De C. Silii Italici cum fontibus tum exemplis. Dissertatio ..

51쪽

Vipstano Messala Cum vero nusquam apud Silium ulla vestigia ex quibus Taciti vel illius Messalae libros notos fuisse Silio apparent, Xstent, maXime dubium SSe enSeonum illi fuserint nuetores hujus opis odii FortaSS hoc quoque pisodium ut alia confera ea quae pag. 32. - 34. disputavimus), Ennio debet Silius, atque verSum Ennia

Certare abnuo. metu legionibus labem

in simili inrrationis Monexu fuisse non negabiS, SP Omparaveris Cum eo verSU Siliano lib. 9 V. 134. Sqq.:

Curarum tibi prima tamen sit, nate, reserre Ductori monitus aullo producere bellum Nitatur Poenoque neget certamina Martis. quaeSΟ, Ohibete furentem

Varronem

fuge proelia Varro l43. Cum Cannensis pugnae apud Silium , 11 Sqq. deseriptione Vahlenius comparari jubet pag. LXIII. versus

Enniano S 286. Jamque fere pulvis ad caelum vasta videtur. 287. Hastati spargunt hastas, sit ferreus imber 288. Densantur campis horrentia tela virorum.

quibus verSibus addo versum 281.:

. . . OnSequitur Mammo Onitu quatit ungula campum et 22 Indo loci lituus sonitus effudit acutos.

Quamquam Vahlenius . l. ipse fatetur ejusmodi versus inii ulla pugna Iocum ubere non posse. Conseras enim et lili 4 V. 4. Sqq. quibus pugna ad Ticinuin saeta depingitur:

verum ubi commoto docuerunt pulvere nubes Hostem ferre gradum; ei propius propiusque Onoro Quadrupedum cornu inllus gemit, ac simul acer Vineentura lituos hinnitus saevit equorum

44. Libro , v. 358.-623 copiae quae ex univei Sassultu ante pugnam Cannensem e seriptae Romanis auxilio venerant recensentur. I ter quos s00las Silius Marsos, Pelignos, Vestinos commemoravit ut hoc quidem ordine:

52쪽

v. 495.): At MarSica libeS, . . . Sequuntur auei VerSUS quibus describuntur consuetudines moreSque eorum, 509.): conjungitur Reer Pelignus gelidoque rapit ulmone cohorteS, 518.): Haud ullo sevior ollis Vestina juventus Agmina densavit.

Qui populi prorsu eodem ordine apud Ennium quoque

Oeeurrunt x. 280.: Marsa mauus, eligna cohors Vestina virum ViS.

Livius autem 22 36. aliique scriptores hoc loco nihil

praebon nisi nudum numerorum indicium. 45. . Fortu SSe in eadem hac copiarum recensione ille quoque VerSUS Ennianu legebatur inter ino. Sed. ag. V. 478.):

Brundusium utero praecinctum praepete OrtuSt.

Soquuntur enim apud Silium plurimae aliae gente et urbeSquae ei e Suo ad pugnam mi Serunt, inter qua urbes versu 574. Brundisii sit mentio:

Nec non Brundisium quo d0sinit Itala tellus.

His igitur pertu Strati quamquam coneedo in aliis locis inter Se comparatiS, majorem in aliis minorem ineSSe probabilitatem, constare tamen ense Silium non nuen CnΓ- minis sui partes Ennio debere. Difficillimum autem esse quisque concedet in armine Siliano Singulo enumerare versus quo Ennio fuisse sine dubio die potest; et si nimnon os cur dubitemus quin Silius Ennium plurimi aestimaverit et cum aliorum antiquiorum poetarum tum Ennii potissimum libros majore eum diligentia et majore eum studio perlegerit quam omne ipSiu aequales, plurimiStamen locis seri non potuit, ut versu Enniano integro Sin Suum armen transferret SiliuS, quippe cum abhorrerent notatis illius homines ab Ennii hirsuta dictione. Aece di quod iniquitate temporum perpaueae tantum ampliSSiniorum annalium librorum reliqui ne ad OS erVenerunt, quoniam, Si ieet in re obseura Vahlenii conjecturam equi, Omne VerSUS VETSuumque nrtieulae computatae ViX tertiam partem unius e duodeviginti libri adaequent conferatur

53쪽

Valilenius pag. XX.). Denique fraginentorum quae ad nos pervenerunt plurima in libris grammaticorum vel Seholia Starum XStant, a quibu versuum illorum mentio es faeta eam ipsam ob causam quia aliqua in eis inest' inomalia. Ad quam rem Conferantur e eis locis de quibus disputavi hi 3. 4. 10. 13. 4. 15 16 17. 19. 20. 23. 24. 27. 28 30 31. 32. 35. i. l. 2. 43. 44. 45. Alia

poStremo omittenda SSe eonSui quia ut de versibus Ennianis aut de Siliani sive odice sive interpretes dissentiebant. Quae eum ita sint non est mirum quod sunt qui adhuc dubitaverint num Silius Ennium Secutus Sit Constat autem primo loco reliquias Ennianas quae ad bellum uni-Cum alterum spectaui melius inter Se conjungi posse, Si Silii narrationem Sequimur, quam Si Livium aliumve eriptorem Sequimur;

deinde eum plurimis aliis odis demonstrari possit quatenus Silius o Livio Vergilio Homero aliis Seriptoribus

pendeat, eis locis quibus nec Livius ne Vergilius neque alius Seriptor ei praeeunt, Emiu autem rem eodem modo uurret, hunc esse fontem ex quo Silius hauserit; tertio loco Siliuin Ennio esse usum aut ei lo ei quibus avius aliique seriptores illi tradunt, aut eis quibus illi rem aliter narrant, aut ei quibus digreSSione et epiSodia quaedam apud Ennium X Stabant. Haec de Ennio Suffieiant.

CAPUT TERTIUM.

Ciceronem non minoris quam V ergilium Enniuna IIo morum Silius sedit. Conseratur enim Iuli Ciceronis, qui exsisti libro octavo, ubi Filius eum qui p0puli qui duees Romanorum in puri Canuens socii suerint enumerus Tullium Arpinatem quendum proelio intersuisse fingi atque unum e majoribus Ciceronis eum esse eiens splendidissi inum M. Tullii Ciceronis elogium addit; v. 40 i. sqq. :

54쪽

Indole pro quanta juvenis quantumque daturus Ausoniae populi ventura in Saecula civem l Ille super Gangen, Super Xauditus et Indos, Implebit terras voce, et furialia bolla Fulmine compescet linguae, nec deinde relinquet Par decus eloquio cuiquam Sperare efotum.

Noo desunt antiquorum testimonia, Martialis potissimum, quibus cognoscimus Silium in causis agendis doctisquo orationibus multum valuiSSe et hi in rebus exemplar sibi proposuiSSe Ciceronem, quem Studio Si SSime aemulatus sit. Conferantur enim Martiali epigr. lib. VII, 63, S. 5. Sqq.:

Sacra cothurnati non attigit ante Maronis, Implevit magni quam Ciceroni opus. Hunc miratur adhuc centum gravi hasta virorum, Hunc loquitur grato plurimus Ore cliens.

Doindo ibid. lib. XI epig. 48. .

Silius haec magni celebrat monimenta Maronis, Iugera facundi qui Cicoronis habet. Heredem dominumque sui tumulive larisve Non alium mallet nee Maro ne Cicero.

Et multum in foro versatum SSe Silium apparet eum exsiliis tostimoniis tum ex his versibus MartialiS, qui X- stant epig. lib. VII, p. 63. S. 11 et 2.:

Emoritos Musis et hoebo tradidit annos, Proque suo celebrat nunc Helicona foro;

si lib. IX, p. LXXXVI. . .:

Silius, Ausoni non semel ore Potens.

Itaque fieri non potuit quin diu ea quae assidua Ciceronis lectione memoria retinebat in Simili argumento nonnun aquam in Suum Sum On Verteret, utque hausiSSe eum ex Ciceronis libris praeter alio jam Muretus Variarum lectionum libr. II, cap. XIV. profeSSus est, qui hae dicit: Silium ... Ciceroni apprime Studiosum fuisse ejusque libros diligentissime atque aSSiduissime lectitaSSe, non modo Martiali . . . teStimonio cognOScimuS, Sed multo magi ex eo intelligimus, quod eum multa Ciceroni in poema Suum tranStuliSSe, eaque cienter admodum accommodasse ad illa

55쪽

quae tum traetabat videmus. μ Cujus rei Xemplum unum proponit e Siliani carminis libro Septimo depromptum, de quo O Stea videbimus. Imprimis vero Silium libros necusationis in C. Verrem legiSSe multis CertiSque nrgumentis pervinci facile potest. Licent igitur quae vestigia Cieeronis in carmine Siliano Sint Sive ad rem ipsam, sive ad usum verborum pertinentia, pauci Verbi nunc disSerere. l. Plurimis locis actionis in Verrem alterius ieerodo Henna urbe dicit et de Cerere ro Serpinaque deabus, quae ibi olebantur. uti dens ieero non raro divas Ilonnenses, Sive numina IIennenSin, Sive alteram Cererem Hennensem dicit, ad quod conferuntur in Verrem lib. 4, pura g. 107. et 108. Oratori par 2l0. plurimi loe ne

tionis in C. Verrem libri quinti. Quod etsi Silio ipsi porse faede in mentem Venire poterat, Una Iennae potisSimum deae illae colerentur, innien arbitror non longe erraturuin Si qui putet Ciceronem in in re esse eoiitum Silium eum quantum Cio, alii Scriptore illas dens non itati pelleni upud Vergilium HSouam apud Luennum uno meo Ennaea legitur pro Proserpina , Cicero autem, ut Supra do- monstravi multis Iouis. Et ex Silio quidem iii Ioui oniserantur:

l. 3. Hie, crine effuso, atque Hemineae numina divae .... 2. 2l4 Hennae Ceres 7 689. virgo Hennaea; 13. 43l diva Hennaea,

multisque aliis locis. 2. Sagunto diruta eum Hannibal Alpes transdendere eonstituere dormienti ei apparuisse speetem Mercurii Silius

lili. I. V. 1lis).-219. narrat, quae gravibus verbis ad bellum uolatrii Romanos gerendum eum excitaverit, Se rei, Jovo studem in taliam ei missam dixerit, respicere vetu ril. Insomnis igitur vidisse Dunibalem inlium sens ore autem quodam perturbarum oculos flexisse ei serpentem ingentemon in vastantem spectasse. Quaerenti Mercurium respondisse . . ut haec serpens omnia veneno humectat, is tuuiiunibal talium vastabis. primum quidem commemorare liueni non recie de ne re judicasse Ernestium, qui praesulionis pag. XVII baec dixit Primum vidi bui Nilius)

56쪽

tenuem et vulgarem orationem futuram esse, si nilii amplius quam hoc dixisset Hannibalem decrevisse vel eon stituisso. Ergo bene memor rationi Homericae, quae jam fere in ceterorum poetarum OnSuetudinem bierat, Deorum ministerium et opem Surpandi, ubi heroibu res arduae vol cogitandae vel perficiendae S Seni Jovem duo eat, qui Mereurio misso Hannibalem ad bellum contra Romanos persequendum eXQitet. Hoc modo ad Vario ornatus X-plicandos via munita erat, atque ita carmen poetieum colo rem iraXerat, qui, Si nulla lin re tamen auctoritate saltsem Homerica, et VnSuetudine Vergiliana Se tueri poterat. Sod hoc lo eo neque auctorita Homerica neque eonSuetudo

Vergiliana opus Sunt ad excusandam Silii fietionem immolio Hannibulis somnium non fictum a Silio, sed traditum

osso ab is eriptoribu qui de Hannibale Seripserunt Constat. Ut alias omittam, a dua propono narrationes

Livii et Ciceronis, quorum alter lib. 2l, cap. 22. alter de divination libri I. para grapho 49. de hac re disseruit:

ibi fama est in quiete Vi Sum ab eo juvenem divina Specie, qui e ab ovo diuersit ducem in Italiam

Hannibali missum proinde equeretur neque Squam a se deflecteret oculos paVidum primo HS- quam circumspicientem aut re-

Spicientsem secutum deinde cura ingenii humani, cum quidnam id esset quod respicere Velitu eSSet, agitaret animo temperare oculis 11equivis Se eum vidisse post sese Serpentem mira magnitudine eum ingenti rhorum ae virgultorum strage ferri ac post in Sequi eum Dagore caeli nimbum tum, quae moles ea quidve prodigii es sol quaerentem audisso VaStitatem talia0 pergeret porro 'e mee Cicero.

hoc it0m in Sileni, quem Coelius

sequitur, Graeca historia est 4soni diligentissimo res Hannibalis persecutus est Hannibalem, eum cepiSSet Saguntum, Visum esse in somnis a Jovo in deorum concilium vocari quo eum VeniS-set Jovem imperavisse ut Italia obollum inferret ducemque ei tinum e concilio datum, quo illum utentem eum Xercitu progredi coepisso tum ei ducem illum praecepisse ne respiceret, illum au-10m in diutius sacere non potuisse elatumque cupiditate respexisse;

tum visam beluam Vastam et immanem circumplicatam Serpentibus quacumque incederet omnia arbusta, virgulta, teSe peΓ-

57쪽

LiriuS. ultra inquirseret sinoretque sata in occulto ESSe. Cicero. vertere, et eum admiratum quaesisse se deo, quodnam illud esset tale monstrum et deum respondisse Vastitatem esse Italiae praecepisseque ut pergeret protinus; quid retro atque a tergo feretn laboraret.

Videmus igitur hoc somnium non fietum esse a Silio, sod a Sileno fortasse primo narrat Um, quem Coeliu Seeu- tu sit. Ex hujus autem Seriptoris libris illam narrationem hauserunt et Cicero, qui hunc Saeptis quam ceteros illorum temporum Seriptores laudavit, ad quod conferantur Cie. Orat. 69. arn 229. de deorum natura lib. 2, cap. 3. . 8.;

do divinatione lib. I, c. 24. g. 48. 35 77 26 55 26,56;ot hie loeus do quo disputatur, qui loci omnes, duobus erepitis 26. libri primi de divinatione Xceptis, ad bellunt Punicum lierum spectant. et Livius, qui Coelii auctori

tatem plurimi estimavit, milli Um eum XSCrisSit, non raronitos sontes suos ex Coelio Xplevit conferantur l. 38,

7 40 10 47, 4 22, 31, 8 26, 11, 8 27, 27, 11 28, 46,

lI 25 l 29, 27, 14 35 2). Neque tamen utar liueto Coelio Silium quoque hausisSe, ut sileam de Sileno

is ut m sterio non legit. Ubi enim Coelius et Silius congruunt aut Livius ut 'i ero eadem ex Coelio tradunt, ad illi nni rem conseruntur Praeter hunc locum de quo disputamus se illi 1. Filius nutant lib. A, V. 53 sqq. Flani inium ConSul in uriis prodigiis ni pugnam ad Tra Sumenum coniviis-Sn in perterritum, tamen contra deorum volunt ni Qui et mi- eorum Prece Pugnam Cominis isse. Inue prodigia Coelius

quoque tradidit, sed ex eo eo recensuerunt te oro dodivinat Iib. 1, 35. T. 0 78., et Livius sol asse 22. . . isi ii tui non illo QOCO lita in motu appellat. 2. Deinde Silius narra Lib. 0, 6 ATA. iii ringonem post pugnam Cannensem liniani hul ut 0mam ipsum invaderes persuadere studuisse. Diei enim illo l0eo Hugo:

58쪽

Huio ductor lautas T prio vertice mensas Spondonti cum quinta diem no Orbe tuli8Set, ....

Coelius quidem eadem narraverat consortitur Gellius, 10.24. 6.); sed ex eo Livius lib. 22, cap. l. eisdem fere verbis; de nominum varietate, cum Livius Maharbalem, Silius Magonem auctorem fuisse illius consilii dicant, disputavit Cosackiu l. I. pag. 8.).3. Tum Silius narrat lib. 17 v. 134. Sqq. de Syphace rege, qui in pugna Vivia capitur Versus hi sunt:

Ρrima in cornipedis sedit spirantibus ignem Naribus hasta volans, ereXitque Te Cruento Quadrupedem, elatis pulsantem calcibu auras. Corruit asper equus, confixaque cuspide membra Huc illuc jactans, rectorem prodidit hosti.

Idemque narrat Coelius, de qua re conferatur Hermannus Peteriis Veterum hiStoricorum reliquine, Ol. PriUS, ag.

160. Sed Livius quoque tradit lib. 30, cap. 12 Ibi Syphax, dum obequitat hostium turmis, Si pudore, Si periculo Suo fugam SiStere poSSet equo graviter et effusus opprimitur Capiturque Ρoteram complure addere loco S, Sed duo suffieiat commemorRSSe e quibu cogno Scimus Silium de industria

Coelium non SSe Secutum.

4. Narrat enim Silius lib. 4 v. 482 sqq. de Hannibale, qui poS proelium Ticinense Romano perSequitur. Sod quamquam Livius lib. 21, cap. 47. ipse addit: Coelius uotor St Magonem cum equitatu et Hispanis peditibus numen extemplo tranSna SSe ipsum Hannibalem per superiora adi vada Xereitum traduXiSSe elephanti in ordinem nil sustinendum impetum fluminis oppoSitis, quae deScriptio ad varios ornatu eXplieando aptiSSima fuiSSet, Silius tamen hac in re Livii Simplicem et tenuem rerum

narrationem ad verbum SecutuS St.

5. Alterum Xemplum ubi Silius prorSu eodem modo

Livii auctoritatem equitur, Coelii negligit, exstat lib. 17, V. 46.-58. quibu versibu Scipioni in Africam trajectus dosoribitur. Etsi ininta Livius lib. I9 cap. II. tradit:

59쪽

DU , CoeliUS, praeterquam quod non merSa fluetibu naves, ceteros Omne CaeleSte maritimo Sque terroreS, O Stremo abreptam tempeState ab Afriea classem ad insulam egimurum, inde egre CorreCtum UrSum Xponit, et prope obrutis navibu injussu imperatori Senphis, 1 au SeeuSquam naufragos, milites in armis eum ingenti tumultu in terram evaSiSSe, Silius tamen pauci verSibu pro Speram fui S So navigationem, - ut Livius tradidit o eo laudato marrat. Sed ut redeamus eo unde digressi Sumus, eonStat primo non esse fictam hane de Hannibalis Somnio narrationem ab Silio deinde non esse haustum ex Coelio, aut Sileno denique magi Congruere Cum narratione Ciceroniana quam cum Liviana Livius enim ut alia omittam tradit juvenem fuiSSe,

Silius et Cicero deum. 3. Libro 3 v. 396. Sqq. Silius haec habot:

Arganthoniaeos armat artria nepoteS. Rex proavis fuit humani ditissimus aevi, Ter denos decios emensus belliger annOS.

0 Cicero quoque narrat ut Maj. cap. 19, par. 9 fuit

On in . . . Arganthon tu quidam Gadibu S, qui octoginta re maverat annoS centum Viginti vixera .... 4. Cum iuni inita CODSul ad Trn Sunioni ni in eum Pro-retur varia fiebant prodigi , ut ultra jam comme- in aruulinus. Quorum duo Liviu nuri ni lib. 22, n P. J.: equum s jus repente corruisse OnStileni lite lapsum Super

eupui effudisse, et ignis ero signa ex uino vellere non potuisse. Contra Cicero de e idem Flaminio eodem tem-POre, cum Ata ii uni v Sus ensii u 0visse ei contrus Iunnibulem legiones dueeret, tradit de divin. cap. . , ν par. i. et ipsum ei equum ejus in causa io Pente coimeidisse deinde pergit idem eum tripudio auspicua esua pullarius diem proelii committendi disserebat tum nauibnius A O quaesivit, Si m postea quidem ulli poscere mi ur, quid faciundum elisei et cum illi qui, uendum respou disset, laminius praeclaro vero auspidia si esurientibus

Pullis res geri poterit, si iuris nihil geretur tum reddit Cicero prodigium Me Siguis eris, qui igua vexu im

60쪽

potuerint, denique addit: magnum illud etiam quod addit

Coelius, eo tempore PSO, cum hoc calamitoSum proelium seret, tantos terrae motus in Liguribus Gallia compluribus- quo insulis totaque in Italia facto esse, ut multa oppida corruerint, multi loci labes facta sint terraeque desiderint fluminaque in contrarias partis luxerint atque in amnis mar influxerit. Denique Silius lib. 5 V. 59 sqq. haec recenset prodigia alites vesci noluisse congruit igitur cum Cicerone; nam Livius hoc prodigium ab alio consulo ullo tempore contemptum eSSe libro XIX. narravit, de qua re confera epitomen libri undevicesimi Claudiustuletior conSul Contra auSpicia profectu jussit mergi pullos qui

cibari nolobant. D0inde Silius addit taurum ad immolandum in ara positum flebile immugisse, quod prodigium Livius alio loco de alia re narrat lib. 2l, α 63. tum Signa

convelli non potuiSSe, quae eadem Livius et Cicero tradunt denique magnam ortam SSe tempeStatem, de qua re notator tradidit contra id quod uterque narrat equum Tepente corruisse Silius omisit. Itaque praeter Livium hoc loco etiam Ciceronem fuisse sontem e quo hauSerit credibilo St.

Conserantur autem et terrae motu narratione quaSoxhibent Silius lib. 5 v. 11. 626. Cicero de divin. 1, para g. 78. Livius lib. 22, cap. 5.5. Manifeste poeta in narratione de Regulo praeter Horatium, de quo poStea videbimus, Ciceronem SecutuS St. De qua re quae Liviu narraverit, neScimuS in epitome lib. XVIII. nim nihil legitur nisi hoc: Regulu . . reeS-

sit a Carthaginiensibus Xanthippo Lacedaemoniorum duce Victu proelio et captus est. De insidiis igitur Regulo parati nihil traditur narrat autem Cicero de T lib. 3, 26. Sqq. M. Atilius Regulus cum consul iterum in Africae insidiis captus esset duce Xanthippo Lacedaemonio Sio Silius quoque lib. VI, V. 302. Sqq.:

326. At fraudem nectens, socios ubi conenVR RXa Claudebant, vertit subito certamine Grajus Et dat torca celer ficta formidine ducto .....