장음표시 사용
211쪽
husdam rebus satius est decipi, quis diffidere. Tollenda est ex amico suspicio& coniectura , fallacissima irritamenta. Ille me parum humane salutauit ; ille osculo meo non adluetits ille inchoatum
sermonem citd abrupit; ille ad coenam non vocavit; illius vultus auelsior visiis est. Non deerit suspicioni argumentatio. Simplicitate opus ea, & benigna rerum
Rctissima illa necessitudo, quam veram amicitiam appellamus. paucorum est omnino. Vidit in omni antiquitate . aut verorum amicorum paria reperiuntur. Inter duos veram ac persectam ami- risis citiam Philosophus constituit, Ood intercedere summus amor cum mul- amicitia tis non possit. Benevoli multi multis esse possunt, non item amici. Cui est tmer mentis arcana committas, unus susscit, plures effundunt & effutiunt om- -sti. nia. unus amice tacci; Et quis plures perscctd nosciit y Quis inter plures communia esse omnia velit y Dionys Tyrannus cum admiratus Damonis.& Pythiae animum rogaret, ut se in societatem amicitiae tertium sodaliiij gradum culturum beneuolentia reciperem. illi veram amicitiam tertium non admittere responderunt. Tertium tamen, sed non plures admittamus. Ecce exemplum. T res erant amici, diuites duo , pauper unus. Moritur pauper, de diuitum uni matrem Mendam testamento legat, alteri filiam suam matrimonio locandam Quod si eorum alter e vita migret, alterum substituit. Quinto post die moritur ille, cui alenda mater obtigerat. superstes alter matrem accipit, suamque mox & amici filiam diuisis inter eas bonis suis ad honestas nuptias perducit. Haec sane vera amicitia scit, aut nulla est. Pauci e rgo sint, non multi. Additamentum.' Eram amcitiam inter paucos hie Fortasse etiam neque bonos muItos esse constituimus, & rationibus exemplisque. confirmamus. Proverbium est, Qui multis amici sunt. nemini sunt ami ci. Dicebat quidem Epaminondas, teste AEliano lib. 16 Non discedendum e foro, nisi novum aliquem amicum ad veteres
Opus praetereaest experimentum capere,& consuetudine uti, id quod perora dissicile est. Uide etiam librum 9. Eth. . Io. Apud veteres celebria suerunt aliquot amicorum patia, quorum haec nomina sunt:
adieceris. Mod studiose finitabat Sci- Pylades &Orestes.Euripides in Iphigenia
pio. Ea tamen consuetudo non de ver
amicina, sed de qualicunque notitia &familiaritate, quam Aristoteles Politicam amicitiam vocat, intelligenda est. Et quemadmodum vulgo dicitur,Nusquam est . qui ubique est : ita vere amicus non est, qui multis est amicus. Vide Aristotelem lib. 8. Eth. cap. s. ubi sic ait: At vero ut multis quispiam sit amicus amicitia persecta,fieri non potest; quemadinodum neque ut amore multorum simul aliquis capiatur. Exuperationi enim hoe simile est. Ouod autem est, est eiusmodi, ad unum spinare natura consueuit. Multos veto eidem simul placete, non facile est. Achilles & Patroclus. Homerus Iliad. x. Nisius & Eulyalus. Virg.9. AEn. Eneas & Achates. Virgilius. Theseus & Pirithous. Plutarchin in Theseo. Theseus & Hercules. Ibidem. εEpaminondas & Pelopidas. Plutarchus in Pelopida. Damon & Pithias. Cicero 3. QPollux &Castor, apud Pindarum. Scipio & Laelius. Cic de Amicitia. Cicero & Pomponius Atticus, apud En
David & Ionathas libro I. Regum.
inbus in rebus Ister amici probentur. V Alerius Maxim Sincerae fidei amici,inquit praecipuὰ in aduersis resbus cognoscuntur. Felicitatis cultus maiori ex parte adulationi,quam charitati erogatus, suspectus certe est. Infriata fortunae homines m
212쪽
MORALIVM I ib. III. Tit. IV. a it is amicorum studia desiderant, vel praesidi j, vel solari j gratia. Tenacius
eorum nomina post 'ritatis memoria apprehendit . qui aduersos amico rum casus non deseruerunt. Vt ignis aurum, ita aduersitas amicum probat. Plautus Epid.
Is amicus est, qui in re dubia te iuuat, Vbi re opus est. Ouid. a. de Ponto. Turpe erit in miseris Peteri tibi rebus antico Auxilium nulla parte tulisse tuum.
Turpe referre pedem, nec paseu flare tenaci, Turpe laborantem deseruisse ratem. Turpe sequi casum, fortuitae cedere ; amicum
Et, nisi iit felix, esse negare suum.
Namertes, teste Plutarcho in Lacon. cum beatus praedicaretur. quod multos amicos haberet, interrogauit, quomodo qui multos haberet amicos, periculum faceret, an amicum Vllum sincerum ac probum haberet y Id cum alius se nescire, ac discere cupe reprofiteretur. Per adqersam, inquit,
Illa amicitia , quae in consortio delitiarum & luxuriae est. Deilo conta' bescit . quae autem vera est, miseriarum experimento enitescit. Perditis iam. C. Gracchi consilijs cum omni auxilio destitutus esiet ipse, duo amici Pomponius & Laetorius deesse non voluerunt. Cum igitur Gracchus sugeret , concitatum sequentium agmen, quo facilius euaderet, in porta Trigemina Pomponius acerrima aliquamdiu pugna inhibuit; Sc cum multis consectus vulneribus, transitum eis super cadauer suum . etiam post fata inuitus dedit. Laetorius vero in ponte sublicio constitit.& eum donec Gracchus transieret. ardore spiritus sui sepsit ,ac vi ia multitudinis obrutus, eonis uerso in se gladio, celeri saltu profundum Tiberis petij t. Ita quo miseriora. hoe illustriora sunt fideliter cultae amicitiae exempla. Vt aurum igne .su beneuolentiae fidelis periculo aliquo perspici Iolet, inquit M. Tullius lib. y. Epi
stol. familiarum. Additamentum. Conqueri & exclamare saepe Aristo- emptum est , quod precibus emptum est.
teles solebat, O amice, nullus ami- Item amicus certus in re incerta cernitur. s. Probantur autem veri amici in ad- Et ut ait Isocrates Ut aurum igne probaueiss. Tum enim qui tales sint, ultro & tur,ita amicos in adversa fortuna cognos sponte accurrere debent. Clim enim ami- cimus, Democritus Maximus in sermoneci sit benefacere,tum potissimum in neces- de Amicitia. Fidelis, inquit , amicus insitate. Nec expectandum est donec rogein rebus secundis vocatus adest, in aduersis mur. Nam ut prouerbio dicitur, Carε non vocatus.
Variae de amicitia quaestiunculae.
I. Vi sint Anteponendi, noui an veteres amici' non debent, inquit 3 Cicero in Laelio. .Amicitiarum esse, ficut aliarum rerumsatietates. 'Veterrima quaeque esse suauijsima debent. Vetus amicus non senesciti si vetus est eo melior, eo constantior. Erat symbolum Ualentiniani Imperatoris Itinioris micus veterrimus optimus. Plautus vero.
213쪽
eommorans, Non igitul cessat amoris in animo impetus, cum rem amatam adepti sumus, imo ardentior est. Quamquam nec terminum vera amicitia ullum habet. Frui semper amoris suauitate eius votum est, Me eludere amicitiam cum vita cupit. Nec annos, nec horas aut dies numerati amicitiae spatium vitae spatio circumscribit. Si post fata amare possit, etiam desiderat. VIII. -vera amicitia exigit 'Tria inquit Max serm. de aminitia. Virtutem ut honestam , familiaritatem ut iucundam, um ut necessarium Nam υbi iudicaris recipere debes , re conpr6su latari. viis egeas. Quod si quandoque amicus perperam quia agat, amicum in jec, eto mone,
palam autem lauda r. vires tuas magis sentiat beneficiis, quam iniuriis, inquit Seneca. Et idem. Cum amicis breues rationes, longas amicitias oportet habere. Principium amicitia bene loqui, grande exordium inimiciatiarum maledicere. Dissimulare vero amici vitia non oportet. Nam vi idem Romanus Philosophus, Ducιιυιlasfrin, siacis tua. Ita amicum habeas , ut inimicum putes ; ita crede amico , ne si inimico locus. Tu primum exhibe te bonum, quere alterum similem tibi. Conniuere aliquando equidem oportet, ne queruli in amicitia simus , sed quando . iudicet
prudens amicus. Si ira nonnumquam interueniat, ea nec ex animo est, nec duratura. Graecum & Senarium hoc earmen mantium irae paruo durant tempore. .
oportet amici mores nouisse , non odisse , atque in iis quaedam dissimulare, sic ut intelligantur . sed tamen tolerentur. Discordia si carior contordiae. IX. An beatus amicis indigeat' Eget. Quae enim hic selicitas extra soratiae potestatem est' Beatus ad virtutum exercitium congressu etiam amicorum indiget. Magnus Alexander plurimos singulari sua beneuolentia amicos fouit. Darius vero Persarum Rex cum malum ei punicum oblatum esset. Utinam . inquit, tot mihi sint Zopyri, quot malum hoc granulis est ν festum. Non sne ratione adagium illud est, Amicus magiI necessarius est. qtiam aqua ignis. Hiperbole est, sed admonet: neminem esse tam diuitem aut potentem , quin opus habeat amicorum ossiciis. Imis Vbi is miti, ibi opes. Amicitia , inquit Seneca ,secundas Jlendidiores facit. aduersas partiensvommunicanss leuiores, Idem. 2 id dulcius . quam habere cum quo omnia audeas sc loqui, ut tecum ' aevis esset tantus fructus in prosperis rebus , nis haberes amicum, qui istis aque , ac tu ipse gauderet Aduerja etiam ferre docile esset , sine eo , qui ista grauius , quam tu fert. Nullius unquam tam florentes res fuerunt, qui se amicis indigere negaret. Omnis fortunae fulcra sunt amici. dditamentum. 'AD singulas quoniam suis satis rein autem in actiorie est.
spondetur, pauca addemus. Q d attinet ad ossicia amicorum , ea inod attinet aa amicitiam eum absenis sex potissimula numerantur. Benecupere, tibus, Plinius lib. io. cap. 23. Sicut Cic beneficere, neprecari, conuersari, CCnnia tametsi demigrat, reuersa semper eosin sentire,compati .Haec omnia,ait Arist. lib. dem nidos reperit, ita non oportet ami- '. cap. 8. bono viro erSa seipsum insunt, corum ob intermissam conluetudinem caeteris veto,quatenus se tales esse opinan obliuisci, sed eorum memoriam semper tur. Quippe virtus ir bonus uniuscu- nobiscum circumferre. iusque rei mensura sunt. Cicero lib. I.de Quod amare praestantius sit, quam ain Legibus. In amicitia, inquit, necessariua
mari docet Aristoteles t ib. 8. Eth. cap. 8. est, ut nihilo se plusquam alterum diligata vulgo quidem plerique diligi malunt, Cuncta enim debent esse paria : tanta si quam diligere; sed virtutis laus omninb quidem vises amicitiae ut simul atque si
in actioni consistit ait Cic. 3. Ossi a re bi aliquid, quam alteri maluerit, nulla sit
214쪽
ami lius amicitia. Et in Laelio. Qiijsque per se tibi charus est, quod nisii idem in a
micitiam transferatur, verus amicus nunquam reperiatur.
De Amicitia Beatorum, hoe est Principum & diuitum in secunda fortuna agitur in Politicis, & hic fusε satis.
De Virtutibus Mentis seu Intellectus.
.d , . quot sint Virtutes Intellectus
E Virtutibus hactenus Mesalibus . earumque fructu. Nune quoniam Mitis seu Intellectus virtutes quaedam sunt m ratium principia . regulae & velut oculi, quibus illae diri- guntur. de ijs nonnulla quoque, sed pauca, ne praeterise, aut neglexisse videamur . subiungamus. Nihil aliud veto - sunt Virtutes mentis , quόm habitus quidam intelle haci aci verum inquirendum perficientes. Earum sedes in mente seu intellectu est, ερ hinc nomen. Per illas non aliter a falso verum distinguitur, quam Lydio lapide a scoria aurum examinatur. Numero ipse quinque Ninem. ni. Prudentia , Intelligentia, Ars, Scientia, Sapientia. Omnes vel amonem , vel contemplationem respiciunt. Prudentia intemam amonem me consilium Ars externam per opus. Scientia contemplationem cum causis, habitus demonstrandi per causas , Intelligentia eandem sine causis. siquidem est habitus credendi principiis. Sapientia denique cum causis de effectibus . estque contemplansi res tam humanas quam diuinas habitus. De prudeatia inter virtutes Morales diximus.
Additamentum. v fiuisio. O M o, ut inquit Cicero lib. 3. . de Finibus,qui intellectu prin. ditus est & apoetitu. Ad intel& agendum iactus est , quasi
mortalis Dcus. Idcirco aliquae virtutes sunt Intellectus,qirae liominem ad intelligendum iuvant; aliquae morales quae adagegdum.Virtutes intellectus Dianoeticae vocamur ab intelle cui insunt,& quem perficiunt. Virtus Mentis seu intellectus se undiim Aristotelem 6. Eth. cap. 3. est quae in intellectu seu mente haeret ean quepetficit. Eius finis est Veritas, materia tes' vetae, uniuersales, necessariae ; causa ei ciens Doctrina potissimum& institutio. Numerantur hic & apud omnes plus quinque. Huius capitis ratio est, praeter
cam, quae hic allegantur, quod Inteli eius vel setur circa necellaria vel contingentia. Neces laria vel sunt principia, qu rum habitus est iiitellectus; vel sunt conclusiones e principiis deductae, quarum habitus est scientia. Vel sunt principia Se conclusiones coniunctim quorum notitia est sapientia. Contingentia vel sunt extra hominem posita, & prorsus incerta, quorum notitia est opinio di. Suspicio, quae ob incertitudinem inter virtutes intellectustion numerantur: vel in hominis p teitate sita sunt& plus certitudinis habent, quae si in actione consistant, eorum habitus est Prudentia; si in operis alicuius consectione, eorum Labitus est Ara.
I inelligentia est habitus mentis eam ad firmiter principiis a tiendum
inclinans. Seu est virtus credendi principiis. Perficit hie mentem & ad summum verum bonumque trahit, nec quicquam tamen aui propinnit ecnsulendo dirigendoque. aut ostendit demonstrando. Versatur circa principia. Principia sunt generalia quaedam axiomata, quae vi rationis Diuitiged by Cooste
215쪽
bari non possunt. Ea vel Theoretiea sunt, ves practica. Theoretica illa Artium δι Scientiarum sunt sontes; cuiusmodi sunt. Ommis causa suo esse es prior. Omne totum maius est suis parte. Practica vero ad formandos hominum mores valent. Talia sunt tria illa Iuris praecepta . Molirs. vivere, neminem Ledere. Iuum cuique tribuere, per quae honesta ab inhonestis. iusta ab iniustis, aequa ab iniquis distinguuntur , ut cum diuina voluntate hominum actiones congruant.Sapim es illi veteres naturae lumine illustrati.cum verum investigarent, eo usque progressi sunt, donec ad primas rerum causas penetrarunt, quas cum rationibus probare non possent, publico velut
edicto in scholis suis statuerunt, primis principiis in quavis hientia credin- yrium ἰάtimuli. Extrema virtutis huius vitia sunt, in excellu nimia serupulositas apprimatis axiomatibus contradicensi in destina nimia ignorantia, quae passim res etiam obuias& communes negligit, aut non apprchendit.
ladditamentum. INntelligentia serendum Aristotclem 6. terminos. QMd autem insint nobis quae
Eth. cap. 6. & alibi, Est habitus, per da notitiae a natura ex eo patet ,quod alia quem principia demonstrabilium&om- quod iussit naturae, ut alibi probavimus, nis scientiae cognoLunus.. Absque his quod Omnino non esset, si nulla nobis in principiis nulla scientia parari ab homine nata principia essent. Deinde in pueris p potest. Nam, ut dicit Aristoteles lib. I. tet, qui ratiocinationes texunt, quatum posterioris Re lut lanis, omnis doctrina, similes nunquam audiuerunt. Hinc Cic. . di omnis quae eum ratione suscipitur dis- Tuscul. qq. ex sententia Platonis. Nec ciplina ex praecedente sit cognitione. Et vero, inquit, fieri ullo modo posse, vias. Eth. - . 3. Ex praecognitis fit omnis pueris tot reruin& tantarum insitas,&doctrina.Principia sunt proposnones ge- quasi consignatas in antinis notiones ha-nerales, quibus sine probatione assenti beremus, nisi animus antequam incor mur.Nam , ut ait Aristoteles 6. Eth .cap. poes intrauisset, in rerum cognitione vi 8.Mens eorum terminorum est, quorum guis et. Id vero LIqb asserit, animas nisseratio affini non potest. Cecid nihil aliud antequam in corpus ntrarent. cum in ip- sunt principia, quam notitiae quaedam na- so corpore simul creentur a Deo & vniturales,seu nobis a natura insitat,ut arcium antur. Accedit, quod notitiae principio & virriatum semina essent primaque ele- rum ubique locorum prorsus eaedem sint, menta. Perleatetici dicunt esse proposi- cum opiqionum & morum magna stu tiones uniuersites per ipductionem rerum rietas. Principia ergo rationes Lae origi- singularium collectis. v. g. vinum cre- nis naturalia stant, ratione autem Illustraticum, Coum, Falernum, Rheticum, & tionis , quam accipiunt a sensu& ev quod uis aliud calefacit, igitul omne vi- rientia, dici habitus aliquo modo possunt. num calefacit.Sed Aristot. vult est primos
Arte. i HARs est mentis habitus, quo ad aliquid faciendum vera eum ratione
dirigimur. Artis materia est res multiplex & mutabilist siue id omne ex quo produl opus aliquod potest. Alii artem definitiis comprehensionem p ceptorum exercitatione cognitorum ad finem in vita nisi utilem spectantium. Diuidit autem Philosophus Artes in liberales & me- prima. chanicas. Liberalium finis est actio.ossicium vera cum ratione artificem in opere suo dirigere, quodamque usu mentem ad summum bonum, verumque referre. Meenani earum finis est opus, ut nauis vel domus, Hinc ortum inter actionem & eMetionem discrimen, quod illa Opus intemum, smisti videlicet verum, haec externum puta domum aliquam eliceat. Nonnulli triplici in genere Artes constituunt, ut quaedam sint necessariae M utiles quae. dam pernitiosae , quaedam inutiles. Necessariae sunt liberales. & eae Mechanieae, sine quibus consistere societas hominum non potest, de quarum utilitate, hominum non est dubitare. Artes pemitiosae dici verae artes non d . S bem,
216쪽
bent. ab omni enim humanitate penitus sunt alienae. Earum in numero Ars magica censetur, & quaecunque ars mala, etsi ad sanitatem recuperandam ad diuitias acquirendas, ad res alias eiusmodi bonas reseratur. Artes inu tiles sunt, quae in frivolis quibusdam rerum architecturis, vel artificiosis operibus. quorum nullus est Vsus, industriam oslcmam. & tempus te runt. Talis suit industria Alberti Magni, qui hominis statuam ita compo . . . sulti, ut certis libramentis, rotis, & machinis intus latentibus linguamque mouentibus articulatas voces pronunciaret. Opus hoc 3 . annorum fuit. sed uno momento a D. Th. Aquinate destructum. Ab eadem industria fuit eburnea illa Myrmecidis quadriga, quam musca suis alis tegebat. Item' nauis illa , quam apicula Pinnis abscondebat. Notae sunt forniicae Callicratisi notus Africani aurisauri pulex , quem.Memphis aurea catena illigauit. Huiusmodi opera vanam temporis perditionem .ssilianus appellabat. Liberales artes, quae liberum hominis animum excolunt, eoque sunt stia sint dignae septem numerantur. Grammattea, Rhetorica . Dialectica . Astr liberales. nomia . Geometria , Arithmetica . Musica. Continemur hoc versu, Lingua, Tropur, ratio. Numerus, Tonus, Anguius, Astra. Item hoc
si ram loquitur , Tia vera docet, Rh verbis colorat u canit, numerat, si eo ponderat, As colit ora. Aliarum septem seruiles numerantur , Agricultura . Venatoria , Militaris Fabrilis . Chirurgia . Textoria, Nautica, quibus potissmum corpus exercetur. Illas hic versus comprehendit., Nem- , Arma, Faber, Vulnera , Lana, Ratiae. ustas i Ars tamen militaris in Dum seruilis non est,& ad Politicam spectat quem-Ies. . admodum nec architectonica,quae ad Geometriam reuocatur. Quanquam nolo hie certum Artium numerum aut distinctionem persequi. Quaeri u
ro hie potest . num etiam liberales snt Typographia se lari pingendi φ VL
deri sano possunt i dignissimae enim homine libero sunt, & singulari beneficio scientias illustrant. Fuit equidem ars scribendi iam ante generalem . mundi eluvionem, at vero Typographia anno I o a. a Ioanne Cutheniamrio nationis Germanicae inventa est,& a Conrardo eiusdem gentis homine in Italiam delata. Gloriantur sine multis iam ante iaculis Typographiam in usu apud se fuisse.
DEfiisimus hic Artem, dividimus, &
varias enumeramus. Effciens Artis causa est recta ratio ; materia Contingen
tia,seu quae fieri & 1 o fieri postunt. Ossicium est triplex. I. Contemplari & considerare, quo pacto quiddam o praesenti
materia possit efici. Secundum artem in sublectam materiam agere,quod variis fit modis, pro artium varietate. 3. Opus linsum producere. Inter illustria Artium pera referuntur, Daedali automata. Mobi .les Homeri tripodes. volatilis Archytae columba. Alehimedis Sphaera. Picturae Apellis 6c Protogenis. Statuae Policleti& Phydiae. Typographia & machinae bellicae, aliaque. Adiacere quosdam hie Aphorisnos licet. Inprimis Omnis terra alit 4rtem. Ariis stippus interroganti cuidam Quid esset ἡiseriminis inter Doctos & indoctos,
Mitte, inquit, ambos in terras ignotas, &videbis. a. Quam quisque norit artem in hae se exerceat. Hinc illa. Tractant se-brilia fabriia Ne sutor vltra crepidam. Non est fibri ultra mallium loqui. Archidamus videns Periandrum, excellentissumum Medicum in Phoenicia carmina scribentem. Quid accidit tibi, inquit, o Periander , ut cum insignis sis Medieus, haberi poeta malus velis 3 Ita Plutarchus in Laconicis. 3. Magister artis Uenter, ut ait Persu ,hoc est indigentia. Hinc Pr uerbium , Paupertas Sapientiam sortita est. q. Quilibet artes conditioni suae conuenientes discat. Hinc Philippus Macedo
eum Alexandrum filium cite canentem
217쪽
audiret, An te, inquit, non pudet, tam bene canete Abud est sceptrum, aliud rectrum , inquiebat Stratonices ad Pt omeum Regem, apud Athenaeum lib. 8. cap. 7. Porro experimentum omnes artes petiicit. Hinc illud t' Solus o artφι es qui facit , vsas erit. Ouidius lib. a. de Arte. Et Cato lib. q. Exerce studium, quamuis perceperis artem, Et cura ingenium, sic o ma s adisinu ar
usus magister est optimus ait Cicero pro Caio Rabirio .Nimis exiles &satiles artes usum de utilitatem amittunt. Hinc
Diogenes Euripidis Scholam improbabat, quod arguta quidem, sed ad recte
vivendum minus utilia doceret , ut rescri
taertius. Mirmeevdas Nulesius & Callicrates Laced iracimus quadrigas fecerunt, quae sub musaeae ala possent abstondi in sesamo disthicum Elegiacum aureis lit te is inscripserunt. Sed, ut inquit AElia nus lib. I. s. Hist. quid haec aliud sunt, uam rara temporis perditiop Adde quod Ars non habeat inimicum, nisi ignoran rem ; adeoque quicunque artam aliquam vituperat, tuam prodit ignorantiam.
De Scientia. PHilosophus Moralis Scientiam non quoad vim & modum , sed quo
ad usum & finem considerat. Nam , ut rectd Plato, aliud est scientianti habere, aliud uti. Quippe studendum est, non ut alijs plus scire, sed ut
melius & innocentius vivere possimus. Quod fit, cum non solum verum per Clusa cognoscere , sed etiam summo vero per scientiam coniungi deuineimque lal ramus. Est autem scientia virtus mentis multis, certis , &necessariis ratiocinationibus acquisita. Seu est cena rerum per causas comparata cognitio. Eius materia res sunt certae, necessariae, uniuersales, &at ternae. Finis est iu disquirenda veritate, Cognita, certa, vera , ac necessaria tantum percipere, sicque ad summum in E ima rerum omnium causa verum . quod infinitum dc aeternum est, peruenire. Proprietates sunt. doceri posth. ex antecedente cognitione fluere, ratiocinatione, non inductione constare. Eius principiis credere oportet. Extremasunt duo. Nimia subtilitas , qua quis abstruissimas etiam rerum causas indagare cupit. Modus hic aliquis tae debet, & consideranda est mentis nostrae imbecillitas, quae cernere percipereque omnia non potest. unde quaedam nescire vitio nequaquam adscribitur , sed aequo animo fertur. Est deinde salsa quaedam mentis persuasio. cum quis, quod reuera nescit, scire se putat. Pulchro S. Bernardus. Sant qui scire volunt, eo tantum fine, ut sciant, re turpis curiositas es. Et sunt, qui scire volunt, viscientia uam pendant pro pecunia , pro honoribur , in turpis quastus est. Et sunt, qui scire volunt, mi sciantur ipsi, D' turpis vanitin. Et sunt, sui scire volunt, ut ardentius adissent, ἐπ' charitas est. Et Iunt, qui scire volunt, ut adscentur, e prudentia est. Serm. 36. lup. Can . Hugo autem de Instruct. Novit. Via ad Teum es Scientia , qua ad institutionem recte ἐπ' honestὸ viuetidi pertinet. Es disciplinae bonitas ἐπ' beatitudo. Per scientiam itur ad isisti plinamoer disciplinam itur ad bonitatem,per bonitatem, ad beatitudinem
. Additamentum. DE Scientia curiosius disputare L gicorum & Metaphysicorum est.
Nos aci ea, quae hic exponimus, commΟ-
nitiones aliquas Morales tam iis addeamus. Atque inprimis illud Aristippi pud Laertium. Quemadmodum, inquisinon illi, qui plurimum comedunt & exis arcen r optimE valent, sed qui necessutatis ubique rationem habent; ita non qui
plurima, sed qui nectauia didicerunt,
sapientes sunt habendi. a. Illud Aes. clyti apiae Stobaeum sermone. 3. Qui utilia nouit , non qui multa, sapiens est 3. Illud Plinii iunioris in Fpistola de
exercitatione, Aiunt non multa legenda,
sed multum. 4. Illud Senecae Epistola. a.lib. I. Certis ingemis immorande innutriri oportet, si velis aliquid trahere, quod in animo feliciter sedeat. Nuia
218쪽
Satyr. I. ignoranti. Bene Neoptolemus, Philos scire tuum nihil est, nisi te scire hoc sciat pliari sibi necesse esse paucis, nam omni aster. tib haud placere, ut resert Cicero I. qq. Qis enim didicimus, ad usum in omni Tuscae. Stobaeus utem Serm. 8o. Veravita sunt transserenda. Non enim scientia trum, inquit, crassiuscule sump=um puris
tantum esse ad sciendum debet, sicut gae, in pollinem levigatum suffocat; si epud auaros tantum numeri sunt ad nume- nimis anxia & subtilis in Philosophiarandum. Fugienda in scientiis illa subtia disputatio. Scienda sunt, quae scitu sunt' litas, quae nec scienti prodest, nec obest digna.
SApientia , ut definit Philosophus in Eth.. est rerum diuinarum amplif
flmascientia. Seu multarum re mirabilium rerum scientia. In Rhetoricis. M. Tullius 4. Tuscae. Sapientia, inquit, eII rertim diuinarumbumanarum scientia cognitio .qua causa cuiusque rei sit.ex quo e iu-tών. ut diuina imitetur , humana veia omnia virtute inferio a durat.
DR stis. Diserimen inter Sapientiam & Scientiam tradit hoc D. Augus .lib. de Trin. Hae es Sapientia ἐγ' Scientia recta distinctis , ut adfapientiam pertineat aetemarum rerum cognitio inteilectualis . adscientiam vero temporialium rerum cognitio rationalis. Illam D. Tho. participationem quandam Misisti diuinae Sapientiae, quae est Deus , appellat. Eius materia sunt res omnes di onyia uinae & admirabiles, earumque caua in hominis cognitionem cadere posiciam. sunt. Ossicium est , quid in rebus necessarijs honestum sit, perspicere. Extrema duo. & Quidem in excessu nimia sapientiae persuasio, in defesti Ignorantia. Per illam' quidam rebus in omnibus Aristarchos agunt. de s . los se putant Sapientes; r hane a nulli quid in rebus necessariis agendum sit honestd , non ieiunt Miari. Porro modus perueniendi ad sapientiam hic est. 3nitium Sapientiae K. quiremti. mor et omini, Prouerb. 9. Quippd omnis Sapientia a Tomino s., rim isto fuit semper, es ante aevum. Use est, qui dat sapientiam, dc ex ore eius
prudontia dc scientia est. Dei ni quia . teste sapiente, In malevolamania mam non introibit sapientia , nec habitabit in corpore subisto peccatis x seruanda est mentis ει corporis castitas. Tum concupiscere ardenter illam, de diligere, de quaerere oportet. Facilὸ enim videtur ab his, qui diligunt eam bis inuenitur ab his , qui quarunt istam. Praoccupat, qui se toncu- piscunt , ut istisse prior ostendat. Sapiens 6. Denique parere diuinis manclatis, de iusto vivere necesse est. Fili concupiscenssapientiam , construa im .
sitiam .HTemp=abebit illam tibi. Eceles r. Et ibidem: Fons sapientiae
verbum Dei in me sis,oingressus istius mandata interna.
dditamentum. FEra persectissimaque sapientia Deo v tribuitur. Socrates in Phaedro Platonis, Sapientis, inquit, cognossen ma gnum est, solique Deo convenire videtur.viros autem,quos nunc descripsimus,
conuenientius modestiusq; Philosophos nuncuparemus. Idem sensit Pythagoras, qui , tam Deus solus sapiens sit, non σόρος, φιλοσοφος appellari volebat, teste Laertio in Prientione ad Vitas Philosophorum. Et Solon, ut est apud eundem in Thalete, qui, clara tripus aureus, quem adolescentes Ionii ὀ mari edux
rant , sapientissimo dari iuberetur, illum Apollini, tanquam sapientia primo dedi in
cavit. Lactantius lib. 3. Diuinarum Institutionum cap.3. Omnis Sapientia homi nis , inquit, in hoc unoeest, ut Deum adinoseat & colat. Hoc nostrum dogma, haec scientia est. Quanta itaque voce possum , testificor, proclamo, denuntio. Hoc est
illud. quω Philosephi omnes, in tota
sua vita quaesiuerunt, nec unquam tamen inuestigare, comprehendere, tenere in tuerunt, qui Religionem aut prauam re tinuerunt, aut totam penitus Iustitierunt.
Idem eodem in libro: ini vult sapiens aetbeatus - , audiat Dei vocem, distat i . stitiam,
219쪽
stitiam ; sacramentum suae natiuitatis no- quidquam sapit. Et r. de diuent. Adiit, humana contemnat, diuina suscipiat, Re p. plurima veniunt commoda, si mo-.t summum illud bonum, ad quod natus deratrix rerum omnium prcsto est sapien- est, possit adipisci. Porro sapientiae enco - tia. sed , inquit Plautus in Truculento , mia passim ab omnibus celebrantur. Pla- In Republica Litteraria Cives arguti tacet illud Ciceronis lib. I. Epistol. Fanail. ne virtute similes sunt praeficarum. Qui ipse sapiens sibi prodesse nequit, nec '
Septem Graeciae Sapientes, is eorum Acta. M Agnum mundi miraculum est, vir Sapiens. Antiquitas Sapientum
nomine septem censuit, Hi sunt, Solon Atticus, Chilon Lacedae monius, Cleobulus LIdius, Thales Milesius . Bias Prieneus, Pitta. eus Mistileneus, Periander Corinthius. Eorum hae sunt sententiae.
Soxo NIs sententiae. Spectare vitae iubeo cunctos terminum.
Rege cum prius regi didiceris , Rationem re Tuce equere.
Nolito cum malis congredi. Deos venerare , parentes reuerere. Cui Donas Sententiar.
Noste te ipsum. In via ne festitia.
Inter loquendum ne agita manum. Linguam in conuiuio contine. Damnum potius, quam turpe lucrum elige. Iracundiam supera.
Optimus est modus. Jngratus ne sis, iamicos benestiis foue. Jnimicos fac amicos.
udiendi, quam loquenH. studi orss.
Antequam domo exeas, quid acturusAs cogita, Reuersus quid egeris , remetiare. Tu ALE Tis Sententiae. Thaletis Sponde, noxa praesto est. Antiqui mus omnium est Deus . pulcherrimus mundus , Ducis a mens , antiqui um tempus.
Viaticum ad senectutem tibi compara , nempὸ virtutem, Plures sunt mali. Omnia mea mecum porto. Melius est inter inimicos , quam amicos iudicare.
ris tempus seu oportunitatem. intacti Depossum cum acreperis, redde. Amico noli maledicere. ne inimico quidem. Pietatem colito , frugi se, virtutem custodito. Optimum est bene agere. Si quid facturus es , ne dixeris.
editatio totum est. Bona quis s. i. In rebus secundis esto moderatus , in aduersis , prudens.' guodcunque pollicitus fueris seruato.
Peccantes, se peccare gestientes punit. 3 3 . . Hae
Sententuationis. Sementia chianus Sentemia Cleonii.
220쪽
Haeeeelebriores sunt Sapientum illorum Sententiae, & prarularae omni.no ad vitam recte degendam regulae,quibus positis manum de tabula tollo. Additamentum. APud Laertium eorum vitie destriabuntur pud eundem & alios qu*dam praeterea eorum di legi colligiq; post uni. Porro, ut finiamus, quaecunque in hae Morum Doctrina traduntur, non argutis hominu otiosoru disputationibus agitari volunt, sed conatu honeste vivendi ad insum in omni vita transferri. Nam , ut dicebat olim Antisthenes, virtus est tes operum. & eius laus omnis in actione comitibi. Quaerenda non est diu virtus, sed ea diu eii utendum.