w 46i: Hactenus de scriptis historicis cautionibusque , circa eorumdem lectionem & exameni ob servandis . Nunc ea quae ad legenda & vijudicanda scripta dogmatica'spossint ,- adseremus. it . I. I. 462. Scriptum dogmaticum scientiscum qui IN vult , is' primum omnium auctoris s copium sibi. perspectum reddat. Id quod cum ex ipso' scripti tis gulo, . tum vel in primis ex praefatione fieri poterit463. Qui praetina scripta dogmatica scientinea: linere cupi , Id agat .. ut quasque veritates in lingulis obvias periodis , in certas quassiam deicribas propositionum 1 elas, atque . num vel ad , definitio nes vel ad axiomatae & postulata , vel ad theore
mata & problemata pertineant, ibilicite dispiciat . ir 464. Id porro, in . scriptis dogmaticis legendis
eri ari volo ,. ut , quam fieri potest- diligentissime ,- ad fingui atte hinc Vterminos quasque cum iis jungat auctor notiones probe animadvertatur 46 s. Denique in lectione dogmtici scripti . ejusdemque icientifici , veritates. antecedentes firmi tares tibiν xeddito, i antequam perga& lmndo, H&, μή
212쪽
Ersti Dira Nur. io monstrationes subinde resolvas in sellogismos . Decidi analysi demonstrationum dictum est supra g. 396.46s. At examinarida scripta dogmatica ma xime facit, I. si attenderis, num scriptum sit levia spicuami II. , . num idem sit ordine consectum , t III. num, sit solidum scriptum. IR, num deniqu, oonipletis a sit, sco hiae suffciens. . 46 . Pert nuru dicitur scriptum, si omnes ter ἀminos accurate definiat, neque adeo' voces, ab usu loquendi abhorrentes, & vagas, adhibeat. β. 468. Si itaque perspicuitate sesipi, iudieare voia lueris, peropus est, ut animum advertas ad terrainoaruum desinitiones Quae si adfuerine e regulisque, definiendi 1upra β: rso. traditis, convenienter sint allataee non est quod de obscuritate scripti conqueraris. Sehil Fit vero nonnunquam, ut 'nonnulli scripto ires nimii sint in definiendo, i &i plures omnino prae. mittand vocum explicationes, quam ad pro sitione. sequentes demonstrandas requiruntur. Non hoo imi
fiunt obscuri illi quidem, .sed . superflua immiscent
suis, ademusti eis iunio ut scriptum itimis' fiat proilixuin . Scriptum enim nimis prolixum dicitur. quod plura continet quam quae scopo inserviunt. Alii mi nus, quam par erat, definiunt vel nullis plane vel inada natis usi terminorum explicationibus. Quo ipse' non potest non irrepere in scriptum obscuritas. spiam enim obseurum vocature in quo ves plane nullae adhibentur definitiones, vel in vagis. saltem, re indeterminatis . notionibus acquiescimus. Haec de per
β. 460. Ordine conscriptus liber dogmaticus sesen tificus dicitus, si singulae inotiones de propositiones la a coordinantur, iue sequentibus plenim intelligendis & demonstrandis inserviant. Cons. β. 33. Schol. ordo autem hic, pro diverso script is fine Varius esso potest. In libro' historico dogmatico is' persaepe observatur ordo, ut omnia ea, quae ad idem. h lant argu tum, id unum s c yentur, .ges ordo
213쪽
m do Aicitur ordo In libris autem dogma ascieulisi . tui initates methodo systematicaxonoecti debent a 3. ), is test observandus ordo, ut αν sum prae ruitur , ex quibus stas quentia conci' ct explicari Disunt =. 33.' iordo itur ordo . io i lii . s. 4 o. Si itaque de ordine libri dogmatici sciem xifici iudicare ves ris, 'videas in primis, num legitimae experientiae et definitiones di axiomua, tamquam principia demonstrandi indubitata i β. 33y. pratani
itantur, ex iisque theoremata β. problemata apte d
4 a. Nane ad palmariam fmpti dogmatici sciem elisi virtutem scilicet solissitatem devenimus. Sobrium autem dogmaticum appellatur, si in ieci ramnes propositiones firmis domonstrationibus corrob xantur; ita quidem. ut nihil, praerer experientias in di*ias, definitiones & axiomata, sine probatione ad
a. Qui Igitur de seliditate seripti dogmatici
judicium ferre cupit, is prche 13 attendat ad singulas propositicines, num secundum regulas, ε. 38 expositas, algorose demonstratae sint . iaὶ num ejusmodi principia fuerint mamisi, quae sunt certa, dc de liquo ni veritate dubitari non potest,' 3st nummetbodus demonstrativa apte adhibiatur, eaeque Innes observentur regulae methodi, quas iupra β. 33a exposuimus, Si minus regulae methodi demonstrativae observantur, scriptum diis usse eoiciarium, sonum circulus in demonstrando fit commissus, de quo vid.
t. Maxime vero dijudieaturus soliditatem scri .pti scientifici dogmatici, totum pederat librum iu
continenti connexione . attentiusque veritatum n xum di catenam contempletur. Ex quo intelligimis, minus aptos esse ad examinanda' scripta dogmatica scientifica, ..quotquot , legendis fabulis Ro
manensibus assueti, aut in vocabos edis is,®ula
214쪽
ET IUDICANDI. 2O1gulis Grammatices memoriae mandandis, occupati, nequeunt multarum propositionum nexum distinctu
g. 4 3. Num scriptum dogmaticum denique eom. pletum sit, ex auctoris fine dijudicabis; cui obtinendosi suffecerit 1 criptuis, est completum ; sin minus, est inco)npletum, . q. 4 4. Ex his omnibus intelligitur, scriptum scies . tificurii dogmathrum systematice conscribi debese . pDemonstri Cum enim fastema dicamus veritatum inter se, & cum principiis suis connexarum con riem per imo: consequens est, ut, quaaeumque Veriritates sunt inter se, R cum iiiis principiis connexae, illae debeant systematiceo pertractari . Iam vero cum veritates, quae in libro scientifico dogmatico continentur, sint inter se connexae & cum principiis suis g. 3 i.): manifestum est, scriptum scientificum dogmaticum systematice conscribi debere. 'Sebes. Sub finem hic monere adhuc debemus, quanam i sit plagiarius , epitomator item compilator: comitator ille dicitur, qui ea, quae hinc illae dispersa sunt, in unum colligit, nulla connexionis aut
ordinis habita ratione, Plagiarius dicitur. qui, quae ab aliis mutuatus est, a 1e inventa esse, aliis dilepersuadere. Epitomator dicitur qui ex scripto spimori ea seligit, quae fini suo sunt conveniontia, & ea scripto majori mimis componit, ' i
215쪽
Radidimus hactenus praee ta quibus opus est si vel ipsi inritatem investigare, vel ab aliis inve uisatam cognoscere, dc dijudicare voluerimus a Nune paucis, qua nitione cum aliis debeat communieari ve
- 4 6. Nos otiiratos esse is veritates cum aliis eo nunicandas stocetur in moralibus in quibus lasedem, ustilissimae prudentiae regulae suppisitantur quae dirca veri atum communicationem sunt observandae de quibus plura in praelectionibus . t. - 477ci Qsti; alterum M. veritates alteri ituram eas, . verbis . Vivat voce prolatis, perdueitis alterum
i g. 4 L. Qur alterum ville docia, dono per pieui
Demon 6 Cum Oi alterum docere vult. rerum qilteri incognitarum,. nbtitiam alteri ingenerare velit β. 477. λ: cynsequensi est,' is agere debem do Mem, ut 'b altero, quem docetiέ intelligatur. Cum veroi telligi nequeat, nisi perspicuitatis rationem, habuerit smni equens est, i ut docens perspieuitatis ciso sit inu
νς. Hinc fluunt sare consectaria . , corol. I. Ergo ille demum' docem debet , urrem , quam doret, distincte intelligit . Qui enim rem ,' quam docet , distincte intelligit, is eam per verba. cum aliis lacile distributiusque eommunIcare potest . 8o. . Corol. II. Erw ὸocens singulos ter nos accuratis defisat, neque in vocibus vagis, & indeter
216쪽
Inatis, quae ob curitatem pariunt Ias. 136.3,
Corol. III. Ergo docens res aes etas, & a sei 'sibus paullo remotiores, exemtilis selectioribus e sommuni vita petitis , illustret , propterea quod exempla ἐucem auarc biis abstrusoribus faene
Corol. in. Ergo Mocens bonae methodi leges exacticie sequatur, ea praemittat, per quae sequentia indit Higuntur. Corol. V. Propositiones porro omnes ta sitam the
go. Docens porro instructus sit dono docen, i, i. e. prom e, di expedite, & cum suavitate aliqua, sensa animi exprimat. Demonstr. .Cum docens, alteri, rerum ipsi ina ignitarum, notitiam ingenerare debeat g. 477. e
consequens est, ut docens aptus sit ad attentionem in altero excitandam , excitatamque conservandam,
Quod cum fiat per experientiam, tum demum, uMocens com neuti concitatoque orationis flumine , in aures animosque audientium suaviter inquat, facile intelligitur, ad docentem vel maxime requiri, ut dono docendi sit inhvehis , mentemque & verba habeat in promptu. t. Si quis naturalem quemdam languorem in se deprehenderit, sibique, & animi praesentiam, & ve borum copia , debile senserit, huic-auctor suase que exstiterim ut, si risui ludibrioque audientium 1e exponere nolit, illain faciat docendi provinclam, aliam, aliamque vitae rationem ineat. Satius enim est non dicere, quam sum aliorum fastidio & irriditione docere. g. 481. Id praeterea agero debet docens, ut nos i Mos docet, de unitatibus certM reddat.
217쪽
ios Da MODO ALlos c6NHNcSNni ἡ . in amonstri Cum , qui docet alios , aliis veritates in eognitas manifestam debeat .. 4 7. ): evidens est ι docentem alios eo quoque , perducere debere . ut distin e intelligant , elle verum , quod docetur . Alias anhigent, num veritas ipsis proponatur, adeoque fi- his docentis minus obtinetur . Si vero docens id agere debet, ut alii intelligant distincte, esse, id veru quod docetur; efficere debet, ii alii, quos docet, de veritate certi reddantur 343. . ciet. Ex quo conficitur, doeentem habitu domonstrandi. Δρ ratioeinia sua concatenandi debero
Demonstr. Cum certitudo obtineatur vel a poste fori sive per experientiam, vel a priori per legitimas dei nonstrationes, ct contInuum ratiociniorurn nexum 33οι ): docens auto ii quam maxime ad certitudinem debere esse instruetum , habitu devio strandi i. e. ratiocinia sua tamdiu cancatenandi, donec ad principia certa, di indubia pervenerit .
g. 483. Soliastatem dicimus illam petis Moncinintellectus ι qua ratiocinia ita concatenare novimus, ut propositiones cum principiis certis & indubitatis legitime connectantur. β 484. Unde coii siritur, soliditatem esse palma
. De Um cum din ens habitu gaudere debeat, ratiocinia 1ba tamdiu concatenandi ι donec perveniatus
ad principia indubia . 481. ejusmodi autem habit . sive persectio dicatur foliatias 483. 3.μripicuum est; soliditatem ad docentem praecipue tequiri , eamque esse palmarim docentis virtu
β. 48s. Coismiscera aureum dicimus; cum escimus ut propositis alteri certa evadat ; & couiiqio actiqesumtaὶ est actio, qua alterum certum reddimus vel deteritate vel ta fallitate alicujus propositi inis &cosm:
218쪽
ato passive fundita ὶ est stilus ille, quo corti s mus de alicujus propositionis via veritate vel falsi .
g. 486. Docens itaque id docendo intendere debet . ut alim, quos docet, de vestiate, MI falsitate propositionis cmnVincat
Demonstri Cum docens id agere debeat, ut 'illos quos docet, de veritate vel falsitate alicujus propo sitionis certos reddat . 48r.), tuin autem, cum alios de veritate vel falsitate alicujus propositionis cerbios reddimus eosdem dicamur conmincere 48s, ): manifestum est.. docentem id debero intendere, uc filios do veritatu vel falsitato propositionis eonvim
f. Ut vero convictionis indoles & natura distiis. e lius intelligatur, requisita cum co-ncenti, tum convit eendo, specialius enumerat,imus, maxime, cum doctrLna de convictione in eapitibus subsequentibus de r sutatione, & disputatione mulium Qeendis emidat
'. 487. Convincimus alios, veI a priori sive perde monstrationem , vel a posteriori sive per experien
Demosr. Cum ad certam cognitionem veI a priore per concatenatam ratiociniorum seriem, sive demo strationem, vel a posteriori per experientiam & semstonem legitime institutam perveniamus f β. 33o. consequens est; ut aIios quoque ad certam cognitionem vel a priori vel a posteriori perducamus Alios ad cognitionem certam perducere; sive, quod idem est, alios de veritate vel falsitate propositionis certos reddere, est alios convincere β. 48s, EQUalios convincimus vel a priori vel a posteriori. gr. Hinc patet , convictionem a priori esse vel ostensivam, vel apogogicam Demonstr. Cum a priori alterum convincamus, si alterum per demonstrationes certum reddimus β. 487.
219쪽
DE MODO Mi vi NCEN Demonstratio autem si vel ostensiva vel apogogica β. 393. : altorum nos Convincere, patet, vel directe sive ostensive, vel per indirectum sive apogos. .cee adeoque omnem convictionem esse vel ostensivam
siue directam, vel apogogicam sive indirectam. . 389. Qui alterum convincere vult, ille id age re debet, ut explicet propositionem, de qua convise ctio debet institui. . De Uri qui alterum de oliqua propositione vula
Monvincere, ille eam propositionem per demonstrationem cum aIiis indubiis veritatibus connectit. 487.. y. omodo propositionem cum aliis veritatibus indubiis i a connectes, ut alteride eadem red- .datur certior, nisi alter ejusdem propositionis sensum capiat Necesse itaque est, qui alterum convincere vult, prius propositionena explicet, quam da monstrati em cum fructu instituat. o. Ex his intelligi nunc possunt requis ta convio,. Cendi, sue ejus personae, quae convinci vult & debet,. 9.. 49 I. Qui convincendus est, debet in demonstra tionibus esse versatus . Demonstri Cum convictio Instituatur vel por exporientiam, vel per demonstrationes s 487. ): co sequens est, ut qui demonstrationibus non versatus est, easdemque minus capit , convinci vix possit, convincendus itaque in demonstrationibus sit veriatus, easdemque capiat. . Not. Hinc vides, cur homo rudis & plebejus dissicilius convincatur de veritate aliqua, a sensibus remota suam homo eruditus, demonstrationis non ignarus, 492. Qui cooxinci vult, debet attentionem ad
Demonstr, Qui convinci vult, debat demonstratio-Mes capere g. 4; . adeoque propositionis, de qua convictjo instituitur, nexum cum aliis veritatibus &principiis indubiis debet distincte perspicere . 386. Cum vero ad distinctam repraesentationem proposito nis
220쪽
nis nexus eum suis principiis indubiis p aecipue requiratur attentio g. 7y. r evidens est , ex parte ejus, , qui convinci vult, in primis requiri attentionem. g. 493. Patet hinc , sollicite cavendum esse , ne ejus , quem de veritate vel fallitate propositionis
convincere volumus, attentionem turbemus. g. 494. Ex quo porro perspicuum est , nos non debere illum , quem cinvincere allaboramus , turbulentis affectibus implere , Demcansiri cum per princim psy chologica, ct ip-Din experientiam constet, affectibus turbari omneli attentionem ἱ cavendum aurem nobis sit , ne ejus , quem c vincere cupimus , attentionem turiamus q3 perspicuum est , a nobis illum , quem con-xincere cupimus, in statum turbulentorum affectuum non conjiciendum esse. 4ss. Fugienda itaque sunt convicia omnia scommata aculeataqde dictetis , si alterum convince
Demonstri Cum per eonvicia di dicteria , oblique pungentia alter, qui convinci debet, in affectum irae ct tristitiae redigatur per experientiam nos autem
non debeamus alterum, quem convincere Volumus ,
affectibus eurbulentis ἰmplere . 49 et patet , is gienda esse convicia dc omnia inommata, oblique pun' gentia 4 si alterum discupimus convincere. φρ. 496. Qui igitur , dum in altero convincendo laborat . alterum rei conviciis proscindit, vel acu deat is scommatibus alterum oblique pungit , IS media adhibet quae fini tuo sunt contraria, adeo l. sol diss me agit. DE Ius enim vocatur , qui eligi vilesia, fini tuo contraria. . 497. A convictione differt pressas'. Qust scii cet proposit onem aliquam . quae insufficienter explicata est , dc ex incertis principiis probata , pro ins cienter demonstrata habent, amue adeo illi assensum praebent, illi sibi salso persuadent , se . esseu convictos. . Persuasis itaque s passive suma definiri