Tractatus de ipsa natura, sive Libera in receptam naturae notionem disquisitio ad amicum. Authore Roberto Boyle ..

2쪽

TRADUCTORIS PRAEFATIO,

Praecipia hujus ratia lapita complex Ui illustrissimo eruditissimi hujusce

operis Authore mirari satis nequeo scrip sisse hactenus de Natura neminem qua vis de ipsis Naturae operibus non pauca plurimi scripserint: Mirari tamen des nocum mecum ipse Perpendo Peripateticorum principiis, Materia scilicet, Formae , quam substantialem dicunt

per tot saecula plerosque e doctioribus etiam inhaesisse, iobd scilicet propositas ab Aristoteli notio es nescio quo praejudicio conformes vero rati defendere , ac propugnare qua re ipsa ejusmodi forent , caeca quadam obedientia statuissent. Naturam itaque , vulgi Peripateticoque etiam sensu acceptam humanum hactenus genus admist , sed unius tantum praejudicii vi quo saepe fit ut homines multitudini contradicere vel

tutum non putent , vel eorum qui inter doctos nomen consecuti sunt ciuilioritatem caeca quadam induegnaque homine libero Philosopho praesertim veneratione prosecuti, in dubium nunquam eorum pronum

3쪽

TRADUCTORI S

ciata revocent , qua quidem praecipua mihi videtur, licet sone non unica propagationis errorum causatum in rebus Philosophicis, tum in aliis majoris momenta, atque ad Divinum etiam culium Religionemque spectantibus : Sed quia de his hic non agitur quod ad dogmata Philosophica attinet , ex ingeniosissima hari. summaeque ut legenti patebit eruditionis lucubra

tione , vel me tacente colliges receptam Naturae notionem omnibus hactenus Philosophis errandi prae buisse opportunitatem , dum eam incogitantia quadam non examinatam admitterent Qua pariter alio nomine , ut hic tractatus insinuat , generi humano pluri mum obfuit, quod scilicet ipsi divinae in mundi regimine Providentiae propitia non seret, Medicisque riculosorum in re medica errorum occasio extiterit , cum hi hujusce vulgatae notionis veritate freti, funesto plurima eventu necessario praescribant. Sed ne pluribus

te morer , ut ex ungue Leonem , summa eorum quae

qii aevis hujus operis Sectio tibi exhibet , capita paucis

perstringam. Per totam itaque Sectionem prima' ullustrissimus hie Author ubi quaedam de modo quo anima humana res concipit , praemisisse , acute ingenioseque more suo geminis obviam it objectionibus : Quarum altera potitur inde quod oppugnatio Naturae ingrati animi crimen videatur , vilioque verti debeat ipsius Natura filio ; altera hinc quod communi omnium opinioni.

contradicat.

Secunda Secti duo praestat, i varias liujus vocis a

4쪽

turae , acceptionesque vulgares enumerat. t. Naturae anas, magisque congruas tum voces , tum locutiones su Secto tertia . . Examinat Aristotelicam Naturae definiationem, accus seque ut obscuram , intricatam , nullius que in aliis rebus explicandis lucis fontem. a. Rationes proponit ob quas praenobilis Author hujus vocis Narm.

usum frequentiorem vitet. Sectio quarta , . Varia circa Naturam axiomata exa

minat , ex quibus vulgari sensu accepta describitur, meliorem Author descriptionem tradit post eruditam de variis loquendi modis ad Naturam spectantibus dis. sertationem Geminam Naturam distinguit generalem, quam cosmium dilechummum vocat particularem quam Mechanismum individui appellat a Polytheismi praecipuam originem indicat , Naturaeque ab Antiquis Apotheosim. Sectio quinta Rationes proportit quibus maxime indu ctus est Author ut receptam Naturae notionem ejiceret, petitas ab insessiciente Naturae vulgariter acceptae probatione , ab ejusdem supeis uitate, obscuritate, periculoque religioni Christianae, ab ea impendente, a quoitidianis Phaenomenis, .c. Sectio sexta dithii argumenta in Naturae defensionem ducta a communi hominum opinione, ab innatoco poribus status naturalis appetitu , a distinctione, tus in Naturalem Violentum a morborum cristabus is c.

Sectio Septima , i. Consermiter nobilissimi Autho-

5쪽

TRADUPTORIS

his doctrinae omnia circa Naturam axiomata , clarissime , ingeniosissim , ac magna omnino subtilitate exponit. 1. De Vacuo multa nova rem disserit. 3. Hoc axioma , Natura est morborum me locatrix , mirabit, ter lumino ingenio explanat. Secti octava , . Subtilillimis argumentis Naturam vulgari sensu acceptam non esse in rerum Natura ostendit L. Conformem hujus tractatus scopo sed novam

ac peculiarem divinae Providenti e hypothesim proponit. . Totius operis utilitatem paucis indicat. Ex quibus omnibus nemini non patet quam profundi , lateque patentis ingenii habeatur merit ubique terrarum,

, re ipsa situllustrissimus Boisi is, utpote qua jampridena

tam multa , tam nova summo Reipublicae literariae emolumento in lucem ediderit,is nunc de argumento hoc in speciem summe sterili, tam multa, tam nova, tantaeque eruditionis dixerit. Hoc igitur opus intueor

velut novum novae cujusdam Philosophia syllem quod ipsum hactenus omnium de rebus Philo ibi hicis opianionum fundamentum , Naturam scilicet , funditus evertat Suam itaque hinc Peripatetici corrigere liblosophiam possunt , ac debent, cum Naturam Ar lo telicorum fictilium quid, omniaque Scholasticorum Philosopho tum circa Naturam effata falsa esse Bylius probet : Ac saniores , qui deinceps scribent , hypoth

ses, opinionesque minius intricatas Orbi erudito proponent , ubi ex hoc tractatu didicerint maturam ad quam hactenus dot hi aeque , atque indocti confugeruiu , Vacuam esse vocem , licet hucusque una

stremas

6쪽

pRAEFATIO.

strema , quantumvis reipsa nulla , dissicultatum manium solutio Aristotebi praesertim fuerit : Quae cum

ita sint, Reipublicae literariae plurimum interest ut liuia iurnam lustrissimo ob a Deo vitam agitemus, cum uotidianis Virtutum , summaeque integritatis exemplis humano generi serviat Orbi erudito annuis ingenii sui monumentis , quorum hoc , quod prae manibus habes , non postremum, sive rei novitatem, sive argumenti dissicultatem, seu scriptionis m dum spectes, non immerito existimabis. D. A. M. D.

7쪽

S. F. Nobilis AN CL in Librum Illustrissimi

Bo Y Lai de A Tu RA Carmen Encomiasticum

Tranctore ejusdem Tractatus civitate

Romana donatum. Ca inde 'iu , ' σι posthac memorabile factis.

Natura e rerum Natura pul , ThronoqueFidditium Numen mundi Regina , .irensique Credita cunciarum primaeta ab origine rerum, Quae non imperium pelago , neque ι-minat astris Imperio exuitur , res intir prima negatur Es quid in rebim Vacuum sine Numine nomeu N.ituram ingemina Naturae Ilim ingens Boulius, di nullo matris communis amore Commotu dubiam temnit sim crimine matrem. Natura tamen hic qua motu Phoebe diurno Tendu ac occidua consant tramis meras

Trans Gangem , Euphratem , ct septemflua flumina ie

acient interpres quo non oculatior alter, Audiit Errores Veterum seu mente sagaci

Deterio aperit, seu qua sint dogmata f. ityis Subsiluenda docet, quoties aliena refellit. Seu veras rerum ei Apolline judice causis Indicat rima qua iis ab origine sotinae; Denique seu vario docet omni. surgere textu, Continuitisque fluens , solidiimque , quicquid inepia Materiae attribulint ficta, formaeque sphista. Eloquar an siileaisci Trutina nam quodlibe aqua Naturae qui pendit opu nocissique , die que Azi euisse ratio quasi inerta damnat bisuo ia

8쪽

Otia Naturae, partus licet illim ingens L vari Naturae munere dives.llurima , ait, frustra facit haec , nec provida morbos Vi medica pelli , variisque ambagibiu errat, Nec reetiore periti bjecium ramite centrum Nec Cia ad objeelam ilia si restissima metam Naturae cura es , Vacuum Natura nec ultiιm Dorret, ct mentum quamvis , si crederesa est,

Expers consilii nihil ipsa intendere possit Perra D sequitur fn non optima semper

Praniat, ut i lietos quoties incauta tumulivi Excitat, o geminum malesanis motibus urget, Magnumque , ct parvum nullo discrimine intindum. Denique Naturae quicquid tribuere Parentes Hacleniti genus humanum modo Boylius ausu Intentato aufert, reliquisque erroribus addit Huma ni generis Iam ni quam altaria maenι Naturae, vasti solvantur Thuris honores :Nec Dea vera haec est , nec veri Numinis siquam Illa vices imple o Dem uni tibique gubernat,

Et mo et , arcano dum dirigi omnia motu. Duma hoc , quo nullum vero conformius extat,

Theiolum probat, or certis ratisnibivi instat

Exiguo ruis , vultim si forte enebit

Sulpicio lucri , propriam quo quilibet artem Cogitur u celebret Sed certo Boylius letu, Et propitia feri in idos dum nullii ergo Vel acri , et opum, sed uro conciam aestu, Et veri studi , seu relligions amore Esse Deum monstramqui monstra et i a creavit, Et si qua notis contraria legibm ibunt. Sed qua Di in non ni contraria Legi Consti que Dei, qua nostro abdita sensu, Et captum estigio : Sed - quos clarim ambit Lumen , quique hebetes vaso discrimine mentes

Exsuperant, superis atm hac penetreare , protin Nozie Ment quacunque praeordinat ordinis athor Fons, ct origo omnis Deus unici e Omnibus erga

QM supra feri , qua casu lubrici error Insinuat, finem is statuit , mihi crede , opumque Quci certo ferie quantumvis initi icti

9쪽

Non igitur molem hanc agitat , a rue volutat, Nec quasi mentis inops magno se in corpore ver a Sed regi , si certo auci morialia curisci Contra ego , foemineae tanta ei dementia mentis,

Sue tenax sensi Sed jam mihi ortius omni Excussit u ia scripum , mentemariis fideli Muniti insidam ineo, quo tela Fellam iracunque adversa torque gens perfida dextra,

s αια que Deum negat humanis intendere rebi, Plarι mauu in nullos clama male condita Dei,

Ut mo ra , si notis quaecunque a legibiu errant, Quicquid, in speciem toti non congrui ipsi,

Aut tantum nocuos natum repretatur in us .

Boylius hac melim certa ratione profundi Consilii non sertis opi docet esse, eumque Hai, sed Du los nobis decernere sines. Haud igitur potui, quamvis ei fueruina , tantum Non laudare virum , indiei ve relinquere audem Pro meri iis tamen hic nobi inditiis abibiι,

Quem vir nemosaiis laudet, qui foemina possitis

10쪽

PRAEFATIO AUT HORIS.

IRA TUS sum saepe mero , im ibi Viri eruiati Lbere admodum , acuteque a Naturae operibus , ut

loquuntur , scri erint , ac de is pariter j, incipiis nonnulli , in neminem me saeculo hoc de curio oincidisse , qui hanc sibi provinciam imposuerit ut de ipsa Natura scriberet quidem perinde forte videri deinceps poterit , Ac si qui politicum Regnis itum scribens , fuse ageret de Iudicibus civilibus , de militaribus Diu , alii rhe subordixatis magistratibus , deque peculiaribus ins miorum subitorum ac plebejorum ordinibus , qui interim de ipsa egis

aerogativa methodoque regiminis ne verbum quidem fateret Aut, uisu ilitudine tu huic argaemento magis congruente , perinde Us re ac siquis peculiariter de pendulo , de rotis , horris , libramento , indice , alii que horologii rotati partibus ageret , non examin ta interea ipsius lateris his omnibus motum ingrarantis N tu a, - teor tamen vocem hanc Naturam , inscriptis 'stologorum ubique esse obviam Mamvis autem voce hac saepe utantur , non mihi, Antur perpendis attentius , quae potissimi/m Rei ipsim notio esse δε

beat , quam quidem suppon'nt , mirantur, itaque opportunitate ce tib an ac to audant , sed nunquam aut di cuti au propias explorant, examina tu e Cum itaque mecum ipse perpenderem quani momenti futura esse ad omnem P sio iam , seu practioim , euseculativam Natura notio seu vera cuia a verae pretium fore ut iis libertate Philosophica recepit vulgo Naturae notionem seduo