Novi commentari Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae

61쪽

PHYSICO MATHEMATICA.

Exhibuit Vir Clarissimus duabus dissertationibus observationes sitas Tubingae institutas et quidem in primo dissertationis primae paragrapho instrumenta, quibus stis est, et reliquas obsieruationum circumstantia adducit, quae in dissertatione ipsi relegenda. f. a. et 3. Obseruationis altitudinis barometricae maximae et minimae differentiam 1 poli. Lond. 56. Cent mediamque altitudinem arometri Sp. 8' . nulla habita instrumenti stipra Nili fluuii ripam eleuati rati ne , quae O. pedes ad .lequat , affert. Hinc . .. no tat . barometri Variat onem annuam Tubingae longe minorem esse quam est Petropoli , et . variationes menstruas arometri in primi, et vltimis anni mensibus plerumque esse maiores, quam in mediis, prouti id idem etiam petropoli obseruauerat. f. s. et . Obseruationes Xhibet thermometricaseasque cum Petropolitanis comparat, notando iis diebus, quibus etropoli cessauit rigus his iisdem illud Tubingae ortum esse, ita ut sere materia quaedam mota e nostra regione in illam produXisse id videatur. Maximum calorem . . et . p. m. in diebus aestiuis et calidis, solis radiis libere ad thermometrum al- labentibus thermometro Falirenheltiano gradum O3. Tubingae iisdem sub circumstantiis uno gradu minorem sicit. 1 2. Obseruauit. Contra

62쪽

Contra calorem aeris umbrosi Petropoli minorem quam Tubiugae inuenit scit Petropoli 43'. Tubingae 9'. Maximum autem frigus in thermometris etropoli aere libero in obseruatorio Imper ibidem Xpositis deprehendit II O. s. Ian. . . O'. intra O. Tubingae autem An. s. d. I. Ian. frigus maxime insolans ibi Visium , thermometro Falirenheltiano saltem Ia'. infixo

monstrante.

q. . Nonnulla lucis ore:dis Vestigia obseruata adducit , et . . appendicis loco obseruationes in specu prope Reuttingam uid incelebri institutas et declinationem acu magneticae a tonitrubus et fulguribus mutatam assert, testaturque se praeeunt Gratiami quoque declinationem illam ii exacte ad eam attendatur singulis horae quam drantibus aliquot minutis primis mutatam deprehendisse. In sequenti differtatione, quae obseruatione anni

1 46. comprehendit, . 1 et 2. X Obseruatione maxima et minima arometri quodammodo mutata , differentiam 1 p. Iq. et mediam 28 Ob deducit. f. a. autem ma imum calorem huius aestatis Ioniage lateque per totam Europam feruentissimae, die as. Iul. 9 ' in aere Imbroso oream Versius Obseruauit. f. . Varias Obseruatione aurorae Orealis mensibus Ian. Sept. Oct. Nov. et Dec. instituta inmeri, et Tandem . . instar appendicis, locum quendam

Historia imperii Ottomanici a Principe Moldauiae Demetrio

Cantemiro conseripta l. 6 . sub simanno II. . . citat, e quo Verosiimiliter probat anno iam I 62O. d. 22. Febr. . . spinam illam celestem seu lumen Cam1 nianum

63쪽

a1nnum ibi obser tam esse, sicque eius epocham quam Alis Christi 1639. amgere solent, per 3 anno retrahit.

Ad reliquas huius rivis Pyhsico Mathematisae differtationes quod timet, grato animo agnos u , quod nobis otia fecerint Clari simi earundem auectores , d mi re-erem doctissimorum suorum laborum spectum ipsi constare haud grauati fuerimi, idcirco eunde ipsi simis eorum Per bis Glabere ιlli dubitalitinus , idque lectores nostros latere

DE V TITATE CALORIS, QUAE POST MISCE AMFLUIDORUM CERTO GRADU CALIDORUM ORIRI D BET COGITATIONES;

FORMULAE TRO GRADU EXCESSU, CALORIS IRA GRADUM CALORIS MIXTI EX NIVE ET SALE AMMONIACO, POST MISCELAM VARUM MASSARUMA EARUM , DIVERSO GRADU CALIDARUM , CONFIRMATIO PER EXPERIMENTA A. G. . RICHM Ν. Calorem quidem fluidorum et quomodo calor fluid1

unius ad calorem alterius fluidi habeat, definire non licet : definiri tamen potes excessiis caloris unius fluidi supra gradum caloris alterius fluidi, et ratio excessuum caloris duorum fluidorum supra gradum calori cons antem. Huic rei inseruiunt thermometra. Si materiae fuidae homogeneae diuersarum temperierum mistentur media quaedam temperies post miscetam oriri debet inmixto, et potius medius quidam excessus calori supra gradum caloris definitum. Qiuomodo hic excessus post miscelam cognitis massis singulis et singularum minarum Xcessu caloris supra

gradum

64쪽

gradum caloris constantem definiatur, ostensiim est ab alictore in cogitationibus de quantitate caloris, quae post miseelam fluidorum certo gradu calidorum oriri debet. Nimirum singularum massarum Xcessum calori supra gradum caloris constantem multiplicandum esse in massas singulas et summam factorum per summam massarum dividendam esse. Hoc ibidem Cl. raffli experimentis probatum et nouis stabilitum est in confirmatione formulae pro gradu excessus calori supra gradum calori mixti ex niue et sale ammoniaco post miscelam massarum aquearum diuerso gradu calidarum.

Decrescit calor aquae in aere frigidiori et crescit in aere calidiori aqua. tia lege hoc fiat inuestigauit

autor idem , et e multi obseruationibu qua communicauit in inquisitione sua in legem decrementi et incrementi caloris deriuauit, I decrementa et incrementa in paruis temporibus aequalibus in genere esse , in ratione composita ex directa superficierum integrarum , et differentiarum inter temperiem aquae et aeri et inuersia massatum. et hinc deduxit , differentia temperierum in ter temperiem aquae et aeris, in temperi aeris constanti, temporibus secundum arithmeticam progressionem se. se . excipiciatibus. secundum progressionem geometricam

65쪽

decrescere si . . . differentia initio est Io , et post

quinque min. r. s. r. Oct O minuta erit O gr. 3 Ex lege decrementi et incrementi caloris etiam in riuauit autor thermometra persecte concordantia et e que Velocia non obtineri, nisi superficies bulborum lacr-mometricorum int, ut volumina bulborum.

NIENDI AUCT. G. . RICHMA N. Inquisiuit etiam idem autor in uaporationem, et primo evaporationem ex superficie aquae calidioris aere Xaminauit, et inuenit ex obseruationibus in tentamine sua definiendi legem uaporationis , quantitate et aporata in constanti aeris temperie esse serme in ratione spatiorum Logarithmicae cuius semiordinatae exhibent dis ferentia inter temperiem aquae et aeris, si successive excipientes, et absicissae tempora , Vel ob constantem subtangentem esse ut differentias differentiarum inter tem

pertem aquae et aeriS.

MEDITATIONES DE CALORIS ET FRIGORIM CAUSA.AVCT M. LOMO OSOW. alorem in motu materiae constare Ostenditur, . . motum illum calidis corporibus inesse, qua Uis non semper percipiatur sensit, . et Calorem constare in motu materiae intestino probatur , . . Notum intestinum materiae coherentis caloris causam esse rasseritur . 4 ,

a quod

66쪽

quod confirmatur. otiis intestinus triplex

indicati l , progressivus , tremulus , gyratorius , . 6 Calorem consistere in motu materiae coherentis ini stino gyratorio docectur, β. - 11. Ad obiectionem rct, spondetur, j. 12. Consectaria nonnulla eliciuntur, . a Theoria ad phaenomena prouocatur, f. q. Quar-tuordecim phaenomenis confirmatur, . - 2s. Quid de intumestentiae calentium corporum iudicandum sit innuitur, j. 26 . Summum rigori gradum in orbe nos ro te raque non dari e proposita theoria insertur, j. et T. Hypothesis de propria calori materia per corporum Oro Vagabunda ad examen Vocatur , . 28. Corporibus aucto calore intumenscentibus accessum calorificae alicuius materiae non argui . 29. et O nec incremento ponderi calcinatorum, nec condensatione radio m solis per instrumenta caustica , nec denique Xperiis

mentis circa materiam rigorificam institutis idem euinci ostenditur, β. I-aa. Quod aetheris ossicium sit circa producendum calorem indicatur , . l. Frigori propria materia breuiter resutatur IS.

TE TAMEN THEORIAE DE VI AERIS ELASTICA AUCT

in natura aeris detecta , verumtamen causa lateris nondum satis explicata esse censetur, . . Hypotheses viribus centralibus inniXae prae reliqui placent, . .

. in illis desideretur , aut potius superfluum sit , ostendituT

67쪽

ditur, . . A clara notione latetis aeris explicandi 1 nitium capitiir, . . laterem aeri non ab orga-11icis et compositi quibuSdam moleculis, sed a implicissimis et solidi timis atomis, illius proficisci ostenditur, j. - . Figura atomi elaterem producentibus sphaerica et superficies asperula conuenientissima esse iudicantur, j. 8 et . Particula aeris elaterem producentes non interium aliquo fluido , aere ipso subtiliore , sed mutua ipsarum actione a se inuicem pelli docetur, . I - a. Particula aeri calore in gyrum adita et asperis superficiebus collisses a se inuicem resilire, indeque elaterem italius pendere probatur Iz-1 . Exemplo Xplicatur theoria, . 1 praecipua Phoenomena, quae aer X- serit, Xplicantur, eoque theoria proposita magi asinstruitur 19.. et seqq.

RVM I GENERE AUCT. H. LOMONOSOR. Inter abstrusis hymicorum phoenomenum causias ea solutionis inuestigatione digna inprimis esse iudicatur,

g. x et et Vulgari eXplicandi ratio in sola pororum et corpusculorum magnitudine et figura quaesitia reiicitur,f. a G. Ingressum menstruorum in poros soluendorum fieri ob homogenestatem materiae ostenditur , . - TO. Propositum indicatur, . 11 et 12. Phaenomena blutiones comitantia inter se contraria, nempe spirituum acidorum cum metallis incalescentia et aquae cum salibus res igeratio pro riundamento ponuntur Ia Metalla aeris Vig a elasti .

68쪽

etastica in oris eorum renata solui docetur, φ. I in . Veritas experimentis confirmatur . 28 et 29 et . 3 - phoenomenis Xplicati Vlterius probatur. Mathematico calculo denique adstruitur , .as-38. Sales in aqua solui solafictione et confusione corpusculorum illius cum aqueis particulis alium Ossenditur 6 39 - . Solutiones in mediatas et immediatas diuiduntur, g. 3 et 9. Suspensarum in menstruo particularum fit mentio O.

Agricola proponitur. Tandem f. -9. definitones cum corollariis exhibentur. Denique f. et . Ostenditur , ex diuersia densitate aeris diarum ab ea quam oternus habet, motum hunc nasti, et cum in odinis aeris calor sit constans , Xterni ero Varius, et quidem maior aestate , hyeme minor , reciprocante fluxiones inde proficisci Vltimo sus huius theoriae breuiter indi

catur.

AVCT. G. . RICHMAΝΝ.uctor examinauit quantum .paradOX malesii experimento de compresJione aeris, aqua congelascente in

69쪽

in ga Voluminis partem redacti tribuendum si et conclusit nihil certi hinc deduci posse. Simulque in calculo, Cl. de uison , qui Cel. Hallesii computationem

dOXon sequens occurrit. Si in aere temperiei desinit gradus ex aqua temperiei paulo minoris gradus ther- mometrum Xtrahitur, tantum abest , ut ascendat mercurius in thermOmetro, It potius descendat modo plus modo minus. Huiu paradoxi Xplicationem aliqualem idem autor suscepit in tentamine explicandi phaenomenon paradoxum scit thermometro mercuriali ex aquaeXtracto mercurium in aere aqua calidiori descendere, et ostendere temperiem minus calidam ac aeris ambientis est , et visum es ei materia quasdam in aere Volitare, quarum concursit et nione cum cuticula que bulbum thei mometri ambiente, inter uaporandum, refrigerium

oriretur.

um astronomis in obsierirationibus coelestibus nihil magis incommodo sit, quam tractati tuborum praesiertim

70쪽

maiorum , lihel etiam optimis sulcris Hugenianis, Hirianuetc. tantur, autor Visum est , hocce incommodum non

melius posse remoueri, ac si tubus plane immobilis in situ quodam commodo , . . ori Zontali constituatur , et tum radii obiectorum, in via eademque semper directione fixati quasi , ad tubum deferantur. EXhibita nuper per Cel. 'mi suefande in noui edit physices machinula quadam incogniti inuentoris, quae ad Xperimenta Optica melius instituenda speculum per horologium in eo semper positu gerit, ut radius QES in cameram obscuram reflexus eandem semper seruet directionem, non dubitauit autor hane intento scopo suo optime posse accommodari. Describit itaque hanc machinam mutatis

nonnullis dispositionibus, prout ipsi scopo astronomico

magis conuenire istum suit. Huc pertinent loculamentum anterius e horologio remotum , quia rotarum in illo contentarum Vacillatio evitari nequit, et dispositio sulcri, ut totum instrumentum flatim in situm obseruationi conuenientem redigi possit. Determinat deinde dispositionem et diuisionem rotarum singularum , quam Cel. 'Graue inde horologi-poeorum iudicio reliquit ostendit denique in quo usus et commoditas huius methodi consistat. Spectator nimirum an ad tubum quoad eius dire-etionem sedet otiosus et quietuS, metitur diametro apparentes, delineat maculas, determina phase et adtendit ad motum Vertiginis planetarum , absque quod motuSAEO-xum diurnus et progressivus ipsi ullo incommodo esse poses Et quis dubitabit ad multa phaenomena . annulum