장음표시 사용
41쪽
in Lexieo Coptico explicatur Stella Saturis Cui explicationi piri quidam eruditi applaus -
que nomina Planetarum in illo Lexico sunt pere Aenptiaca. Lingua Coptim hodiernis Coptis perinnacula Bois est. Nomina Planetarum in Lexico CopIico ex persione Graeca των LXX derisata sunt. . Majorem sibi fidem conciliavit auctor Lexici Copticoia Arabici, ab Athan. Urchero primum editi, qui nomina Planetarum Arabico-Λegyptiaca se referre profitetur, inter Mye , tanquam Saturni stellam designans, locum quoque habet. Nomina illa Planetarum, sicuti in Lexico Urcheriano edita sunt, adiiciam, nisi, quod loco Arabicae interpretationis, verissionem Latinam, ex Arabico a Urchero concinnatam. additurus sim. Sic autem habent: TNA et ΠIPH GL CΥNNH et co a IIIIOZ Luna. PIAE AN Saturnus. ΠIZEu Iupiter. MOAOX Mars. COTΡΟΤ Venus.'Π1EmHC Mercurior. Haec, si credere fas est, no-' mina sunt vetusta Planetarum Aegyptiaca, in quo nimis patienter verba sibi dari passi sunt quidam viri er ditissimi. Inter quos L . de Dieu, Criticus non obesae naris, tanquam de thesauro maximi pretii re-
n) Vide KDeheri Linguam Aegyptiacam Restitutam
p. 49 et p. 528. Adde eiusd. Prodrom. Copt. c. v. Arabica Hebraicis expressit in Exercit. Anti-Morin. p. 57, 58. Z in ΠII OZ non est Z Graecorum, sed hLatinorum.
ρηοδ, Aegyptiace literis Graecis exprimi nou potest. Ideae insta observandum in P L M, L Z. '
42쪽
perto, hunc in modum gloriatur in Actor. m. 43 Lam eecidit recepta fere apud omnes eruditos sententia , Ῥεμφὰν apud Lxx interpretes corruptum esse ex Hebraico p I, pro quo p n legerint, inde Ῥεφάν. Laudand iam doctissimi prudentissimique interpretes , quod .
cum in Aerapto , in Aenpriorum gratiam , a Phila delpho Aegistiorum rege vocati, Biblia in Graecam linguam transferrent , ignotum Aegaptus p Hebraeorum, in notissimum ipsis Ῥηφὰν transtulerint. Non
minori plausu magnus ille Literarum orientalium promus condus, Sam Bochartus, expositionem illam excepit. Postquam enim eam protulisset Geogr. Sac. Part. I Lib. I c. XV, hoc suum iudicium adnectit: inde
orta lux Amosi verbis , iuxta Graecam editionem, quam sequitur Maror Stephanus Aet. viI. 43. In quibus explicandis aqua haeserat hactenus interpreti-irus, quor fugerat , cur Raephan redda in Hebraeum p . Sed iam ratio es manifesta, etc. Cui, ut alios iam praetermittam, iungendus Claud. Salmasius, Literatorum suo tempore princeps, quique aliquam lin-Mae Aegyptiacae cognitionem sibi paraverat. la, hane interpretationem in dubium vocari non posse, existimat. Sic enim scribit de Ann. Climael. p. 596, spretra Lexio Aeg prisco, in planetarum nominibus, ' Aρη Mars Aemptiace vocatur Μολὸχ, et Saturnus Pἡφάν. Duo haec nomina in versione Septuaginta reperiuntur.
Et hoc pro p)I, quo nomine Saturni Sullam Iudaei appellarunt. Vt non dubium sit, quin λφώ -D-
pilis νoeatus sit Saturnus. Et ita ante bos Umnes Petrus delis Vatis Itinerar. Part. I Epist. xi sin. tol. Ias edit. German. vel P. 278 edit. Gallic., qui yidetur Scalam illam ex Aegypto Romam advexisse, quam postea Mircherus edidit. Pace vero tantorum virorum, mihi non modo interpretatio illa dubia vide.
43쪽
R E Μ P Η 'Λ, tur; sed et certum est, neque Stellam Saturni, neque omnino aliquid Aegyptiis significasse , adeoque ceu vocem adulterinam, ex sermone Aegyptiaco, in quem surtim sese insinuavit, eliciendam penitus. esse. Et certe fraus, quam hoc in loco auctor Lexici KD-cheriani commisit, tam est crassa et indocta, ut illis etiam, qui linguae Aera ptiacae periti non sunt, subolere facile potuerit. Audiamus hoc Spenceri iudi- Qium, de Legibus Hebr. L IH Dissert. I C. III p. m.
s6: Vnum quod hic obiici possit, et Lectorem susspem
Itim teneat, breviter enodabo. Hoc nempe Fragmemium c uti creditur Dpriscum, temporum recen riorum sigmentum esse . nec quicquam veteris A Ipti continere. In eo enim Mercurius Iupiter obe, re Sol dicitur; cum Iovem Ammun, Mesecurium Thol, et Solem Osirin, ab antiquis AEnptiis appellatum fuisse, nec pueros fugiat. Ideoque Re phan olim aputa Aegaptios Saturnum indicasse, temere colligitur e Dei tam sublestae, vel incertae, testimonio. Ultimum hoc verissime pronuntiavit doctissimus vir, etsi id ab aliis sibi tantum objici singat. Quis enim credat, Aegyptios. Solem appellasse ΤΑΙΑ, et Lunam CVINHΤ quae nomina non modo non sunt Aegyptia, sed ne Graeca quidem. Quis credat, eosdem Planetam Iovis nomine Graeco ΠIZ C nuncupasse, cum Iovem lingua sua Amun dixerint 8 Quis credat, eos Mercurii Planetam vocata ΠUMHC, cum is sermone Aegyptiorum Thot, aut potius Anubis audierit. Scimus praeterea , aliam denominationis Planetarum apud Aegyptios rationem suisse, aliam apud Graecos, uti constat ex insigni testimonio Achillis Tatii. Sic enim auctor ille eruditus cin Uranologia
44쪽
'A II o AA Ω Ν Ο Σ Λ Σ Τ Η P . Ex illustri hoc testimonio certum est, Aegyptios non habuisse Planetam Saturni, vel eius Divinitatis, quam Graeci Saturnum interpretantur, sed Nemeseos ς Planetam Iovis apud Aegyptios nomen habuisse ab Osiride; Martis Planetam Aegyptiis fuisse ignotum, quorum sermone ille dicebatur Herculis stella; non agnovisse Planetam Μqrcurii, quem ipsi nuncupabant stellam ollinis, vel f L Aliud iam nos docere conatur recens auctor putidi illius Planetarum catalogi, quem ille Aegyptiacum appellat, sed quem
tamen Aegyptii veteres, si videre possent, numquam intellecturi essent. Aliquid nihilo tamen minus, ad dissicultatem hanc, quam ipse non citra rationem mo-Verat, responderi posse, putat Spencerus: Emendum es, inquit. nonnulla Planetarum nomina, in Catalaago iam dicto, recensita, Graecam originem olere. Itaque frustra venditantur pro Aegyptiacis. Sed peris git : Hoc non obstat, quo mintas aliqua supersint nem' pe in sermone Coptico, quem antea dixerat, plures habere voces Graecas, quam Aegyptias J hodie peteris Aerapti vocatula , et nonnulla Planetarum nomina, Remphan imprimis , ad originem Aeraptiacam referantur Libenter concedo, in sermone Coptis:
plurimi hodie eruditi eum spe= eero iudieant, coptu'cam, quae sic dicitur, linguam , plus ex Graeco potius, quam ex veresto Aegyptiorum sermone trahere. Ita censet etiam G orth in the true Intelle quas Systeme cap. Iv Segm. XVIII p. Edit. Anglic. Conseratur autem de lingua
Aegyptiaca Renaudotus in Dissertationibus, praeuiissis col- Tom. H. C
45쪽
34 V R Ε Μ Ρ Η Α H, co, quem Vir eruditus ab Aegyptiaco distinguit, aliqua superesse veteris Aegypti vocabula. Quin imo
certum est , quod iam publice monuit vir de lingua Aegyptiaca optime meritus, omniumque, qui, post Aegyptum ab Arabibus penitus subiugatam, vixerunt, illius linguae peritissimus M. V. La Croete, integram pene Aegyptiorum lingnam ex libris Copticis facile restitui posse. Etsi enim versiones S. Scripturae, aliorumque librorum Ecclesiasticorum, in sermonem Aegyptium, vocibus Graecis abundent, hoc tamen, quod falso credidere eruditi plurimi, non penuriae et paupertati linguae Copticae tribuendum est; sed con-nietudini paulatim invwae. Vti enim Germani nostri sermoni suo innumeras inserere solent voces Latinas et Gallicas, singularem, uti putant, emphasin spirantes. quamvis non desint Germanicae voces, idem significantes, ita Aegyptii pariter post tempora Ptolemaeorum, et postquam Romanis paruere, praesertim tibi Christianorum Religio invalescere coepit, innumeras adsciverunt voces Graecas; sed ita tamen, ut antiqua gentis suae vocabula ex lingua sua non penitus eliminarent. Quare, quod uno loco Graeca voce exis
primunt Aegyptii, alio loco recte vocabulo patrio, vere Aegyptiaco, designare solent. Et paucissimae omnino voces Graecae in Coptorum libris occurrunt, quibus non genuinae et antiquae voces Aegyptiae substitui possint. Sed nunc disputamus de spurio illo Planetarum Aegyptiacorum Catalogo, ex quo, si quis totam linguam Aegyptiacam aestimare velit, non poterit non
eam lactioni Liturgiarum orientalium p. LX I , LX II, prae cipue p. CXII et seq. , ubi data opera de lingua Coptica disinserit.
cq Vide Biblioth. Bremens. Classi v Fastic. Iv. P. 746, 7 7, 7SI.
46쪽
Spencerus p. Hoc non obstat, inquit , quo minus nomnulla Planetarum nomina, Remphan inprimis, ad originem Aeraptiacam referantur. Mihi vero certissimuin est, nullum hic occurrere vocabulum vere Aegyptiacum, si excipias ΠΙΡH, Solem, et ΠIIOZ, Lunam, vocabula in omnibus Coptorum libris centies occurre tia, quae ignorare non potuit Lexici illius auctor. Quare fallitur vir doctissimus, quando auctorem illius Catalogi in eo quoque aberrasse autumat, quod Solem ΠIm nuncupari scripserit, cum Solem ab antiquis
Aegastiis Osirin appella um fui , nec pueros fugiat.
Nam Solem Aegyptii non Osirin vocarunt, sed mm Osiris quidem numen erat Aegyptiis sanctissimum, in quo vim et virtutem SoliS venerabantur, quemadmodum, fere Graeci in Apolline, sicuti tamen Graeci Solem in communi usu, non Ἀπολλωνα, sed Lunam, non Ἀρτεμιν, sed nuncuparunt: ita
Aegyptii quoque Solem, non Osirin, sed Π,pH, et Lunam, non Isin, sed JIS,Ds vulgo appellarunt. Ex .ceptis his vocabulis, in quibus Copti errare non potuerunt, cetera Omnia sunt commentitia. De ΠIZETC et III MΗC iam diximus. Reliqua, etsi typum aliquem Aegyptiacum prae se ferant, tamen melioris commatis profecto non sunt. MoAOX enim haudquaquam est nomen Aegyptiacum; sed Syriacum, uti omnes norunt. Et scimus ex verbis Achillis Tatii, supra citatis, Aegyptios Martem Planetam, sermone suo dixisse r Stellam Herculis. COTPOT, quomodo G Ex Cedreno tamen intelligimus, Stellam Martis Aegyptiace dictam fuisse 'Ερτωσι, vel, ut habet Mettius malens. Astrologus ineditus. Αρτης. Vide Seirinum de Diis Syris Synt. I e. VI p. 186, Salmasium de Ann. Climach. p. 596. Quod ut intelligi possit, notandum est, quod ex variis indi-C a . ciis
47쪽
'do Venerem ab Aegyptiis vocatam eam, Catalogus ir-le spurius nugatur, vox est, Aegyptiis veteribus prorsus ignota. Numen illud Aegyptiorum, quod Graeci Ἀφροδιτην, Venerem, interpretantur, lingua vernacu-Ia, novimus, Σουροτ non dictum fuisse. Veneri ab Aegyptiis nomen dari consuevisse, colligitur vulgo ex testimonio fide digno s) Orionis Grammati e gente Aegyptii, in haec verba scribentis': τὴν Ἀφροδιτην Aιγύπτιοι καλουσιν 'Αθωρ, καὶ μῆνα γε τον
rem AegπIii vocant Athor, a qua et tertium anni mensem denominarunt. Auctoritate Orionis, ego quo que opinabar quondam, nomen istius 'diminis, quod Veneris Planetae praeerat, Aegyptiace fuisse 'Aθυρ, atque sic in prima huius libelli editione, quae anno Ipsi prodiit, hoc loco scribebam. Sed errorem hunc meum postea ipse correxi in dissertatione mea de A gyptiorum Athor, quae est prima in Pantheo, 3 7 ac seqq. Quidquid autem de 'Αθωρ statuatur, certum satis est, Aegyptios veteres nomen Σουροτ plane igno rasse. Restat ΡΗΦΑN, Planeta scilicet, si Catalogum audimus, Saturni. At modo ex Achille Tatio didi
ciis didici, Planetas unicuique apud Aegyptios tria fuisse
nomina, unum Numinis, quod illi praeesse credebatur, alterum virtutis, qua valere existimabatur, tertium coloris, v. g. Stella Martis a Numine suo dicebatur Stella Herculis, a potestate et virtute Vel ' Αρτης. a colore Πυρίεια
Id etiam allis orientalibus hi usu fuit. vide 'dium de Relig. Persarum p. 69. Itaque 'Επωσι nomen est virtuti S , quod pluribus hic persequi non licet. Conferri potest, quod monui in Pantheo Lib. II I cap. v I 8 4. et in MS.Collectione vocum Aegπt.v. ' Ερτωσι t. I Opusc. p. 7I, 7a J. s Apud Etymologici magni auetorem in voce 'Αθυρ. De Orione vero, vel oro, consule indiceae Sr burgii in Erymologicon, voce Orion et Orur.
48쪽
dictum fuisse Stellam Nemeseos. Vnde apparet, Planetae huic, ex sententia Aegyptiorum, praemisse Numen sexus Deminei, cui, si in istiusmodi rebus coniecturae indulgere licet, lingua Aegyptiaca nomen fuit Epiphantur, in loco memorabili, Exposition. Fidei Cathol. num. x II copp. p. Io93. D.) ait: Tithrambo ερ αφνρυομέννν, si eam Graeco vocabulo in-ιerpretari velis , esse Hecmen. Nomen Aegyptiacum Tι- sive et Hecatae et Nemesi Graecorum satis bene accommodari potest. Significat enim et furentem ira, et indentem aliis furorem et iram. Sed haec huius loci non sunt. Conferatur Collectio MS. vocum Aegyptiacarum v. - t. I Opusc. p. 3 6 J et praecipue Pantheon Lib I cap. v toto. Et ut paucis omnia comprehendam , si in originem eius Aegyptiac m inquiras, nullum sensum com-' modum fundit. Sed, dices forsitan, an Aegyptii nomina Planetarum, sua lingua usitata, ignorasse censendi 1unt 8 Et unde tandem nomina illa depromserunt, nisi
sint Aegyptia Huic dissicultati facile obviam ire
possumus. Etenim ab aliquot iam retro seculis, Christianis Coptis lingua vetus Aegyptiaca non magis vernacula fuit, quam hodie Italis Latina, aut Iudaeis Hebraea. Lingua patria, quam loquuntur omnes, ipsis iam dudum fuit Arabiea. Non est, qui linguam Regyptiacam in communi vitae usu adhibere soleat, aut forte etiam possit. Michael Wanslebius, cuius de
itinere suo in Aegyptum relatio eruditorum manibus teritur, in Galliam redux , existimavit, aliisque retulit, uti, cum Lutetiae Parisiorum versarer, a Celeis
berrimo tum Eus Renaurito accepi, se vidisse illum, qui, inter Coptos omnes, linsuae Copticae notitiam
ultimus habuisset, et cum quo illa intermortua penitus
suisset. Sed ita etiam Manslebius scripsit iv Rclatione itineris sui Aegyptiaci Gallica p. 3o3. bimit
49쪽
quidpiam is ipse indicare videtur, ubi in eadem reis latione p. 3Ia de quodam Lexico Coptico- Arabico, a se viso, hoc iudicium fert: Dicere ausim, forum hoc Lexicon Copticum, et Grammaticam illi adiunctam, susscere ad restituendam Linguam Copticam hodie deperditam. Equidem non usque adeo periit omnis veteris linguae Aegyptiacae peritia. Nam etiam hodie superesse quosdam, licet paucos, qui libros vetustos lingua Coptica conscriptos, praecipue Ecclesiasticos et rituales, legere et, beneficio versiodsi Ar bicae, quae tantum non semper in eorum C6dicibus textui Coptico adiecta legitur, intelligere queant, ex relationibus eorum, qui , post Manslebium, Aegyptum adierunt, Pauli Lucae , Du Bernatii, et, si qui sunt alii, satis perspicitur. Nulla tamen linguae Aegyptiacae vocabula norunt, quam quae in libris suis, quos aetas tulit, legere, et, ut dixi, ope interpretationis Arabicae explicare possunt. Nomina Planetarum auctor Catalogi Urcheriani, ex interpretatione των LXX Coptica, haud dubie depromsit.
Cum itaque in illis Π,pH pro Sois, Tis,DC pro Lu-
toties legantur, in illis errare non potuit. Planetas Iovis et Mercurii cum in libris suis non Iegisset, eorum nomina subito ex Graeco confinxit, addito articulo masculini generis, IJIZETC, IIIEMI C, quae tamen etiam occurrunt in versione Coptica ActorixIv. Ist. II. Quod ad Stellam Martis attinet, quam in Catalogo Urcheriano MOAOX reddi videmus, illa. interpretatio ex versione τῶν LXX fluxit. Vocem enim hanc, in versione illa Graeca repertam, in qua
etiam in Sahidica interpretatione, paucis ante annis edita. Duili so by Cooste
50쪽
saepius occurrit, interpretes Copti retinuerunt, quemadmodum in versione eorum di. Τestamenti, Oxonii edita , et quidem loci Act. vII. 43 sactum esse videmus. Quid vero illud vocabulum , alioquin plane ignotum, sibi vellet, Copti recentiores, ex versione Arabica, aut ex Scholiis, nonnumquam adiectis, didicerunt. Etsi Molochum plerique Saturnum expli-Cent, sunt tamen inter veteres, qui Μoloch Meuam Martis interpretentur, interque illos R. Lexi ad Levita xvIII. a I capud Drusium in Comment. ad eumdem locum . Quae interpretatio Coptis tanto magis placuisse videtur, quod sic ad designandum Saturni Planetam aliam vocem superesse crederent, nempe ψὰν; sic enim in suis codicibus vocem hanc scriptam deprehendisse videntur. Idem omnino dicendum de xyAN, quod nomen Saturni esse Aegyptiacum, auctor Catalogi Planetarum scribit, nempe in versione Coptica librorum Sacrorum a se inventum , et hunc in modum expositum. Ita sane in Scholio albquo Coptico ad Act. vII. a, quod ex Cod. MS. Uaticano Hrcherus cin lingua Aegyptiaca restituta p. sar. protulit, MEAOX exponitur Deus destructi
nis, Dominus tonitruum, ignis et terrae motuum,PHqim vero Dominus temporis. Superest COΥPOT, quam auctor Catalogi Planetarum Venerem interpretatur. Et istam quoque vocem, si recte calculos subduxi, non aliunde, quam ex versione LXX interpretum hacterunt Coptitae, nonnihil tamen a se corinruptam. Jobi xxxvIlI. 32 ita textum reddid unt LXX r
m Masaroth, quod quidam interpretantur Signa Zodiaci, alii ct Aprum Canis. Iidem interpretes
. D rum Canis cum Venere Aegyptiorum, si ita i qui stis est9 aliquam habet relationem. virum Canis