장음표시 사용
1쪽
ILLUSTRIS S. RE UERENDIS S. CL. TORN A CEN,
sum Espicopo, Sacris Rom. Imperi j Principi, Carolos Croy
Patrono obseruandisi. Io. Franciscus Conmerius Cala. lensis Montis se traii. S. P. D.
v LTUM DIUQ. COGITAUI. ANTISTES INCLI,
te, quo tandem officii genere me in tuam clientelam insitis arem de ascriberer Ad quam qui non per quam tu hens aspirare contendat, neminem ui te no Uerit, existimo. is enim te vel erga tuos liberastor, vel in exceptos hospites splendidior, vel in occurrentes quoscunqr humanior, S est mentior s Im.
mo omnes tuo iure fateri cogis, te ipsam mei humanitatem, at clcmentiam:
Splendoris vero & liberalitatis ideam esse immortalem: A qua 'liotquot sunt, aut maximates videri volunt, nohile exemplum sumere possent, aut prosectd deberent: ut interim . tenaces ipsorum taceam Magna ista quidem habes, sat cunetis obuia. Sed longe praeclariora illa, quae minima cum admiratione, samiliarius te utentibus locupletissime declaros: In perscrutandis inquam rebus quantumlibet arduis, efficax ingenii vis,& acumen. lis in communi colloquio enarrandis, tersa quaedam & varia dicendi facultas. In gerendis demum de exercendis, matura solersqtie prudentia, Atq: ne singulis tuis virtutibus, Heroicis illis certe , quibus nee ipse Aristotiles nomen dare potuit. Audaculus ego diutius laborem: Testis potius sit omnium una erga superos pietas, Christianamq: Rempub. sincera religio: Quae apud te, velut in arce residens, tuo praesidio egregias creteras virtutes certo suo orbe continet,
ct quasi Regina moderatur. O felices Asyligini, Gis leni. Aliiv montis ecclesias,quae te administrato, rem Perpetuum nancisci potuerunt. O beatos Tornacensis soli populos, quibus extiliante Flandria vigilans pastor, ponti sexd praesides. ODiuina deniq; Tridentini nostri concilii, ad quod legatus Properaueras,auspicia, si eum, quem tua in stigabat praesentia, toti terrarum orbi salutarem exitum suissent sortita. Quid vero nune de Patauis dicam s Qui inter plurima, non parum suo caelo tribuur, cuius gratia allectus tandiu immoratus es, ut assiduo te eive iam glorientur, ciuium v facile summa tem suspiciant, nec immerito' suspiciunt. Quem merito Barbantia, Cimbria seu Flandria, Hanno. Diag primatem agnoscite Caesar autem inter Imperii Principes non infimos asserit: Atq: Basecquii. vilersit, vi errii, millem urbiu de castrorum comitem amplectitur & editollit. Praeter haec addam ne antiquissimi tui generis senem illam memoriam et quae a pristis Regibus Mungaricis longer repetita. per Normaniam primum increbuit, Postremo' ad haec iam: tempoia, per Flandricas oras late peruagata cst. Hic longa commentaria aggredi mihi videor, Cum tot Regum, tot Ducum. & Pontificii res sortiter sapie terq gelidis meditore qui omnes ab hac C R O Y A stirpe . tanqua a Durat eo Tro iano prodierunt. At ar nouissime tecum non praetereundi Illi tres tui similes fratres. Augustissimus in quam Guilhelmus Toletanus Cardinalis unicum sui ordinis aetatim: decus . Robertus item Cameracensum Dux Idem episcopus ornatissimus. Magnanimus deniq Philippus Asco tensis Dux. etiam ille domi sors me clarissimus, quem, nisi sata praeripuissent, nulli maiorum quamuis maximo, triumphis cessisse intellexisses. Ned etiam mihi subticendae essent Illustrissimae Lux emburas Lollia, rinnix, aliorum permultorum principum familiae. quae illustriora nomina, Regiis tuis copulata fidmatibus sunt adeptae. verum haec tanta, tam 3 multa Epistolae breuitas non patitur, Nec si permitteret, tantiam meis viribus onus imponerem, quod punicis. T. Liuii Elephantibus, non Luciani, seu
meis verius muscis conuenit. Ego vero impraesentiarum contentus ero . propensum meum erga te
animum aliquo argumento ostendere: Quod siquidem ex me, qui nihil, vel parum positam, petere nequeo i qua dignius sumere aliunde quae o, sine tamen criminis nota, mutuari non erubesco. Cum itaq superioribus hisee diebus, Excellentiss lurisconsultus Hier. Torniellus Praeceptor,& dominus meus,obligationum Rubricam, omnibus admirantibus publice interpretatus esset. omnesv copia illorum, quae diuino ingenio, suo more protulisset, a me,qui singula quo diligentius potui cursim exceptam, rogarent & eis agitarent, amicorum precibus, communim studiosorum voto, de commodo de esse nee volui, nec debui. Quod ut Deilius praestarem,cundiisqr simul, de cito facerem satis,coepi accuratius in iustum volumen eam et describere, suum etiam indicem, quem in expendendis qui
buslibet sententiis collegi, praefigere, At sic in ordinem redacta, Typis,ac proinde omnibus tradere. Meus igitur fit, si quis his est labore Laos ct industria suo Tribuatur aut hori: Munus veror non mediocriter undecunq: expectatum, Tibi, velut Pataro seu potius Patauo Apollini offeratur, odiacetur, consa cretur. vale Princeps praesuid meritissime: Em ne tui religiosissimum ama. Meneliis Nono talendas Ianuarii. Anno a partu virginis. M. D. XLIX.
2쪽
ii Nouariens s Iuriscons Clarissi in Rub. Dige de ueri ob. eiusq;
dissicillimam materia uerer do .cta& subtilia Cometaria.
INDEX EORUM QUAE IN 'hoc Absolutissimo come,
Uatuor modis obligamar expromissione. Obligationes naturalis ex instinctu uel naturali ratione procedentes antegum sint redactae ad praecepta necessitatis per costitutiones iuris gentium uel turis ciuilis non exiguntur ab invitis obligatio Mitridoralis, quae ex instinctu narurali proce diu , non exigitur ab inuito.
obligatio alendi filios licet sit naturalis,non tamen exi titur ab inutio, nisi in casibus in quibus plus ciuile fiat
s obligatio relinquendi legitimam fi r icet sit naturalis, non tamen fuit facta riscax ut ab invito exigatur nisi de iure cintli. 6 obligatio mei seruandae non est effieax ut exigatur ab P to,ns in casibus in quibus sit facta aliqua constituisno de i egen. uel ciuili. di Qua ratione obigatio naturalis possit diei obligatio. rapo diei debitum naturali,eum non exigatur ab invia vo sed solum volentem coarctet a maratione id, quod peritDI.ex legatis detrahitur, di
cet pro obligatione, postquam agno fitur a debitore, noautem antea, T quando occasione debiti naturalis imis pediatur repetitio. o obligatio anthidoratis non impedit repetitionem . Et ibi de ratione quare secus in hac, quam in illa obligatione Edi filios icet utra ex instinctu naturali procedat .a obligatio naturalis non redacta ad nec itatem eri getium uel civile non prodest ad compensationem. Et ibi de in Ie . I. etiam.ffide compensatio.., obligationes naturales eiicaces de iuretent.exigebatur uia executiua per madum seu potestatem regiam. o Quae sit ratio quare naturaeis obligatio approbata de iureten. denominetur solum natur auriet per approbatione iuris civilis denominetur obligatio evillis et.nu.i . Omnes obligationes escares de iureten sunt etiam effiis eues de iure ciuili. is Duplici ratione conventiones dicuntur de iuregentium. us Quid induxerit ius civile circa conuentiones iuristent. illas approbando.
Quid iit illud de quo dicatur ciuilis obligatio, et quid sit illud de quo dicatur naturalis obligatio..3 Quando in sileatione literarum Aeatur esse oti ei litobligatio, et Pauso etiam naturalis. Et ibi qua ratiorine ante biennium sit sola ciuilis et post biennium etiam
ro Qua ratiorae per praescriptiovem dicatur tolli sola ciuio
lis, non autem naturalis obligatio.
xi Quare per sententiam tollatur solum obligatio ciuilis,no
1r Quare per iura metum tollatur foti naturalis obligatio. M Quare pactum de non petendo tollat solam naturale non
Quotvlex sit pactum,et qua ratione pactum denomine b
1s Ex pacto quod transsi in speciali nomen contractus, uel
rs An ex pacto nudo oriatur naturalis obligatio. Et ibi quod obligatio dicatur oriri ex sola promisione no ex pactoa Qua ratione dicimus quem obligari ex contractu, et tame non dicamus obligiri ex pacto nudo, sed ex sola promissione et consensu promisioris. Et ibi quid intest in
18 Intellectus ad pactus ne peteret. I. st unus.f. de pacis in illis uerbis. in pactisfactum uersatum ' Quod ex acceptatione et consensu eius cui fit promissio non recti dicatur constitui obligatio. go Nunquid obligatio qua quis ex promisiione per pactura nudum obligatur esset iuregent cax, ut per manu reagiam abesto exigeretur. ii Intellectus ad. I. primam. '. e rer perma. in illis verbit. alio qui nudo cosensu costitui obligatione dicemus et si Quid induxerit edictum praetoris,quo cavetur pactas
II Quare a probatio praetoris no faciat s pactu sit effoed producendum eluila obligationem et actionem. id stipulatio deseruando pactu facta ex intervalla ante uel post pactum non producit actionem. Et ibi de ratione: Et ibi etiade intellectu . I petens. c. detraxis c. et nv. si is Q inare ius civile vel praetorium non aporobaverit c5venistiones nugas ad effectum actionis: prout illas Petranseunt in speciale nomen contractus,cu pluribus sequenisu Duobus modis renuentio iucitur approbari a iure quo ad effectum actionis. D Obligatio oritur ex illa ea a ex qua paciscentes interae se obligare. Et quae sit causa habilis ad inducenda oblita ragationem ciuilem et actionem. 32 Quare causa adimplemeti in contractv innominato facio ut des no fit habilis ad producendum actionem praescriptis uerses. Seos in contractu in minato, facio ut fa
s, Factum debitoris non est habile ad inducendum actione in personam creditoris,nec e converse, factum creditoris ad induce tu obligatione civile in persona debitoris. Et ideo non aliter causa potest esse habilis ad producera actionem nisi ex parte utri s sit constituta.
o Notia et concludens ratio quare ex pacto nudo no ori tur civilis obligatio et actio. Et ibi de ratione differe tiae quare ex conventionibus nominatis magis oriatur obligatio quam ex nudas. Et quare lex videatur habere pro a Uurso s conuentione nuda oriatur actio.
Quomodo cognoscat vir an pactum sit uel non sit nudum Et quando in conuentione dicatur este causa efficax uel M.
3쪽
di QuaresItem rex ex uitarisActione non dat actis'mex pacto nudo quiuis in eo non sit causa habetiis ad producendum actionem.
i Ratio quare illa uerba edicti praetoris, s pacta feruentaret illa stipulatio deseruando pactum non denotent necessario s actio detur ex pacto. insos exqualibet conventiore oriatur actio ubi promi Aser intendit se obligare ex aliqua causa, ex quasiollitiaio diri. Et ibi de ratione quare in casu. I. S. c. ad. I sale. ex implici promisitone oriatur actis. s Si dicatur promatio ex causa stipulationis et alio ac raptet lax hac promisione oritur actio, licet interrogatio
s mare pactum ex causa tranfictionis dicatur nun qua uis sit causa transactionis, et similiter quamuis praesue mesar factum ex ea se donationis. Et ibis causa finalis non facit 3 pactu desinat esse nutu sed fulsi ci quae efficit,ta producit ipsam obligatrone. tare ex uado pacto pignoris detur aci me Et ibi,quare solus confusus debitoris bificiat ad constituendum piussus, et tamen non sufficiat ad inducendum, actionem in perso et creditoris.
3 ciuare ex simplici pacto dotis oriatur actio. Et ibi quare non datvr actio ex pacto nudo in easu aei et de dotis promi'. ' Qua ratione lex exsta iurisiictione induxit s ex pacto nudo donationis detur actio, so Ex pacto de donando, et de constituendo uel dando dot Enon datur actis,et ibi de ratione. M An ex pacto geminato detur actio et concluditur 3 n F Au de iure ea non co detur actio ex pacto nudo. xi mid intersit utrum quis compellarar ad observantia pacti peractionem,an pre denunciationem euangelicam. Quare in foro ei ali non detur,actio, qua uis sit peccatum fidem fallere et pactura non seruare, et in materia peceati attendamus ius eano. in foro caelaris. II Quid intersit inrer conuentionem et pactum T inter couentionem et promisionem, inter verbum conveniai re et verbMn promiti re. Et ibi quod conuentio et paarium sint f nomina.Inrellectus M. I primam j eonventionis. f. de pactis.ss Qua ratioete conuentionis uerbum dicatur 'esse magis generale quam uerbum promissionis.1Z Verbum conuenit in scriptura redactum in dubio intelli gitvr pre conventionem nudam , Et vertam promisit inscriptma in dubio intelligitur per stipulationem. Et ibi de concluseati ratione di ferentiae later unam et al
,2 Quare uerbum promisit prolatum a teste in dubio non intelligatur per stipulationem. 12 Quare in eas ta c. de dot. promi R. uersum promisit nouintelligatur per stipulaaienem, quamvis sit redactum inscriptura Et ibi declaratur uerus intellectu .hi. so Quando dicatur me sola ellicitatio et non afum ei An sit sola pollicitatio quando obligatio fit praesenti et tacenti ex ea a lucratina,et concluditur quod sit fila pollicitatio. Et ibi an et quanto praesens et tacens matur consent e. si inplici modo dicimus consensum esse expressum, et quomodo intelligi debeat in pacto exigi eos ura expres
sem,et quomodo intelligitur illud quod dicitur Allicere
tacitum eo sensum adperficiendum parium. 6s Non potist induci dipositio nisi ex eo eo'sensu qui exprimitur vel intelligitur in consequentiam alicuius actus expressi.6 Ex prae nita et taciturnitate ad actum imperfect m no potest colligi confessus ad perficiendum i cum actu. Et haec est rasio quare ex praesentia et taciturnitate ad pollicitationem non celligatur consensus ad perficiendum
6s An et quaeso donatio edusa mortis facta praesenti et ta
es An re quando pollicitatio fiat absenti per epistolam ex sola mi lota acceptatione colligatur consensus ad inducendum Pactum.
ιγ Pollicitatio factam Rei publicae duobus casibus valit et
ea Pollieitat o facta priuato nullam producit obligationem
nedum natura Iem . Et ibis etiam de ture cano. hoe proeedit.
63 Ex pollicitatione quae ex intervallo fuit acceptata no oritur obligatio naturalis. Q An et quando dicatur intervenire paci m tacitum later Uenter.
collatio benefici j fit absenti, et ibi de ratione. . Quando Aeatur fieri eonstitvt , et nv. s. m. 'Et ibi de intellectu. I. si tibi. c. Iocati et . infra. m. s. I Quod non sit constitutum quae o no fuit dictum ex re se quos constitvebat, nee hab:ta fuit relatio ad priora
Et ibi nunquid in constituto quis dieatur promittere. Quomodo cognoscetur g quis faciat con bivium, et qua dicantur fieri in constituto. 1 Ratio quare non detur concursus animi se obligandi ciuili obligatione et constituendi. y mare ex constituto detur actio . Et ibi de ratione quirelix dubitet an actio de constituta contineat paenam uesrti persecutionem. Nova ratio quare praetor induxit actionem de constituta
ex sua iurisdictione occasione promimonii qua fit pre
p orae sint priuilegia actionis de constitv pecunia. Iβ Ratio Utare iv. I. promi rg i. f. de eonsti . pee. dubit distur an ualeat eostuuram quando quis sine die constituit se toluturum. 'i iesillectus M. Lillud , si iurauere. F. de consti. permes Actio de eotis sexta cessat quoties stat per creditore quo minus falsi Iutio tempere constituti. et ibi derationeps Actio de conflituta pecunia habet executi ossem parata.. si Noua ratio Authoris quare praeter ex sua iurisdictione induxerit actione de constituta eu pluribus priui I qne Z Quid fit stipulatio et ibi fatuat r diffinitio iurisconsulitabim tignationibus Doctorum. et quando dicatur Ve
ei De Abstatia stipulationis est ut a partibus agatur,quod ex verbis indueatur obligatio. est in Spalationibus esse inspicienda uerba, et attendi de re eorum significatio. 'o De substantia stipulationis est, ut promissio sit de disio ne uel facto explicando per promi rem, non auum
si stipulatio est de iure ciuili, et similiter aee litatis. si Intellectus nouus ad s.f. I. an inutilis infra de ecceptis
4쪽
si Quare stipulatio denominetur potius .l uerbis, qua a consens, et denominetur obligatio uerboru magis qua obligatio ix consensu.' Quare non dicimus eri obligationem ex consensu et ex ut is simul sicut Panssos dicimus esse obligationem ex stipulatione ex uerbis et ex re ps Nova et concludeas ratio aut horas quare in stipulatione de substantia requiratur quod intcrrogatio praecedat et
Nova et concludens ratio evare de iure antiquo exigeretur instipulatiore, ut per eadem uerba feret responsio per que facta erat interrogatio. set statio quare uerba sint de substantia stpulationis, et no scivis consensus per alia signa demonstretur. Arei partibus agis ossit quod per has notas, videlicet A. o. B. et consimilis concipiatur stipulatio,ν concludiatur quod nom
Emis,emo, et concluditur qued non, eum pluribtis scisquentibus ioci Noua declaratio ad L. finalem. I. fisti uter infra eo. . o. Ex eodem facto non eriuntur diversi contractus.loa contractus emptionis uerbis constitui non potest sed is Io consensu., oi Obligatio de uendedo tollitur et finitur secuta utastione. go In quibus conventionibus de neceβitate exigatvrstipuislatio.
os Ratio quare premisiones Iudiciales de i ieio sisti e de iudicato soluendo sint nullae citra stipulationem. ios Ratio quare fideiussio fit nullarum non interuenerit stia putatio. ior Sola pacto quis pro alio obligatar per constitutum ,et quis intersit an quis pro alio o ligetur per constituatum, uel per Perusionem. t 2 canuentio,per quam pater dans dotem pro filia uult sibi insolitum actiomem appropriare citra stipulastonem,
est nulla, O ibi de ratione. ros conuenito usurarum et conventio poenalis non uestui tur coherentia contractvs.
io Aec tillatio no tollit obligat Ionem ciuilem ipso iure,nsmi pre stipulationem. it Anconventio novationis requirat sim attoncm, et ibi quor novatio quae fit per contractus Iurasten. non tollit obligationem ciuem ipso iure, sed filion ope excoptionis rix An stipulatio sit proprie contractur. Et an sit contractus nominatus et coneliditur s sit proprie contractus, et nominat ut cum mustis sequeet. ii 3 Nouus et verus intellectus ad .i contractum. l. Iabeo. . infra de uerb. significa. Dd Quod contractus sit ista causa obligationis, quae ex facto trissa explicatur qui muis oriatur obligateo filum ex parte ussius xis conuertio quando dicatur et sit nominata, et ibi spmper i nominata quamuis sit nomen generati, dummo do causa quae signiscatur per nomen inducatur cum ipasa conventione. xis Noua ratio quare permutatio nonpositi dici e uentio no
tir Ex stipulatione non solam ciuilis sed etiam naturalitoritur obligatio.
iis Qui sint et dicantur proprie contractvs nominati. is An ex contractu in nomiarato corrigycctiuo nascatur ebat gallo naturata arte implementum eum aliquisarieque atro contractur inneminatus conrespectiuus no perficitur ante implementum. ira Dictio, ut, denotat modum, et modus non impedit nati uitatem obsgationis nec in ultimis vcsint tibvratae in x contractibus fallit tame quando adimplementum modi requiritur ad perficiendum contractum. ira Novus inresectus ad o primum.I. inristentium in illis uerbis et hinc nasci ciuilcm obligat tot em f. de pactis. iis Q hos tex. in. L .F de rerum pirmv. in Illis uerbis, per mutatio ex re tradeta imirum pra bet obligationi, necessario debeat ille P gi etiam de naturali obligatione. ἔ- centractus innominati et correipectivi aliquavso perferuntur in ipsa convivitove,qvandos in ipso in liminio, et quando dicuntur perfici in conuentione. iis Quod ex eo tractv nona nato the cem fit statim in Quetione ortatur naturalis obtigatio qua o nicitur in ipsa co etione secus aure quasi Ippficiatur in imple meto. iis V n contraseu stipulat onis exigitur interuentus rei ad eius perfectionem nuta et ii r ebligatio nedum natu ratis ante rei inter ent m. . Quare in hae cet ex troete promitto tibi fundum ut mihi dis domum, non videaturari m*5od ex ipsa conventio ne perficiatur contractus et inducatur obligatio, sed bIamin in erventu rei.
18 In contractu ultro citreti cbligatorio id quod disponitiis in uno intilligitur dispi tum in utres.
ras QR aere dicatur celibrari centractus innominatus in imo implemento quamvra turn re implementi conventio nointeruenerat sed ex idit mallo praeteriri t. Et quid veritar conuentio, qua praecedit contractum in
Io Declaratis. I. Primae supra de rerum temutatio. in his uerbis, alioque s res nondum tradita sit nudo et Uensa constitui obligat aetem dicemus,quod in his duntaxat re, ees tum est quae nomen sivi m butant oec si Anm contrari bu annimitatis ante im ementum tacta l. st in te sit licita poenirentia. Et ibi et tinguitur quod holiceat poeniure qua usi perficitur m conuent.one , sed solum quando perficitur per imp ementum. m An stipulatio interpositas per materia contractus innovi
autem contractus inneminat s. yri centractus meti minat teciret Civire contrahunt'. et i
vera declaratio ura Seram Barim I ex placit c. de rara permu.per quam reducitur ad concordiam cum ijs quae dixit in. I. ij c. de condie.cb causam. Is Stipulitie apposita in conuentione de permutando vel de facundo aliquem alium contraclum innom natum impedit ne in conventione iis insitatur contractus innemi
nat s scd intelligitur ssit fila stipulatio.
Limitatur tam in ut procidat fila in es quado interuenit reciproca stipulatiosecus si ex parte alterius tatu.is 6 Stipulatio de permutat o uti defectendo aliquem cotra
Hii innominatum trepidit ne constituatur contractus in nominatus in ipso impli mento. Limitatur tamen duobus mosis. I Intellectus ad.L cum te. c. depae interem f. et uensito.M 3 Quando stipulatio interuenit in implemento seu datione impedit oriri contractum Innominatum ex ipse datione,
et censetur fila stipesatio. I' An stipulatio intcrpesita super contractu indemiavio
5쪽
veretur s ante implementum nascatur actio. x o An stipulatio super contractu innominato apposita eprareturint re integra non liceat paenitere, et ibi sederedi aestionis opinioetes Docto. contraria ad concordia
reducuratur hasi An et quando stipulatio inter esita supere contractu novi minato operetur, ut tofit locus condiesioni ob causam ex capite cause non secutae. Intellictus M. I. eum precibus. c. de rer m perma.s a An quando stipulatio interponitur Aper contractu Inno minato ex obligaticne dandi agatur ad intcrem iuxta naturam contractus inne minati: an vero praecise ad udum iuxta naturam stipulationis. Et ibi sedere distinis monis opiniones Decio. ad concordiam reducuntur cavliquibus sequenti. 3 3 Neve ratio quare in contractum ivnominatum ex obli gatione, dandi agatur ad interesse. Nouus et uere notabilis retellectus M. I. eum mota. c.dctra 'factio. Et ibis falsum fit praesupositam Doc.s in casu . d. l. acter non possit consequi partem bonorum. Et de ratione quare actio praescrip. uti bis in casu. d. I lidativa
Intellectus ad I I maior annis xx c. de transact.s s Stipulatio opposita luper contractu neminato inquitat siqua tur naturam contractvt, et In quIbus non. in quo articulo fiunt duae conclusiones per per authorem, uidi hcet,s in omnibus quae se compatiuntur eum stipulatione, et quae nou contradicunt uerser ipsius stipulatio trit m teli gitur iuxta naturam contractvt. In ijs vero quae stipatationis naturae. Vel verbis aduersantur non potest imitari naturam contractus eam plaribus sese s ova ratione uerba impropriantur, ut intelligatur iuxta subiectam materiam . Eadem ratione verba stipulatio diaris Ant romanda, ut restritigantur et amplietur iuxta naturam contractus,super quo interponitur a et Quare stipulatio dotis intelligatur contracta sub tacita conditione uvitarum. 3 8 Pulchra decla ratio adi conventionalis. I. di infra eo Ain illis uerbis. Nam et ipse ex uerborum obligatione fui, et pendent ex negotio contracto.
a s Ratio quare stipulatio facta per patrem ut dor sibi, ut Isti aeremtuaturae rectar ut amo it commis patris et De ea tu me ex propria significatione alter nativae sits persona censeantur adiecta solia quoad solutionem. io Ratio quare stipes ira interposita super contractu inuois
minato non imitetur eius naturam quoad hoc ut solarim implemmio ortatur obtigatio O actio.
isi Ratio quare stipulatio interposita super eontractu mis
tionis non sequatur eius naturam, quo ad hoc ut possit nudo conse u ab emptione recedi. sa Ratio quare stipulatio non imitetur naturam contractus Aper quo interponitur quo ad hoc ut compraebedat ea, quae ueniunt in obligatione et natura contractus,quado
ea nullo modo nedum sub larga uerborum signiscatione ipsus in utitionis pinunt comprehendi.,si Ratio quare stipulatio vacuam p essionem tradi, non incla sat promissonem fructuum icet de natura contractus emptionis sit, ut fructus. et eaeterae accessiones emptori debeatur secus hi in stipulatione rem dari, et uacuam possessionem tradi. is Ratio quare stipulatio non restringatur ad naturam eon
tractus quando verba ipsius stipulationis praecise significant aliquid quod est praeter et ultra naturam ipsius
contractus. Is Ratio noua et concludens quare se. I. milis decem stapra de re iudicata stipulatio non in elligatur iuxta navituram causae noxa lis super qua interponitur. x is Ratio quare pactum ut liceat empbdithratae vendere non intelligatur cum illa qualitate, et conditione requisitioi nis Domini,
set Declaratio ad tex. in I si legati serui supra de liga. i. is Ratio quare stipulatio dicatur esse stricti iuris,licet apposita super contracta bonaefidei. sy Exaequatio facta in omnibus et re omnia non intelligiatur facta quoad ea qkae inter se sunt incompatibilia.
o An et quando partur lag a quae competunt in pracri obligatione,eenseantur repetita in stipulatione novante. si Quomodo continuetur praesens Rubrica de uere. Q. ad proxime precedentem de actio et obliga. Quare in pandectis prius fuit tractatum de obligestioniis but que re et quae consensu contrahuntur: qua m de iis, quae uerbis contrabuntur. secus autem fecit Iuttinianus ire institu. et numero. a s s.
is3 In Pandectis seruatur ordo edicti perpetvi propterea preponuntur tractatus illorum contractuum de quibus iura prius consita sunt. 6 Quare titulus de actionibus crGI.non fuerit praepositis titula si cer . pelvitas Quire iurisconsultus Rubricauerit deuer, obliga et node stipulationibus. Et quare Imperator in codice Rubricaverit de eo utra a. et committen. mp. a
6쪽
Hieronymi Tornielli Nouariensis Iu .riscontulti celeberrimi In Rub. deuer. Ob. Absolutissima subtilissimas Cometaria.
Um Ro resolutione omnium, quae dictitur per doc circa v a in arcti apsentas Rubricae,
ligamur, dc qua ellicari habeant , ct quia variis
modis ex is missione Ob ligamur t videlicet per pactum, Per pollicitatione, per stipulationem, dc per constitutum, ideo desingulis est videndum: Sed antequam deueniam ad
discussionem praesentis quaestionis praemittendua esiit m obligationes naturales, quae ex instinctu naturali, vel ex dictamine rationis procedunt, non exiguntur ab inurio, sed solum vinculo rationis arctant volentem quando non sunt redacta ad praeiscepta necessitatis per aliquam dispositioncm iuris
gen. vel iuris ciuilis Bart. de Sali. in . l. li id quod . . de cond.inde b. Bar. & alii in . l. ex laoc iure supra de iusti. de iure. Soci. de at a Mod. hic. Exemplum s est in illa obligatione ant ludorali t ut benefacta.mus iis a quibus beneficium accepimus, qtiae ex in si inctu naturali procedit. ut per Bar. S alios iri. d. l. ex hoc iure, Sc Soc. hic, na quia no fuit redacta ad . Praecepta necessitatis per aliquam constitutionem iuri lae n. vel iuris ciuilis non habet aliquam efficaciam ut ab inuito exigatur,sed sol m ex impulis rationis seu instinctus coarctat volentem. glo. in . l. sed si lege g. consuluit. s. de petitio. haredita. DOLBar. de alii in. l. si non sortem si libertus supra de codi. indebiti. Eodem modo obligatio alendi si lios t quae procedit ex instinctu naturae. l. Prima Cius naturale .s . de iust. de iur. c ius naturale prima distinctione non exigebatur ab inuito de iure gentium,quia eo iure de hoc nulla erat fas a constitu
rio de de iure ciuili est lacta efficax solum in his ca libus de quibus ius ciuile disponit in aliis vero casibus de quibus non fuit dispolitum, dicta obliga
tio non est efficax ut ab inuito exigatur, verum solummodo intuitu pietatis volcntem coarctat. l. alis menta. C. de neg. gest. Hinc t etiam est v illa obligatio relinquendi legitimam filiis, quae procedit
ab ipso instinctu,naturalive ratione. l. cum ratio infra de bo . damnato .l. scripto. s. unde liberi. l. nam
de si parentibus supra de in ossi testa. solum coepit esse efficax de iure ciuili, quo iure de hoc suit sacta
constitiatio. l. Papinianus A. quoniam dc per totutitulum. H. de inoisi. testa. l. cum queritur ae aut heis 6 rica nouissima. C. eod. titu. Hinc videmus t m in omnibus casibus in quibus cessat constitutio iuris gen. vel ciui. vel ex eo quia persona non sit capax, ut in seruo, vel quia in aliqua persona non approhatur,ut in pupillo, huiusmodi obligatio no exigitur ab inuito verum solum astringit volete, ex
unpulsu rationis.d. l. si id quod, dc ibi Bar. not. Ex hoc sequitur m ad hoc, ut obligario fidei stristiandae, quae oritur ex Promissione, dc procedit ex ratione naturali. l. i. supra. de pactis, possu e isee Trax, de ab inuito exigi, requiritur si, in illis casibus sit tacta aliqua constitutio Uxl per i Digenistium vel ciuile. Iuxta tamen istud priirmn cuidentiale,sunt aliis quae dii ultates quere indigeni resolutione, Prima et i est quomodo obligatio naturalis,quae non est efficax ut possit ab inuito exigi ex eo quia no sit reis dacta ad praecepta necessitaris pes, it dici S de nominari obligatio, cum de suhsiantia ol,ligationis sit ci, obliget ex nec chitate, insti. de oblig. triti. generati s i. de quomodo possiit dici di hiii. ni, cum istud verbum denotet nece Litatem. l. A pe audiui
serena, ct quod ibi ho t. s. deo d. prsi: dis. Meta re sol. hiatu, difficulta iis licet a in non deis elatent est sit solum dicitur di bitum naturale, seu obligatio naturalis postqua soli agnitum i debitore , alias non, Excmplum, in conditione inde hi,
ii, de in datione fideius oris seu pignciis habetur
pro debito ut in. l. ii id quod, dc m. l. naturaliter s. de condi. inde. S in . l. fidensior obligari M. infra
de fideiussori. ea ratione quia in illa solutione, &in ea datione fide iussioris seu pignoris videtur de Ahiior agnoscere illud debitum. Similiter in lega io secto a t. statore seruo suo pro eo quod sibi de bet, habetur pro dehit o dc pro obligatione natu rati, ut in. l. quibus diehus . dominus supra de condit. Ac demonst. 6 in . d. l. tideiussor obligari. i. quia legando testator videtur agnoscere illud debitum, sed quoties non esset agnitum pro debito non posi. t haberi pro ecbito, nec pro obligatio.
ne naturali, quia non posset exigi ab inuito. l. climam plius f is natura debet. is. de regu .iur. Et ideo
videmi s v non habetur pro dehilo seu pio obli,
natione naturali etiam in corditione indibiti, qua
eo in solutione non suisset agri itum, quia solutio esset secia per errori in secti, ut no .in. l. i. supra des condi. inde b. Ex hoe t potes colligere declaratio, nim quomodo id quod re r. l. falcidiam resecatur ex legatis dicatur naturaliter debit Em, quod ab aliis non declaratur. Nam Patet v tunc habeatur pro debito naturali, quando heres illud agnouit pro debito,quia in tendit ad Implere i stantis vo luntatem, de isto casu is qui rete pit dicitur recipere debitum. l. i. de. l. f. C. ad. l. El. sed quando i rures
non agnouit,nec dicitur nec habetur pro debito ut in. l. crior . C. a d. l. se l. quia antequam sit agnitu ista obligatio ron est reda Sa ad necessitatem.' Habes etiam i qui sit effcctus huius obligatio inni, naturalis quae non fuit redacta ad praecepta necessitatis per aliquam constitutionem, nam patet i, antequam sit agnitum v non habetur pro echito, nec pro obligatione, de Propterea non impe dit repetitioncm quando in solutione no fuit agnitum,prout quando sat secta solutio ex errore sabcti, ut notatur pergi O. Bar. S doc. in . l. i. de codi. inde b. Ac in . d. l. error. Ubi vero in solutione esset agnitum,tunc operatur Omnes essectus de quibus in . d. l. natoraliter, de etiam impedit repetitionem
l . fidei commissum. l. si id quod supra de condi in io deh.U. ε .l. fina. C.ad. l. taci d. Hoc tame saltic t in
7쪽
obligatione illa ad anthidora, quia licet illud de,
hilum in solutione esset agnitum, non tamen im pediretur repetitio. l. si non sortem libertus suis Pra de condi. indeb. Doct. in . d. l. ex hoc iure dicut rationem huius fallentiae esse,quia ista obligatio pcedit ex instinctu naturae non autem ex solo rationis dictamine,quae ratio non est bona,quia obligatio alendi filios procedit ex instinctu naturae, & tamen impedit repetitionem etiam in his casibus in quibus non suit redacta ad praecepta necessitatis. d. l. alimenta. C. de ne g. ges. Confunditur etia ex eo quia in omnibus mitineta est ro, & id quod est ex instinctu, est etiam ex rationis dictamine. unde obligatio ex instinctu deberet esse magis efficax qua ea quae ex sola ratione, ex quo duci vincula magis ligant qua unum,authetica post fratres. C. de legit haeredi. Vera ro huius sallentiae est, quia obligatio ad anthidora est obligatio de donado. l. si vero non remunerandi 6 i. mada.& non sati
Et dictg obligationi,nisi datio seu solutio fiat ani
mo donandi unde non impeditur repetitio nili indatio e seu solutione tale quid interueniatn quod inducatur donatio. secus autem est in aliis obliga, cionibus naturalibus,quae solum ex instinctu seu ratione procedunt, quia in illis non est obligatio de donando sed de satisfaciendo, unde impeditur repetitio licet non fit animus donandi dummodost animus satisfaciendi, puta quia existimaret obligationem esticacem. d. l. si id quod .d l. alimenta. o Aduertendum t tamen est v Bar. dc doc. in . d. l. echoc iure, & in. d. l. i. de condi. inde, & plures atri Mod. hic, concludunt si, ista obligatio naturalis, quae nondum redacta est ad praecepta necessitatis sit tamen efficax ad compensationem per tex. in. l. etiam alias est. l. quod in diem. etiam. C. de compen. Tamen hoc mihi non placet attento,u si esset efiicax ad compensationem, sequeretur vi medio dictae compelationis posset exigi ah inutio, quod est contra ea qui. s. dicta sunt. Sequeretur etiam cpomni casu esset efficax ad impediendam repetitio-Dem non obstante si, solutio esset facta ob errore
facti probabilis, quod est contra Lex. in . d. l. Error,ta contra ea quae not. in . d. l. i. aede condi inde b. Et licet Bar. in. d. l. i. pluribus modis respondeat ad hoc ultimum,tanae solutiones suae non tollunt ar numentum,sed non curro referre, quia haec non ntinent ad materiam nostram. Nec obst. tex. in . d. I. etiam,quia tex.ille loquitur de debito naturali,
quod proprie dicitur debitum,& quod ab inuito
potest exigi per remedia iuri laetium d. l. cum am Plius. s. is natura debet de regulis tu . non autem de
isto debito quod non potest ab inuito exigi & solum dicitur debitum postquam fuit agnitum, &
ia Secundo praemittendum est tm obligationes
naturales redactae ad praecepta necessitatis ex constitutionibus iuri en . exigebantur de iuregen ab inuito via executiua per manum regiam dei quain. l. iiii. . de origi ii . non autem per remedium actionis. Et ratio est quia de iurege . non erant iudicia, nee iudiciorum ordo, quia inducta sunt de iure ciui. ut dicit gi'. inst de ostig. in priri. Bar. in . L frater a fratre coluiij. de condi. indeb.dum sta,
tutum talam non deueniatur ad executionem nisi priuia iuviciali discussione & condemnatione. l. i. ct Per totum. C. de executio. rei iud. Et iccirco nGPoterant esse illo iure gen. remedia actionu ex quo solum sunt inuentae propter iudiciu insci. de actio. in prin. glo.insti. de oblig. in princi. Sed an de iure
gen. hahuisset locum remedium compensationi,screderem v sie per tex.in. d. l. etiam.
ii Sed quare ista t obligatio postquam suit approbata & facta efficax per consit tutiones iuris gentiuadhuc dicitur, Sc denominatur naturalis, & non assumpserit diliud nomen prout assumit qua do a P probatur a iure ciuili. Uegitima. ss de pactis. Reai pondeo rationem esse quia etiam post approba tionem iuri ent. solum existit obligatio de eo ad quod instimstus de ratio naturalis nos obligat, nosic in approbatione facta per ius ciuile quia per dictam approbationem inducitur ol,ligatio de suscipiendo iudicium seu actionem, ad quod naturali
ter non obligamur, propterea assumunt nomen ciuilis obligationis,pro quo secit tex. in . l. ius ciuile,
fissi de iustitia & iure. ad Tertio praemittendum est cy ius ciuile disponit.
omnes conuentiones iuri ven .essent inefficaces
nisi a iure ciuili fuissent approbatae. Hinc est v ex
quo ius ciuile approbauit solum conuentiones nominatas, quae transeunt in speciale nomen contra, Rus,illae solum remanent efficaces & producunt actionem & obligationem ciuile,aliae vero rem a rent inefficaces, quia non fuerunt approbatae, ita dicunt Cuma. Foc. iv comuniter Mod. hic. Et do cto. comuniter in . l. iuri laetium in prin. Ede pact. Pro quo adducunt tex. in .d. l. iuri laetium in prinisci. & insti. de obligi nanq,ibi, aut certo iure ciuili comprobatae.
Istud dictum v aliqua conuentio essicax de iurege n. sit reprobata per ius ciuile nunquam mihi placuit, nec est verum per plura. Primo' quia si e At reprobata per ius ciuile non amplius posset dici eiu cax de iurenen. Consequentia patet, quia non potest quid esse efficax de iure gen . nisi apud omne ii gentes,& sic etiam apud ciues romanos peraeque custodiatur & seruetur. c. ivsgentium prima distinctione s. quod vero'. institu. de iure natu. Secunis do quia conuentio efficax de iuregen. non potest per ius ciuile reprobari, quia illud ius en . quod apud omnes gentes est constitutum, de apud om nes seritat, est i mutabile,solii potest mutari quod unaquaeq: ciuitas sibi constituito sed naturale,in
stitit. de iure naturali. Tertio' quia omnes conuenistiones iuri Pen. relatae in .l. ex ioc iure. H. de iusti.&iure, sunt efficaces ad producendum actionem. Cocludo igitur m omnes conuentiones est caces de iurege. sunt etiam efficaces de iure ciuili. No obmid dicitur in . d. l. iuri me. in prin. videlicet cysint aliquae conuentiones iuri en quae non sunt efii,
caces , quia pro solutione aduertendum est, v duis plici t respectu conuentiones dicuntur de iureget. Primo quia sunt approbatae, de redactae ad prae,cepta necessitatis per costitutiones iuri ventium,
prout dicitur in . d. l. ex hoc iure,& istae sunt essica, ces & de iuregen. de de iure ciuili. Secundo' non
quia sint cfficaces de iuregent. sed solii quia gentes illis
8쪽
ulis utuntur,& istae conuentiones nee iureten. nee Ium oblinatio de suscipsedo iudicius post bienniueiuili sun t efficaces. Et de istis intelligitur quod di est et oblinatio de soluedo pecuniam, quam debiae itur in . d. l. iutilae n. Ita in simili dicimus aliqua do tor confestus est se accepisse, propterea ante hieneiulae n. solum eo respectu quia gentes illo utatur. nium dicimus esse solam ciuilem, post biennium L i. ad Ess. de iust. & iure. laciunt quae dixit n. l. i. etiam naturalem, lo. inst. de literarum oblig s i. in prin .sf. de acqui . poss. vers. obligetur, Se in. s.lii L i s. de consti. pecu Bar. Iuxta tamen t praedieta stat dubitatio quid indu in . Ut Uniis s. pactus ne peteret. s. de pac. col. ij. Si
xerit ius ciuile circa has conuentiones approbatas
per constitutiones iuri Pen. Ad hoc respondeo, meum sustulit illam manum regiam disponendo obligationes no exequerentur nisi praeuia iudicia, ii discussione & condemnatione. d. l. h. in pri n. de
Crigi iur. d. l. i. C. de executio rei iudicatae. Tria induxit. prim G m obligationes costitutae per tu laeti non essent ita efficaces ut ipso facto exequerentur, prout prius, sed solum praeola iudiciali disressio, ne de condemnatione. Secundo induxit in obligato,vltra obligationem soluendi debitum, obliga tionem suseipiedi iudicium seu actionem casu quo recusaret illud debitum soluere. Tertio induxit increditore illud ius prosequendi in iudicio, quod si
hi debetur, quod nos denominamus actione. vides igitur ius ciuile non improbauit aliquas cotientiones quae essent de iis tegen .essicaces, sed soluimmutauit modum & ordinem perueniendi ad executione,& eo respectu dicuntur coprobatae de iureci. no quia prius suerint improbatae,Sed quia
sunt p dispositione iuris ciuilis factae habiles adae ducendu in debitore obligatione de suscipiedo ludicium,S in ereditore illud ius prosequendi in iudicio,quod sibi deber,qus prius no erat inducta. et Secundo dubitatur qua ratione propter appro alionem Iuris ciuilis t coepit dici & denominari ciuilis obligatio, Soe. hie dicebat ratione esse quia ei uilis obligatio nil aliud denotat quam ipsam apis probatione, sed hoc no placet quia obligatio ciuilis est essectus qui causatur ex ipsa approbatione. Alii dicunt m ratio sit ex quo fuit sacta efficax perius ciuile, sed nee istud placet qmlieci esset saeta es
scax de iurege. no in assumptit aliud nomen, quaraturalis obligationis. vera Ro est, u dicis ciuilis
obligatio, quia n ius ciuile addita fuit obligatio de suscipendo iudicium, d est ultra illud, ad qd quis
naturaliter obligatur. Na quoties aliquid additur iurigentiu efficit ciuile. l. ius ei uile. n. de iust de iuriis Tertio dubitaturi Quid sit illud de quo dicitur eivilis obligatio.& quid sit illud de quo dicatur naturalis obligatio. Hoc est valde utile. & admodurotandum. licet ah aliis non fuerit declaratum. Respondeo & haec est veritas, v obligatio ciuilis est illa obligatio de suscipiendo iudicium seu actione. Haee. n. sola suit indueta de iure ciuili,sed obligationaturalis est illa de soluendo id quod debetur, ad id enim quis naturaliter obligatur. Hoc probatur manifeste ex eo quia omni casu,quo est solium oboli ratio de suscipiendo iudicium non autem obli gatio de soluendo dicimus esse ciuilem obligatio
nem tm, non autem naturalem. Ubi vero soli, est
obligatio de soluendo sed non de suscipiendo tu,
dicium dicimus esse naturalem, non autem ciuile.
ubi vero est obligatio de utro & de soloedo &de suseipiendo iudicium, dicimus esse utran obligationem,& ciuilem & naturalem. Exemplumidi in obligatione literarum i ante Biennium, est smao militer ante praeseriptione in , quia indebitore test
obligatio de suseipiendo iudicium & de soluedo,
dicimus in illo esse Utraq: obligationem, Sed quia per praescriptionem tollitur obligatio de suseipiedo Iudicium l. sic ut . l. omnes. C. de praescrip. xx. anno. non autem tollitur obligatio de soluendo,
Iccirco dicimus per praescriptionem tolli ciuile obligationem,non autem naturalem, Ear. in . l. ii. in Dari rem ra. habe. Exemplum t etiam est in sententia absolutoria,nam quia per illam reus liberatur, ne teneatur suscipere Iudicium seu actionem, ex quo habet exceptionem rei iudicatae toto tit. supra de excep. rei iud. Sed no liberatur ab obligatione desoluedo,qm adhuc di debitor & obligatus ad sol
uendum. Icei reo dicimus per dictam sniam tollicio item tm,sed non natu alem. l. iudeκ. l. iulianus
supra de cond. indebi& ibi Bar.& Doc. not. Simidia liter in iuro,i quia habet vim solutionis. l. duobus de iuretis. propterea tollit illam obligatione de soluendo, prout tollit solutio.l. stichum nais turalis insta de sol. Sed non tollit obligatione suis seipiendi Iudicium, quonia is qui praestitit Iurum remanet adhuc obligatus instantiae iudicii v sq: ad sententia, propterea dicimus per iurum tolli natu, ratem obligationem, sed non ciuilem. l. fi. supra de iureiu.&.dis naturalis Scibi not. Hine estu dici mus subesse naturalem aequitatem, quando subest aequitas per quam quis obligetur ad solutionem.& non subesse aequitatem ciuilem, cum non adest remedium actionis, per quod reus possit iudicialias ter conueniri. Hinc videmus credi quo pactui de non petendo tollit solia illam obligationem de soluendo id quod debetur, sed non tollit obligatio, nem de suseipiendo iudicium & aditionem, propterea per pactu illud dicimus tolli naturalem tm, sed
non ciuilem. d. l. ilichum. . naturalis, declarat Bar. in . d. l. si unus g pactus ne peteret. vides igitur ex
praedictis manifestissime colligi obligationem ei, uilem nil aliud esse, qua illam obligationem de suseipiendo actionem S iudicium, & obligationem naturalem nil aliud esse . qua obligationem de sol, uendo id quod debetur: quod etia ex eo comprobatur, quia obligatio ciuilis in debitore, & actio
in creditore sunt ad inuicem correlatiuae una enim non est sine alia, ct posta una ponitur alia. Et cum
actio nil aliud sit,qua illud Ius persequendi in iudicio quod sibi debetur ist. de actio. in princi . sequirq, obligatio ciuilis nil aliud fit qua obligatio suscipiendi illa Iudietatem discus lenem de eo quod dehetur. quae ola sunt notanda, quia declarant quare
per priscriptionem & per se iam tollatur ciuilis etro naturalis,& quare e contrario, per iuramentutollat naturalis sed no ciuilis, circa quod plurimulaborant Bar. S alii in . d. l.iulianus, ct non resol tiunt. Resolutitur et plures vis, di cultates, quas
in praesentiarum non attingo.exquo non concer
nunt materiam praesentis ruhricae. His sic primisi
9쪽
deueniendo nis ne ad propositam qonem quo Iure sint sectae effitaces obligationes. quibus ex Pro missione obligamur,& quam entiat iam suscepe rint, qUxrtetur primo quo iure ex pacto quis efficaciter obliget r.&qua efficaciam liabeat dicta obligatio, Sed prius debes scire, q, pacturn est duorum pluriumue in ide placitu & consensus. I i. s. depac. l. pactum infra de potici.& hoc non habet dubiis. ad Secundo debes scire t i, secundia Doc. pactu est
duplex,uestitia, quod transit in male nomen cotractus,vel habet cam annexa. l. iuri enti ii in prini. mPra de pac. late Rar.& Doe. in eadem l quin imo. Alterum Nudu, quod non transit in male nomen contra Mis,nec habet cam annexam. d. l. iuris
gentium sed cum nulla&s. igitur nuda &. l. i. s. de rerum permiat. Aduertendum est in . m ista deis nominatio pacti vestiti non reperitur in legibus, Sed ea utuntur doct. quia arbitrantur , m dii leges faciunt mentione pactionis ni idae, ut in .dg. igitur nuda cum atris concor. praestipponant esse alia Paectionem, quae non sit nuda, sed vestita, & propte rea laborant mirii in modum circa vestimenta ista
Pacto ru,Ut no . in .d s. quin imo. in . d. l. lecta ij sicer.
Pet. in . l. legem, xl. petens. C. de pacti Sed ista deis nominatio pacti vestiti non fuit Iudicio meo ne, cessaria,quia lex non appellat pactionem nuda eo
respectu,quia careat vestimetis,ut arbitrant. Doc.
Sed quia est fine effectu iuris de obligationis, at ex insta dicendis apparebit. M Circa pactum. tquod transit in spIle nomen cotractu, . vel habet cam annexam nullae dificultas,
qua clarum est,m est efficax & de iure gen. de de tu, re ciuili,& ex eo oritur non solii obligatio naturalis, sed et ciuilis,& actio. d. l. iurgen . in prin. & s. l. l. legitima. s. de Pae. Sed circa Paetum nudum suntis plures difficultates. Prima est , an ex eo i oriatur naturalis obligatio. Omnes concludunt ci, sic pertex Cin. Lnd amplius s. is natura debet insta de re. ita. de in . l. stichum s. naturalis infra de sol ut . Op positum tenuit Pet. de Bella per t. motus, quia iura
aperte dicun Ppter conuentionem nudam noco
stitui obligatione,& nuda pactio non parito baligationem. d. l. iuri ens sed cum nulla &s igitur Dura Doc . respondem dicta iura loquuntur de ciuili obligatione, non autem de naturali. sed ista solutio violat & restringit dicta iura. quae simpliciter de indistincte loquuntur de obligatione. Pr sterea communis conclusio videtur colandi, quia in pacto nudo notus,sed solum factum versatur l. si unus b. pactus ne peteret. s. de pac. igitur ex eo nonascitur obligatio naturalis, quia obligatio es tu, ris, ut Patet ex diffinitione obligationis. Aliquis, solutione huius dicebat obligationem naturalem
non esse iuris,sed solii laeti, sed hoc est erroneum, quia contra diffinitionem obligationis,& quia anteius ci. de iurigen.absq; dubio obligatio erat tuis ris. ex hoc iure. s. de tuit. & iu de tame ea solu erat naturalis obligatio. Quid dicendum s Ueritas est, v ex promissione facta per pactum promittes obligatur naturaliter. Nam est illa obligatio fidei seruandae, quae est obligatio natiaratis. d. l. i. g. de Pac. Et ad cotraria r sidetur, i, licit leges supra alle g. in contrarium dicant ex pacto nudo vel propter cois ventionem non oriri obligationem,non propcea
rea negant quin promittens obligetur ex illa pro missione facta per pactum. Est enim maxima dissex 'rentia, t utrum dicamus quem obligari ex sua promissione.an vero dicamus ex pacto obligari, seu oriri obligationem,quod est notabile verbum,ti cet alia no aduertant. Pro cuius declaratione a coprobatione debes scire, i, ea ratione dicimus que obligari ex contractu, de ex eo oriri actione de obligationem,quia partes eo proposito conueniunt ut saetant illis contractu,& Ut deinde ex illo cotra Au, tanqua ex sua causa, inducatur obligatio. d. l.
iurasgentium in prin. S s. i. Sed ubi quis promit, tit in nuda conuentione quae no transit in male nomen contractus, non promittit principaliter ut L ciat pactum ut deinde ex ipso pacto laqua ex sua causa obligetur, sed promittit ut principaliter de imediate ex sua promissione obligetur, igitur expromissione oritur obligatio,non ex pacto. Disserentia consistit in hoc, quia si ex pacto otitetur, di, ceretur causari ex consensu utrius , ex quo pactuest duorum consensus,sed quia ex promissione, propterea dicitur oriri ex consensu promittentis cm. Essectus est,q, propterea no potest esse efficax ad producendum actionem. Ubi si ex facto de eon sensu virium: causaretur,e snt enicax ad actibne. dis ut in serius declarabimus. Non obstat,t quod di citur in .d . . pactus ne peteret, videlicet in pacti aversari solummodo saetiam, quia istud dictum nopertinet ad denotandum , v promittens non ob sigetur naturaliter, sed pertinet ad denotandum v essectus obligationis naturalis, qui est iurisiversatur sollim circa promissionem seu consensum p mittentis,quia ex illo,solu producitur, non autem circa dispositionem pacti,quia ex illa non oritur.
de io dicitur versari solum factum circa dictam di as spositionem. Et si diceres t attento quia ad producendum illam obligationem naturalem ex promissione requiritur acceptatio eius, cui fit pro missio, propterea dicendum videtur V oriatur ex consensu utrius . Respodetur u edi hoc non se 'UitUr, i, acceptatio concurrat veluti eam etaeida
ad produc Edum obligationem, sed solum tanquacausa,ut obligatio inducta ex promissione aequi ratur acceptanti,quae alias oriri no potest, nisi subsit persona cui acquiratur. In simili habemus, v licet ad explicandum actum dationis exigatur acceptatio non tamen dicitur fieri, seu explicari ab ae certante. Et si etiam diceres v sicut pactum pro di est exceptionem. d. l. iurispentium si igitur nu da,ita etiam obligationem naturalem. Respondeo is a consequentia non est bona, ex quo exceptio non oritur ex obligatione naturali, sed ex pacto propter requitatem lacti, ita Bar. in .d A. pactus nepeteret col. vlti. ver. contra illud oppen o. Stabit
igitur con lusio,v ex promissione per pactu nuis dum promittens obligatur naturaliter, sed illa caemetens ipsius obligationis est promissio, non autem dispositio pacti., o Serenda est dubitatiost an ista obligatio naturalis,qua quis ex promissione per pactiam nudu obligatur de iurege n. suisset efficax,ut per manum regiam exigeretur ab inuito. communiter Docti ut
i, se, moti, quia pactum tollit obligationem effo
10쪽
cem de iitregent. l. fischiim L. naturalis infra de so promissione per pactum, non fuisse essicace, ut ablutio.igitur etiam inducet obligatione naturalem intillo exigeret.& probatur per tex. in. l. i. s. de re cicacem de iuregeri. Solutio, ista coseqtientia no rum perinu. Sc in . d. l. ex hoc iure: dii dic ut no esse tenet,qua facilius tollitur obligatio, qua inducatur constitutam aliquam obligatione ex nudo consent arrianus. E. de act.& ob. Accedit quia licet de se sia, praeterqua in conuentionibus nominatis.ctus aequitatis naturalis semper operetur ut tolla atur naturalis obligatio efficax, non tamen existentia a iiitatis naturalis semper operatur,vt inducatiar naturalis obligatio esticax de iurege n. Ut dictu
fuit supra in euidentialibus. Adducunt secundo', quia ad hoc ut quid dicatur debitum naturaliter, requiritur. de iuregen ex necessitate debeatur. et cum amplius s. is natura debet infra de reg. iv. Sed est solutio, d sensus huius dicti non est,m pro quaeund obligatione naturali copetat remedium iu rilae n. quonia hoc est manifeste salsum, quia sunt plures obligationes naturales, quae de iurenen. ab Inuito non exigebantur,ut dixi supra in euidentialibus: Sed sensus est m proprie illud dicitur natu ra debitum,quod de iurenen. posset ab inuito exigi. Unde per id non sequitur, ei, quaelibet obligatio naturalis possit exigi ab inuito Adducunt et i Iauthoritatem Bar. in . l. frater col.iiij. T. de condi indeb. qui secundum eos dicit m pro quacund obligatione naturali foret ministrata illa manus regia de iure gen .sed Bar. hoe no dicit,sed sollim hoc, mobligationes naturales non exequebantur alio reis medio, quam per potestatem regiam. Adducunt etiam,quia conuentio, licet nuda, dicitur convenatio iuri ent. l. iuri entium in priri. igitur exigebatur per remedia iuri Pentium. d. l. iuri menti u. Sed est solutio m ista consequentia tenet in ris conuentionibus, quae dicuntur de iuregent. ea ratione,
quia illo iure sunt instituit de facti essicaces de quihus etiam loquitur te n. l. ex hoc iure, supra de iusticia & iure,Non aute in iis,quae dicuntur solu deiurege. eo respectu quia geres illis Utatur, no quia sint institu tr per costitutiones iuri en tiu,ut dictu fuit. s.&Propterea no tenet dicta cosequentia in contientione nuda, quia dico, v est de iurege. soluquoad usum, no quia sint per costitutioesi uri Diiu institutae,qm instituis sunt solum illi, quae transeunt in speciale nomenco tractus. d. l. ex hoc iure. Cotrariam opinionem tenuerunt Alemi n. d. g. sed cu nulla, Rui. hic col. i.&Alcia. Adducut, quia de iurege. erat differetia inter conuetiones nudas, ct illas qerant nudae. d. l.iuri e. Et disserentia non pol esse in aliquo,nisi quia nuda esset inessicax alia vero essicax. Sed ad istud respodent tenetes comune,cr ista differetia no Dcedebat de iure ge. sed soluprocellit de iure ciui. ppea actiones . Adducunt se eundo', si fuisset dicta obligatio efficax de iurege.
necessario mediante edicto pretoris,quod acrymbat pacta nuda, sca fuisset evicax adpducedu actione quia actiones sunt subrogatae in locu dicte ma rus regis d. l. ij. Aret. in rub. extra de accus in fi. Cosequetia patet, quia alias approbatio pactores acta P edictu pioris fuisset superflua,cotra. l. ii qu, . . de leg. i. Ad hoc est solutio,v approbatio Pr toris profuit. vi ex illo pacto daretur exceptio,quae noeo petiisset ex pacto iuxta constitutiones iuri laen. ut infra declarabitur. Quid dicendum fEgo dico ista opi . est vera, ct indubitata, usdicta obligatione naturale, qua quis obligatur ex Nec placet sol. Doc. qui intelligunt illum tem
o in obligatione naturali tantum, sed et in ciuili, ex quo clarum est v ex nudo rasensu quis obligatur naturaliter quia haec solutio violat dc restringit illum text. qui simpliciter de indistincti loqui, si tur, vertim sensus t illius tex. est,m per aliqua dispositionem non sit constituta obligatio ex consensu, adeo quod licet quis ex eonsensu obligetur naturaliter, tamen ipsa obligatio no fuit recepta nee redacta ad prscepta necessitatis per aliqua costitu tioneiD. Unsequitur,m non posset ab inuito exigide iurenen. Ut dictu fuit supra in euidentialibus. Accedit, quia si ista obligatio fuisset essicax ut premedia iurisge. potuisset exigi ab inuito utim de iure ciui. daret actio, quia, ut supra dictu fuit in .s h. id etiali,oes couentiones essicaces de iurege. sunt Et e Acaces de iii. ciui . sed cd seques est falsum, igie& antecedens. Praeterea nulli bi cautii reperitur .cpista obligatio qua quis ex sua pinissione de cosensu obligatur,fit redacta ad prycepta necessitatis nconstitutiones iuri e. ita, Ut apud oes getes exigae ab inuito,igit nec nos istud debemus dicere, quo
argumeto Utitur tex. in . i. supra de senatoribus.
vltim ci si ista naturalis obligatio ex pmissione facta st pactu nudii fuisset efficax de iurege. igitur et fuisset elacax donatio facta per pactu nudii, sed coseques e falsum, quia donatio fuit iducta de iure ciuili, ut not. instit. de don. in prin. igit dc ancedens. Tertia est dubitatio. Quid circa huiusmodi pa-s1 ctum nudu t de nouo induxit edictum praetoris, quor cauetur pacta servari. Huic Aoni ria deo, at tenta opi. de qua. s. videlicet m obligatio natura lis, qua quis ex promissione seu pacto obligatur, non esset essicax de iurege n. v per edictum praei ris erit sacta efficax, t possit ab inuito exigi, de liiseet non possit exigi per remedium actionis, quae non datur ex pacto, nec et per illam manum regia quia est sublata tamen potest vigore ipsius edicti exigi per alia remedia iuri laen. videlicet per remedium compensationis cum fit, de dici debeat post edictum proprie naturaliter debitum. l. etiam. .de compensatio. Sed Se istud quo ad pactum obligatorium. Attenta vero alia opinione coi circa istud pactum obligatoriis nihil induxisset. Sed circa pactum liberatorium,videlicet pactum de non Pete do induxit de novo, ut pariat exceptionem. l. iuris gentium in pri n. dc g. igitur nuda.&.l. si unus . Pactus ne peteret infra de pae. Et si diceres, m imo et de iuregen. circunscripto aedicto praetoris Pareret exceptionem,quia aequitas pacti de non petendo est potens ad tollendum naturalem obligatione. d. I. stichum inaturalis infra de solu. propterea pro siceret etiam ad exceptionem,quia exceptio tanda' tur sola aequitate. l. qui aequitate. s. de excep. doli: declarat Bar.in d . pactus ne peteret. Respondeo v pactum de iurege n. non prodiixisset exceptio nem,ex quo exceptio est actionis exclusio. l. a. su Pra de excep. Et propterea non poterat esse de tuis