장음표시 사용
521쪽
bus in regno illo commoratus est,multa observavit aut
ex quibus Descriptionem hane in justi operis
Complexus est Tomi prioru libris triti omnia, quae rumSimensium conducere possunt in Tomia et redinertationes congessit se aut amicis conscript Historiae samensis infirma admodum fundamentaextanet Autor, quod antiqui desint libri. Eorum aerae annus det anno 1683,quem a nato Christo numeramusso ita iput ut1 annis praevertit. Numerus incolarum ingentii, patio non respondete u himo censii reperta esse a junt hominum lomnis sexus laetatis decies novies centena millia. merarum copia regnum alias terras antecellere creditur metalli fodinis vero majorem latim curam atque nune impensam, innumera idola alia que opera ex aere fusa Autori fidem faciunt. Et nuperus quidis Rex Europaeorum ministerio in detegendis auri argentique venis non semel usus, pretium operae tulit minime. Diversas tamen thaly- his, erystalli, antimonii, quin auri detexisse nupere Autori memoratur incentius quidam, Mediuus Gallu Dies a vesperes me. rant is planetis nominant menses nomine carent ab initio Mnaen anni, quod in Novembrem vel Decembrem incidit, ad fine duodecim ex ordine computantur. Tempora anni duo tantum observant Hyemem mensibus Decembri Januario insolvunt, in quibus siccitatem 'cremissionem quandam caloris sentiunt, aequis
tamen intens ae in Gallia est diebus aestatis fervidissimis aestatem
in minoremin majorem distinguunt, quarum illa ver haec in eumnum simul occupat. Miro divinae providentiae beneficio, sub Zona illa torrida calidissimis metabus copiosia eadunt pluviae. Λbantiquo arborum fruetibus .in piscibus, quibus plures populi oram
Africae maritimam incolentes vivunt, Sia menses sese aluisse verisimile habetur,4 agriculturae serius operam dedisse. oryga maximum proventumin usum esse satis notum est; non aeque aliorum fruia mentorum, quae in agris aquarum illuvie superfusis corrumpuntur: soli vero humiditate peponum, cucumerum, ceparum Hliique multae species, diversae a nostris producuntur. Florum quorundam odorem ardor Solis mius dissipat, protegendis ab hoc plantia non innor cura requiritur, quam apud nos aductius frigora si
522쪽
MENSIS OCTOBRIS A. MDC XCII. u
ses proveniti ni quidem sed uvae parum succi h libent, amaraesenti Vinum aestimant Simenses, si advehatur, magis tamen gaudent
liquore ex oryra elicito, vino, quod adustum vocamus, seu spiti. tui vini simili. In deliciis maxime est species glandis grandioris, Stamens bus Mou, auas Aria nominatae, quam cum soliis herbae SYMeonti rivo mandunt Herba Thia cultioribus tantum in urbe regia nota est. mentes denigrare elegans habetur Vestitu utuntur sim p. mplicissimo, nudi caput,pedesvi maximam corporis partem: quod a M,II omen pudorira modestiae parum ossicere deprehenditur, nec tam caloris causa id fit, quam ex assuetudine ola paupertate cardorem enim Solis Europaei duplicatis vistimentis arcent. In bello venatione rubris indusiis utuntur incolae Equorum inops est regionduo tamen millia Rex alit, deformium & indocilium. In elephan- .n 'ti, fastus aulaein robur belli ponitur. Multa tamen do illorum, p. . sqq. selertia aliaque supra fidem actari, notat Autor Navigiorum de lintrium in regione, toto fere anno inundata, magnisque fluminibus interfecta, usus universialis est, etiam pompa aliqua Spectacula& theatra amant Siamenses, sed nihil habent exquisiti aut ingeniosi ia Aleae ad in laniam usque indulgent, eaque prodigunt, quicquid habent,& tandem corpus suum & liberorum victori addicunt. Nuptiarum ritus legesque,ut inter barbaros,lolerabiles sunt uxores plures .iducere per leges licet; sed id selis ditioribus in usu est: harum una est, . quam magnam vocant caeterae adsciscuntur ex servis,4 ex his geniti pro mancipiis habentur. maereditas patris ad uxorem legitimam liberosque ejus defertur, ignoto testandi jure Puellarum pudori fatis ut plurimum prospicitur, vetita cum maribus conversatione. Dos eui sponsi bona pretio ut plurimum respondere debent sponsarum maxima est thalerorum quinque militum. In ungendis matrimoniis cognatio proxima vitatur,& permissio a consobrinis incipit; sororem vero defunctae aut repudiatae uxoris ducere licet. Divortia non prohibenturi eorum vero usus in promiscua fere is plebe est ditioribus uxores invita juxta cum dilectis retinentur. Reges, quia nobilitatem sanguinis sequuntur, harbaro more, inc nas quoque nuptias frequentant Proprietas omnium undorum Regis est Wideo parum plerumque appetuntur, opes que in utcunia & aliis rebus quaeruntur , quae celari possunt
523쪽
rapinis Regum Magistratuumque subduci. Liberi se
tur magna est erga parentes senes reverentia, cui omnes aneris assiuescunt Alia verba habenti cum superiores, alia cum p. 166u res&inferiores,lloquuntur idem licet significantia Paemihonoris causa juvenes vocant, provectae licet aetatis, quod Gemanis dudum in usu suit adhuc est alia quoque. quae laudare volunt, juventuris epitheto ornant. Multa apud nos indecentia, nota vitano offenduntur e contrario quibusdam .contumeliosa habent, quae talia nobis non videntur, e g. caput alterius vel capit Iostangere, vel mitellam etiam licet sepostam. Literaturae 4 liscunque eruditionis magistri mi sacerdotes, quorum disciplinae pueri subduntur. lingua sterilis est, pauca habens monosyllaba, quae flexionem, compositionem derivationem vix admireunt; un. de ambiguus .dissicilis sermo oritur. Arithmeticae praecipuui Siamensibus est studium ,reliquae vero Europaeorum scientiae6resut
incognitae dubiumque est Autori, an apto ad easdem sint ingenio, culpa fervidi climatis phantasia tamen pallere dicuntu , dc nat ta quadam ad Poesin propensione. orationis eleganti ignari sunt; loquuntur dictant non nisi summe necessaria, ut intelligantur. Laudatur quidem sermo Legati stamen sis ad RegemGa liae, sed, ut Autor suspicatur, interpretis indultriae tribuendum est p. ρ quod placuerit. Philosophiam quandam moralem tractant,Themlogiam nullam, cum, ut Autor statuit, neque verae neque falsae divini talis notitiam habeant, fabulis solum de idolis dediti. Iurium nullo studio tenentur nee nisi officiis admoti, de legum patriarurria cognitione soliciti sunt. Medicinam empiricam exercen sine ullo artis principio. Chymiam non intelligunt, eelebrant tamen 'as. Lectant serturque Regis proximi parens duos mitiones quaerend Lapidi Philosophico impendisse,quae in paupertate illius rem tenormis summa est. Incertae etiam narrationes, ut inter nventur, de Alchymistis, qui aurum produxerint, aut me continuandam per aliquot secula vitam habuerint. Gec raphiae non magis quam verae Astronomiae periti sunt, nullumque mundi systema norunt aut discunt Extremam ignorantiam maxima coomitatur superstitioin divinationum studium, neq equidquam facis
lex invisitato&consului vatibua aut tentatis praesariis ineptissi-
524쪽
MENSIS OCTOBRIS A. MDCXCII. 48s
mis agunt magiae etiam suspee i. 'opulare vitium illis est, tua .
omnia in majus efferre. inerer Autor, Mathematicum Gallum ad delineandam urbem quandam in regno Sia mensi relictum a Prae p. 2υγ-fecto non fuisse admissum, priusquam promitteret, se biduum in circumeunda urbe consumturum, licet ad id una vix hora opus haberet Musicam amant, sed barbaricam anconditam,nulla eo centus legeri sonus tantum inrepitus placet. Equos domandi aut in gyros flectendi, aut corpus cum decore exercendi, nulla illis petitia est Arma tractare ex more nostrae militiae nesciunt, nec . m. sqq.
habere quidem licet, nisi data a Rege. opificia prope nulla callent, nec in ruditate cinopia illa sua multis opus habent in a te lignaria dctoreutica aliquid praestant&aurifices sunt mediocrentela omnis textura rarissima&incognita prope est pictiua insulla, nec colores oleo temperare norunt commerciis vilioribus piscatione plerique occupantur. Syngraphas non debitor sed ter pius. tius aliquis scribit, ejusque testimonio creditur. Notariorum nullae sunt partas; sigillum nemo habet, nisi qui in magistratu est, is Rege accipit. Cruce signant privati, non ex reliquiis ritus Christi ni, sed fortuito, ut Autor putat, usu,& ob ductus facilitatem. In contrahendo simpliciter versantur, ut nec pretium nec merces nume
rent aut ponderent, sed fidem sibi invicem habeant, mirenturquo exteros tam scrupulose in commerciis etiam vilioribus agere. Monetae minutioris, ut in aliis Indiae Africae oris, vicem praestant con P chylia, coris nomen esto quorum septem aut odio vix nummuli pretium aequant. Ea metiuntur putaminibus nucum arboris Coco, ne nimium temporis numerando consumant. Ex argento massulas formant, signantq; figura singulari,&pecutitae loco iis utuntur; qua p. in. rum icones aeri incisas exhibet Autor Praeter simplicitatem illam, frugalitas quoque gentisin sobrietas, fides etiam uxorum laudatur. Mentiendi vitium, severe licet prohibitum, nec leviter puniri soli crum, Vulgare tamen est, ut alibi, praeterea Draeitas calumnian F
di malit Servitus apud Siamenses tolerabilis est,in libertas vilis Lib. msimo pretio venditur. Nobilitas unice pendet a gratia Regis ista P. 232, conferendis ministeriis, quae veteri more ad haeredes transire dis rent, sed nune fere ad dominantis arbitrium revocantur, cessante illico cum ossicus dignitate, quae tamen restituitur emamus, qui vi Diuiligo b Corale
525쪽
I. ana cum infamia & mulcta remoti fuerunt. Subditi reliqui omisti
et Ingenui live liberi sint, semestres tamen lingulis annis opera promiscue Regi praestant, sive militando, sive agricultura aliisque labori,is,in suo sumtu contenti sunt, si ultra
detineantur , interea uxores familiae praesunt, centi Codicem legum habent tripartitum, cujus verba judiees ibus litibus applicant, sed ita interpretantur, ut affectus aut suadet. Adversi hanc tribunalium labem nemo vel mutire Iicet Magistratus, cum tenuissima stipendia habeant,nore nisi exicussitortibus vivant, iraeter sportulas lege publica definitas, exuqueanr, quicquid possunt aestiones per tormenta erudelissima P. 25 exercentur: explorationibου quoque utuntur barbaris desseperstiti sis, per aquam ignem, ingestasque sacerdotibus pitulas vomito rias, quibus imprecationes addunt Ultima supplicia non nisi Re P. 273. iis mandato speciali irrogantur. In bello nihil sere praestant, inriei ido dejectoque sint plerique animo, nec corpus ad armorum v sum exerceant simulacra itaque praeliorum edunt, tela citra vel ultra hostes emittunt, rara caede Machina bellicas quasdam h Ibent, sed nec affabre factas nec multas, ignari etiam sunt dextri usis: carent navibus bellicis, nec nisi paucos & parvos lintres habent levi- ter armatos.Reditus regii consistunt in censibus seu tributis,quae viri hortis, navigiis & mercibus majoris pretii imponuntur, undis i clamoderata plerumque praestatione aliquando extra ordinem & aucti iora tributa imponuntur,quod exterorum exemplo videntur didicisse. Utillias praecipua ex operis est, de quibus diximus. Redimi solent pe-mnia menstrua, quae quindecim gros nostris tere respondet, nec pluris aestimatur victus, quo per mensem homini opus est. Me Caturam omnium rerum alicujus pretii Reges palam exercent libera tamen sunt commercia circa annonam alia ad tenuem illum μαῖ victum gentis quotidie necessaria. Rex, qui nuper rerum potitus est, provent in vectigalia in duplum L re auxisse fertur, neque in men ultra duos librarum Gallicarum milliones percepisse,licet etiam hanc summam majorem vera actari putet Autor. Ex-ejus libro
Fr n. shq hoe tertio cas. XL XII, XIII peti potest ampla descriptio palatii
famulitii regat, ut latio deliberandi cum mirustris servilis nata tellia astutae mentis Prestitutaeque adulationis homuncionibus, qui ni
526쪽
MENSI OCTOBRIS A. MDCXCII. 483
hil loqui aut suadere audeat, quam quod anxia conjectura placiturum esse Domino divinant. Speciem tamen quandam consuhais p. onis ille servat,4 aliquando casus sive problemata ad exercendos eos fingit. Ad delationes & accusationes cives omnes Inguli ligantur, poena mortis tacentibus proposita. In omnia delicta, non solum deprehenda irobata , sed Qeum praesumtiones csuspiciones saltem adsunt, rigidissime animadvertitur, observato etiam talionis cujusdam genere. Cognati regii, ut honor familiae servetur, fame enecantur, atat injecta veste pretiosa suffocantur, quandoque in pannum purpurei coloris prostrati, pugione ex magni pretii ligno confodiuntur. Custos Stamensis regni, ut fere viisonorum omnium, solus est metus, ignoto Regum erga populux amore, ne majori hujus erga illum Saevitia tamen ilIa ministris p. 32.. potioribus fere incumbiti maxima pars plebis paupertate sua satis, ut plurimum, tuta estu aegationum honor splendorque prope p3 Pnullus est, nec inmintendis,noc in recipiendis Neque enim mulisto majoris fiunt Legati, quam tabellarii, qui literas regias afferunt;
novain extraordinaria fuerunt, quae Gallis exhibita sunt:&in universum advenis ex Europa aut dissitis regionibus paulo benigniores sunt Rege dc ministri, non animi generositate sed spe lucri ex merca.
tura Posteriori libri hujus parte, capite XVII ad XXIV de s
eerdotibus Iacris prolixe tractat Autor memorat saee dotum sive rata ra- genera , agreste nempe urbanum. Qui ruri sunt, aut in sylvis, ita vivunt, ut exemplo careat illius vitae durities austeritas,in toleratu videatur esse impossibilis. In urbibus lautius vireunt, quam plebs arcentur tamen a nuptiis quam dia iacerdotium retinent; abdicare enim se illo possunt prolubitu. v
terem illam quae solum in saeris retinetur, singuam discere, librosque legere pueros instituere, jeninare, ab omnibus pectaculis reinoeationibus abitinere coguntur,rusi ordine moveri & in plebejorum
conditionem ad praestandas operas redigi velint, id quod sub Rege proximo instituta inquisitione multis eorum millibus accidit nimius enim Clari numerus fic immunitas gravis illi videbatur. Con-eiones frequentissime habent, qiubus finitis stipem accipiunt: ειυt PQr Preces recitant, numeramque ad globulos ranis lucem Diuitiae by Orale
527쪽
tamen non siimunt, priusquam nempe venas manuum suarum in ternoscere possint verentur enim, ne animalculum aliquod perimant, vetante id religione Iejunare dicuntur, eum prandio eo tenti coena abstinent; licita est tamen herbae Beret manducatio, qua supra egimus post prandium mendicatum exeunt, deladocent. Incedunt nudo & raso capite. Isthaee de alia si tuta eo pertinent, ut populi loco pii sint iro ejus iluti satisfaciant, hic vero tanto laxiori vivat disciplina. collegiatim quidem septis cincti vivunt, templumque hacra, sed singuli ligneis suas domunculas palis infixas inhabitant,nee convictu utuntur, sed suo quisque cibo, quem emendicavit, vestitur. Pratulos sive superioresin directores suos collegae eligunt, iisque Picis 6 stri te obediunt. Isti vero praefecti pari omnes potestate sint, nee qui quam alteri vel Collegio vel Praelato imperat Foeminarum
quoque collegiari raedam sunt, sed nullis fere disciplinae legibus,quae
a religionem pertineant, adstricta. ibo velamento distinguum eur ab aliis,&virginitatem servare,quamdiu in lodalitur illis vivunt,
adiguntur delinquentium tamen levis poena est ablegantur ad , suos,& ab his verberantur sacerdotes enim in neminem plane ani- madvertunt. Inter dogmata praecipuum est vetus de metempsycnosi nugamentum , de qua portentosis fabulas popuIonant, de ad suam experientiam provocant , pudenda mediabidine reterentes, in quibus corporibus quoque more Tat
animae suae vixerint, ex uno in alterum migraverint. quam venditant animarum immortalitas, quam tamen se
praeterea foedant ineptis de materiain figura mentium comm Migrate quoque animas docent in corpora viliora aut meliorata, rejusque aut commodius hospitari, prout erepturi Pietatis Iummam fere ponunt in veneratione defunctorum parentum . majorem , item in aurochiria Win foeminarum devotione, quae se in rogos maritorum praecipitantes comburunt; quod tamen a Taris
taeis, cum regnum Sinens subegissent, anno 1668 abrogatum esse junt Pios in Angelos, malos in Daemones, post longas per varia
eorpora divagationes. transsermari tradunt, ex quibus omnibus Au-P 77o tor colligit.ne Sinensbus quidem qui caeterarum gentium veluti magistri in iactas iant, nedum buunensibus ullian Dei culium cordi
528쪽
MENSIS OCTOBRIS A. MDC XCII. 48
esse, quoque doctiores sint, tanto magis omnem pietatem ex animo expellere. Pro hypocrisi habet aut calliditate, quod opulentiores omnes templa, casas nimirum ligneas idoli statuis repletas exstruant, quia asyli quoddam sus habent, ciniis recondunt, si quae possident, pretiosa. Praecepta moralia ad quinqui capita reducunt, Scvitari jubent caedes, furta , abusum Veneris, mendacia & ebrietatem ; neque tamen homines solum occidi prohibent, sed de animantia quaevis; imo itantis parcunt arboribus seminibusque, quibus animas pariter tribuunt. Coelibatum non solum extollunt, servantque, sed sc peccare dicunt, qui nuptias contrahun Uerum ad haec praecepta se tantum vice populi obligatos esse jactant Glapones, & sic pro aliis mereri. Hoc igitur dignitatis opum , v qualiumcunque fundamentum elli superbiendi causta sibi enim solis persectionis stimini tribuunt, cujus praemium summum vocant Nisuresan dilparitionem seu annihilationem, quae persecae piis scpurgatis demum contingat, postquam per multa annorum millia animae eorum in varia corpora transmigraverint, pro cujusque
modo recte sese gesserint. Hanc felicitatem paucissimis asserunt, .
litet ab os etiam quosdam fingant, uni tamen Hero suo Sommo aeacodomo cultum quendam exhibent, non tamen ut Deo; id quod
Autor pluribus deducit, oc Theologiam de coeli in estium rerum p.res.sm natura iubernatione etiam apud Sinenses ad exemplum regii minatus exeogitatam esse existimat. Fabulas de idolo illo Siarnensi, qui volet, cap. XXIV legere poterim nos eas referre piget. Indicari tamen haud ab re est, quae Louberius de regulis quibusdam in praedicatione Evangelii apud gentes illas observandis assere, praesupponens, quod iesionarii, Fos vocant, dono miracularum edendorum careant. Caveri itaque jubet, ne mysteria de incarnatione Christi aut ritus invocandi lanctos ab initio proponantur, sed id potissimum curae sit, ut exilientia Dei credenda inculcetur. Satisfactionem a Christo praestitam probabiliorem barbaris visum iri putat, quia aliquid tale a sacerdotibus suis sperant exigunt: nec Eucharistiae Sacramentum absurdum habituros esse conjicit, quia delictitio Hero suo narrant, quod uxoris cliberorum se rum corporibus sacerdotes cibaveriti De Heroibus vero cli Doctoribus sentis modeste loquendum, nec ad serendum esse, quod majo-Diuiligo b Corale
529쪽
res adoreum damnati sint, quia a barbaris pro sanctissimis habentur. Impegisse narrat Iesultam, Hieronymum avertam, Lusitanum, qui edita in Persa Catechesi, contumesios de Mahomete scripserit, refutatus a Persa quodam Zin-Abedino Monitum itaque ex decreto Congregationis de propaganda fide fuisse Philippum Gν εd gnotum ex Regulariam, quos vocant, minoribur, ut Xaversi libellum defensurus modestius ageret. Notat tamen Autor hunc in oppositum incidisse vitium,&in Mahometis laudes sese effudisse. Consultum esse putat, ut errores paganorum emolliantur, c eum Christiana doctrina, quantum fieri possit, quasi concilientur: quae methodus quam recte sese habeat, aliis disquirendum relinquimus Quod vero in fine subjungit, nemo non verum esse agnoscet, nihil nempe magis obstare gentium illarum conversioni, quam quod in hospitio bus, qui ex orbe Christiano adveniunt, maxima vident flagitia, cino
de de pietates religione disserentes minime audiendos esse cenissent. Ex omo secundo cum primis memorandae nobis sunt regulae Astronomia Siamensis, pro motibus Solisvi Lunae subducenssis desumta ex manuscripto , quod Autor ex itinere Stamen una curria
versione retulit, quarumque explicationem examen Clarissimus Cas in operi adjecit. Est autem methodus Stamensum in hoe argumento sane singularis: quippe nullo Tabularum subsidio fulta,& solo teriorum
numerorum algorithmo constans, quorum primatronte nee ratio
perspici potest, nec ulla ad alios relatio. Absconditae vero sub iis
sunt diversae annorum Solarium, mensium Lunarium, aliaeque periodi,4 mutui earundem respectu diversae etiam species epocharum. Quorum omnium naturam usumque pluribus exponit Case in methodum hanc ingeniosam pronuncians, dessi explicetur, corrigatur&a superfluis purgetur, non inutilem cum beneficio diversorum cyclorum, & differentiae epocharum Stamensium, citra librorum apparatum exerceri possit. Quae etiam solerti huic Astr nomo causa extitit, ut non obstantibus difficultatibus in principio oblatis, laborem sibi sumserit, eandem e tenebris numerorum suorum in lucem protrahendi. Rationem, quam in investigatione ejus servarit, pluribus ostendit sagacissimus hic interpres Lexistimatque ope
530쪽
ram hanc suam conducere posse Missonariis Apostolicis quibuslscilicet per Astronomiam aditus est ad magnates cliteratos orientis intelligendae Orientalium Astronomiae quae facili negotio Europaeanae conformari queat, pauxilla methodi immutatione corrigendo numeros, quibus illa utitur. Nee praeter rem fore credit, si nostra in illius formam transmutetur, in desectu Tabularum usui sic futura cum praesertim longe commodius in forma annorunia Iulianorum Gregorianorum, quam LuriSolarium, quales Orientalibus celebrantur, ad praxin possit vocari. Contendit auter . regulas Mamenses non esse deductas ex Tabulis Persicis, a cir 3- coeca exhibitis ne ex Ptolemaicis, ullisve aliis post has conditis a quippe quae omnes Apogaeum Solis mobiles secus ac Simenses regulae volunt a constituunt sed vel inventas ab Indis, vel ec stronomia Sinensi transumtas. Ipsa porro regulas, cum com mentationibus Gligni eirea determinationesepocharumSiamensium. Astronomicae de Civilis pquarum illa in a mensis Martii, anni a Christo nato 638vi maec in 1 4mum ante natum Servatorem incidit diversas species annorum Solarium, horumque quantitates ex differentias i periodum Indicam I annorum I pactas magnania periodum Lunisolarem; cyclum Sinensem εο annorum, δ chr
nologiam eorum Eclipsesque observatas; periodos varias Lunis lares, Lectoris industriae pervolvenda relinquimus imprimis quae de periodis integrorum seculorum,di inter has illo boo annorum cujus mentionem Iosephum feci e commemorat, quaeque Iudaei usitata fuerit in ejusque ad binam Stamen sum, Ac incarnationis Dominicae epocham relationem de epochi. Eciuinoctiorum Ecclesiasticis cyclo aureo vulgari .periodo Solari Gregoriana oo anno rum,4 epactis Gregorianis, non inscite disseriti Sub finem disquisitionis hujus laudatus Astronomus novae Periodi meminit i16oo annorum quam quod sub auspiciis Ludo viei XIV, Galliarum Regis opera Academiae scientiarum Regiae, per exercitia in observatorio regio Pari senti habita, inventa sit, non m nori jure Ludovicianam, quam a Iulio Iulianam, a Gregorio Grς- sorianam, appellari debere affirmat. Incipit ea a conjunctione aequinoctiali incarnationis Domini in clamoviLunia ad eundem