장음표시 사용
21쪽
. R E. M P Η Α H, verborum notant. Nam eum verba, uti ab interpreVtibus Graecis capiuntnr, hoc situ et ordine legantur in Codice Hebraico: G portassis tabernaculum Mo- Iochi vestri, et Mun, imaginar vestras, stellam deorum vestrorum, quos fecissis vobis, illi, sic transtuleis sunt textum, tanquam in exemplaribus su is legissent rEt prelastis tabernaculum Molochi pestri, et astrum dei pestri Mun vel Remphaab imagines illorum,
quas . fecissis vobis. Transpositionis istius vera rati dissiculter indicari spotest. Forte LXX verba Amosi aliter ceperunt, quam cepisse eos hactenus credidimus Forte existimarunt, verba Amos, per se nonnihil ob scura, hac transpositione clari Ora evadere. Certe et alios interpretes in ordine et situ verborum ab Hebrai co rextu discrepare, ab erit ditissimo Spendero tum videmus, de Legibus Hebr.. Rit. L. III Dissert. Icap. III p. 39. Et quamvis ingeniosa sint, quae in hoc negotio celeberrimus Vistinga protulit, obse vat. Sacri L. II cap. I ss, mihi tamen cum primis placet Spenceri epicrisis, quam l. c. pag. 4O. reperies in haec verba: Satis exemplis hisce declaratum. est, yel horum verborum ordinem mobilem et in dubio pocstum esse, vel interpretes es pro lubitu transmutasse ,
ut nodo pel di cultate aliqua seipsos expedirent , et sensum elicerent eorum iudicio b magis expeditum et
cohaerentem. In oratione Stephani Martyris, qualem Lucas Evangelista eam in Commentarios retulit, ver so των LXX retinetur, inque ea nihil mutatur, nisi quod verbis istis, quae in versione των LXX legunsur,' τοῖς τυπους, ους ἐποιχσατε, explicationis gratia, haec addita legamus: IIροσκυνεῖν αυτοις, de quibus pauca monendi statim nanciscar occasionem.
22쪽
Moueho et Remphae Israelisae in deserto cultum vere externum exhibuerunt: quod rationibus non nullis probatur, et minαs recte a viris qui busdam doctiis , negatur; quorum sententia ex minaturi
Quomodocunque autem verba Amosi Hebraica construantur, ii saltem liquido omnes intelligunt, Amosum, et verbis ejus Stephanum, Israelitis in deserto Arabiae viventibus hoc exprobrare, ipsos idolis Gentium, Molocho, Mun, Remphae, cultum exhibuisse, non modo internum mentis, sed et externum, certis eumque in finem constitutis cerimoniis circumscriptum Quid enim aliud cogitare nos patitur oppositio illa inter cultum, qui vero Deo, per sacrificia ab eo ipso praescripta, debetur, negleetum, et cultum idolis gentium exhibitum Τ An non ad cultum externum per tinet, aediculas, stellas et simulacra idolorum circumgestare, quod disertis verbis Amosus et Stenianus commemorant 8 Sed quid, quaeso, disertius hane in rem dici potest eo, quod sanctus Stephanus ad ii lustrandum hocce argumentum addit, Omnia haec, quae, Amosus Israelitis exprobrat, ab hisis facta suisse sis τὸ προσκυνειν -τοῖς, ut Numina illa cultu religiose venerarentur atque eos in his serνiisse exercitui co Drum. Fuerunt tamen ce) viri eruditissimi, qui haec Amosi et Stephani veria non proprie, sed figurate esse accipienda censerent. Quorum si subscribimus sen-ca Tremellius et Frane. unius annotat. in Amos. V. 26. PVcatorim notis ad eumdem locum. Coeceos in h. l. et in Act. VII. 43. Lud. Cappellus in Iocum hunc posteriorem. Demerus de Legibus Hebr. L. III Diss. I c. III P. Ia. et 4
23쪽
tentiae, dicere nihil aliud Israclitis, nisi hoc, voluerunt viri θεοπνευςοι, Poriastis quidem tabernaculum Dei sivi, eique ministrastis externo ritu, interea autem rai a animis Molochum, aliosque Gentium deos colui. pis. Sed quo minus hanc eruditissimorum hominum interpretationem admittere possimus, plurimae obstant eaeque gravissimae rationes. Primo enim, in illis ipsis locis, quae jam discutimus, doctores θεόπνευςοι conceptis verbis testantur, sicuti jam monuimus, Israelitas serviisse exercitui coelorum, i. e. astris, et haec ipsa adorasse; adhaec testantur, eos idolorum, quae regum' nomine passim veniunt, tabernacula et stellas gestasse, et deos sibi factitasse; quae certe non nudam alia quam mentis propensionem significant, sed cultum externum ejusque ritus solemnes manifesto produnt. Et haec quidem omnia opponuntur ritibus verum Deum colendi, ab ipso Deo praescriptis. Notari insuper meretur, quae est observatio sagacissimi Vitringae Observat. L. II c. I I. Ia, illa sancti Stephani locutio de Israelitis in deserto, Act. v com 42. o Θεος
καθως γέγραπτα εν-των προφητων. Vix quisquam dubitabit, qui omnia haec aequa lance expenderit, quin verissimum sit, quod Lud. de Dieu, in notis ad h. l. , timidius nonnihil, et post eum Vitringa confidentius asseruerunt, verba haec: ε ειε ὁ Θεὸς, καὶ παρμδωκεν αυτους, Hebraismum continere, et proinde sic reddenda esse: Rursus tradidit eos Devi, ut servirens exercitui coelorum, i. e. Sivit Deus eos fervire exemeitui coelorum. In antecedentibus vir sanctus dixerat de μοσχοπούα, νituli aurei formatione et cultu, quae μοσχοποίει omni procul dubio cum cultu solemni et
risibus externis conjuncta fuit. Tale quid, permittento Deo, Israulitas posthaec iterato secisse, verbis non ambiguis idem testatur. Ex quo dilucide apparet, sanctum hunc Martyrem loqui de cultu, qui, si
24쪽
a ritus externos spectes, non vero Israelis Deo , sed Mo- Iocho et Remphae, Gentium idolis, a perverso et he. neficiorum Dei immemore populo oblatus fuerit. Uu- ribus haec et alia urget Vistinga, cuius solidissima argumenta , si quidquam ego iudico, rem extra bom- .nem dubitationis aleam in tuto collocant. Mihi, post- . quam paucis ostendi, Remphae et Molocho verum ab Israelitis cultum fuisse praestitum,.ad lummum huius Dissertationis caput pergendum, atque discutiendum est, quisnam fuerit Remphab, qu m Israelitis. in deis
LAIum ab Israelitis in deserto custum Graeci intem pretes vocant, Quam vocem quidam μοι. caniur esse corruptam ex Hebraica Numini illi, quod ab Israelitis in deserto cultum fuisse, Amosus et post hunc Stephanus reserunt, nomen suisse LXX interpretes memoriae prodiderunt. Ita. enim illi verba Amosi in Graecum se
monem converterunt, Ἀνελάβετε τὴν σκην ,τἀ Mo- καὶ--ρον του θεου υρι--Quorum versonem retinuit Stephanus Martyr, aut Lucas, Ora tionem eius ad Judaeos habitam nobis referens GraeΘ ce, Actor. v II. 48, 'Ανελαβετε τὸν σκηνην του Moλὸχ κῶ τὸ ατρον του θεου υμιων Ῥεμφαν. Quibus in lo- eis cum in scriptura nominis, 'Pαψαν vel admodum inter se discrepent libri er editi et manu exarati, quaenam si vera peregrini huius nominis lectio, In sequentibus indagabitur. Hic vero, antequamIpsam vocabuli huius interpretationem moliamur, eorum. cutienda nobis venit hariolatio, qui Remphan veresuisse Numen negant; qui illud uuipiam gentium vel
25쪽
adoratum, ves etiam cognitum suisse, . asseverant; qui . per solam Graecorum interpretum oscitantiam, loso τοὐlegentium id te in. Hebraico Numen hoc alias inauditum, subito nobis productum suisse, pro certo habent.i Primus, quod sciam, 'hanc suam coniecturam eruditis expendendam proposuit in commenti ad Aet. v II. 43: In textu Hebraido es quod olim, cum apices abessent, legi poterat Chevam, inde Revan, et Rel afi , et cum epenthesi Rem phan. De saeui autem n in I mutatur, et contra. Confer eumdem in Amosi v. 26. Videas tamen Drusium de eo dubitare, sitne error ille, qui, ut ipsi videtur, versionem Graecam occupavit, in versionis illius auctores, an 'vero in librariorum negligentiam reiiciendus.
Drusum alii sequuntur , interque eos celeberrimus et perspicacissimus Vitringa, qui Drusii sententiam nuper non Hodo sitam fecit, sed et argumentis aliquot, si non veris, ingeniosis tamen, ut solet, propugnavit. Quibus quantum robori ' virium insit, iamiam inquiremus. nidi ιm , her ni harum, 's quisquam alius, maxime idoneum iudicum, in sententiam suam pertraxisset Dr, sitis, nisi illunio religio retinuisset. Postquam enim Drusii sententiam, et quae pro ea dici posse existimabat, attulisset, de Diis Syris Synt. II c. xlv, hane epicrisin subdit: piaculum esto, tale quid de iis, qui Spiritu S. dictante, ex Vet. Instrumento ad rem Chrissianam promoxendam, quid adduxere, statuere. Equidem ratio illa, Sualm Vir summus adducit, Lucam dictante Spiritu S. vocem ' Ρηφαν, vel 'phi pli ex LXX interpretibus repetiisse. adeoque nec in Actis L ucae nec in versione LXX huius loci . errorem cogitari
posse, mihi hoc in' Ioco tanti non videtur. Si ageretur de veritate aliqua doctrinae Coelestis, a iudicio SHδε- mi recedere, omnino religioni nobis duceremus. Sed quaeritur de nomine idoli, Stephano non minus, quam
26쪽
s iuditoribus eius. Iudaeis illius aevi, ignotissimi, quod
quomodo pronuntiaretur, perinde erat, et ad scopuihS: Martyris nihil faciebat, quodque Lucas, uti in veris sone LXX interpretum scriptum reperiit, sine mutitione retinuit. ' Si omnino error aliquis in nomine proprio incognito contigisset, error esset' non Lucae , si' Gruecorum interpretum: Plura hanc in rem elegisti observavit clari T. Obs t. L. II c. I S. quae apud ipsum legi velini. i v e
per corruptionem enasci non soluit. . i
. Quae' vir idem clineserrimus pro sua et Drusii semimita attulit, sine examine dimitti non possunt. Pribmo enim 'stendendum, et in tuto collocandum est . in se feles craecos . sph neutiquam commississe , Amphas; veriann es' idoli nomen, ut interpretatum nobis f illud, fident conciliemus. Probabilem autem vir doctissimus, aut potius, ut ipse loquitur, obie vat. Lι. II E. s. ς solidam, putat esse Drusii iam laetusam, L Qqia, i ii ipsum audimus, vox Hebraica pud Amosum, quae . hodie a Masore bis se reperitiupuhistata Nun, vel Ajun, a veteribus ut pluri-rimum lecta et pronuntiata fuerit, Temna unde
Dςile R an, et Rephan, et Hampha enasci potue- Ego vero nescio, utrum hoc, quod sibi concedi postulat vir eruditus, alii ita facile sint largituri, pri- anima voeabulum illia non Asem, sed Kevan, in .. Codice lactum et pronuntiatum fuisse. Nam, si Ve-
27쪽
teres Iudaei pronuntiarunt quae causa est, ut a recepta lectione abierint MasOrethae, et ignotum nobis substituerint M 3 quomodo nunc in omnibus codicibus vocabulum hoc punctatum esse scimus. Neque id ex Aben- ra et Umchis , quorum testimonio fretus est vir eruditus, colligi satis tuto potest. vide hic Pocockii specimen IIistoriae Arabum pag. ulta Etsi enim illi idoli cujusdam Myan meminerint, id . tamen conceptis verbis a Mun Scripturae S. distinguunt. Aben- Eprae verba in Amos. v. 26, a Vitringa adducta, ita sonant i
Dictio νero nota est in Angua cum Arassica, latim Persica. enim Κevan, qui Saturnus est . cui fecerunt im inem. K chius haec habet:
ponimus τὸ p I per Saturnum, qui in Lingua Ara. hica et Persica Myast dieitur. Nemo non Videt, hosce Iudaeorum magistros hocem p=a, in textu 1lebraeo lectam, explicare ex. alia, quam Arabum et Persarum lingua ipsis suppeditat, quamque etiam alio modo, addita una litera, se scribunt lMI. Nihil vero vulgatius est, quam unam eamdemque vocem, in diversis Dialectis, cum aliqua differentia efferri. Ipse Vi- iringa l. c. 3 9 observat, vocem a Syris et Ammonitis IIuch , ab Hebraeis Melech pronuntiari. Et . haec sane obvia sunt. Nondum itaque isthoc argu
D Ita hanc vocem illic legendam esse, doeet Vitringa
28쪽
IX inento, pronuntiatio et punctatio vocis quae nostros codices occupat, labefactata est. Si autem hoc demus, genuinam et antiquam nominis huius pronuntiationem esse Gyan, inde tamen confici non potest, ex ista huius vocis pronuntiatione Per corruptionem enatum esse Graecorum Re an. In sinuentibus enim oste demus satis luculenter, LXX interpretes non scripsisse Reyan, vel sed genuinam huius vocabuli istionem esse vel P ιφα, quod a Gyan satis longe recedit, et multo longius a Mun, quae est communis omnium codicum scriptura. Praeterea, cuincertum sit, vocabulum esse aut Hebraicum, aut ex Syrorum et Arabum lingua derivandum, non mi nus certum nunc apparebit, , vel Pομέγα , esse originis Λegyptiacae.
Ratio fecunda Uitringae ponderatur, LXX saepe ν
cabula communis usus Hebraica in versione sua r tinenι , et quare. Mem nomina propria nom. numquam non translata retinent; aliquando ex Hebraico in Graecum sermonem convertunt , prae sertim nomina Aegaptiaca. LXX interpretes muA
a Riserunt de antiquitatibus Aecaptiorum hodie
- Aliud argumentum nobis obiicit Clariis. VPrimi M. quod aliquam, prima fronte, speciem praeferre videtur. Observae enim in Dissert. cit. 3 9. LXX interpretes, tot nomina, in νersione accuratiore expo'nenda, non ' tronilata reliquisse, nomina vero propria pisne transferre non solere. Quare probabile ipsi fit, non voluisse eos hanc νertere νocem, cuius significatio
genuina priscor omnes fugit, et quam proprii nominis Tom. II. B vim
29쪽
ta in his coacervavit vir eruditus, quae perpendenda paucis sunt, ut intelligatur, quaenam si argumenti huius vis. Lubens concedo,, LXX interpretes, in vertendo Hebraico textu, usque adeo scrupulosos suisse , ut saepenumero nomina non propria, sed communia et appellatio Hebraica retinuerint, ut, uti loquitur non translata reliquerint. Τalia sunt, e Cis vocabula mensurarum , aut vasorum, Γομὸρ, Κορος νΚάβος, Nέβελ, et quae sunt his similia, non Graeca, sed pura putaque Hebraica, quae tamen aliquo modo ad naturam nominum propriorum accedunt, ut vix aliter verti potuerint. Alia apud eosdem interpretes Occurrunt, quae magis Arere, qualia sunt, Laudate Dominum, Δαβεὶρ, quomodo transferunt Taπω partem interiorem Templi, vel Sanctum Sanctorum, 'Mωi vel Deus exercituum, stolae basinae, quae vox est ipsissima Hebraica , quam facile per G'ecam aequipollentem reddere potuissent, uti et nonnumquam fecerunt . Nempe voces Hebraicas in versione sua retinuerunt LXX interpretes, quando aut singularem illis inesse vim putarunt, aut quando Iudaeis, etiam Graece loquenti- obus, communi et recepto usu tritae erant, aut quando ancipites haesere, quomodo quam optime, ad mentem Scriptorum Sacrorum, essent Graece exprimendae. Non minus lateri oportet, τοῖς LXX nomina pro-
. c Immo vero Alexandrini interpretes pro trama etiam praebuer Βυσσινα, Dan. . s, XII. 6. r. retinuit sua in interpretati me Theodorion. sed diversa ea est ab Alexandrina. Dudum id monuerat froπymus, a recentioribus non bene intellectus Vide Petrum M. rur rum. II Bibliorum versionis veteris Italicae p. 878 . et virum erudis tum, Caietanum Bugiatum qui lapsam Alexandrinam Danielis interpro diu nem Graecani e codice chisiano Primus edidit Romae a. 1772, P.
30쪽
psa, quae in textu Hebraeo Imritur, saepius nori traii lata relinquere. Quaedam enim nomina Propria, V. g. Momina virorum et mulierum, id omnino non patiuntur. Ubi vero res ipsa id permittit, veluti, in nominibus regionum, urbium, fluviorum, idolorum, quae, pro diversitate gentium et linguarum, diversis quoque nominibus gaudent, videmus profecto, LXX interpretes id non raro fecisse. Regio circa Babylonem urin hem in S. Literis vocatur Sinear. Quia autem situs illius regionis LXX incognitus non erat, in verssione nonnumquam adhibere solent nomen communius, et tritum omnibus, Βαβυλωνιαν, ut Ies. XI. II. vel da an in verterunt 'λλύe, Gen. X ε et I Paralip. I. 7, quia putarunt, Insulam Rhodum fuisse huius populi sedem cuius in Prophetis aliquoties mentio occurrit, quamque eruditiores putant esse Hispaniam, nonnumquam reddunt Καρνήδονα, ut Ezech. x xyII- Ia, putantes indic riCarmaginem urbem. Vel una Paradisi descripsio plura huiusmodi exempla nobis subministrat Gen. I i. Namque ibi reddunt vertunt Τίγριν δ B ipsis dicitur Eumdem morem sequuntur, quando in textu Hebraico peregrinorum idolorum nomina Occurrunti norunt omnes, esse
idola Syrorum, quorum in historia Labanis et po haec saepius mentio facta est. Nonnumquam nomen hoc retinent Graeci, scribentes Alias inter-Pretantur γλυπτοι, sciaptilia, Πλωλαι, imagines , et aliis Praeterea modis, uti pridem Seirinus annotavit, de
Videntur Alexandrini Gm. x. 4. in suo oodjee legisse ea an . 'bi vulgo 'm, quem in modum I Chron. I. p. Ide varietate lectionis in libris scriptis consulantur Kennieotius et Rusius ad utrumque is avum, , a Mictariis P. I Gerar. Ilabr. P. II 6-Is3. .