De C. Silii Italici cum fontibus tum exemplis. Dissertatio ..

31쪽

quomodo haec dea in illis qui anteeedunt libris fieta sit. Haec inim inimicissima quondam arrianiS cum videat Romano ex Stirpe Trojan Oriundo M opibu potentiaque jam valentes aemulos CarthaginienSium liquando evasuros esse Poenorum animos bellandi furore exstimulat lib. 1, vs. 29-33.). Itaque Hannibalem ad bellum inflammat lib. 1, v. 3.); tum Tissiphonen ab inferi evocat quae Saguntinos Romanorum socio ad Hesperationem rabiemque vertat lib. 2 v. 526. deinde a Trebia flumine petit ut Romanos undis perdat lib. 4 v. 574.), suisque machinationibus efficit ut Flaminius vir temerarius in SuperbiSSimu Romae Consul creetur lib. 4, 709. Sequitur ut in numen Trasumeni lucus conversa Hannibali in Somno appareat eumque hortetur, ut noVa pugna Vinoat Romano. lib. 4 v. 22.3; tum Sola deorum in pennino Sedens oeulo paSei caede Romanorum 5. 206.); porro Romae Senatorum animo perturbat eosque impellit ut consilia reipublicae perniciosa capiant lib. 7 v. 11. denique efficit ut eolus Volturnum ventum Romanis immittat ab eoque letit ut perdat Romanos lib. 9 v. 494. His igitur omnibus locis uno Romanis quoquo modo nocet infestiSSimamque Se eis praebet. In reliqua autem marminis parte ea ita ingitur ut motinum quam pro Romanis agere Videntur, nonnumquam re CarthaginienSe prorSus negligat; non enim inducitur nisi IIannibali soli patrocinans. Conferas enim loco qui Sequuntur Iib. 0, v. 42. ubi Paullum qui Hannibalem investigat hor intur ut e pugna abeat; nam V. 50. :

si superest Paullus restant Aeneia regna, Si secus, Ausoniam tecum trahis LBti spes unica OnSul.

Dus tamen furorem eum sedare non oSSit in formam lestae Mauri torum conversa l0 83. scin oratione de

horrida aede quum uultus ad ripus Aufidi eda Hannia

bulem ab itinere Romam faciendo retinet, utque cum is nihi- Iosecius Rotria in prosciscatur ei uni t Irbis portus castra Pontil. in ipsa sun forinti ei apparet l2. TU l. visumque ejus acuit ut deos pro Romanis pugnunies, qui colles Romae arcem-

32쪽

que tueantur, cernere poSSit Nee non Hannibalem amovet eum

Marcellus ad certamen Singulare eum provocaverit 12 201. et in pugna ad Zamam facta 17 v. 341 deinde . 52664. Carthaginienses vinci sinit de Hannibal solo Sollicita Legantur enim lib. I, V. 357. Sqq.:

Tum supplex uno: Neque ego mutare laborans Quis est fixa dies pendenti nube resedi: Ne revocare acies, bellumve Xtendere quaero, vertat terga Hannibal hosti . . .

Quae cum ita Sint negari non poteS Junonis odium in Romano acerrimum, quod initio carminis describitur, paullatim magis magisve levari, ita ut ea dea quae in priore carminis parte Romani infeStisSima fingitur in altera pla-Cntu nonnumquam pro ei agere videatur. Neque dubito quin ab Ennio simili ordine eadem fortasse ministeria nomachinationes Junoni tributa fuerint, cum Servius in Aen. I, 28 l. tradat: bello unico Secundo, ut ait Ennius, placata Juno coeperit favere Romanis, quibus in verbis hunc in CSSO VerSum putaverunt v. 289.):

Romanis uno coepit placata faVere.

10. Describitur apud Silium lib. 1 v. 260. Hannibalis natura atque indoles. Is enim frigus et enlorem patienter tolerat, Vertio nudo imbres Xoipit, meridie quo Sol medium coeli spatium tenet umbram contemnit,

eXercetque sitim et spectato fonte recedit.

Quo eum ei Sia comparo Ennii fragmentum inter incertae sedis fragmenta S. 46.

Contompsit lautus quibu sese rugit aquae ViS.

1l. Agitur de lib. 3 vers. 77. Sqq. Summi Cum laboribus it periculis hi lito. Carthaginisenses nil Alpium jugum contendunt sed:

v. 479. cuncta gelu canaquo aeternum grandine eeta atque aevi glaciem Ohibent .... v. 488. .... sedeSque tuetur Perputua deformis hiems;

33쪽

abscisa relinquunt Membra gelu fractosque asper rigor amputat artus.

Non dubito quin in simili hujus narrationi coneXu apud Ennium ei versus fuerint qui exstant apud Vahlenium inter incertae edi fragmenta v. 481. et 482:

Viresque Valentes Contudit crudelis hiemsS.

Rarius autem quam aliis loci hau carminis parte ubi Silius Alpium altitudinem et transitum periculo Sissimum deseribit, aliorum poetarum veStigia invenimus fortu Sse igitur noui audi Ennii verSu hoc potissimum loe apud Silium X-Stunt Confera et ea quae pag. 22.-24 diXi. 12. Sequitur narratio doli illius Hannibalis, qui, cum a Fabio inter Formiana SuXn no Literni palude clausuSteneretur, OVe Sarmenta incenSa Cornibu gerente VerSus hostium a Stra emiSit Sperans fore ut Romani terrore per-

turbuit e latebris excederent. Quae res a Silio lib. I, v. 352 sqq. describitur, ubi et hi leguntur versus: 356. per altos

Saxos scopulos montis lympliata feruntur Corpora anhela totam atque obsessis naribus igni Luctantur frustra rabidi mugire juvenci.

Quae eadem res uescio an his frustulis Signifieotur pud Ennium inter incertae Sodis fragmenta V. 571. :

ilitoni j versi uri de bobus esse Hietum Narro des l. l. VII, s M. M. nos docet, et v. 588.:

. . . unduntque elatis naribus lucem.

Varios ni in sontes Silium Loc Ioco secutum osso multis e rebus apparet. Primum enim Livii narrationem an s linea quod Adherrae ei Murrexis mentionem adit; deinde

uasdrubali negotium duium esse riuiunt ut primis tenebris 3 imoli id mensura accensis cornibus rei montes stu rei

iussum illud Magoni esse datum arxui; denique repud eum

34쪽

res noctu disputatur et media nocte boves dimittuntur; Confera enim VerSum 332.:

nunc odie utendum est arentes nectere frondoseornibus Germanus arat;

sod paulo infra versu 351. Silius ipse secundum Livii narrationem tradit primis tenebris boves aliquanto ante Signancto eSSe; o Stremo VerSu 294 Sqq. non pauca ad Homeri exemplum l. Κ, V. 4. Sqq. V. 154. V. 157. Sqq. dumbrata addidit. 13. Ante pugnam Cannensem Hannibal ut fortitudinommilitum augeat praemia nominatim reeenset quae fortibus destinata sint, et Carthaginiensibus quidem agro et multa alia dona, populis externis civitatem Carthaginiensem Sedaturum esse promittit. A pud Silium igitur Hannibal haeo diei lib. 9 V. 209:

Qui vero externo socius mihi sanguine Byrsae Signa moves, dextram Ausonia si aede cruentam Attolles, hinc jam civis Carthaginis stolSine dubio ad eandem rem Spectat Ennii versus 284.):

Hosto qui serio mihi erit arthaginisensis

Quisquis erit . . . .

Similo quid Livius quoque narrat neque tamen ante hane pugnam, Sed cum ad Ticinum proelium pararetur ibi enim Hannibal dicit apud Livium 21. 45. qui Sociorum cives Carthaginienses fieri vellent potestatem se facturum. Sed ante pugnam CannenSem apud Livium neuter dux orationem habet contra apud olybium uterque apud Silium solus Hannibal. Jam vero cum ille versus Ennianus qui vix ad aliud quid spectare potest nisi ad orationem Hannibalis ante pugnam habitam, annalium libro octavo XStet, nullus autem verSus qui ad orationem Varroni eodem tem pore habitam referri possit, apud Ennium quoque Solum Hannibalem milites ante pugnam inflammantem SSe indu cium Cen Seo. Illa igitur rationis argumenta quae Silius ex Livii lib. 21, cap. 43 sqq. Videtur UmPSiSSe, ab Ennio jam osse prolata unde et Silius et Liviu hauserint, redibile Si.

35쪽

14. Variis libri duodecimi locis Hannibal copias Suas Capuae luxuria vitiiSque enervata inerepat. Conferantur enim illius libri versus 68 81, deinde 204-209 denique 282-292. In Simili rerum coneXu verSum fuiSSe CenSeo Ennii inter inc. Sed frag. V. 52l.):

Pandite stulti genas et corde relinquit Somnum.

Conferantum enim et illi versus Silii, quibus Somno potiS-simum et vino nimis indulsisse Hannibalis copias dicit, ut

lib. 11. 398 amplexu multoque mero somnoque Virorum profliganda acies; lib. 11 418 mollitae flammis lymphae languentia somno Mombra OVent. lib. 12. 19. . . . molli luxu madefacta meroque Illecebris somni torpentia membra fluebant.

Ad quam rem fortasse referendus est ille verSus Ennianus

Nunc hostis vino domiti somnoque sepulti.

15. Syphax re opulentiSSimia MaSSyliorum quamquam foedus cum Scipione fecerat, postea tamen ducta in matrimonium Hasdrubalis filia ad Poenos desciscit. Sed copiis ejus prima pugna fugatis caStrisque incensi vivus capitur et vinctus ad Scipionem ducitur. Hanc rem Silius lib. 17 v. 139. Sqq. Sic narrnt:

. . . tum vinet Viro munieaeque . . .

Addita, et, Xemplum non unquam fidere laetis, Sceptriferas arta palmas vinXere Catena. Ducitur eae alto dejectu culmine regni, Qui modo sub pedibus terras, et sceptra, patensque Litora ad Oceani sub nutu viderat aequor.

His autem Cum verSibus Compare Enniann reliquiaS,

mortalem summum fortuna repente Reddidit o summo regno, ut famul in limus TSOt.

vi lenius quidem, qui de hac re pag. LXVII disseruit hos verSus ad illam orationem reserre vult qua Hannibal Scipionem hortatur ne nimis fortunae credat. Conseras enim Livium lib. 30, ei p. 30: melior tutiorque si certa

36쪽

pax quam sperata victoria; hae in tua illa in deorum manu est, ne tot annorum selieitatem in unius hora d0doris diserimen d o tamen Ennii verba minus quadrare mihi videntur, cum Scipio regnum non obtinuerit, nseque ulla illius orationis veStigia apud Ennium restent. Quo accedit, quod poetam epicum minime decet imperatorem quem Semper fortissimum et bellicosissimum finxit, denique de nee Orantem facere itaque Silius quoquo illa quae Livius, scriptor historicia de hac re tradidit, prorsus omisit, ne Credere OSSum apud Ennium rationem quae similis fuerit Livianae, utSSE.16. Sequitur pugnae ad Zamam saetae deseriptio. PriuSquum autem copiae congrediuntur Hannibal militos suos hortatur et ita quidem ut Singulas res a quoque milito

praeelare gesta referat et ducum Romanorum exercituum que ooeiSorum mentionem faciat. Quae poStquam reeonSuit,

Sic pergit v. 328 lib. 17.):

Quid vos, quis claro deletum est Mart Saguntum Exhortor quos nobilitant primordia bolli . . . . Certatu nobi hodie dominum accipit orbis.

Hujus orationi partem illum VerSum Ennii esse credo: 318.) od quid ego haec memoro dictum factumque laci Duxi

17. Victoriae ad Canna reportatae nuntium Mago Carthaginem assert, qui laeti SSima quaeque in curia de Hannibalis victoriis pronuncisti. Ad fidem tam laetarum rerum offundi in curia jubet annulos equitibu Romanis detractos, civesque uos adhortatur ut Hannibalem UXiliis, pecunia, elephantis, frumento adjuvent, ut Roma hae elude graviter jam afflicta funditus evertati r. Simul Hannonem increpat verbis gravibu num etiam nunc eum poeniteat olli Romanis illati Magoni autem reSpondet Hanno oratione satis invidiosa, qua auxilia dari dissuadet. Quae oratio Hannonis apud Silium lib. 11 v. 555. Sqq. XStat, ubi hi legun

tur VerSUS: 558. quin ne mutatum Vanis absister eredat,

37쪽

i 5 3. Tela viros, aurum, ClaSSes, alimenta pressatur Belligeramque seram, victus non plura dedissem. Ibii. . . . . Citiusque hae foedera vietor Quam victus dabit . . . .

Jam Vahlenius . LXIII. jure suo mihi dixisse videtur:

Quodsi Ennius quoque aliquem Hannonem in Suo annale Sintulerat, in ejus mentem Videntur percommode quadrare haec: v. 485.) Qui vinei non est victor nisi victus fatetur.

18. Libro quarto decimo Silius oppugnationem Syracusarum narrat. Quae urbS Cum omni apparatu oppugnaretur, Cimber quidam Syraeusanorum turrim neendio delevit Quae res his verbis describitur V. 305. Sqq.):

lampada Cimbor Conjicit et latori telum exitiabit figit. Ρascitur adjuto Volcanus turbine venti, Gliscentemque traiiens turris per viscera labem.

Cum magno trepitu Oleanum ventus agebat.

Sunt autem set alii loci apud Silium huic versui similes. Legitur enim lib. 4 v. 680:

lucosque effusus in altos Immissis crepitat victor Volcanus habenis; lib. 5 513: torquet Volcanus antietos Cum servore globo flammRTUm .... lib. 9 603 pastusque Onoro unis edax vent per propugnacula sertur . . . . . Subitoque per alta Conlucet juga dissultans Volcanius ardor; lib. 17, 96 It totis inimica lues cum turbine castris Atque limenta vorat strepitu Volcanus ....

l l . . Syracusae nitiem una aedes ereptu capi non P08- sunt eum in astris Mareolli ante urbem positis in m ipsa urbe hiilii Momanorum Fieularumque tum iugnis au

38쪽

pestilentia subito orta absumantur. Quod Silius narrat lib. 14 v. 80 691. Exstant quidem multae pestilentiae descriptiones, quae huic sunt SimileS; Sufficiat enim memo

rasse Thucydidem lib. 2, cap. 47 sqq.), Vergilium Aen. III, 137 sqq.), Ovidium Alet. 7, 518.), Lucanum lib. 6 80 Sqq. ,

alios, ad quam rem paulo infra redibo. Sed cum hoc loco non Solum de e morte, quae morbo, Sed etiam de ea quae forro imminet dicatur, ad quod confera Silii verSus 628 sqq.:

itur in hostem; Et si fata serant uvat inter proelia ferro Ρosse mori Socium miseret, qui Sorte pudenda

In morsem pecudum effudere Rnimnm . . . . . . . Vel nullo jacuisse sepulcro Quam obsellari morbi Pin et ...,

non dubito huc referre Ennianum VerSum inter incertae sedis fragmenta v. 549.):

Hos estis necuit, pars occidit illa duellis.

20. Hac in pugna CannenSi L. Aemilius Paullus eo ciderat militesque campum lustrante lib. 10, v. 504 sqq. eadaver ju reperiunt. Laetatur quidem Hannibal de tanti viri morte sed similem mortem aliquando sibi exoptat atque rogum XStrui jubet. Jam Sequuntur hi versus v. 27 sqq.):

Tum munera HSSR, Defessi quamquam Ceelerant, SparSoque propinquos Agmine prosternunt lucos sonat acta bipenni Frondosis silva alta jugis Hinc ornus et albae Ρopulus alma Comae, validis accisa lacertis, Scinditur, hinc ile proavorum condita Se lo. D0volvunt quercus et amantem litora pinum, Ac ferale decus maestas ad HSta CusPeSSOS.

Hau de re Livius perpauca tradit. Dicit enim lib. 22, cap. 52. ConSulem quoque Romanum L. Aemilium con- qui Situm Sepultumque quidam auctore Sunt et paulo infra: tum sepeliendi onusti conferri in unum Corpor Suorum juS- sit. Hae omnia Sunt Livii vestigia. Illo autem versus imitationem esse Vergilii, interpretes Silii adnotaverunt tillius quidem loci lib. Aen. i. 176. Sqq. ubi enea S

39쪽

Misoni eadaver in litore inventum exurit Neque negari potest similes es Se illos versus Sunt senim hi: Tum jussa Sibyllae,

Haud mora, festinant flentes aramque Sepulcri Congerere arboribus coeloque educere certant. Itur in antiquam silvam, tabula alta ferarum: Ρrocumbunt piceae: Ionat icta seeuribus ilex, Fraxineaeque trabes: euneis et fissile robur, Scinditur advolvunt ingente montibu Ornos.

Sed apud Ennium quoque fere eidein X Stant VerSus quos de rogo ex Struendo S Se dicto Vahlenius pag. LII demonstravit. Sunt autem hi v. 193 sqq.):

Incedunt arbusta per alta, Securibus caedunt, Percellunt magna quercuS, Xeiditur ilex, Fraxinus angitur atque abies consternitur alta, Pinus procera pervortunt Omne sonabat Arbustum remitu silva frondosai.

Certo igitur constat Ennium lio loco, ut Saepius, praeivisse Vergilio quaeritur utrum e Ennio, an ex Vergilio hauserit Silius. Qua in quae Stionem, cum alia ad Ennium, alia ad Vergilium pertineant, ita facillime ad liquidum perduei posse censeo, ut utroque poeta Silium esse usum faciamus. Confera enim hoc Reeen Sentur hae arbores: apud Ennium: lex, quercuS, inUS, fra XinUS abieS. Opud Silium: lex, quercus, Pinus, OrnUS POPVIUS,

apud Vergilium: leX, fra X inuS, - ΓnUS robur, Picea. Porro Compare inter Se ho Versus: apud Silium: sonat acta bipenni frondosis silva inita

jugis;

apud Ennium: omne sonabat Arbustum fremitu silvai frondosai; apud Vergilium Sonat icta e Curibus ilex.

apud Silium DevolviDιt quercu et amantem litora pinum, repud Ennium Percellani magna quercu 8. . . pinu Pro' cera pervolvunt. ι

40쪽

Denique: apud Silium Tum munera USS DefeSSi ... ne elerant...

cipum Vergilium, Tum jussa Sibyllae. Haud mora,

festinant . . Nolui hoc Xemplum omittere eum ex eo magi quam

ex aliis appareat Ennii reliquias in Vergilii quoque carminibus inesse. Silius autem qui utrumque poetam pervolutaverat, cum illos libri decim versus Scriberet emi nerat certo et Vergilii et Ennii versuum; itaque orgilium solum o loco eum SS Seeutiam nolim putare immo ea quae maxime sibi placerent ex utroque hauSisSe poeta redibilo est. Ibi se forta Sse in consortium illorum Ennii versuum ex incertis fragmentis hos addero:

apud Silium populus albae comae); et versum 267:

longique cupreSSi Stant octis foliis ot amaro Corpore buxum,

apud Silium maeStas ad bu Stii CupreSSOS; utraque enim arbor apud Vergilium non legitur. Ennius igitur fortasso inter illos auctore quo Sdam 'fuit, quos Livius tradit nar rasSe conSulem conqui Situm Sepultumque SSe. 21. Rempublicam Romanam graviter afflictam Fabius cunetando restituit. Hannibal autem ira incensu quia Soludi fidari a Fabio intelligit agros a Stat ut Romanos ad pugnandum laceSSat. Nec non revera in eaStri Romanorum seditio orta erat quam Fabius Sedat oratione habita qua rempublicam ab interitu non posse vindicari ostendit nisi prudentissima et cauta belli gerendi ratione. Qua in ora tione apud Silium hi leguntur vel SuS:

T. 233. Una ut debelle satis est victoria oeno. 237. una reclusis Omnes jam portis in campum effuderit hora. 241. Fortuna Libys incumbit, flatuque secundo Fidit agens puppim . . . . V. 245. Non ulla perenni Amplexu Fortuna fovet.

Quibuscum VerSibu compare Ennii versu 297. Sqq. cujus fragmenti eoaSionem velle indicare Vah lenius esse hario

lari dicit :