장음표시 사용
521쪽
pore , belli a militari direptione humana provia dentia, passim notum est, nihil opis variae hic plerumque ex superstitiosis ingredientibus compositae
maccentae lucernae , conferunt, neque officium
Leit alias in detegendis pretiosis metallis ita famosii Virgula Divinatoria. Ipsa quoque rerum parens Natura suos passim aetas in abditis terrae visceribus reclusit, non nisi multo libore ab humana diligentia atque solertia in apricum producendas , quas proin non nisi longa temporum aetas multorum seculorum experientia detegit. Hanc Naturae quasi Euclionis morem videntur imitari ii, qui Archivis suis patriae antiquitates, intelligo , varia Fundationum, Transactionum, Privilegiorum Originarias Tabellas concludunt. Videtur custodire id, quod nemo melius , quam qui collectandis Patriae antiquitatibus insudat, atque illarum copias ex possessisrum scriniis expetit, novisse potest, quod me multiplex experientiata cui Patrias antiquitates non minori sumptu ac tibiadustria, sed gratis passim indagantem. Videris tu quoque hos in Epistola ad me nuper data imitari, quando de Patriae Aurifodini Griphum mihi resolvendum proponis, per quam te cespites bituminosis, vulgo Turgas dictos intelligere haud obscurum
est , ejus qualitates consideranti, ut in serius ex enodatione Inscriptionis clarius patefiet. Quis autem hunc Thesaurum primus detexerit, id est a quo tempore cespes bituminosus secum alere coeperit, peraeque non constat Chronicon Transi laniae Belgice conscriptum pud Di barium Anal Tom. a. p. 48. tradit Griethoornam desertum cespitosum aratro non tantum Anno MCCCXlL
522쪽
subigi aceptum , sedis primam cespitis bituminosi
effodiendi praebuisse occasionem Anno 3Ia is Grkthooria toegeschlagen ente Lande gemachi, ni alda deserite turn gevoiaden. l. Scriptor his confirmandis adducit extractum libri jur Martinianum Trajectense continentis, ex quo id ante tempora Ioannis Fricbi XI. Trajectensium Antistitis contigiis liquet. Verum Plinius, qui ipsemet in Frisii sui de regionis istius conditionem, ignis
materiam propriis oculis conspexit L. XVI. C. I. s. quentia habet verba : Omni procul abacto frutice captum manibus lutum ventis magis quam sole fricantes, terra cibos, rigentia Septentrione Viscera sua urunt. Ubi Dalechampius, Medicinae Doctor, in Commentario ad Plinii Hist. Nat. ad vocem iuri animadvertit Bituminosium, quo in culina de usu domestico non aliter, quam ligno utuntur.
Ex quo probabile satis est jam primo post Christum
natum seculo cespitem bituminosum, sive Tu asin Regionibus, in quibus Lignorum est desectus in usu futile, conser. D. Harim Degne Tom. I. Pus. Chim de Turvis C. I g. Originem QCausam inventionis suisse necesilatem in propatulo est, nisi enim Turtarum seu ignis, aptitissimi sementi ad el-set Beneficium plures ad Septentrionem Provinciae sub hy ime nimium algentes inhabitabiles forent. Recte Thesaurum ceu Aurifodinam appellas tam respectu patriae incolarum, qui non modo Turta lignorum loco utuntur, sed etiam ex iis divenditis magnum lucrum quotannis faciunt, quam nitione aerarii publici vectigal enim de Thirstis in Hollandia facile, octies mille centem Florenos ascendit. ut mela at segnerus libro citato C. I 4. susius Nis osten
523쪽
ostendit, quamvis in Vestphalia nullum iis sitio situm tributum , Communitates enim, oppida, Pagi .in iis privati passim privilegia habent ad
Cespites, quanta volunt copia intra delignatos Terminos effodiendi, quantum ignis domesticus exigit, imo Coloni ex iis divenditis pecuniae summas colligunt, secus ac apud Gallosis Britannos ubi Turbariae Tombaires vel immediate Territoriorum Dominis vel Ecclesiarum4 Coenobiorum Decimis subactae sunt, de quo angius voce Turba. Ubi in Anglia decimas de Turbis praestari docet ex provinciali Cantuariensis Ecclesiae. Lib. . it. 6. Decima Turbarum in locis , quibus fabricantur emdiuntur. Deus secit omnes nationes habitabiles quae tamen non serent, nisi hoc concretum conflagrabile Deus ordinallet , apte igitur oris sodinas appellas Aurifodinas, quae revera in regionibus Frisiae, Holislandiae, Selandiar, Flandriae, Gedriae, infest-phalia quoque ubi ligna desunt auro sunt preti sores Pretiosorum Metallorum matrices, ad im perantes Turffarum pertinet subditos. ' An igitur atqtium sit, quod natura dedit gratis, tanto gravare vectigali nolo in disputationem vocare , Politicis
ad decidendum id relinquens. Quod si tamen vectigal aliquod estphalorum oris vennis imp
nendum aliquando foret, quanquam id maximis dissicultatibus crederem obnoxium , nihilominus certum habeo illud feliciori exitu succellum, quam
eum Concharum Mosselen electioni Anno Ia I. vectigalis quoddam genus imposuissent Amor loristienses, quae ab Insula mox omnes recellerunt, aut rursus comparentes praesto fuerunt, postquam subolitam
524쪽
iatam esset tributum. De a Chronimn Amoria sortium incerti Auctoris apud Ant. Matth. Ren om p. 17a.
Pergo igitur nunc ad griphum mihi a te propositum , quem per deductionem ad singula membra resolvam. scriptio Mineris 'baltea materia inera dic sodes Muignum resolutum o putrefactum esunt qui statuant ligna eeu corpora materia sulph re seu oleos plena Tractu Temporis consumi in putrilaginem resolviis cum terra pingui, mixta facessere in Materiam combustibilem Turtarum, aliis e contra sentientibus motu pauefactionis omnem lisni inflammabilitatem ignis omitem tolliis caput mortuum igni parando penitus i eptum relinqui. Andreas Libavius tamen eam
definit Tomen est Terra ampletis nigra aspe*α ligni liquefacti, Terra mistinascens sub Terra
communi unde effoditur , resecataque ad aerem ignibus fovendis notissimum accommodatur ligno. rum vice
AN TERRA AM MVUM, AN BITUM Z Terra quidem passim appellatur, unde Batavi discuntur propriam suam matrem comburere uercaminum dissipare. Simon seminus persuadere conatur , Turffas non esse nisi nigram lingem Terram per aquam pluvialem extractam .in terrae cavitatibus coli stamin sic Turris fundamentum poni scribit, si Terrae nigrae aqua affundatur, omnis pinguedo elua-
525쪽
eluatur se continuando donec omne nigrum lingue ab arena sit separatum, sic hanc matenam equestratam exsicςatam reperiri miturae bitumis noserinflammabilis, pro pra Tuina esse reputat dam utpost quae per flumina abdaeatur in loca saepe remota in quibus Turme effodiuntur, relicta in via arena vid eius Oeuores Mathematiques L. a. dem
Quod Plinius Turm lutum appellavit uer hoc cetspites bituminosos intellisa jam superius diximus, ut de quod Terra ampelitis nigra ab Andrea Libavio appelletur. Audiamus ejus verba ad terras referri posse ostendit locus natalis inter terras vul gares, quod Levinus glebam ex terra effossam miceiardinus sumtiorem friem limose pinsui que Terrae nuncupent, qui I focul dubio est natura ipsa pronuhciaritiit, deinde Cinis terreus saltusque domahlia limosa in eius coriovi quie quaedam macra reperitur pene vulgari terrae de argillae similis idem abunde docent. Ad bitumina versa fias pertinere prbbat L. 8. e. 4 ubi ait: Nunc idem probandum est bitumen Alε, ad Terram ampelitin pertinere Quod bitumen sit deflagratio usque ad Cineres terreos, tigredo indor viseerusquo bit
mineus convincunt Terra tamen admixta est, itaque& copiosior Cinis rinnanet de vitius bituminis naturam es tribuit bituminosasque vocat flebas c. An radicum , corticum, filiorum ex piceis p neisque arboribus congerissis compages ἰτο rvena ita appellat Libavius 3 hoe nomen prae Turga arridet septentrionalis Hollandiae seu Frisiae occidentalis ignes exhibet luculentiores,
526쪽
multis enim tardarum putrefactarumis lignorum subrarum corticum similiumque marcidonum fragmentis plena est. Et hanc sententiam tuetur Siccardus L. Oubeiden vanirent C 6 p. 36 putatque ex variis arborum vegetabilium soliis ex proximis sylvis ann rum decursu mediantibus aquis ex rivalis mediante quasi elatriatione aut eluitione in loca demissa ac profunda deduci, ibique Temporis Longitudine in substantiam inflammabilem ac combustibilem
Haec enim pro ratione variarum specierum, Torvennicarum in sensu modificato locum habere possunt. Torvenae enim leviores e coloi gryseo aut salvo manifeste ex variis Iignorum ramentis, sipulis, corticibus, stramine, paleis, ulvis, arum dinibus compactae conspiciuntur aliis quae ex pr fundioribus lacunis eruuntur , nigricantibus , terram saltem bituminosam prae se serentibus
NON COLORE NIGRO , -- LEUCoPMeo , NON FLAVO, SED VIDERI; UT OMNIBUS.
Pro ratione disserentiae trium passim soliorum bituminosi cespites tales colores prae se ferant ex
superiori aliis iisque levissimis vulgo omen Toris meiseri Torii eruitur ex altera subnigricanis luti non nihil gravioris , vulgo chivaret floci, sive UaDrtori , ex tertio eoque profundiore
atque arenoso solio tota nigra ac bitumine sulphumque , min instruendo foco prae ceteris magis.
527쪽
eluen effoditur. Vid. Abrasamus mullius Tri de Herba Britannica p. ος. seqq. ubi hastagnanter Τur Tarum species enumerando describit arde
sm FORTE A UTROUR Haec nonnullorum est opinio nenise illacesso Oeeani in universali aut porticulari diluvio reiect menta' hoc quidem probabile uicino quod
etiam in montibus in quibu stagna 'iuntur, Turnodinae simi, quam materiai sese propositam de reluxatam vide apud laudatum Prenerum CVM accedat quod aliquando in materia Torvenarum appareant diade , algae, cannae, unci, quod putant esse Hlvarum i marisque inqndati tarsumenta
528쪽
PRO HUMANA INDIGENTIA AD INEVITABILEM IGNIS NECESSITATEM.
Illa ubique satis elucet, quando hic ligna, alibilicanthraces , alibi Cespites bituminosos ad ignis necessitatem terrae gremio indidit, hos non modo Frisiis Batavis aliisque ligni penuria laboriintibus, sed etiam ipsis estphalis variis in locis maxime Tubantiae ollandiae vicinis oncessit provide suminua rerum opis . Immo sylvarum memorum penuriam lignum soside medios inter Cespites δ Vennas Cataclysmo
alicubi locorum alte sepultum vulgo Menbost sat largiter compensit Quid , quod lapides,
glacies idem beneficium emtant dritannis, Is-landis audi de hoc scaliserum i Ao a des sie , ο - 4rali , que de ga 'autre terre de Carris re , Omme in semie, en Angleterre all-s 'autreiis de pierres servent a cet Uage. Meme en Blande si a a dei glaces , si anciennes, qu'elles soni convertier en matierre secte σχ---
Bituminosos cespite non tantum usum afferre apud Belgas ceterasque regiones praedictas ac lignorum praebere vicem , sed, aerarii quoque esse materiam Cretica suae observat M. Rademias
529쪽
trasse monet idem ibidem , modum eosdem p . randi subnectens , quem ob libelli raritatem ci riolitatis tuae gratia adscribo: In Colla Pervana Indorum Provincia terram in cespites standunt, .c loco aprico super perticas aut arundines crussiores disponunt , vasis ad excipiendum liqtiorem ntedicameluosum subjectis , tum demum liquore emitto exiecatas solis ardore cespites adstruendum secum aptos reddunt.
QUAE TANTA EST: UT DEFlCIENTIBUS LIGNIS ET CESPITIBUsBITUMINOSIS ALIB PK EJUS PABULO SERVIAT BOUM VACCARUM MERDAI
Quid non excogitat necessitatis durum telum Etiam non nullae Nationes tur fas ex Stercore ae- cino herbarum foliis, Arborumque Corticibus deputicas adeoque concrementa artificialia igni e eitando fovendoque accommoda conficiunt, ins lens quidem , nec spernendum tamen ex his a carum excrementis ignis pabulum' Audiamus de eo loquentem Celeberr. Muvera Antiquor Hero Britannica C X l. p. IO8. Horum quamvis excrementorum ignis sit Langitidus , sumus multus, mordax, tetri odoris , nec non omnia domi funesto toetidoque odore inficiens cin assuetis aliquindo noxiusci asset tamen adeo hoc odores, ut aromatum sussit delectantur, alli contra odore laeduntur, nam alii dolores Capitis intensissimos sentiunt, alii proximi sunt animi deliquio, deficiunt, ne niti illato igne sumo, aut odoriserorum Trochiscorum suffit curari pos
sunt e. Facile igitur colliges quanta sit supremi
530쪽
Conditoris Munificentia, quod non tantum tenui ris, sed etiam lautioris fortuna: Hominibus ad N
cessitatem ignis Cespites bituminosos concesserit. Aliud ignis genus Turius proxim cognatu in Cespes est , terra Morina , ac levior nigricante virescens , patria lingua Sudiet sive Eoadden, de quo Spelmannuc differt turba, inquit a Blestia, Gallis Bleche quod turba e terra corpore si diatur Blestia vero abrodatur ab ejus superficie, utraque in ignis alimentum tam a Rusticis pluri mis quam ab ipsis palusticum Regionum proceribus adhibita. Huius quoque igne pabuli memtionem injicit Euericus eniri Histor Oostis.
apud Ant. Matth. Quat. Vet. Ev. Tom. VII. p. 22. vel Ideo hic in verba patria repetendam, quod Tu bam simul adducat ex Boum stercore paratam:
Verum minime consulerem Italo, spe corram dendi Thesauri ad Vestphaliam nostram excurr ret , quem Anno l666. Parisios missum resert Quid Patinus Epist. I sq. in finem , ut ex gleba arte composita Melaborata turbam pararet eales ciendis turbis, cubiculis, apprime in servien