장음표시 사용
121쪽
HISPANIA parte ultra Durium illam extendere: siquidem re Minium amnem, & Artabros Lusitania comprehendit,qui a Ptolemaeo in Tarraconensi statuuntur - sed cum Plinius etiam Ptolemaeo sitffragetur, & Durio Anaque fluminibus Lusitaniam includat, missa Strabonis descriptione,Ρtolemati ut veriori magisque receptae adhaerendum. Quid Stephanum ByZantinum libro De urbibus mouerit,quod Lusitaniam Baeticae partem asserat, molatet: quemadmodum etiam, quod dicit ex Art midori sententia, Bilitanos eosdem esie cum Lusitanis. Nam Plinius lib.iij. cap. iij. prope Caesar augustam Belitan os Ciuium Romanorum collocat, & Ptolemaeus eodem poene loco urbem Beliam recenset, satis procul a Lusitania: nisi forsan dicamus Belitanos a Lusitanis originem traher Scideo eosdem esse cum Lusitanis. Martianus Capella Lusitaniam dicit permeari sit cognominis suuio, sed ubi gentium hic fluuius, mihi prorsus
ignotum, nisi A nam quis suspicetur esse. Sed terminat amnis hic Lusiitania non transit. Quare mittamus Sybillina haec folia. Hodierna die Pomet alia dicitur, non tamen satis proprie: siquidem nec tota Pori alia Lustaniae finibus circumscripta est, nec etiam totam Lusitaniam complectitur licet potissima eius pars Pori qua subiaceatinam tota interamnis prouincia, vulgo entre Doum σ23labo,
122쪽
LUDOVICI NON II. mbo,extra Lusitaniam erat,secundum Plinium,& Ptolemaeum: nisi Straboni accedamus , qui ait maxima Callaicorum partem Lugitanos appellari;& alibi dicit, Minium omnes Lusitaniae amnes
magnitudine superare. Eadem etiam ratione Lusitaniae pars, quae Tarraconensem spectat, Portu-galia non comprehenditur,ut 6 ira secilia, fagina
Iulia, Placentia. Abila, Salmantica - tum non paucae Urbes, quae circa A nam sunt, & inter illas Augusta
Emerita, olim Conueri tus Lusa tantae. Nomen Vero
Forti aliae, teste Andrea Resen dio, a portu falis circa Durii ostia deducitur, & non a portu Gallorum, ut insulse L. Marineus Siculus,alhque: unde leuiter inflexo nomine Porturale. Paulatim ad Braccarios Galleciae partem distusum, ut auctor est Rodericus Ximenius Archiepisc. Tolet. lib. Cap. xij. Interea A cormi Rex Agarenorum eam partem Galleciae quae nunc Portu galia dicitur, s v que a S.Iacobum, non ritus Apostolum, deua auit. Et lib. Vi. cap. xi. Lusti ni c Porti aliae, ut diuersarum prouinciarum, simul meminit, ubi de Ferdinando I. agit : Cums in inanquillitate secura gauderet,
congregato e ercitu processit, Pt Lusitaniam s Pιν tu-galiam occuparet,quas tunc temporis Anubes detinebant. Lusitania autem omnis in tres iuridicos con- Uentus, auctore Plinio,distincta erat, in Pacensem, Scalamanum,&Emeritentem: tota undique magnis G i nobi-
123쪽
Ioo HISPANIA nobilibusquesuuijs irrigua,Durio,Munda,Callipode, Minio, & ab omnibus ob auriferas arenas celebrato Tago : fontium perennium tanta CO-pia,ut, teste Vasaro, ultra viginti quinque millia, 4n ea numerentur , inter quos mirandi aliquot.
Refert enim Plinius lib.ij. cap.iij.D Carinnyi seu ut Resendius emendat, Catine i) Hillaniae agro,
duos fontes iuxta fluere,alim omnia restuente alteram ab orbentem. postremum litinc fontem, non procul a Teniugalensi municipio, loco dicto Odima,c6spici ait Vasaeus,& cora Rege Ioanne ΙΙΙ.periculum factum, non solum in arboru truncis, ramisque, sed etiam in iumento , quod senti admoto pede paulatim absorberi coeptum, aegre tandem a famulis extractum est. octo leucis a co- nimbriis abest hic fons, & indigenis nunc Eeruemtia vocatur. Praeter auriferum vero Tagum, tellus etiam
auri ferax, ita ut Lusitaniam, Galleciam, & Astu- Tiam, Nicena millia pondo annis singulis prastitisse dicat Plinius lib. xxxiij. cap. iv. plumbi, de crystalli etiam fecundam esse, alijs locis idem est
auctor.Huius prouinciae ubertate, cultum,am ce
nitatem quid opus est multis esterre ' multorum instar crit Athenaei viij. Dipnosoph. de illa en-Comium: qui ex sententia Polybii Megalopolita-
Sus, inquit, cur ad centum librarum
124쪽
LUDOVICI NON IL'ondus accedit , quinque drachmis in coenas emitur, o sduabus, si sium talentum tribus obolu, vitulus drachmiis quinque, bos iugo aptus decem: siluestrium Pero ant malium carnes neque preno γllo dignaeputant Hed bas
inter se conferunt, benigne, ad modum ruicytim largiun-
De incolarum vero virtute ngenio, de bellica gloria quid attinet multa diceret Diodorus Siculus sortissimos omnium Celtiberorum Lusita sait; Strabo etiam lib. iij. Lusitaniam ait plurimis
annis Romanorum armis opougnatam. Abunde etiam Florus Lusitanorum virtutem ostendit lib. ij. Cap. X vij. II tam certaminum molem eum Lusitanis
fuisse s dcumantino: nec immerito, quippe solis gentium duces contigerunt. Vnus Viriatus suisiciet, qui annos quatuordecim, varia victoria Romanos se tigauit, si fortuna fauisset, meritus , qui H is P A N I AE Romulus su isset. Nec emarcuit nostra tempestate Martius ille Vigor. nam patrum memoria, felici ausi,& auda ci selicitate, superato Bonae spei promontosio, ignotum antea vastissimgm illud Atlanticu mare primi nobis aperuere Lusitani, detexere latentes Anicae immensas oras, de secunda nauigatione peniti itinaa Indiae penetrarunt: ubi non cum inermi, aut fugaci Mauro, sed cum potentissimis Indiae Regibus, uniuersi orientis roboreicum Pe
125쪽
Io2 HISPANIA sis, inquam, & Turcis maxima bella felicissime , rerra, marique ge sierim t.
CAP. XXX. Lusitaniae populi. Duplices Turduli. Mem
cum Turdetanis Ptole isei. Osti ci Ῥηdefluxere. Ha tones nunc Lusitanua exclusi, nunc inclusi Frouincia
INter Lusitaniae incolas, numero famaque noti si imi fuere Tu ulti Divisi olitia in Turdulis Peteres,& Turdulos citra adiectionem dictos: cekberrimi erant veteres,& quasi ceterorum parentes, tam eorum qui Lusitaniam , quam qui Baeticam incolebant. Pompo mus Mela eos habitasse a Tagi ostio ad Durium usu ue lib. ij.cap. i. refert. Plinius Vero circa Durium amnem eos collocat , his verbis,lib. iv. cap. xxi. ADurio Luseania incipit, Turduli veteres.'aelari. flumen Vacca. Vnde parum exacte Abrahamus Ortelius in veteris sitae Hispaniae descriptione, circa Promontorium sacrum Turdulos Peteres ponit , cum multis hinc millibus Durius amnis remotus sit. Ceteros vero surdulos circa Anam flumen degere testatur Plinius lib. ix. cap. xxij. Ab Ana, inquit, quo Lusitaniam a Baetica
126쪽
LUDOVICI NON II. roIT etica discrevimus , C. xx I. TV a GadibusCI.ba. P. Assitis, gentes Celtici , Turduli , s circa Tagum Vettones. Ita enim legit Andreas Resienis ditis, cum prius legeretur Hardali, qui citerioris prouinciae circa valcones uini populi. Hos ego Turdidos eosdem crediderim, cum Turdetanis, quos Ptolemaeus in Lusitania recen-1et, ab Anae ostijs ad Promontorium Barbarium,
vulgo Gabo de Pixeles bi nunc Regnum Algarbij
est: Se cum ceteri Scriptores de Turdetanis in Lusitania sileant, Sc Turdulorum situs cum Ptolemaei Turdetanis idem prorsus sit,eosdem ausim asserere. Praeter vero hos Turdulos meminit Plinius citato cap. xxij.Turdulorum, qui Barduli ScTri ori vocantur, de quibus quid dicam plane anceps sum, cum nemo hos praeter illum agnoscat.
T Raepotens in Lusitania Celticorum populus, a X Gallis Celtis, ut fama est originem ducens riuxta Anam, teste Plinio, habitabant, ad Turdulos & Vettones longe lateque diffusi , eo pane
loci, qui hodie Alemtyo vocatur, multas prae larasque Urbes occupantes, quas inter auitum paene& gentilitium nome seruarunt Helua,nostio aeuo non obscura urbs,ab Helvijs Gallis conditoribus
127쪽
3oη HISPANIA Ios Vero, qui Beturbe partem incolebant, Celtici, teste Plinio lib.iii .cap. I. celticos,a Celtieis ex Lusitania adureis e man e um 6ὶ, 1 acris , lingua, opidorum
vocabulas, qllae cognominibus in Satica distinguuntur. ita enim legendum, & non a Celtiberi , ut vulgati codices, monetRefendius. nulli enim Celtiberi in Lusitania. Sed etiam in C1teriori prouincia Celtici cognomine 2 erue , & sitici Ffamarici qui omnes circa promontorium Nerium , aut Celticum dictum habitant: quorum Strabo luculente meminit lib. iii . loquitur vero de promontorio Nerio: Crcum habitabant Celtici, qui cesentes Asam &uitum cognatione contingunt. Nam cum ij pariter atque
Turduli, Ocise eo armiis peruenis sent, i edition m egisse Jerunt , postquam Limi fluuium traiecerunt: ceterum I is sedition- , eorum ami1 ο dace alantes ac dissipatica in re ione de lederunt: hac de caul a j umeu λs hideli, blimonis avellatum.
num nationem. nemo vel oditer in Geographis,& prisca Historia versatus inficiabitum hinc pugnantia inter sese mutuo Scriptorum sunt testimonia. Nunc enim illos inter Lusitanos recen- sint nunc excludunt. Ptoleumas illos Lusitaniae adscribit, & maxime orientales facit licet anti
128쪽
LUDOVICI NONII. ros lib. iv.cap.xxij.circa Tagum statuit Hettones; Caesar vero primo belli Ciuilis Commentario , illos Lusitania videtur e Icludere: ubi enim Afranii, Petreij,& Varronis, Pompeij legatorum prat .cturas diui 11 sub didit: in Petreius ex Luitania ξίν Petrones cum omnibuo e ijs ad inaniumproficiscatur. Strabo etiam lib. iij. a Llisitania 1llos videtur excludere : Huius regionis f Loitaniae J latus aufrais Tagus cingit Sab occasu Pero systemtrione Oceanus ab Murora Carpetani, Hettones , Hacca s Callaicis a maioris populi. Idem tamen statim subdit Strabor contra diero nonnulli s hos Lusitanos nominant. Vnde alterutrum sequi necessum est, vel duos diuersos populos fuisse; aut, ut exordio dixeram,frequem tem admodum fuisse gentem, quae angustis tuae prouinciae terminis non contenta, in citerioris prouinciae partem,aggravate copia, se diffuderat. quod & Andreae Resendio probari video, qui addit,separata illos etiam prouincia efecisse, occupatis vicinoria agris, cuius caput Augusti Emerita a Prudentio statuitur. Confirmat hoc vetusta instriptio,ab eodem producta, quae Emeritae visitur.
P. AELIO. VITALI. AUG. LIB. TABUL. PROVINC. LUSITANIAE. ET. UETTONLE. STEPHANUS. LIB. ET. HERES. PATRONO. FECIT.
129쪽
io 6 HISPANIA Vnde Verum esse comperimus, quod Plinius iam suo aevo conquerebatur: Aliunde aliis exo dium mensurae est,s alia meatus tast nulli duo con
Ab his populis Aettonicam laudatam, & nunc notissimam herbam nonae sumsisse refert Plinius lib. xxv.Cap. viij. Auctor est Strabo lib. iij. Veditones,cum primum Romanorum castra intuentes quosdam centuriones, deambulationis causiadestectere viam cernerent, insanirehomines sunt sitspicati: itaque eis praecedentes, viam ad tabernacula Commonstrabant, perinde ac, aut fixos per quietem manere, aut pugnare necesbrium arbi
Augusta Emerita ab Augusto condita Lu-
jitaniae quondam metr οιis. Rel quia hic Theatri, s Naumachiae. Dost deuictos Cantabros, pacatam que Hispa niam ab Augusto Caesare, ab emeritis militibus, Augu 'am Emeritam conditam urbem, praeter Dionem lib. iiij. & D. Isidorum, sentiunt Scri- lptores,inter quinque Lusitaniae colonias Plinio trecensetur: celebremque eius aetate fuisse, vel ex O patet
130쪽
LUDOVICI NONII. Io ec patet,qubd inter tres conuentus Lusitaniae ab eo reponitur. Pomponius etiam Mela suo aeuo celeberrimam Lusitaniae urbem fuisse ostendit. Non defuere inter recentiores,qui nugis suis omnia inuoluentes dicant,vel a Marmidonibus, vel in Herculis memoria tamquam Memoridam dictam. Quis non ridebit tam inficetas etymologias e Ptolemaeus inter Celticos ue Strabo vero illam inter Turdulos collocat ; poeta vero Prudentius,hvmno in S .Eulaliam Emeritensem nter Vetto-
Nunc locus Emerita e M tumulo, Clara Glomia Vettonisiuam memorabilis amnis Anas Praeteris, iri ante rapam Gurgite, moenia pulcra alluit. Et licet auctores hi dissentire videantur, facile lis haec componi poterit, si temporum decursu varie mutatas prouincias reputauerimus , de quo de Plinius Luo euo con querebatur lib. iij.cap. i. si uncare se, inquit , magnos errores computatione me Aras inpari alibi mutato rouanetarum modo, alibi in-nerum ausisse s deminutis passibus - incubuere maria tam longo aeno, alibi rocessere litora, torsere se si luminum aut correxere j exus. Proinde non erit mI-rum. Strabonis tempestate, qui sub Tiberio Cae-sire forest, Turdulos viribus opibus . claruisse; Prudene