Ludouici Nonii medici Hispania siue populorum, urbium, insularum ac fluminum in ea accuratior descriptio

111쪽

gy HISPANIA Non procul a Malaca vicus est cannete, olim

Sabora dieris,ubi superioribus annis, aenea tabula una cum insigni inscriptione reperta, quae quia Imperatoriam breuitatem refert, 3c scire operae pretium erat, religiosium putaui hic omittere:

IMP. CIES. VESPASIANUS. AUG.ΡONTIFEX, MAXIMVS. TRIBUNICIAE. POTESTATIS. VIIII. IMP. XIIX. CONSUL. VIII. P. P. SALVTΕΜ. DICIT. IIII VIRIS. ET. DECVRIONIBvs.

VT. VOLTIS. IN. PLANUM. EXSTRUERE. VECTIGALIA. RU IE. AB..DIvo. AUG. ACCEPISSE. DICITIS. CUSTODIO.SI. Q A. NOVA. ADIICERE. VOLTIS. DE. HIS. PROCONSULEM. ADIRE. DEBEBITIS. EGO . ENIM. NULLO. RESPONDENTE.CONSTITUERE. NI L. POSSUM. DECRETVM. VESTR. ACCEPI. VIII. KAL. AU. LEGATOS. DIMISI. IIII. KAL. EASDEM.

PUBLICA. PECUNIA. IN. AERA INCIDERUNT.

112쪽

CAP. XXV. Cartima. Diuersis algius, Certima. Egregia vetus inscriptio.

Non procul a Malaca,amoenum est opidum

Cariama, olim vero Cartima, vel 'Municipium cartimitanam vocatum , Ut ex antiqua mOX patebit inscriptione : quae multum diuersa est a T. Liuii Ortina, cuius lib. xl. meminit. nam in vitima illam Celtiberia statuit, a Tib. Sempronio Graccho obsessam, ad deditionemque compubsam: nostra vero haec Cartim ad maximi montis

radices sita qui num Ptolemaeo Ilipula vocetur, alijs inuestigandum mando qui quantum in aquilonem patet sterilis est , & aspretis siluisque

horridus , sed aduersa parte culturae patiens, de passim vinetis consitus, Graecas nuces, seu amygdala, ficusque sapidissimas magna copia producit,

quae in boreales regiones magno emolumento incolarum asportantur. Adiacent frequentes siluae glandiferae, & gallae feraCes, quarum tum ad atramentum conficiendum, tum ad densanda hircorum caprarumque coria vulgo corda a magnus est usus. pulcerrimam hoc loco exstare inscriptione refert Ambrosius Morales,qua Lectorem defraudandum non putaui.

113쪽

HISPANIA

IVNI A. D. F. RUSTICA SACERDOS. PERPETUA. ET. PRIMA IN.MUNICIPIO. CARTIMITANORUM. PORTICUS. PUBLICAS. VET V STATE. CORRUPTAS. REFECIT. SOLV M. BALINEI. DEDIT. VECTIGALIA. PVBLICA. VINDICAVIT SIGNUM. AEREUM. MARTIS.ΙΝ. FORO. POSVIT. AD. BALINEUM. SOLO. SV in CVM. PISCINA. ET. SIGNO. CVPID. EPULO. DATO. E T. SPECT EDITIS.

D. S. P. D. D.

STATUAS. SIBI. . C. FABIO. IVNIANO. F. SUO. AB. ORDINE.CARTIMITANORUM. DECRETAS.REMISSA. IMPENSA. AVIAE. STATUAM. ET. C. FABIO. FABIANO VIRO.

D. P. S. F. D.

CAP.

114쪽

C A P. XXVI. sing)lia nunc Antiquera , ab Antonino

Anticaria dicta. Insicriptio vetus. Fons ibi medicatus

G Ranatensis regni venustum est opidum Antiquera, Plinio olim SisDlia dictum, ut ex antiquis probant inscriptionibus Amb. Morales, MCar. Clus1us. Nomen illi forsan, a vicino amne Dii, qui Barti infunditur,liodie Xenil dictus. num vero eade sit cum Antonini Anticaria, quam itinere a Gadibus Cordubam statuit, incertus sum. Sed nominis vicinitas, parum discrepantusitu, suadet, ut idem, cum Ortelio, credam esse

opidum cum Sinolia. Quid enim miti a Plinii

aetate in Antonini aruum nomen mutatum esse qcum plerisque id euenisse palam est: hinc vix duo Scriptores idem nomen efferunt. Situm est opidum in colle leuiter undique aspero,& inaequali, sed amoeno, & fecundo, firmum satis & munitu. Castrum habet in vertice cum portis ferreis, ubi Granatensium Regum frequens, & tutus olim erat secessus. Iucundus in subie flos agros prospectus,hinc per porrectas agros latissime vaga

115쪽

sa HISPANIAtur, hinc caeduis montibus coercetur: adest sontium perenniu,& egelidorum frequetia,quorum inter confragosa loca ebullientium suauissimum murmur aures demulcet: & limpidae undae visui gratae. Salinas habet copiosas, unde ingens quaestus exiguo labore venit. non enim,sicut in Germania & Zelandia, ignis adminiculo coquitur, sed aestiuis mensibus, fontana vel caelesti aqua in stagnum collecta, multo sole concrescit. Vnde &vicini montes candidissimi salis grumos praebet: habet etiam non contemnendas latum ias,ad incolarum aedificia. Egregia hic inscriptio seruatur, quae prisci nominis, & vetustatis memoria refert:

GALLO. MAXUMIANO. PROCOs. AUG. ORDO. S INGILI ENSI V M. OB. MUNICI P. DIUTINA. BARBAR. OBSID. LIB. PATRONO. CURANTIBUS. C. FAB. RUSTIC o. ET L. AEMILIO. PONTIANO.

Secundo ab urbe milliari medicatus est sons, ad multa morborum genera,sed praecipue ad calculorum vitia celeberrimus , indigenis dictus Euente de Anteque . Superiori etiam aeuo in honorem fuisse, prisca inscriptio ab Amb.Morales producta testatur , quam hodieque singyliae dicit Conspici:

FONTI. DIVINO. ARAM.L. POSTVMIVS. STAT VLIVS. EX. VOTO. D. D. D.

CAP.

116쪽

CAP. XXVII. ostigis Iuliensis cognominata. De eius Thermis pauca.

Ingyliae sontis salubritas in memoriam mihi

Oreducit Alba ae nobiles, & vicinas thermas, quarum occasione de ipsa urbe pauca dicenda erunt.Credit Iosephus Moletius, Mibamam esse Aristim Ptolemati, quam Plinius Iuliensem dicit cognominari. Turdulorum opidum quondam, sed quibus coniecturis fultus hoc asierat,incertus sum: quare neque confirmare argumentis, ne reijcere mihi in animo est. Distat nunc a Granata septem milliaribus: immensis undique praecipi-lijs, & asperrimis rupibus ambitur, agro tamen laetissimo fruitur in pratis, hortis, aruisque mira passim luxuries : Granatensibus olim Regibus amoenissimum otium, de delicias praebebat. Sed salubres,dc uberrimi hic ebullientes fontes,locum

praecipue commendabant: qui secreto quodamnaturae miraculo, ex intimis terrae visceribus , secum calorem beneficum ferunt, nullius externae fammae indigi, ut calefiant. Cum enim multis in locis terra opertos ignes tegat, quibus iuge pabulum aluminis , sulphuris, aut bituminis vena

117쪽

HISPANIA

praebet,sit ut eorum ardore incalescens tellus, dum vaporem insuperiora emittat loca, quo OLfensi vicini fontes effervescunt inter venas suaS,

atque ita profluunt calidi - incorrupto interdum sapore, si remotiores ab ignis pabulo fontium otatus. Quod si vero per ipsa loca sulphure, aliave

materia plena fluant aquae, calorem non solum illius conta fui, sed &saporem,& odorem trahere

in consesso est.Sed cum st udio haec inquirant, qui

naturae arcanis nobiles curas intulerunt. inst1tuti

enim mei minime est exacte haec persequi. Temperatum adeo huius fontis calorem praedicant,Vt nudo corpori nulla inde noxa. ipsa vero aqua pacata adeo, & limpida fuit, ut numerare iniectas stipes,& relucetes calculos facile quivis possit. Epotam variis aegritudinibus, & neruorum praecipue serunt conserre; Martio praesertim &Septembri utilis mensibus. Adauget etiam structurae elegantia natiuam loci amoenitatem. Regum enim cura, & liberalitate, thermae hic excitatae magnis impensis, adeo ut inter Hispaniae balnea nobilissimae habeantur, & cum Statio P.

pinio Ι. Sylu.libere dicam. Nec si Baianis veniat nouus hostes ab Ors Talia despiciat s jas sit componere magni s Parua: θ Neronea nec qia modo lotus in randa, Hic t erum sudare risiet. CAR

118쪽

CAP. XXVIII.

Munda antiquum nomen retinet. Inscriptio vetus. Metropolis olim Turdetani AEtatis iniuria, & posterorum incuria effecit,vi,quo loco quondam fuerit Munia, poetae ignoretur.alij enim Τῆondam,sis Mundecaram ho die vocari credunt. Sed P.Ιoan.Mariana,& Amb. Morales, ostendunt incorruptum nomen, post tot tacula seruatum, & Mundam esse, quae viginti millibus a Malaca distat. Suffragatur vetus inscriptio templi foribus praefixa: IVLIVS. NEMESI US. NOMEN T. VICE. M. AURELII. IMP.SACRA. B AETICAM. GUBERNANS.PRAETORIUM. ΙΝ. URBE. MUNDA.QVO. PATRES. ET. POPVLVS. OB. REMP. RITE. ADMINISTRAND. CONVENIANT. F. MAN D.

Erat autem Munda este Plinio,Colonia immunis, sita editiori in grumo, modi praeterfluente amne, palustri & voraginoso solo, ad dextram partem

119쪽

96 HISPANIA partem ut refert A. Hirtius) quem lata planicies excipit, ubertate& amoenitate conspicua,

in uniuersa frugum genera facilis,ut nihil sit quod natura negauerit, nihil quod cultura praeterierit. Sed nulla re notior, quam cruento,& ancipiti circa illam commisso praelio,inter Pompeij liberos, α Dictatorem Caesarem: ubi tanta Pompeianoa trum strage bellatum fuit, ut,cum se Munda' profugi recepissent, &Caesar obsideri victos imperasse aggerique exstruendo deesset materia,con gerie hostilium cadauerum pilis tragulisque com fixa s quia roboreae sudes deerant) urbem vallarent. Auctor est Dion lib. xliij. hoc loco statim a victoria palmae germen enatum esse. Sed magis mirandum, quod C. Plinius lib.xxxvi.cap. xviij. reseri, palmatos circa IV undam lapides reperiri, idque quoties fregeris. Strabo lib. iij. refert Mundam quasi m tropolim fuisse uniuersis Turdetaniae.

120쪽

Lusitania. Dicta etiam Lysitania. Limites

eius. Strabo druerius amem. Stephani 'rantini hallucinatio. Lusitania s Pori alia diuersae olim Irouinciae. JGartiani Capelia error.

HIspaniae ulterioris altera prouincia est Lugi tanta, cui Liqum Liberi patris , aut L sem,

Cum eo bacchantem nomen dedisse auctor est Plinius lib.iij. cap. Lunde & promis E apud veteras nunc Lusitania, nunc Lysitania scriptum est. Terminatur secundium Ptolemarum, a septemtrione amne Durio qui illam a Tarraconpias1 diuiditi) a meridie flumine Ana qui illam alica; ab occidente Oceano Atlantico;ob orientea Tarraconensi separatur, linoa ducta ab Oretania veteri, usque ad pontem Duri j, e regione Septimantas. Stristo vero lib. iij diuersiis a Ptolemaeo, ceterisque Geographis, Lusitaniae limites describit: Huim regicnss Australe latus Tagus cingit - ab occa se Pero. preemtrione sceanus ; ab aurora Carperant, Vettones accat, s Callaici, hinae maioris p tili. Ex quibus patet, Strabonem Lusitan iam a Tatago inchoare, regionem vero , quae inter Tagum S Anam est, Lusitania excludere, ab altera Vero

G parte