장음표시 사용
171쪽
148 INSG RITT IGNES ij quis Inscriptionibus, a is, anaglyphis , dc signis , quae in
ipsis ad haec tempora conspiciuntur et Primum litur ut ex ordine procedam , de patriis , ac localibus Piis Volater- Ianorum , de Templis, ac publicis aedificiis , de statuis &monurnentis Etruscorum, qui hanc opulcntisseriam Vrbem condiderunt, disseram : deinde de Magistratibus , de illustribus viris , qui in ea floruerunt, de optimis civibus , quorum egregia facta domi solisque tum auctorum . Tum vetustorum lapidum insigni documento posteris commendata
Igitur inter reliquos communes Deos Etruscorum, Bellonam Volaterris praecipuo honore cultam fuisse indicat taeeara marmorea Votiva , eidem sacra , quae a Donace Li . herio Augusti Mensore dicata est . Scriptum MESOR pro MENSOR , praetermissa N, quod alibi non raro ab antiquis quadratariis factum notavimus. In arte , sive officio huius Liberti Mensoris in Domo Augusta nil opus est ut diutius verser , cum aliqua de Mensoribus , & de Decurionibus Mensorum, qui rei cibatiae mensuris praeerant, dixerim ad Titulum XXVIII. Monumenti ', sive Columbarii Liberi rum ,& Servorum Liviae Augustae. Mensoris aedificiorum. Operumque publicorum memmit Plinius Secundus in Libro X. in epistula ad Traianum , cuius testimonium Gutherius de Ossetis Domus Augustae , & de Mensoribus agens, minime observavit , ac pro eo accipitur qui metiendorum publicorum operum curam habet, & calculat impensas, Ac litecaestimat, quae in his non raro occurrunt. Sed en Plinii verba e Punctodecimo Kal Ombres , Domine , premineiam scilicet Bithyniam ) intravi, quam in eo obsequis , in ea ergo te fide, Fam de genere tamam mereri r , inmmi. Dissice , Miam , alta
neeessarium putes mittere Me MENSOREM. videntis enim non meis, diseres pecuniae posse revocari a euratoribus verum, si mensurae Ad huν agantur e ita rene prospicio ex ratione δε ensium , quam tum Maximo tracto. Sed ut ad Bellonam Volaterranorum Deam revertat ,
172쪽
sabulantur , & cum eo bellorum curam gerere , & ad bellum necessaria arma, currus & equos parare , eam ab Etruseis cultam fuisse peculiari ritu , facile hinc credere possumus. Exstat in Cruteriano Thesauro MLXVIII. 4. alia inis scriptio Bellonae sacra, in ruinis Lunae antiquissimi Etruriae opidi reperta , quam voti caussa libens merito consecravit Stephanus Imperatoris Vespasiani Libertus . In Etruscis anaglyphis urnis, & sepulcris additis Dempsteriano operi, pugnantibus viris interdum assistit femina, facem dextra gerens, ut Tabula XXL interdum alata ut Tab. XXV. &armillis ornata in brachiis Tab. LXXI. n. a. vel solutam corollam manibus praeserens, quasi ad pugnandum premio instigatura 3 vel tenens hastam , & clypeum Tab. LXVIII. n. a. & LXX. Videant viri docti an hac imagine Bellona
designata fuerit ab Etruscis , quae videlicet non solum bellis praeesset, & bella curaret, verum etiam furorem , roburque pugnantibus immitteret; quare a Graecis dicta est Enyo, quam Homerus , teste Pausania, Libro V. Cap. go. una eum Pallade bellantibus ducem praefecit. Facem hine Bellonae tributam puto , quam ita describit Silius Italie Libro v. Punicorum V. 22Ο. Ipse Deem quatiens, ae flavam sanguine multo, Sparsa remam , medias acies Sellona pererrat. i Stridis Tartareae nigra sub pectore Dimae . Lethferum murmis , fer alique timida eantu Sucrina ιν tatas agit in certamina menses. '' In aliis Etruscis anaglyphis , in quibus seu tae sunt sea minae succinctae , armata facibus dextera vel sinistra manu , vel cum gladio , vel cum bipennibus, Tab. LIL LIII. LXXXIV. LXXXVI. recte Furiae intelligi possunt , ut o
servat Etruscarum Antiquitatum longe consultissimus Philippus Senator Bonarrotius; vel , si placet, Bellona quoque, cui aliqua Furiarum comes addita sit, ut indicat Petronius in Satyr. Cap. CXXIV. his versibus et . , At contra , sedes Erebi qua rupta debiscit, Emergitque late Ditis eborus , tarrida Erma,
173쪽
Et Sellina minax , facibusique armata Megaera.
Bello Etrusco consecto Appius Claudius Caecus aedem Bellonae constituit Romae, in IX Regione, ante portam Carmentalem , non procul a tarco maximo , de qua Ovidius Fastorum Libro VI. Huius Deae Sacerdotes Bellonarii dicti sunt, qui se cultris ferientes , proprio sanguine numeta placabant, furentesque vaticinabantur , qui & Fanatici ab aede Bellonae appellantur in Gruteriano lapide CCCXIII.
I. quare Iuvenalis Satir. IV. V. I 24.
- sed ut fanatitur aestra Tereussus , Sellona , tuo , diminat, es' ingens
Ex allatis igitur indicatisque monumentis, quae in Etruriae Urbibus eruta sunt , coniicimus Bellonae cultum , &sacra ab Etruscis manasse ad Romanos. Illud vero constat magno in honore fuisse hasc Deam apud Volaterranos de ipso Augusteo aevo , quae non solum aram in eorum Mumnicipio & Colonia habuit , Decreto Decurionum publico in loco positam . verum & fortassis aedem , ut augur9r ,
Cuius tamen nulla prorsus exstat memoria . Bellonae , aliud Numen nobis incognitum , a Volate ranis Etruscis cultum. addendum est, ouod in Dempsterianis Monumentis Tabula XLII. ex archetypo deIineatum
cernitur . Id exhibet marmorea statua Mulieris , puellum in sinu sustinentis, literis Etruscis inscripta . quae , ut cives testantur, Volaterris inventa est . & apud Nobiles de MaD scis servatur. Fortunam , Nortiae Deae nomine ab Etruscis cultam , ut Scriptores indigitant, eam repraesenta modesta, sed erudita divinatione credit V.Cl. Senator Bo- narrotius, apud Etruseos effingi solitam specie mulieris, puerum in ulnis gestantis , quemadmodum Fortunae Praeonestinae simulacrum cum Iove puero describitur a tacem ris de Divinatione . Id quoque confirmant Praenestinae inis scriptiones duae in Gruteriano Thesauro pag. LXXVI. 6. I. quarum prima in basi statuae eaelata, Fortunae Primigeniae Iovi puero dicata est ι altera Fortunae Iovis pueri Primigeniae Disit iroo by Cooste
174쪽
seniae: quo signo veteres indicarunt sortunam, quam omnes homines natali suo consequuntur . Idem numen , ut Prae- laudatus Senator observat, sorte occurrit in anaglypho urinnae marmoreae Clusinae Tab. LXVIII. n. I. in quo pugna repraesentatur. Potest etiam hoc Etruscum simulacrum , ne ab auctoris clarissimi mente, & ab opinione eruditorum civium Volaterranorum discedam, referre Pacem , quam ,
ut notat Pausanias, Cephisodotus apud Athenienses secit infantem Plutum in sinu habentem , ut hinc deduci possit
Volaterranos praecipuo honore has Deas coluisse , quarum prima bellorum , altera pacis arbitra credita est . Huic statuae persimile aeneum sigillum , altum fere uncias sex, obin servavi in Regio Musto Mediceo, quod mulierem exhibet, fortassis Fortunam, PIutum infantem in sinu gerentem , fasciis involutum , cui retro e cingulo pendet pera viatoria ,
ni fit marsupium , quod pecuniam in eo servari indicet. Verum quum Cl. V. Philippus Bonarrotius Etruscos in haec Italiae loea ex AEgypto prosectos suisse non levibus , sed doctis argumentis opinetur , & habitum , & mam Numinum AEgyptiorum imitatos fuisse , Fortunam
eos repraesentasse auguror eo modo quo Isis apud AEgyptios colebatur essingebaturque, puerum Horum vel lactans,
vel in ulnis gestans , quae in Gruteriano lapide LXXXIII. 13. MYRION IMA , & in Reinesiano Classe l. n. at 3. MATER appellatur , atque una omnia esse dicitur , cum qua etiam plura numina credita convenire.
Cereris Frugiferae Templum Volaterris suisse Arcissis indicat hoc marmorei anaglyphi fragmentum , ibidem in- Ventum , quod hoc tempore exstat penes Nobilem Virum Iohannem Equitem Falconcinium . Cernitur in eo sculinptum bucranium baccis coronatum , e cuius cornibus pen
dent encarpta lemniscis religata . Capiti insidet locusta , quae fruges dediscitur 3 quod symbolum , ut puto , declaxat Cererem Volaterranis aliquando opem tulisse, & e tum arva , ac fruges ab exorta vi locustarum , quibus interdum ille regionum tractus & nostro seculo obnoxius suis s
175쪽
Metapae huiusce altitudo , ac latitudo Pedem I. circiter
fuit, opportune liberasse . Non tantum formicae , verum
etiam locustae sculptae sunt in Gemmis , quae praeferunt imaginem Cereris, & Dei Panis, ut Observavi in pluribus gemmis, quae studii gratia in suis Schedis delineavit prae- laudatus Philippus Senator Bonanotius , quare si quis Deo Pani aedem Volaterris fuisse constitutam ex hoc anaglypho
suspicetur, non abnuam ι liceat cuique erudite divinare. Habuerunt enim veteres in more ea animalia Numinibus appingere, & dedicare , quae vel in eorum tutela essent, vel tamquam noxia hominibus e regionibus abegissent. Hine Hercules cultus & Conopius ab oleis appellatus, te ste Strabone, Libro XIII. quod eos a culicibus quos eompas vocant, a quibus vexabantur, liberasset . Apollo item a Rhodiis templo donatus , vocatusque Erythi bius , quod agros a rubigine , quam re bdiam dicunt, tueretur . Idem Apollo Smintheus, & Panorpius cognominatus, quod mures , & culices ab Asiae populis abegisset, eodem Strabone
176쪽
in fronte vero templorum caelata fuisse animalia , quae in Deorum tutela erant, nemo ignorat . In Capitulis quoque columnarum sculpta Deorum simulacra , quibus aedes saera erat, ut in duobus Pisanis elegantibus capitulis pag. a. superius adnotavimus . Essietum Pugilem victorem in
flore capituli exhibet Fabretius de Columna Traiani Cap. Vill. pag. 26 i. Zophorus inde dictus quod sculpta anim Iia in metopis reserret, vel bubula capita sestiva fronde , aut floribus coronata , intersculptis lancibus , & tristi Iphis,
de quibus Philander in vitruvium Libro II l. Cap. VIII. Id quoque egregie illustratur sequereti inscriptione , qu e i Callia Cisalpina inventa est , anno MDCLXXXVI. quana prosem ex Donianis Schedis.
IEI VIR . AEDILICIAE. POTEST ET LEGE IULIA MUNICIPALI PATRONUS COLLEGI CENTON ARIORVM FRONTEM TEM p LIVERVIS ET HERMIS MARMOREIS PECvNIA SUA ORNAvIT ET IN TUITIONDEDIT ms. N . CCXXXXII His volausianorum Diis addo Herculem , quem Toluere , & de eius. nomine Portam antiquitus appellarunt, quae postea pro Tarta Herculi3 , Porta ad Areum dicta est , ut putat Raphael Volaterranus Commentariorum Urbanorum Libro v. Herculem ab Etruscis praeeipuo honore cultum indicant plures aeneae paterae Deorum sigillis caelatae . in- tet quos Hercules cernitur. V His
177쪽
His observatis ad aedificia cum publica , tum privata Volaterranorum gradum iacimus , qui , ut ait Plinius Lib. III. Cap. 3. cognomine Hetrusci appellati sunt, quod, ut arbitror , primum, teste Strabone , Lib. V. e Tyrrhenis pleri. que eonstiterint in hoc opido munitissimo , quod in planitie arduae , ac diffficilis rupis constitutum est. Inter haec
antiquum Theatrum occurrit , conditum extra moenia . quae Strabo libro suprascripto commendat. Quamvis agingesta humo penitus obrutum sit, eius tamen forma cernitur , ac vestigia supersunt in Prato Vallis Bonae , ut vulgo dicitur ; quo in loco plures marmoreae columnae eximii operis, paucis ab hinc annis , inter rudera inventae sunt, ac praesertim iuxta viam , quae ducit ad Portam Pisanam saam Pisis ad tricesmum circiter lapidem Volaterrae distant. De hoe Volaterranorum Theatro aliud agens disseruit vir greruditus, ac diligens Vincentius Borghinius de origine 'rbis Florentiae pag. I 83. ac certa eiusdem vestigia suo
VADIS Volaterranis , Ciceroni in oratione pro P. Quineio . Plinio Libro III. Cap. 1. tribus Tabulis Itinerariis, &Rutilio Numantiano memoratis, contiguae sunt SALINAE hisque proximum ostium fluminis , quod antiquum & ad haec tempora integrum nomen retinens , CAECINA dicitur : cuius item meminere Plinius loco suprascripto , &Mela Libro a I. Cap. 4. de quo plura Cluverius Italiae antis quae Libro IL Can. l. pag. 469. Supra Salinas ALBINI VLri Consularis suit villa , quae a praelaudato Rutilio Conis sulari Viro ita celebratur in suo Itinerario V. 4 3.
In Volaterranum vero Vada nomine tractum
Ingress , dubii tramitis alta lego.', 'Despectat prorae eusos , elavumque sequentem Dirigit , es' puppim more momente regit. Ineratus gemina discriminat arbore fauera, Desis que osseu times uterque sudex. Illis praeeras mox ess adnectere lauros , Conspicuar remis γ' fruticante coma et
178쪽
in praebente algam dens symplegade limi S. re inoffensar hemita dura notas. Ille me rapidias ransistere Corus aderis, timis Bisarum frangere lustra solet. Vix eis. Δαδ- Hemor toleravimus imbre . ALBINI patuit proxima UILLA mei.
Huiu, Albini Cl. viri fit mentio in duabus atis marmoaxeis penes Gruterum , quarum prima pag. CCLXXXVI r. indieatur Romae in impluvio Palatii Archiepiscopi Ravennatis 3 declaratque Albinum Urbi Praesectum fuisse, imporantibus Honorio, & Theodosio Augustis, & operi cuidam splendidissimo iam a se facto novum adiecisse , & omas e .
Consules , qui in dextro latere leguntur , teste Grutem, procul dubio vel in alia ara , vel mulis antea ita notati
Iunium Rusilaum , & C. Vettium Aquilinum intelligo ;qui nsiiles suere anno V. C. si . Christi Domini is a. ae proinde ita restituendos puto: RusTICO ET A IUNO Cos . Hoe Consulum Collegium, si vere in dextro latere marmoris scriptum sit, & non ex alio lapide a deseri οὐ bus , ut facile evenire potest, confarcinatum , facile cred rem hane aram alia inscriptione antea praetulisse, quae postea , ut huic sequioris temporis Ioeum daret, deleta fuefit Idem & hula alteri arae a Grutem relatae CCLXXX vlI. I. accidisse arbitror, nam teste C. V. Iohanne Baptista Doni' , qui oculata manu Romae deseripsit in Hortis Alexandri Massinii , & retulit in sua Collectanea , in lateribus
sculptam habet pateram, & simpuvium , quae, ut ingenuciatear , non in aris votivis , vel honorariis Caesarum , sed Deorum tantum tum superum, tum insemrum conspicium tur . Sed en ipsa ara uti ad Donis exscripta est.
179쪽
rio G FELICI. VICTORI Λ C. TRIVMPHATORI SEMPER. AUGUSTO
CAECINA . DECIUS. ALBINUS. V. CPRAEFECTUS . URBIS . VICE SACRA . IVDICANS DEVOTVS. NUMINI. ΜAIESTATI LEI USFuit igitur ALBINvs Vir Clarissimus Praeseruis Urbis , vice sacra iudicans, summa tum familiaritate , tum bene volentia valde coniunctus Claudio Rutilio Numantiano Gallo, Viro Clarissimo, idemque Praefecto Urbis, qui eius Villam Iustravit 3 cui subiecta salsa palus Volaterranorum quae SALINAE dicebatur, ut ex sequentibus eiusdem versi bus cognosci potest, qui laudes Albini continent:
namque meus , quem Roma meo subivaxis honori, Ter quem sum meae eontinuata togae. Non expectator pensavit laudibus annos,
Vitae fore puer , sed gramitate sirem
Mutua germanos minis remerentia mores , Et faων asternis erost amicitiis. Daetulit ille meas , eum miscere posset, habenar Traedeceis is maior vaestre fuit . . - - . Subie Diuitiaco by Coral
180쪽
Subiectas UILLAE eat adspectare SALINAS; Namque boe eensituν nomine falsa patur . Fortassis hie Caecina Albinus ille ipse est, qui apud in crobium Saturnalium Libro I. Cap. a. cum ceteris con vivis de doctis quaestionibus erudite colloquitur . Sequitur apud Rutilium longe elegantissima Salinarum Volaterranain Tum descriptio , quam , ut verbis utar V. C. Casparis Barinthii, dubito utrum pari modo , & tam absolute aliam i omni antiquitate reperias. Sed de Albini patria, quae Vo- Iaterrae fuerunt, & de eius Villa supra Salinas condita, mistor nihil dixisse Barthium , nihil Dempsterum , qui in Opere de Etruria Regali celebriores Villas in Etruria recenset snihil Iosephum Castilionem , qui Albinum nostrum cum Rufio Volusiano Albini filio , quem supra in Itinerario laudat Rutilius v. I 66. turpi lapsu confundit. Illud praeterea ex allatis versibus notandum est , Rutilium in officio Praesem Urbi non successisse Albino , in quo errore fuit Felix Contelorius , Praefectos Urbi recensens Cap. VI sed e contra illustrem honore , ac iure togae Albinum sucincessisse Rutilio ; quod ex verbis eiusdem Rutilii a Coniel xio non animadversis ipsa luce clarius est. Hunc Albinum Praefectum Urbi, ut auguror , respicit aerea lamella , Iiteris argenteis aere inclusis ex uno latere ornata , quae se vatur in Museo Bonarrotio , & haec habet, quae praelaudatae arae Gruterianae pag. CCLXXXVI. 8. respondent.
Ad alia ut veniam , quae tum ex Rutilio , tum ex allatis inscriptionibus notanda sunt , Albini Consularis Viri patria , ut diximus, Volaterrae fuerunt nam praesert pro prium inclytae gentis nomen CAECINA , quae Volaterris orta , clara in primis domi forisque suit, summaeque auctoritatis, ut vetusti lapides, & scriptores diserte testantur. An vero a Caecina fluvio Volaterranorum nomen acceperit adfirmare non audeam . Id tamen verisimile esse scribit Raphael volaterranus, ab Iohanne Glando io citatus in