Tres novi tractatus ascetici Iulii Nigroni Genuensis e' Societate Iesu

21쪽

i o De Otio fugien se fuga'. D. I.

reuocantur omnia opera bona, quibus otium n, impeis . gari queat . Auctor imperfecti commentaria intabo i . io Matthaeum sic locum illustrat: sen nescitis,quiam 'u qui non operatur in hoc saeculo, non manducat in illast Et qui aliis manducantibus ct bibentibus in hoc seculo operatur,in illi caeculo,alys ieiunantibus De non ieiunabit,sed recumbet cum c Graham, ct man cabit de pranilio vita. Qui autem hic vidis operantibus fiat otiosus, altis recumbentibus in illi saeculo,ipse eo pelletur foras. Dies enim iste,dies operationis est dies autem isse,qui sequitur,dies est feriarum. Apostolus' quoque doctor Gentium in viduis adolescenti ribus otium execratur, tamquam causam & oriaginem percursationis, loquaci ratis,curiositatis. s. Tim. s. simul autem ' otiose discunt circuire domos: non solum otio a sed ct verbos, ct cum edoquentes qua novortet. Ita scribit Paulus ad Timotheum equibus verbis Religiosum otiosum, vel per alienas domos in urbe, vel per alienas cellas in coenobio v

gantem sius coloribus depingit. Incitam. II. Theologia .sψEcundum incitamentum sit sacra Theoli I gia, quae damnat otium eo nomine, quoa non sit vacuum a culpa, quae pullulat e sex radici-hus. Prima radix est quasi quaedam iniustitia,qua Religiosus otiosus labores impositos ac debitos

deponit, dc tamen pascitur communitatis bonis, vivens quodam modo e manuum alienarum i

'' . hore . Doctrinam haurio de fontibus S. Thomae; a 'I ' 'qu quaerens utrum liceat Religiosis ex eleemosynis vivere, maera & ea praeclara more suo docete in te'quq illa faciun t ad rem nostram: Si vero alia qui sunt eligiosi, quia que necessitate O utilitate, quam asserant, Teunt otiosi de eleemose nis misere, hoc

22쪽

c. I. Incit. II. Tleolog. s. s. Ir

si eis illieitum. Hic S. Doctor probatus a Thoma pii 'i ei

Sancheg, qui complures allos in eandem senten- h. i. tiam allegat. Qui reditus habent certos, etiam ex eleemosynis vivunt, quoniam ad subleuandam egestatem dati sunt. Quapropter siue uiuatur in monasterio ex eleemosynis quotidianis, siue ex vectigalibus , quae sunt eleemosynae perpetuq atque stabiles, illicite illis utuntur otiosi; ex huius magni doctoris sententia. Quod autem illicite fit, peccatum est. Hinc Cardinalis Caietanus,qua uis Caiet. s. s. censeat, non obligari ad restitutionem Rcligi i8 . ar. sos, qui desistunt a religiosis actibus debitis ex re ' i' gula; tamen non eos excusat a peccato. Et pariter culpabiles esse definit otiosos,qui pigritia& inuigilantia in ipsis regnante, quasi inutiles vivunt in monasterio, ex eius prouentibus. Nec aliter setire putandus est Siluester ex eadem doctissima , situ. Hota. schola; qui laicos in Religione notabiliter negli- gentes in exercit ijs corporalibus, docet esse in cyatu periculoso. Interrogatus de otiosis, eos non ita , periculoso statu esse ducturus videtur, sed in peccato. Hoc peccatum otiosorum uiuen.tium ex reditibus monasteriorum , idem Caietanus cit aliis ingratitudinem esse putat. Arnon deiunt alij docto res, q ui ex i sti m en t esse i ii tu sti tia in . i ta ter quos est Thomas a Iesu discalceatus Carmel ita in exet vh . ih planatione regulae B. Alberti. Videtur enim his su in regia.doctoribus fieri quidam cotractus inter Religio- 3, Aib. p. nem de Religiosum ; in quo illa promittit Reli- duetongioso necessaria vitae conseruandi: hic vero suum cL 3. munus exercere, ad quod ab Ordine deputatur. Addunt alis videri quoque contractum inter dotantem bonis monasterium, Ac ipsam Religione: in quo ille dat agros, domos, vectigalia, ut liaec Instituti sui ministeria, docendi, concionandi,Orandi,&similia his exerceat. Qui ergo per otiu haec

23쪽

in praef.

ministeria copera omittunt&laborare recusent,iniusti ab his doctoribus reputantur. Non ego rem desinio. sed siue ingratus, siue iniustus sit otiosius Religiosius, improbitate laborat,&culps reus est. Certe defraudat elemosynarum datoret spe ac beneficio bonorum operum, quorum sperabat&expectabat se participem futurum: cum probi Religiosi eas accipian t animo gratificandi

largi toribus earum, per hac bonarum, actionum participationem. Huiusmodi homines aptissime fucis comparantur, qui sunt apes degeneres, otiois,furtimque mella deuorant, quae non collegerunt: atque ab examinibus ob ignauiam ex m. piario per vim expelluntur, ut ille ait. Ignavum fucos pecus a praesepibus arcent. AEquantur etiam muscis ob eandem causam,prouerbio S.Francisci,ut dicetur postea. Acriter S.Cyrillus Alexandrinus castigat monachos,quosdam qui sub praetextu orationis ignauiam suam tegentcs,omissa labore manuti segniter otiabatur,& ex aliorum laboribus vivebant. Obiscit illis exemplum Apostolorum, qui S orabant, &manibus laborabant. Tum in eos haec grauia verba iaculator, quae in nostros fucos & muscas pariter conueniunt: Consulti mum est operari,ne alis sis on

ri,alienos sudores inprutatam tuam utilitatem conuertens,cum pollis tuis laboribus vidua ct pupilla suta uenire,isque qui ex Fratribus fiunt infirmiores. Secuda radix culpae in otioso est omissio. Cum enim sese dat otio,necessario illud omittit, siue ministetrium,siue laborem,sive opus bonum ac debitum, quod in manibus habebat. Proinde ranta erit tiosi culpa in omittendo praescripto ac debito ministerio,quata erat obligatio,qua tenebatur illud opus continuare iussu Maiorum,aut legis alicui'. Itaque si otiandi causa prTtermittit horarum catanoni

24쪽

O. Incit. II. Theolog. S. I. Is

nonicarum recitationem, violat Ecclesiae legem, tamque grauem culpam contrahit, quam gratias Est omissio. Tertia radix culpae est commissio sequens omissionem. Non enim otiosius nihil plane

agi t, quod est impossibile ; sed aliquid agit, quod

honum haud est: nam si bonum ageret, otiosus non diceretur. Id autem quod agit non bonum , siue sit somnus desidiosius, siue vanum colloquiu, sue inanis cogitatio, siue actio quaepiam inutilis, totum otiosum est,& culpa infectum, quia necc state caret, aut utilitate, ut est iam definitum,. supra n a A tque eadem est ratio locutionis,cogitationis, Scoperis in ratione otis. Quarta radix culpae,est periculum peccandi, cui sese ob ij citotiosius. Quae culpa grauissima esse potest, quamuis non grauis noxa sit otium: quoniam euenire potest,ut per o tium se constituat in morali proximoque periculo graui ter peccandi quod peccatum est, quem admodum probatum est in tractatu de cura mini T morum. In otio vero proXImum & ma XHDunia num. O .esse periculum iv proclivi tatem ad graui ter peccandum , intelligetur ex disputatione, quae non longo interuallo sequetur, de malignitate orij, de pestiferis eius effectibus; de facilitate prauarum, Infr.n. a cogitationum ascenden titim ex lacuna tensus tria, di corda oscitantium& otiosorum. Qua propcer a magistris spiritualis vitae dicitur otiositas malorum omnium origo, nutrix, et magistra. Quinta radix peccati, scandalum esse potest. Asserit id S. ' Doctor Aquinas, ubi docens scandalum merito, 'vitandum, inijci ab ias, qui sine euidenti necessitam

te utilitate viverent ex Eleemosynis, nec tam claborarent, infert hanc doctrinam : Idem tamera scandalum imminere potest ijs, qui facultatibus commmvnibus otiose vitiunt. Videtur a natura esse dicta- r. Thec tum illud Pauli: Si quis -υ vult operari, nec man- '

25쪽

r De Otio fugien , fungan. m. I.

ducet. Sexta & postrema culpae radix, est cognatatio, quam habet otium cum Acidia, quae natura sua peccatum letiferum est, ut docet idem S. Thos. Th. 2.2. mas,&cum eo meliorum Theologorum Qhola.

Veniabile fit ex imperfectione actus minus deliti I. i. . berati ut cetera, quq sunt grauia genere suo . Pomsent. e. 35 ro filia Acediqstatuit otiositate S.Isidorus relatus koes,,. a S.Thoma, S probatus ab Ioanne Germne. Qui Theola ' Thomas concilians S.Gregori tu cit Isidoro,in assi de ).vix ea gnandis Acediq filiabus,ait,Otiositas aute ct sonole, ..., tia tribu hq ab Isidoro Acedit reducutur ad torpo=e

circa praecepta, circa qua e B aliquis otiosus, omnia ea prater mittens , oe somnolentus ea negiventer implens . Ob hanc propinquitatem & connexionem cisti. o. Cassianus in libro decimo institutionum, qui deca.& ses. Acedia inscribitur, saepe digreditur ad vituperandum exagitandumq. otium: ac filium eiuscem det clarat esse, cum ait: sed omne qaoque opus, quoa-ιra septasui cubilis e si, facit desidem S inertem.

Praeterea docet ex Acedia somnum existere diuturnum , visitationes & collocutiones superuac neas , peregrinationes longinquas & inutiles iatque alia eiusmodi, quae sunt occupationes amaritium otiositatem i, quas collegit Bernardinus Rci Rosi na, signo lids noster, existimans quoque Acediam o. tiositatis esse parentem. Similia fere sunt, quari Gio gr. docet Ioannes ima cus in gradu I3., qui de A- - cedia inscribitur. Nilus libello de octo principa-

hti libus vitias, sub nomine Acediae; & Euagrius ad

vit. A na tolium scribens de eodem argumento, Obi 'A, At nomme Desidi T ijs affinia tradunt. At quis igno-i i. . . A rat drsidiosium este germanum fratrem otiosi, vel natol. etiam ipsum otiosum i Accdiae vero siliam otio- statem am probaui.

26쪽

E. U. Incit. III. Phil .mor. s c.

Incitam. III. Thilosophia moralis.s Ertium incitamentum est a philosophia X morali , quae naturae luminis ductu, semper dc ubique gentium otium de otiosos dictis fa- is . damnauit. Inter salubria Pythagorae dicta recensetur a Plutarcho illud , Choenici ne in iactias, quo signi sicari ait, ignauiam otiumq. fugie- et dum esse. Erat Choenix ,ex Diogene Laertio, esca nide. i diurna, seu mensura cibi,quae dabatur seruis in sin er. l 3. ii, gulos dies, ut ex Hsmero probat collector, seu rs h/g corrector adagiorum. Monebat tecte seruum PD d. c. . thagoras, ne accepto dimenssi, degeret desidi, At.. p. sis ; sed potius per otij fugam, perq. laborem ab hero iniunctum,strenue responderet accepto cibo c. i seo diurno. Conmnat prouerbium ab Aristoteler Min. i. . Iatum , Nullum otiumseruis. Cato senior dicer solebat, esse tria, quorum se, de quemlibet ho- minem prudentem poeniteret: Secretum muli ri credidisse; nauigata, quo pedibus iter confici posset:& diem unum otio perdidisse. Haec poeta quidam taculo proximo non ineleganti tetrastucho comprehendit:

Paenituisse trium fertur Cato. Si quasvisset Femina consilidi conscia forte sui. Si qua dies horis transisset inertibus: ct si

Terrestri aequorumpraeposuist iter. Refert S. Isidorus Pelusiota, Pittacum Mityle--Pe

naeum, qui rex crat, dc numeratus est inter septeGrqciae sapientes, manibus suis pistrinum extruere solitum , ut otium vitaret. Plato discedense disputatione, monere consueuerat discipulos eiust 25h, , 'modi verbis : Videte pueri, ut otium in requi iam Piat. n. . honesta collocetis. Significabat inquit, Paulus Manutius , omnia male doceri adolescentes ab otio

27쪽

i s De otio fugien. , fugam . . I.

L. Seneca copiosus cst, & merito , in otio exter-L sen. ep. minando. Coborians amicum in epistola prima, . ad colligendum seruandumque tempus: Turpishma, inquit, iactura est, qua per negligentiam v nit . Et si volueris attendere, magna vita pars elabitur male a getibus, maxima nihil agetibus, tota aliuae Muret. N agentibus. M. Antonius Muretus& Iustus Lipsius

'E P expendentes hoc dictum, nihil agentes eos intera ligunt esse, qui otio & ignauia marcent. Cel berrimum est eiustacin Philolaphi scitum: Onun I, sed, ep, sive litteris mors egit , di hominis vivi sepultura . Id i. ec, Concordat Curi j Dentati dictum ab eodem Senet tanq. e. 3 ca relatum , asserentis , c Maile esse se mortuum , -' , ' quans iacere: hoc est, ut explicat Lipsius, Mallo sere vera esse mortuum, quam inter vivos ageret mortuum, hoc est otiosum: de quorum genere hominum Lucretius itidem.1nsi i 3' Mortua cui vita est ,prope iam onio atq. videnti. I .sta lide Idem Seneca disserens de breuitate vitae , ac de te vi M. ut a stans iners otium eorum, qui tempus terunt in re hus inanissimis , in quibus enumerandis iucuu- de multus est,ait hoc eorum otium, non otium dicendum esse, sed iners negotium ei, qui hoc otio marcet, aliud nomen imponendum esse,

quam otiosi. Aeger est, inquit, immo mortuus est:

illi otiosus est, cui oti, sui sensus est; hic vero semiuitius &c. Itaque Senecae iudicio, qui non agnoscitotium suum, aeger em mitius, mortuus est. M. e. t. Hi S Senecae vecbas affine est illud Maximi Tyrij ti r. r. Omnitio extra uegotium esse, ad quem potius, quam ad mortuum pertineat ' Alia senecae dicta in Otij vii. C, eii damnationem Obseruauit Thomas Cantiprata-i . L . 'iu nuteal Iorum philosophorum pronuntiata, unde colligas uniuertae philosophiae sensum, habiturus eii echor in decursu tractatus ,& potissimum in

primo remedio, quod habet magnifaciendum est se

28쪽

se tempus, rem omnium pretiossimam, quae peris Insea M. dita recuperari non potest. di lavIncitam. IV. Tolitia humana. Varium incitamentum est humana Po-

. litia, quae legibus ac moribus otium e- xulare iubet a ciuitatibus suis ac regnis . Pharao rex AEgypti, ut me significasse nemini , populo Israelitico lamentanti,quod laterumensuram praescriptam exigeret, A. insuper paleas colligere iuberet,respondit: amomi, est idcirco Acitis . Eamus ct sacriscemus Domino. Ex odio veri Dei sanctaeq. religionis loquebatur; sed tamen otium quoq. se in populo abominari signia sicabat,quod in Aegypto sede haudquaquam habebat. Etenim Aegyptios & Indos secuti A thenieses,singulis annis, stato tempore, cives in iudicio sistebant exposituros,quo quaestu, quave arte viverent, ut tradit Claudius Minoes. Otium fugabat a ciuibus ea salutaris inquisitio,siue c6 uetudine,siue lege costi tuta. Hoc amo e quibusda bene teperatis ciuitatib. expellutur post triduu aduenq , qui nulla distinentur arte, aut honesta occupati ne. Existimantentiu ciues istiusmodi homines mtiosos, fore perniciosos communitati, & iuuentuti opulentae nominatim futuros quasi venaticos canes ad voluptates inuestigadas, scelerum adiut res,flagitiorum q. administros. Lacedimonij quoque nemini ciuium permittebant tempus,vel in otio,vel in rebus ludicris consumere.Testis Aelianus, narrans in huius rei probationem edictu admirabile . Cum Ephoris nunciatum esset ciues quosdam deambulationibus pomeridianum te in pus fallere, cum mandatis miserunt ad eos, qui dicerent: Ne deambuletis, tit genio indulgeatis potius, quam ut corpus exerceatis . Sardis quoq. lexis crat

noes in

29쪽

, 8 De otio fugien , fugan.Tr. I.

erat expultrix, ut idem scribit, ignauiae atq. cordiae. Et qui otiose viveret, oportebat eum rationem reddere vitae suae, atque unde viveret, Plat. re se ostendere. Refert Plutarchus ex aliorum tradi-

.s V β' tione , Reges meliores fuisse in bellis & expeditionibus, quam in ocio pacis . Producit Aleae Scythae dictum: Se nihilo meliorem equisonibus ,sotiaretur. Item Dionysij maioris responsum, qui

interroganti, an esset otiosus , respondit grauiter,ac sapienter: Absit , ut hoc mihi unquam comedigat. Privatorum ciuium domus in se transferunr publicam Iegem uniuersae ciuitatis. Itaque honi patres familias in oeconomia curant otium ex aedibus eliminari, munus aliquod assignantes singulis domesticis, uxori, liberis, famulis, ancillis, ne ullus ex familiaribus panem comedat m iosus. Seneca sepe memoratus obseruauit, hoc patres a matribus differre, quod hae filios otiosos L en, .de esse cupiunt, metuentes ne labor illis noceat: illi '' β' ' vero non patiuntur otiari. Verba do digna lectu, ut patres imitentur, qui liberos habent siue camne, siue spiritu generatose 'Non vides quanto alia ter patres, aliter matres indulgeant 3 Illi excitari is hent liberos ad Gudia obeunda mature: feriatis quoq-

iebus non patiuntur esse otiosos s ct sudorem illis, re, interdum lac mas excutiunt. matres fouere ira sinu,continere in umbra volunt , numquam feresnu- quam tristari, numquam laborare. Gymnotaphistae sapientes Indorum, nec aruum colere norunt, nec aurum colere, nec greges pascere; sed Vnum

a r. I.i. sio pro hii omNibus norunt , inquit philosophus quida, Dd. sapientiam percolunt, tam magistri senes, quam cliscipuli iuuenes. Nec quidquam eque penes illos , quam quod torporem animi otium crurunt. Proba i id cosuetudine praeclara, per quam, mensa polita , priusquam apponantur edulia, conuocantur ado-

30쪽

lescentes, interrogantur a magistris, quid abortu lucis, ad illud diei boni fecerint. Reddunt rationem suae vitae operumque cuncti . sita nihil habet asserre , inquit idem auctor, cur prandeat , imis pransus ad opus ext= uditur. Incitam. V. Exemplum nature ac Dei. 8 Vinium incitamentum est ab exemplo Natuiq , atque architecti eius summie Dei, excludentis otium e suo regno i aeque atque vacuum. Otium, inquit Mercurius Mercurii Tritaegilius, in nullis Mundi partibus reperitur. Nomen profecto vanum eo otium, tum secundum id, quod agite tam secundum id, quod agitur. Nullum corpus , nec este quidem, otiosum quiescere Natura sinit. Terram solummodo immotam e se iubet, ut cetera moueri possint, vel ad centru, vel a centro, vel circa centrum. Etenim opus rat aliqua re stabili ac fixa, ut motus localis neret, cuiusmodi constituti sunt in caeso poli, ¢rusub Velo . Hinc Archimedes pollicebatur se loco moturum pede tellurem, si pedem alterum in immobili alia refigere potuinet, ut Synesius ' sita. i. .

Pluta ichus tradiderunt. Neque vero tellus ip- Plut.insa, quae pro centro corporibus reliquis substerni Marratio. tur immobilis, dum illa mouentur, otiosa desici et . Nam corruptionis & generationis motibus exercetur in extima potissimum parte, gignensant mances, plantas, metalla, gemmas . Hanc ob causam Natura definitur ab Aristotele, im At. l. s.cipium motus o quietis. Quem magistrum respe- physi t. s. xiisse videtur M. Tullius, cum scripsit: alij Cic. .a. de iuram esse censent vim quandam sine ratione cientem P 'motus in corporibus necessarios. De eadem dicere