Commentatio cui inscribitur: Les humanistes polonais

61쪽

Joannes Samoscius Regni Poloniae Canceli et exerciti. Dux Georgio ousae S. Reddita est mihi epistula tua arso viae in ipso comitiorum aestu post comitia etiam plerisque Diblicis negotiis valde occupatus sum Paucis igitur tibi rescribo. Laudo ingenium eruditionem tuam

amo probitatem caeterasque Virtutes et propterea magni te facio laabeo quoque et ago gratias, quod tectum meum subieris ius hospitii et amicitiam mecum iunxeris eaque memore animo et constante colas. Si quae erunt in quibus tibi tuisque gratificari possim, manda Litterae, quas ad me te saepe daturum polliceris libentissime a me legentur, quas raco viam mittes recte Georgio Samoscio Cra coviensi Canonico, agnato meo tradentur quas Gedanum, Lindano homini mei studioso utriusque opera certo ad me pervenient. I in lanus quidem tibi admonendus erit, ut eas Mari eburgum ad legatum meum transmittat : legatus vero inde ad me perferendas curabit. Nuntiabis identidem quae apud vos vici-nΟSque Vestro gerentur, tum quo fructus ingenia vestra feracia et exculta edent. Joannem Dousam patrem tuum nomine meo Saluta.

Vale. Samoscii diei mensis Aprilis Anno , i .

c eneroso Domino Georgio ousae amico charissimo Lugduni Bata Vorum. Generose Domine amice char V. Professores mei Samo scienses habent quaedam in manibus

ad quae perficienda opus habent exemplari graeco Sex. Empiric librorum contra artium doctores et polyposeon idem mih

63쪽

Joannes Samoscius t eos loniae Canceli et exerciti. Dux Ge r i Dousae S. Reddita est mihi epi thi Itua arso viae in ipso comitiorum aestu post comitia etiam ple sile publicis negotiis valde occupatus sum Paucis igitur tibi rescribo. audo inge tum eruditionem tuam amo probitatem caeterasque vi illes et propterea magni te facio habeo quoque et ago gratias, lilo tectum meum Subieris, ius hospitii et amicitiam me cuni in xeris eaque memore an L O et con Stante colas. Si quae erui in quibus tibi tuisque gratificari possim, manda Litterae quas a me te saepe daturum polliceris libentissime a me legentur. h raco viam mittes recte Georgio Samo scio Craco utensi an ni , agnato meo tradentur : Uas Gedanum, Lindano homini ae studioso utriusque opera certo ad me pervenient Lindanus h lem tibi admonendus erit, Ut eas Mari eburgum ad legatum meu tiansmittat legatus vero inde ad me perferendas curabit. Nuntii is dentidem quae apud VOS Vict- nosque Vestros gerentur tu in os fructus ingenia vestra feracia et

e cillia edent. .loannem Dou ra patrem tuum nomine meo allata.

Vale. Samoscii diem mensis pilis Anno Ib0 .

librorum contra artium Octo Sses habent quae dana in manibus t exemplari gra co SeX. mpiric

64쪽

dixerunt eorum librorum locos a vestris Lugdunensibus Batavis graece citari. Rogo, ut si eo nancisci possit, edanum ad Joannem Clincha merum mittat, ut inde ad legatum meum Marie burgum transmittantur. Quantum pecuniae impenderit in emendos ac transmittendos hos libros, adscribet : ea a legato meo Mariae burgi reddetur Generosus Dominus Jo Felix Herbultus ex legatione Turcica reversus est, attulit plerosque Graecos codices, quos in horas exspecto. Ubi accepero, indicem ''V mittam et si qui illi

placuerint, communicabo.

ene valeat Samoscio die 13 Octobris Anno b i8. Generosae Dominationis Vestrae amicus Studiosissimus

Ioannes Zamoysi icancell. Regni cap.

Simon Simonides Iano ousae ordovici S. D. Tristissimus nuntius allatus est ad nos Georgium filium tuum

uita excessisse : utinam is falsus sit, uel tua, uel litterarum, uel nostra qui eius Studiosissimi fuimus, caUS me sane ita concuSSit ut, quamquam acerbissimam occasionem hanc ad te scribendi putarem Planeque ea uti no em tamen moerorem animi non aliter levare potuerim quam si eum apud te per littera deponerem ratus, communicationem hanc doloris solatio etiam tibi futuram. Utcunque cum illo actum est primum te quaeso, si falso hoc luctu coniicimur ut eum nobis per epistolam demas deinde, si iam ita, ut sertur, naturae concessit te ipsum nimium non amictes animumque paternum uel ea ratione sustentes, quod filium eiusmodi habueris, cuius indolem, morum bonitatem eruditionem Supra anno aSSurgentem, etiam nos in isto orbe, amplexi atque admirati

65쪽

sumus. Et si post anum illum tuum, quem e Scripti eius immortalitate dignissimis, suspicimus, nouum hoc uulnus tibi factum sit : tamen uel tantillum sidera haec terris affulsisse, idque ex una domo rarae felicitati instar est, quum insuper non desint alia

quae uicem eorum suppleant. Nam de Georgio, quum multa et praeclara pollicitum quereremur, iacturamque magnana rena litterariam illius obitu secisse iudicaremus, ueniebat in mentem, tam beatam esse secunditatem domus tuae, ut superstites defunctorum lampada assumere posSe teque auctore iam iam hoc agere eXploratissimum sit. Quare, uir clarissime postquam et ipse saeculo huic illustrando natu es, et soboles tua, cumulate hoc iam pridem praestiterit, Scies non te so um ob tuorum occasum, in luctu SSe

Sed in partem moeroris uenire tecum, quidquid est hominum elegantiorum tum cogitabis quod partitis operis numerus ille prolis tuae in rem communem publicae utilitatis conserre debuerat id ab istis, qui reliqui sunt aceruatim expectari Significandum quoque tibi putaui, heroem no Strum Joannem Zamoscium, audita morte filii tui, serio doluisse atque peroptasse, ut rumor hic sal SuS fieret. Bene uale. Zam oscii Nonis unii Anno DC.

Magnifico et excellenti domino Iano Dougae ordo uici. Magnifice et excellens domine

amice carissime et honorandissime.

Accepi litteras . Vi ' Deplorat maiorem in modum filii sui iuvenis ad omnem expectati laudem immatura et crudelia sata. Nullus omnino dolor tam iustus. Multam illi optimo iure hominum fama ingenii et doctrinae laudem tribuebat. Idem ego Samoscii

cum ad me divertisset cognovi. Habet me dominatio vestra socium maeroris sui. Sed nos homines sumus. Humana meminerimus esse

nobis humaniter ferenda : multi humandi, inquit ille, liberi, etc.

Reddenda est terrae terra tum omnibus Metenda est fruges, Sic iubet necessitas. Dideri cum D. V apud me libenter video Modestiam, ingenium litteras eius amo. Ad rudem ille quidem armatiam

66쪽

delectant hic desint, duri Martis acris militiae fortitudinisque documenta fortasse illi suppetent. De ctuario misso gratias ago. Si quid est in quo ustii possim esse , V V libens ipsius causa faciam. Opto bene valere '' ''. Datum Zam oscii die O m. Junii 46Οl. Magnificae Dominationis e Strae amicus studiosissimus Ioannes Zamoysi iexercituum generali capita neu S.

Simon Simonides lano Dousae a Nordo ui X. S. D. Puto te etiam a me expectare, ut tibi de Di ederico filio tuo meis verbis significem. Primum hoc habe et tua causa et ob eius singularem modestiam tam nobis omnibus, qui in aula herois Zam oscii vivimus quam ipsi heroi esse acceptissimum cum nondum linguae nostrae peritiam habeat inter eos qui a manu herois Sunt, SSU mi non potuit primis mensibus spectator tantum et mirator aulae fuit; post reperturum spero heroem, quibus studiis aetatem eius Xerceat plane ego certus sum, nunqUam te consilium tuum improbaturum, quod eum inter nostros homines versari volueris. Quamquam enim longe absumus a Vestrarum regionum elegantia, tamen nativam indolem ingeniorum et animos nulla servitute pressos, tum Reipublicae formam ad libertatem compositam eSt quod amplectatur atque adeo inveniat, quo domum redeat instructior Quum Livonicam expeditionem heros aggrederetur illeque penderet animi, quid se interim fieret omnino illi auctor fui ut bello interesset familiae tuae splendor mihi suasit ut hoc illi suaderem ipsumque heroem admonui, ut eum adesse sibi iuberet. Factum nisi quod in regione exhaustissima anni tempore foedissimo, plusculum illum molestiae devoraturum X i Stimo, Sed

67쪽

sortassean tu illum columbulum aut Adoneum esse non vis. Quid hactenus in Livonia gestum sit, credo te ex aliis auctoribus accipere quum vestri etiam nomines illic militent ego mearum partium esse duxi ut ad te epistolam mitterem, qua nostri imperatores more patrio clarigarunt. Dices : non novi vos tam superbos atqui vel inde nostrorum hominum ingenia perlege, ut bella quoque promulgent sine fuco et fallacii : imo ista sunt apud nos iusta bellorum a maioribus usurpata. En tibi alteram clarigationem in eadem Livonia ante hos centum annos a Joanne Mi electo ad Magistrum Livonicum missam. Fortuna haec est regni huius, cum plerique omnes novicios mores admittant, nos antiquis utimur atque Utinam aetatem utamur. Auditus ne tibi motus Molda vicus qui anno excitatus nunc fato misero ani Michaelis plane sopitus est. De illa tum victoria gratulatus sum filio herois mei cuius argutissimam atque elegantissimam indolem tu quoque amares ut onustior haec epistola ad te iret carmen ipsum in fasciculum conieci quandoquidem etiam publice testatus es nostra qualiactimque non prorsus tibi displicere. Bene vale. ernen cini o mensis Novembri Anno lii OI.

Generoso Dona ino Di ederi colousae. Generose domine, amice charissinae Salutem et ossicia mea.

Quod suis ad me litteris significat se consilium in Galliam proficiscendi coepisse id ego non possum non Probasse. Arbitror D' '' ea in re, iussis optimi et doctissimi sui parentis obtemperare cui optime facit quod obsequitur eique plurimam quaeso meis verbis salutem dicat et ossicia mea diligenter commendet: sibique persuadeat ' mihi esse et fore carissimam.

Litteras commeatus mitto M'.

Bene valeat D. V. Datum in arce MoyZa die is Febr. 6O2.

68쪽

est a reponse de Zamoysi. a ne leti re de Thierry Dousa, date de Rigale evrier 16 32, dans laquelle it prend conge u generat en che de Parme polo

nai se Zamoysi. i. I a leti re de Thierr Dou Sa noti est connue par ne copi ab rege que notis oblige amment ad resse M. e profeSseu CaSimi Morawski. Volci uel lues passages de et te lettre o Virtus et ama nominis tui, quam olim e longinquo Venerabar et nunc suspicio, amor quem sperabam et nunc On Sectatu sum, ubi una, Utrum in me maius venerationis an libertatis studium excitaverunt Postquam enim in Poloniam veni, vidi quae pulchra audivi quae utilia, didici quae ad degendam vitam necessaria, instituta et mores gentis egregiae, fortitudine incomparabilis, usu et natura bellicosae Utilissimum mihi fore existimavi, si in Galliam prius atque inde etiam in Italiam discessero ad linguarum illarum notitiam comparandam, quarum apud nos est usus magnu atque utilita maxima, non quod haec e Stra lingua in titilis sit, Sed quod apud nos minus neceSSaria .

Simon Simonides an Dousae S. D. Quod tibi pro libris tuis, quos milai muneri misisti, Sero

gratiam habeam, quaeso, ne id aut animo meo ingrato aut quod tua non tanti faciam, adscribas bellorum sat factum est, ut ad me seriti pervenirent. Nam quando tu illos mittebas, tum heros meus, Joannes Zam oscius, in Livonia bellum gerebat eo delati sunt et quamvis heros ipse domum redierit, tamen cum caetera

suppellectile bellica libri tui Riga haeserunt et vi x nunc domum Zam oscium apportati sunt. Postquam mihi traditi sunt, vellem te,

vir clarissime coram os oculosque meos intueri, quanta Voluntate eo exceperim, quam avide eorum lectione me Saturarim, quam recordatione amicitiae tuae quam mihi representabant, gestierim

et exilierim Verum in uni tui illa illa inchoata praefatione lacrimas

non tenui quantum alium quam doctissimum et eloquentissimum iuvenem amisisti audeo assii mare, nihil me hac. aetate neque Sapientius neque limatius scriptum legisse ; sed ne fletum tuum refricem, rogabo te potius et optabo quandoquidem tanto ingeniorum proventu deus te cumulavit ut ea bono publico duce Satque aetatem nostram illustres. Me nomini Dousiaco addictissimum in eorum numero habeas qui nec tuis cedam in familia vestra colenda et amanda. Hoc amplius : puto te velle scire, quid illo

69쪽

manu scripto Actuario stat, quem heroi meo dono Die dericus tuus attulerat Eum ubi accepit statim mihi negotium datum sui edendi illius. Arripui laudem tantam cupide et iam mihi eram, ut typographum Occuparem cum ecce reperi non integrum Sse exemplar

in methodi libris posteriores duos de compositione medicamentorum omnes desiderari. Statim mihi curae fuit per Italicas bibliotheca inquirendi, sicubi supplementa haec parari possent. Et in Vaticanae in caeteris frustra fui nusquam comparent. Itaque quid sacerem incertus sui Ederem quicquid hoc a te nacti sumus i an etiam studium caetera acquirendi non omitterem imo sequendum et te appellandum putavi si lar te opera tua beneficium hoc solidum habere possimus. Cum enim methodi libros Mathisius transtulerit in vestris alicubi bibliothecis exemplar hoc haerere spero Ruellius qui de compositione medicamentorum edidit, ex Bibliotheca Galli. cana forsan habuit Per claritatem nominis tui et auctoritatem facile tu reliquias istas ubi ubi sint erues, quas ubi ad nos transmiseris illico uti ante monueras medicorum tersissimus lucem aspiciet: beneficiumque tuum bono publico testabitur. Postremo quicquid censueris, effectum dabimus. Bene vale vir clarissime. Zam oscii

Kal. Augusti A. MDCIV.

larissimo et doctissimo viro Isaaco Casau bono domino et amico observandissimo.

Isaac Casau bone vir clarissime et doctissime. Morte Joannis Zanaoscii, Magni Cancellarii, magnam iacturam non solum e Spublica Polona, quae post obitum eius perpetuis turbis agitatur verum etiam res litteraria fecit eo animo heros ille erga honestis-5imas disciplinas suit, ut cum belli et pacis curae unicum distinerent tamen iuvandis bonis litteris ita se dabat, ut hoc unum agere vide

70쪽

retur. Praecipuunt studium in Thoma lilio divinis siniae indolis puero educando collocabat; cuius causa et Scholana hic non ignobilena congregavit et primores e nobilitate polona iuvenes qui una instituerentur, collegit Praeclarum hoc eius institutum quamquam vix sine illo sustinemus sed etiamsi utcumque Sustinere poSSimus tamen sublimioribus ingeniis alendis satis non sumus. Idcirco alacriores iuvenes ego hortari soleo ut aliunde petant, quod domi non habent. Unde autem uberius petant, quam a vobis i Nomen tuum doctissime Casau bone atque eruditio Summa quae in scriptis tuis elucet multos allicit teque ego illis tanquam salutare sidus ostendo. Non quod nescius sim alias nationes tuas esse neque te praeceptoriam manum cuiquam admovere solere Verum ita existimo, tu ubi ubi es, copiam doctissimorum hominum circa te non posse non esse, praesertim in illa luce cademiae qui operam istam bonae iuventuti impendant. Itaque plerique omnes e nostris ad os commigrant. Ego vero nunc vim tibi inferre volo, et pro nostra amicitia unicum iuvenem tibi dedo. Is est qui tibi

meas reddit Jacobus Sobi escius Marci Palatini Lublinensis filius

orbus iam patre viro fortissimo atque integerrimo qui moriens iuvenem mihi commendavit. Ego sedulo facio, ne illi usquam desim quaeso te dum a me abest, tu illum vicem meam iuva et permitte in parte aliqua amoris et curae apud te esse : non quo molestiae aliquid tibi pariam sed quod commodo tuo fiat, dicto non-n tanquam mone et congressu atque Sermone tuo dignare. Moribus modestissimus, ingenio liberalissimo cupidissimum discendi invenies. De me hoc perpetuo cogitabis : neminem hominem esse, qui te aut magis admiretur, aut frequentius in ore habeat aut doctrina tua libentius ruatur. Rene vale. Zam oscii tertio Calendas prilis.

Tui observantissimuΝ

, imo ii Simonides Isaaco Casau bono S. D. N m qu Dan hoc a te auderem contendere ut tu e demenso temporis tui aliquid subtraheres et a conranuni commodis, Vibiis nunc prope solus incumbis ad privatam alicuius iuvenis frugeni te