Roberti Grosseteste episcopi quondam lincolniensis Epistolæ: Edited by Henry ...

141쪽

Dilaeto sibi in Christo magistro Adin Rufo, Roberius

osseteste dictus misister alutem. R0GHi mo duleiuria dilectio tua, quatenus Oriberem Maasis tibi, quid de hoc verbo sentiam Deus est prima forma n x et forma omnium Quod seci r0ut potui, non prout meus esit

Volui, malens amico petenti praebere parvum quod' prim liabui, quam magnum quod exiStimabar habere. dene forma gasse videri De re tamen tanta nihil verum potest omΠium 'esse parvum, licet iro parvitate dicentis possit esse non granditer dictum, et pro parvitate nostri dicentis' non pos8it esse granditer elocutum. De re itaque grandi, petitione tua compellente, paucan0 granditer locuturus, in primis ius dilectioni re- Sponde me Sentire hoc Verum esse, scilicet quod Deus est serma et forma omnium; et cum it forma, neceS-sario est formulrtare, quin ante ipsum nihil ipse enim est primus et novissimus. Si autem quaeras quid me moveat ad sentiendum Deum esse formam et o mam omnium, aespondeo, Magna magni augustini

142쪽

si' a. . Sensu corpori Vel animi consideratione capere non Opp. i. p. potes, nisi aliqua numerorum forma tenentur, quasi λδ detracta, in illitum issicidat'; noli dubitare ut ista mutabilia moes inforcipiantur sed Mimensis moti-μ bus et distincta varietate Armarum, quaSi qu08dam Versui temporum peragant, isse 'liqurem semam laeternam se incommutabilem quae neque contineatur et quasi diffundatur locis, neque protendatur atque varietur temporibus, per quam cunctis ista sermati valeant et pro suo genere implere atque agere loeo-

rum sto temporum numeros. Omnis senim re mutabilis,

etiam formabilis sit necesse est Sicut autem muta- hil dicimus quod mutari potost, ita formabit quod sermari potest appellaverim. Nulla nutem res sermare se ipsam potest; quia nulla res potest dare sibi quod non habet et utiquo ut habeat formam, formatur

aliquid. Quapropter quaelibρυ res si quam liabet

formam, non ei Opus est accipere quod habet; si qua vero sormam mori habet, non poteS n Re Recipere' quod non ius et Nuda ergo res, ut iiXimus, formare se potest Conficitur itaque ut corpus et

Sap. vii. 27. De hac item formn dictum est quod in e Mnens nnooet omnia; hinc etiam comprehenditur, omnia providentia gubernari Si enim omni quae sunt, forma penitus subtracta, nulla erunt, Orma ipsa in- commutabilis, per quam mutabilia Omnia subsistunt, ut formarum suarum numeri impleantur et gantur,

143쪽

ipsa est eorum providentia, non enim ista essent, Si illa non osset Item idem Augustitius in libro tertio S. Aug. doeimo de Consessione, dirigens Sermonem ad atrem 1 b' a ait: μ Quid o promeruit inchoatio creaturae Spiritalis, cap. 2,' ut saltem tenebrosa fluitare, similis abysso, tui dis 44 similis, nisi or verbum tuum converteretur ad id n quo facta est, atque ab eo illuminata lux fieret, quamvis non aequaliter, tamen consormis formae squali tibi '' Ito idem in undecim, de Consessione adaatro Io Ib. lib. i. iusim, ait: tabo atque solidabor in te in serm mea, opp. i. p. -ρritat tua. Ecce hae auctoritate sancti Augustini 20 .aperto clamant, Deum s mam ASe et formam creaturarum. Illa quoque auctoritas quam proposui ex libro sicundo; de Libero Arbitrio non solum haec asserit, si otianis insallibiliter arguit EX ratione riuoque Armae argui potest, Deum formam esse, quia forma est qua res potest esAe id quod est . Velut humanitas qua homo est homo, forma hominis est Deus autemsεipso est id quod est seipso enim Deus est quin Deitate Deus est et Deitas Deus est Quapropter cum id, quo res 8 id quod est, forma sit Deu forma At. Item quis non concede Deum sermosum et pegiosum esse Ergo ipso serma et species est, cum nihil sit in ipso quod ipse non sit. Sicut cum sit justus, ipse est justitia ipsa qua justus est; sic cum sit formosus et speciosus, ipse est Orma et species, qu formosus et qua speciosus est, immo ipsa formositas et speciositas. Item quid est serma nisi completio rei sive persectios Deus inutem is, completi, incompletibilis. persectio imperfectibilis, ideo dorma non formabilis, quia penitus sine Mesectu et incommutabilis D0us igitur est persectio persectissima, completio completissima,

144쪽

sorma sermosissima, et species speciosissima. Dicitur homo sermosus, et anima sermosa, et domus formosa, et mundus sermosus, formosum hoc, sermosum illud tollo hoc sit illud, et vide ipsum formo8um, si potes. Ita Deum videbis non alia Arma formosum, Sed ipsam S. Aug. de formositatem omnis sermosi Cum audis ' Deus est

i serina, vel formositas, sicut et veritas, noli quaerere ''Opp. viii. quid sit sermositas, sicut nec quid si voritas statim P enim si opponent caligines imaginum corporalium, ut ait Augustinus in libro octavo de rinitate, set nubila phantasmatum, set perturbabun ' serenitatem mus primo et diluxit tibi, cum diceretur veritas ''vρ formositas. Haec in primo ictu, quo velut

coruscatione perstringeris', cum dicitur veritas' vel sormositas, mane si potes; si non potes, relaberis in ista solita atque torrena.' Ece hoc modo Deus ad se forma est, et dicitur. Ut autem aliquo modo clarescat quomodo ipse sit forma creaturarum non enim si est earum sorma, Velut pars earum substantialis completiva,

ex qua et maioria fit aliquid unum), significatione hujus nominis form aliquatenus sunt explicandae. Dieitur itaque sorana exemplar, ad quod respicit artifex, ut ad ejus imitationem et similitudinem formet suum artificium. Sic pes ligneus, ad quem respicit intor, ut sucundum ipsum sorine soleam, dicitur forma oleae. Sic otia in vita bouorum ad quam respicimus, ut ad ejus similitudinem more Vitae nostrae sermemu8ρ, dioitui nobis forma Vivendi. Dicitur quoque serma, cui materia formanda repl)licatur, et per applicationem

ad illud, recipit serviam illius', cujus applicatur, imitatoriam. Sic dicimus de igili argenteo, quod ipsum est sorma sigilli cerei; et de argilia in qua unditur

perstringeris, praestringeris,

145쪽

artifex habet in anima sua artificii tendi similitudinem, respicitque ad illud solum quod in mente gerit, ut ad ejus similitudinem suum formet artificium, ipsiuiti mente artifieis artificii similitudo sortita artifieii dicitur Nec multum distat in ratione lisse significatio Armae, a primitus dicta significatione formae. maginare itaque in mente artificis, artificii fiendi semini, utpote in mente architecti, lamam et similitudinem

domus fabricandae, ad quam sermum et exemplar Ol--

modo respicit, ut ad ejus imitationem domum faciat. Et imaginare cum hoc per impossibilo ipsius architecti

volentis domum fabricare voluntatem ita potentem, quod se sola applicet, materiam formandam in domum formae in mente architecti, qua applicatione figuraretur in domum. Et imaginare cum iis quod materia domus esse fluida, nee posset permanere in forma accepta in se, si esset separata a serma in mente architecti, sicut aqua figurata sigillo argenteo, Separato sigillo, statim amittere figuram receptam. Imaginare itaque voluntatem artifici applicantem materiam domus ad sermam in mente arehitecti, non solum ut per hanc applicationem sormetur in domum, Sed etiam applicantem illam ei, quamdiu domu manet in esse, domus ut Armata in esse servetur. Eo itaque modo quolam hujus in mente hujusmodi architecti esset ornand0mus, At GS, SiVe sapientia, sive Verbum omnipotentis Dei, forma omnium creaturarum. Ipsa enim simul et exemplar est, et efiiciens est, et formanes est, et iularma data conserVans est, dum ad ipsam applicantur et revocant creaturae. Quod autem ex hoc intellochudicatur Deus lam creaturarum, satis patet ex dictis

Augustini, utpote lartim ruc illa rauctoritate. quam

146쪽

225.

supe1ius posui, ubi dicit omnia divina providontia gubernari, ipsamque eorum providentiam 88 sormam incommutabilen per quan mutabilia omnia subsistunt, ut formarum suarum numeris in impleantur et aganti ;partim vero elueet hae intenti sermae, per reliquam auctoritatem quam de libro tertio decimo Consessionum poesui , ubi dicitur angelus converti per verbum utris, ad id a quo laetus est, ut lux fieret et conformis ornueiaequali Patri, id est, sapientiae, in qua ator feeit omnia. Ubi otiam idem Augustinus haec Vecta praeposuit Quid te promeruerunt spiritalis corporalisque natura, quas fecisti in sapientia', ut inde penderent etiam inchoata et informia quaeque in genero suo vel spiritali 0 corporali, eunti in immoderatio- num se longinquam dissimilitudinem tuam spiritale

informe, praestantius quam si corpu formatum esset; corporale autem informe praestantius quam si omnino nihil esset, atque ita pondserent in tuo verbo informia, nisi per idem verbum revocarentur ad unitatem tuam et formarentur, et essent ab uno te Summo bonos universa bona valde.' Item Augustinus Super Joan-8 Aug. non homilia primu Faber facit arcam primo in arte Joh. i. gir habet arcam; SI DIIII In arte arcam non haberet, 'G ' de illam fabricando proserret Sed arca sic est in arte, ut non ipsa arca Sit m Videtur oculis. In arto

invisibilitor est, in opere visibiliter est Ecce saeta est ii opere numquid destitit ess in artes Et illa

in opere facta est, et illa mutiet qua in arte est Nam potest illa arca putrescere, et iterum ex illst quae

2, p. 295.

in arte est alia abricari. Attendite ergo arcam in

147쪽

arcu in arte vita est. Quia Vivit anima artificis ubi sunt ista omnia antequam proferuntur. Si ergo, quius sapienιia Dei per quam acta sunt Omnia, Secundum otium c0ntino omnia, nute lunu 1abricet; Iunia haec ' quae Sunt per istam artem, non continuo ita Sunt; sed quietiuid factum est, ita os in illo. Terram se vides est in arte emi. Cu)lum vides est in arte ' caelum. Solem et lunam vides Sunt et ista in arte, sed seris corpora sunt, in arte vita sunt ' Echi auctoritatibus diligenter inspectis et ad invicem collati S, scio prudentiam tuam sucile percepturam, aeternum Dei sapientiam sic esse sermum omnium, velut Si imagineris' figuram sigilli argentui esse Vitam et intelligentiam intelligentem se volentemque fingere' ad sui imitationsem et imilitudinem, majus minusve e ressam ceram fluidam, non potentem Per Se e manere' in aliqua figuratione recepta, ipsaque hac Solae voluntate informem et fluidam eram ad se reVocaret, sibique applicaret, et ad se revocando ibique applicando, Sua similitudine aliquanta imprimeret, et in qimpressa similitudine servaret Sic inquam ercipiesu jam dictis, aeternam atri sapientiam esse formam 0mnium, sicut tulis figur sigilli argentei, si esset, esset sema cerae sua similitudine praedicto modo impressae. Non tamen hanc imilitudinem de modo quo Deu e' sema omnium, sicut nec supradicta attuli, sicut Nwequaque congruam divinae excellentiae; quia sicut creaturn ejus similitudinem etiam

n0n potest ea secte exprimere, Sic nec men creatis

poterit aliquid persecte et ei ex omni parte simile

148쪽

O thenatum ofAngelS. S. Aug. do Trinit. lib. V. GOpp. viii. p. 33. S. Aug.

Voluisti insuper a me sciro, quid sentian de Intelligentiis, h0 est de Angelis. Utrum sint distincte l0co, an in quolibet loco simula Ad quod in primis respondeo, quod solus Deus, totus ubique simul est. Ipse enim,' ut ait Augustinus in libro quinto de Trinitate, sine situ praesens est, sine loco ubique totus, sicut sine qualitate bonus, sine quantitate magnus, sine indigenti creator, in habitu omnia continens, sine tempore empiternu8, sine ulla sui mutatione mutabilia aciens nihilique patiens.' Iu eo tamen ipso, quod dicitur Deus ubique diffusus, camali resis- tendum est cogitationi,' ut ait Augustinus in librodo raesentia Dei, et mens a corpori AenSibUS VO-μ canda, ne quasi spatiosa magnitudine opinemur Deum per cuneta diffundi, sicut humus ut humor aut aer aut lux ista diffunditur. Omnis enim hujuscemodi' magnitudo, minor est in parte quam in toto.''Deus vero ita ubique diffusus est, ut non per spatia

locorum quasi m0le diffundatur, ita ut in dimidio mundi corpore sit dimidius, et in alio dimidi dimidius,

ac ita per totum totus sed in solo caelo totus et in sola terra totus, et in telo et in terea totus, nullo contentus loco, Sed in Seipso ubique totus nec major in toto quam in parte, nec minor in parte quam in toto, nec in majori parte an or aut in minori mitior. Licet autem ista intelligere sit suprR OS, ut tamen aliquo modo in aenigmate en OnSpiciamus, exemplo tali juvat nos Augnastinus in eodem, sic dicens Et in ipsa immortalitas corporis, quae cum Christi carne praecessit, nobisqu0 in fine promittitur futura, cum magnR Sit res, non profecto mole magna, Sed licet corporaliter habeatur, incorporea quaedium Xeel- lentia est. Nam mi ipsum immortale corpus minus' sit in parte quam in toto, immortalitas ejus tam' plena est in parte, quam in toto; et cum sint aliis

149쪽

alia majora, non tamen alii nil magis immo talia sunt membra; sicuti nunc urendo omni X parte Sani sumus, ecundum modum raesentis in corpore sanitatis, non quia major At manus tota quam digitus, ideo totius manu Sanitatem majorem

dicimus esse quam digiti sed in illis inaequalibus aequalis est ipsa, quando ita breviora grandioribus' comparantur, ut quod tam magnum Sse non poteSt, quam est aliud, possit tamen esse tam sanum Esset autem major inita in majoribus membris, Si essent majora saniora. Cum ero non ita St, sed majora atque minor tam sana sunt dispar est prosecto in membrorum molibus quantitas, ed' par est in disparibus sanitas. Cum ergo sit corpus aliqua ubstantia, quantitas ejus est in se magnitudine molis ejus sanita Ver ejus non

quantitas, sed qualita ejus est. Non ergo potuit' obtinere quantitas corporis quod potuit qualitas.' Nam ista, distantibus partibus quae simul esse

non poSSunt, quoniam Sua quaeque pati locorum tenent, minore minora et majore majora, non

potuit esse in singulis quibusque partibus tota vel' tanta sed amplior est quantita in amplioribus partibus' brevior in brevioribus, et in nulla parte' tanta, quanta per totum. Qualitas Vero corporis, quae sanitas dicitu , cum anum est corpus tofum,' tanta est in majoribus quatita est in minoribus' partibus. Non enim quae minus magnae sunt, ideo minu sanae sunt aut quae ampliore ideo saniores.' Absit ergo, ut quod potest in corpore qualitas creati corporis, non possit in se ipsa Substanti Creatoris. Est ergo Deus per cuncta diffusus. Ipse quippe per prophetam ait coetum is terram egi impleo. Jer xxiii.

150쪽

10 ROBE GROSSΕΤΕSΤΕ Sed sic est per mi et diffusus, ut anon it qualitas mundi, sed substanti creatriX, Sine labore regens, et sine onere continens mundum ' Ex iis orbis Augustini, ut supra diXi, liquatenus juvntur noster intellectus ad comprehendendum, leo velut d longe in nubilo, quomodo Deus ubique est, qui plene comprehendere quomodo ipse ubique St, Supra Viventis in hominis capacitatem est. Sicut autem Deus simul totus est ubique in uniuerso, ita anima simul tota est ubique in corpore animus unde AuguStinus X- ponens qualiter homo sit factus ad imaginem Dei, ita ait: De digni Sicuti Deus unus semper ubique totus St, Omnia Visi

MygR' in minoribus minor, sed in minimis tota est, et ineol. 1015 Rrami tota et haec Alcimago natat1 Omn1potentis Dei, quam anima in se habet.'' Item idem ad heatum 's Aug. deronimum de origis unimae Quemadmodum animas. o per omne particula corporis tota ados Himul, nec ii P. Oba minor Riu minoribus, nec major in majoribus 8t, sed tamen in aliis tutontius, in aliis remi8stu Operatur, cum in singulis particulis corporis essentialiter tota sit; cita et Deus, cum sit in omnibus essentialiter, et totus in illis, tamen plenius esse dicitur in eis quos inhabitat. Ecce ex his verbi aperte habeμ, quod anima tota essent inliter ubique est in corpore quod vivificat; sicut Deus ubique totus essentialiter in universo quod regit Neque anima in corde Solo, aut Solo cerebro est per essentiam; et alibi in corpore non per AESsentiam, Sed per virtutem riuam, ut forte Sentiunt aliqui, non conSiderantus quod virtus animae aut Si acciden ejus, aut substantia tota, aut pars substantire Quod si vir