장음표시 사용
31쪽
Ex his Oinnibi is simul collectis satis superque elucescit vulgarem Natre Notionem hac vetat mili Descriptione exprimi posse. Natura est en sapientissimum quod nihil facit frustra , quod fine suo non excidit, quod facit optimum seinper intex ea quae fieri ab iplari eunt, idque
praestat per vias maxime rectas de brevissimas, neque redundans in superfluis, neque deficiens in necelsariis , unicuique operum suorum sui consediandi inclinationem in generat, utque tu Microcosmo , Homine scilicet, moiborum ipsa curatrix est , sit in Macrocosmo Mundo nempe ejusdem contervandi gratia abhorret a Vacuo, quo essicit horrore ut quaedam coapora Privatas con tra inclinationes bonumque boni publici causa agant.
Quid de iis sentiam ex quibus Panegyrica haec Natura descriptio constat,
suo , annuente Deo , loco dicetur, cum id mihi tantum impraetentia rumpi
politum iit , ut quam maxima perspicuitate oculis tuis lubjiciam quid reipsa homines, si quid velint , at intelligunt matura nomine aut concipiant,. aut admissis a se Axiomatis , de vula usurpatis consolariter concipere eoa,
Haud absimilliter vero aliquam hic a me quae mea sit, Natura Definitio nem expectas aut expetisci At ut quidquam nunc hac super re dogmaticEproniuaciare supersedeam , dubiux haereo num hic loci fateo nec-ne debeam, .no interdum mecum me Paradoxum agit alle , aut potius ebusque inter me ditandum extravagatum esse, atque a lita orbita declinalles, ut sueti, dubita rim iniiod si ei ius insinuavi, sit-ne Natura res quaepiam , an non enaan tam , ut rhim , inquam, sit ens reale: re ipsa in Natura existens , an notionalis. tantiam entitas quaedam , aliquatenus fictitiis iis vocibus cognata , quas ex cogitavere homines ut res ST ut inultiplices unius vocis quasi compendiori primerent Ut exempli gratia , cinn de concoetiva animaliutri facultare loqui'
mur; qui perpendunt attent eque considerant quid dicant, nullam concipium distinctam ab humano corpore entitatem , ab humano inquam corpore, qua ' tenus machina est summa arte constat ex fixis fluiditque partibus : Sed cilci actuatam quarulam facultatem , aptitudinemque observassent in dentibus, lingua sputo iubi isque gulae ac stomachi , calore Naturali , aut menstruo etiam allitque quibusdam agentibus , ad praeparanda cooperatione alimen 'ta atque in chylum transis uranda. ciun hanc inquam aptitudinem obter vassient, brevitatis studio has simul omnes causas, earunaque actiones conpes' diosa concoquenti facultatis appellatione exprimendas judicarunt. Dum huic indulgerem speculiationi , subiit animum Naiarissas inquires: posse , quo demum modo , eorum neglecta notione usitata illas loquendi
i inulas explicarem, quibus utuntur homines cum dicunt Naturan hoc aut illud facere . aut quidpiam tale amistura fieri, aut secundium Natura ,-
aut contra Naturam. Quae quid ei a quaestio eo dignior responis i 'i Phrases aded frequenter a doctis etiam atque indoctis usurpentur, ut propto rea non commoda autum, sed ex necessariae judicatae sint ciuibus moto
32쪽
Bqnendi sermulis sa in pluo ut vulgaris Natura nosi ab omnibus recepta sit. Hoc itaque loco non abs re fuerit adderes non Phiases tantum ejusce inodi puta 'ubd Natura hoc vel illud agat , seu Facultas , et Suelio , adhiberi ab hominibus ut rem expriinant, sive ut id te norinnali suideati ascribant, quod entia realia faciunt Ut cum dicimus lege a homicidis mortem si aluere, protegere ausontes , debitores solutis debitis pacatisque Iustitiae Ministris carceribus liberare: Tum cnim , similique quovis in casu, metit, dicere posscimus, manifestum elle legem ipsam , cum naortua tantum liter fit ideatis tantum regulae loco habendam, neque Physice pio inde haec ullatenus agere , re ipsa enim fiunt a Iudicibus ministiis , Apparitoribus, albitque hanc secundum regulam agentibus. Ita cum dicimus consuetudine hoc vel illii fieri , intelligere tantum debemus ejuscemodi topitis ab agentibus fieri , quae agunt iis in calibus consor irriter consuetudinici ut autem appositum adhuc magis esseratur exemplii , perpende tanti per quam multi fortunae seu casui ascribantur eventus , quae tamen fortuna re ipsa nullius rei causa Physica est Qua forte de causa antiqtitores Naturalistae, ut ipsemet insinuat, nullam illius mentionem faciunt, potius de natur libus causis agunt. Cum igitur sertunae quidpiam ascribimus, nihil aliud innuimus quam este etias huic ascriptos a veris propriisque agentibus productos fuisse praeter aut etiam contra eorundem intentioncma ut cum quis sagittam emittit in cervum , quae tacto leviter animali sorte ulterius progi si h minem in conspectum a sagittario laedit patet sagi tam Playsicum eis agens, quis Magat vi virtutis fibricaeque ac motus , ipsiuis in utroque hoc casuri Solenne tamen hominibus est dicere , inflictum leve cervo vultius consor inueter Natura contigisse , animalis enim mortem sagittaritis designabat, at lethale vulnus inflictiam homini casu contigit , quia neque is , neque alius quivis propositus ei in scopum erat Cum autem veterum Atomistarum non pauci, de immet tibi impie rerum originem explicantes absque confugio ad Deitatem Mundum astit malint interdiim a Natura factum, interuum a forfituna, promiscuo batum vocum iis , id ni falta adirmarunt in abd exilis. Marint neutra propriam velamque causam Physicam denotari , sed quasdam potitis hominum ideas de modo agendi verorum agentium proprio Quocirca cam Epicurei docuerunt Mundum casu suille factum, seu sor tunc, fieri .mnino potest ut fortunam non fuerint contemplati tanquam veram dc Architectonicam Systematis Mundani causam sed crediderint omnia ex atomis
facta ni se quatenus earum conventiones ac concretiones in Solem , Stellas, . Terram, aliaque corpora factae sunt,nullo praevio harum corporuna constituendorum conlatio.
Dum cudendis adhuc paradoxis mens quas inhiaret , e progredi ausus sum ut in dubium vocatim, utrum ex dictis colligi non posset, nullum aliud ab eo quod homines Naturam vocant redundare ad Philosophiam emolu-Mςntum, quam qubd quoddam inde sermonis atque enunciationis con pen-
33쪽
dium oriatur u quandoquidem mecum ipse cogitabam , si res propius , de
non vulgi more minus attente iuueamur, cum quis mihi dicit Naturam a te quidpiam agere , non me re ipsa uva , ut intelligam explice ve qui res fiati Sat enim manifestum videtur , quicquid fit in mundo altem ubi ratio natis anima non intervenit , vere essici a corporeis causis, agentibus . quaa agunt inmundo hunc in modum constituto conformitet legibus motus ab omniscio rerum Authore constituti. Cum quis rotatilis horologii artificium cognoscit ex inspectione vari rum ejusdem partium , dum scillic et conliderat, qui , si aptis inter se modis cohaerent elate aut pondus unam impellat rotarum , haec rursus aliam , donec consequentibus sese harum aliarumque partium motibus index denique veram diei horam indicet. Is inquam si vir sapiens sit , sat sibi complacu rit in hac ellectus propositi notitia , parum caeteroquin solicitus , utrum ruralis Philosophis instruimentum hoc Chronometricum .ens mi , ensper accidens elle dixerit , aut utrum nroveatur vi principii interni, cujusmodi elater elle debet , aut externi quale quis appensum oudus existimarit Utque is qui ope mechanicarum affectionum partium univer talis materiae Phaenomenon quodpiam explicare nequit, non facile effectus producti modum inde intelliget qud quis dixerit a Uaiura eum esse productum. Ita, si rem Mechanice explicare possit, non magis necesse est ut dicat , Natinam. effectum hunc produxisse, quam necesse est ut is qui horologii rotati motus observaries, dicat horam non ipsius Machinae beneficio, sed artis ope indicari cum interim neglecta generali hac, quaeque nihil sonat , appellatione favsi perque intelligat, qui partes ex quibus Machina constat ipso suo litu, textu
ra, serie lite motuum, ad effectum producendum determinentur. Cum extremum inferius arundinis demersum est, exempli gratia , in lacte aut aqua, qui illam sustinet, extremum superius labiis circum ambit, ducit-que halitum ac liquor tuna mox in os fluat Cum hoc inquam contingit 1i Vatura id fieri asseritur ut impediatur vacuum , hic pota modus liquores attrahendi SuElio vocatur; quod cum dicitur , vox Natura brevi tantum n
bis compendio variarum concursum causarum explicari aliisque in casibus nihil aliud praestat, quam quod vox Susti in praesenti praestat. Neutra enim vox quidquam consert ut intelligamus , qui pontanea haec in speciem gravis.. liquoris ascensio efficiatur, quod ii facile , qui norunt Aerem externum, quidum elIesponderosum premere que magis alias liquoris partes , quam Aer in arundine contentus inclusas superficiei partes premit , facit inquam conc perint nescire enim non poterunt, minorem pressionem a majore esse superandam : Aer itaque internus asceiisioni liquoris non obstabit , qui Aeris externi validiore pressione in fistulam pilaeiam tu inque in os impellitur, ut alibi: inter alia , manifetium feci. Quapropter nitie contarinite Doctrinae , absque ullo Naturam quae Vacuum praepediat , confugio, vi nunquam de V notionibus Peripateticis tuavillisset cominem
34쪽
rarum mox Phaenomenoni intelligeret. Si autem postea receptas opiniones sormatqu* loquendi hoc in calu usurpatas audire , Natura hunc
ascribere effectuna supervacaneum putaret, aut etia in erroneum , communemque Suctionis Theoriam nihil sibi suppeditare aliud posse, quam vocem quandam quae compendio nunciet agentium aquam sursum impellentium
Quousque iis sueta haec ratiocinia admitti debeant , colligere potmis ex
die endis in setius de eodem arguinent in VII. Sectione hujus distertationis. . Ut igitur eis revertatur oratio inde haec orta est digressio , non absunt Ilitet rorejecto me vulgati notione Natura aliam a me speras substituendam, aut definitionem, aut descriptionem quae reipsa mea sit Futurum opinor , ut memineris vulgatae Natura notionis examen , huic tractatui bisse propositum in scopum, minime vero novae Notionu introductionem. Ipsa enim vocis ambigilitas tanta est, atque a doctis etiam ipsa ad res tam varias significandas adhibetur, ut minime tutum suturum esset non enumeratis distincti que variis ejusdem acceptionibus , illius tradere definitionem , quae verius tradi omnino nequiret , aut certe ejusmodi nequiret quae censurae obnoxia non ret; non mihi itaque alliuinam ut delaniam id cujus nulla certa adhuc stataque apud homines notio est. Ut tuis tamen quantum austi votis paream, scias velim si qua mihi quavis hactenus data aptior Natura definitio proponenda foret,quaeque praecipua Natura notio habenda esset,universalem pallicularemque reruin Naturam distinguerem, universalis autem Natura proponenda me notio hujuscemodi quaepiam foret.Natura est GP'egatum quod'ame commribi sundi formam constituent;bm , considcratum ut principium culm i uir pariuntiisque con ormiter legibus motus ab ushore Natura prascriptis. Quae quidem Descriptio hunc fere in modum exponi poterit. Natura, ingenere, est esse ii quidem materiae universalis, aui subsantiae corporeae nietersi. Pectara, in praseniem fundi frui iuram 'consiturionem formata , qua omnia, ex quibi constat, corpora apta fiant qua agant in se mutuo, patianturqueas invicem iuxta sat moim leges. Haec Dei cliptio prolixior paul videri poterit, ac paul vehementiorem requirere attentionem , ab eo qui eam propius intueri voluerita Sed intricatum ad eb arduumque ac tanti momenti argumentum non putavi pauciolibus est proponendum . Quare tuae potius fidere applicationi volui , quam non conari tanti rein momenta ita enunciare ut intelligi pollet, eaque , quae requia rebatur, cautela; haec autem Descriptio viam ad aliam huic suboi di iratam n tionem , cui iubnecti debet, parabit, cum particularis corporis individui Natura potita sit in generali Natura applicata distinctae Universi portiolisi, aut potius sa ponamus eam ut reipsa est in mundo instar nostri constituto a
Deo conventio quadam mectanicarum asseelionu , Moli, futa, Figurae, ordinis, Stim , T rura motm Iocalis mechanicarum in uam aspectionum
partium siue sensibilium silete in ensibilivo,quibin particulare quod consan cor
35쪽
pus in particulari 'ecie , aut denomi tione constituatur quatentu harum emisnium affectionum concursu onsideratur ui principium motin e quietis , mutat
Si vis ut geminas hasce notiones brevitis exprimam jam ex dictis mox ru fallor quid velim , intelligio generalem itaqae Naturam, Cosmicum
voco rechanismum, hoc est complexionem omnium mechanicarum atactionum , Figurae molis motus, yc. xl materiam magni Mandi Systematis pertinentiu n. Atque Naturam hujiis aut illius particularis corporis denotem , eam dicam privatum , particularem , aut si mavis .i ividuum eo poris Mechanismum , aut brevitatis gratia , corporis Mechani inum , hoc est essentialem Odi c.itionein , si ita loqui liceat , quo nomine complexionena omnium mechalii carum affectionuin in particulari inquam corpore collectarum intelligo, particulati inquam corpore, conliderato ut de erminate locato in Mundo iusta noliri constituto.
Mirum sorte tibi visum suetit'ubd in hac Descriptione praesentem Mundi Fabricam, tini partem est e velim notionis Naturae a me traditi licet Philolophorum plerique aeque ac alii omnes loquantur de ea ut latrico omnium corporum mundanorum principio , quasi scilicet corpora haec ab ipsa fierent, quae propterea Natura opera vulg dicuntur . mutationesque in illis
observatae , Phaenomen Naturae. At quod ad me attinet, nihil caulae subesse video cur ullum ens Architectonicum , si a Deo dii cessieris Mundi formationi praevium agnoscamus. Peripatetici, quorum scholae aut excogitarunt receptam notionem Nam
rura , aut certe prodagarunc , cum non materiam tantum, edi mundum aeternum velint, eum intueri poterunt, ut iovinciam , non ut opus Natura,
quae conformiter ipsorum Hypothesi , juidem Cuilos est , non Fabricatrix Ipsi etiam Epacurei, hi quaecunque in Mundo fiunt, ad Natumam referri volunt, nequeunt tua juxta principia , id quod nunc Naturam vocant comstituere tanquam praevium quid praesentis Mundi socinationi Coniserinitet enim ipsorum Hypothesi, dum inlinitae Atomi vagarentur perci: sinitum Vacuum, nihil proprium aliud exhibebant, quam Molem, Figuram motum: Hirum aut ei Atomorari coalitione genitus est Mundus cuia re iuxta eos non Natura sed casus Mundum fecit; quamvis postea Originalis haec Fabri- ea rerum , vi Structurae , innataeque quaeque deperdi nequit motivae facultatis Atomorum, eodem res in statu conservet et Hic autem rerum status ea suachus, nulloque certo consilio continuatas , juxta eorum IIypothesin Natura diei debet. Ut autem mera me ratio non docet teneri me ad eam agnoscendam coram , quam contra di puto, Mundio igine priorem ita neque comperio ulla Revetatione in sacris Scripturis contenta , tale quodpiam ens extitille.
In ipsi enim Creationis Historia disertis verbis dicitur, Deum sectis Coelum Maeriain, neque in iis quae OG de Creationis progi essi narrat ulla fit
36쪽
mentio actionis Natura; cumque Deus introducitur sub finem omnes Univeili partes quasi e vitens, dicitur omnia quae fecerat, brevique pbstadditur , t benedixisse eum, sanctificalle diem septimum, quia eo die, aut
potius proximo ante euin, ut particula Hebrae alibi turpata tonat , quieverat ab oninibusiope libus quae cieaverat, ac secerat. Licet autem in libro
tibi locus quidam sit quo at verosimiliter probatur Angelos filio Dei illi edictos extitissi sub initium operum primi diei, aut aliquo tempore ante, illae
tamen ne insinuatur qui dein eos Creatori inmundi creatione cooperatos suill , cujus quidem exhibentur tanquam spectatores ac collaudatores meis quaquam tamen quasi instrumenta. Sed cum Revelationem, quantumcunque plam veneret, extianeum quid fateor Philosophicae luite dii quilii ioni de ea hi nihil dicam , tibi interea dicturus cum rationis tantum lumen co sidero, facile induci me ut credam hoc simili quopiar modo Mundum ello Vero non absimile puto , magnum sapientemque rerum Authorem , licet nillil de tam arduo argumento decidere velim , cum primum Universalam indige ita n lite materiam creavit, vatiuia ipsius partibus motum impres.sisse , quo aiecessario in innumeras portiones diversae Figurae , Molis , litus, comparate ad te invicem dividebantur. Harum autem partium motum subprimordia rerum infinita sua sapientia, ac potestate ita direxit, ut tandem, sive breviore tempore, sive longiore ratio definire nequit iu speciosam hane ordinat inque Mundi sor in ara coaluei intri Cujus e partibus quaedam eo erant artitiai contextae . ut semina, seu spermatica plantarum atque Animalium principia fierent. Eas praeterea motus localis leges egritatque partes inter Universalis maleciae coni lituit, ut concursa orditiario divellae Univerti partes hunc in modum confectae inagnum mundanorum corporum Systema Oeconomiamque tuerentur ac conservarent , aramaliumque species propagarent. Q iocirca huic consor initet hypothesi , nullam aliam a Deo. iplo Universi causam essectricem agnosco, cujus omnipotentia infinitae. ejus siem lapientiae juncta corporeiam prim Mundam Divinis consorinem id eis fecit, quibus creaturas non ivinus liberes, quam apienter conformandas putavit. Errare enim nos omni iam ex illimo, cum aut opinamur, ut opinari solemus, id quod i iura hujus vel illius corporis vocamus , esse in propria. totum materia cornprehenium, propriaque non dico substantiali, sed essen-tiali forni, quasi ab hac aut illa tantum omnes exii re operationes debeant. Cum eni in corpus individuum Mundi tantum Tir sit , circuiricinorumque. aliis magni illius Aulon ι partibus , aliorum eget concursu, Neque o Fruua.quae extriniec agentia sunt, ud non paucas ex opecationibus uisie agat, vati aque exhibeat Phaenomena, quae ad ipsum spectant. Hoc illico in nisestum fieret , si Animal , exempli gratia , ut Helba in ultramundana Scholarum spatia transferri posset, aut Epi uri interimundi , vacuave quae excogitavit, varios inter undos , loca. Raecunque enim vix emium ill
37쪽
tum machinarum structura sit, non magis sua obire munia possent absque e
ternotum agentium , Solis putari Etheris, Aeris concursu , Crc. tiam ii gentia , quibus utimur , molendina sine vento , sine aqua triticum comm
Ire valerent. Quod e facilias quis crediderit, si perpenderit, mera Acris
licEt non luminis, aut Magnetico tum Terra esstuviorum, Oe in antlia aeria exclutione , corpora in capaci admodum vitro constituta in divelsum debstatum redigenda cit es se , ut calida in ea Animalia vivere nequeant, neque flamma licet puri Spiritus Vini ardere, neque Syringes aquam attrahere, neque pes in se cive ejusmodi alata volare , aut Convolvuli serpere Lim neque siccata pulveris grana in dammam excurrere queant Quae omnia pro pria doctus sum experientii Huic eonformiter Hypothei magnum Munia praeguLasque, ut ita loquar, Automatum intueor, tanquam ejuscemodi machianam , quae instar mulieris utero geminos habentes , aut navis antlia tormentis bellicis,cto instructae, varias alias mitiores in se coinplectatur Machinas Compositam autem hanc Machinam una cum legibus motus libere in Mundo stabiliti, ac conservati ipsuis inter partes a Deo . tanquam complexum principium intueor, unde status ordo, curtusque rerum corporearum existati Quodque hac ab origine ortum habet,generatim loquendo,jec dum NMturam coiit ingere, aut a Natura fieri, dici potetit,quod vel huic ordini repugnat praeter aut contra Naturam dici nihil vetat. Quidquid enim homilies de Natura garrianr,quodcunque res inter inanimatasi , quae iacile maxima Universi pars sunt, vere fit a particularibus corporibus in se invicem agentibus vi motus localis modificati aliis a flectionibus alentis.pariantis,eorumque aliorum corporum quiad citectum aut Phenomenon productum nec eli arid concurrunt. N. B. Si parum curant opiniones juraque antiquorum Iudaeorum atque Ethnicorum transgredi poterunt ad proximam , hoc est quartam Sectionem, praeter mitra tota sequente digressitone duas inter parat heles comprehensa quae quamvis Mutillis iit, e ad scopum hujus Tractatus hectet, omnino tamen nec Ellaria non est.
In praecedente III. Sectione hujus Tractatus , sat ni fallor superque
Indicavi cur ab usu frecluente hujus vocis Natura ade abhorruerim , jam autem in hac quarta scilicet cum ostenderim eam Dei cujusdam , aut certe Sem Dei loco ab ejusdem cultoribus haberi, non abs te fieri hic indicare quibus maxime de causis, ipsa mihi notio seu res ipsa non minus dis iliceat, quana frequentior nominis usus , atque cura plurimis dissideam, qui illud a nobis usurpati volunt tanquam Religioni ipsi per amicum. Has autem rationes e libentius proponam , quod non tantum plerique EDoctiotibus , ut modb dicebam , sed ex ipsis etiam Theologis, vel quia hac super re nemo quidpia in ipsis suggessit, vel alia quapiam de causa tanti rem
Ut igitur m inisestiim fiat, quantum hactenus nocuerit, ac nocere proin
de deinceps Religioni possit vulgaris haec Natura notio, ea primum praemit'. tenda
38쪽
tenda censeo, ilibus maxime erroribus Ethnici educti fuerint , ipsique etiam Philosophi non minus quam allii plurimi. Nisi enim mea me fallat opinio , ex hoc praecipue fonte tum Polytheismiis , tum Idololatria emanarunt, Fbd Gentes res corporeas ac pe etiam inanimatas coiri emplatae sint, tanquam sensu iuellectuque praeditas , Naturaeque, atque aliis entibus sive verisi qe fictitiis ea attribuerint quae soli Deo coli veniunt. Antiqui istina fere ololatria, voce hac Luitis accepta, videtur suisse Coelestium Luminum cultus, Soliis praesertim, Lunae: Quod hoc genus Aboda zari, ut Iudaici Scriptores insolitos aut falsos cultus vocant, Nacurale maxime siit cujus scilicet objectum sint cori ora Gloriosa , immortalia , regulariter semper mota , hominibusque benenca. Extat locus quidam sacris in Codicibus apud Obum, qui os ad minimum coaevus reputatur quo probati videtur hunc duorum magnorum Luminarium culium sub ea tempora in usu suille , adebit homini religioso crimini verteretur , atque ut Anglica nostra Versio Hebraica voces reddit, poena a civili Magistratu infligenda dignum seret, si, ut inquit Iobin , Solem intuerer dum luceret, aut Lunam am-ιulantem in splendore Corque meumsecretoseduclumfueriι, o e meum ficu ratum fuerit manum meam,&c. ubd autem haec Idololatria exercita etiam
fieri tempore Mosis , ex hoc Deuteronomii loco colligi poterit. t Nelas oculos tuos ad caelum i quando intueris Solem nam a Stellatio ne que ii m exercitin coeli impellara ad adorandos eos , eisque pretien
Sabai, vel ut a Criticis vocantur Zabiani, doctis quibusdam omnium
Idololatrarum primi existimati sunt, ac Rabbinorum Iudaicorum peritissi-nai Hos adeo antiquos esse vult salmonides ut brahamus contra eos disputatit. Quorum superstitio, tempore Mosis, Orientem tam late occuparat, ut optime Maimonides observarit non paucas legum Ceremonialium Iudais traditatum , institutas fuisse adversus opiniones Idololatricas , ritus magicos, ali asque istorum Zabianorum opiniones. Cujus rei, una cum cel bri nostro Selden , varia subministrat exempla, quibus nonnulla a docto Hottingero' adjecta sunt. Sed haec obiter tantu cli, cum mihi praecipue propositum fuerit, dum horum Zabianorum mentionem facio, ut tibi indice in,planetas abiis esse habitos Solem praecipue ac Lunam Numinum instar , quos proinde cultu divino prosecuti fuerint; quod entia intelligentia praedita crediderint maximeque concurrendia ad Mundi regimen. Hoc autem probari poterit ex Orientalibus quibusdam Scriptoribus, Mairnonide prae set citri qui alicubi alseries Zabianos adorallia Solem lunam, Cinlique exercitum , ut Scriptura Lumina Coelestia vocat, tanquam veros Deos Q iod eb minus nairum nobis videtur si alium ejusdem eruditi Auth ri locum et Chron. 33. 3. consulamus, ubi docet auditores , eos Idololatras
39쪽
illas Lunae , quae quibuidam ceremoniis ritibulque consecrata invitarent, aequali attraherent haec in monumenta Spiritus Stellatum Ex quibus suos alloquerentur cultores , utiliaque ipsis admonerent ac itura etiam praedice rent, e quarundam autem hujusmodi loquentium imaginum numet docti quidam Critici Teraphisi, ut textus Originalis loquitur, sutile putant, Ter. phim inquam quos Labant tanti fecit ut Deos suos vocaret quos Rachel suta rata Patii dicitur , ne hos consulens qua ipsa , maritus , familiaque tota fi gillent, disceret. Idem autem doctus rabbinm ceani admonuisset Lectores, . varios se vidisse libros Zabiana Superstitionis, unum alterumve alicubi commemorat tractatum de Imaginibiu loquemibmo Atque a Zabianti serte istis, eortunue Discipulis Stoicae Sectae iundator edoctus , ut Stobam tradit, nos docet, MIem, Lunam, reliquὶsque Stellas praeditas elle intellectu ac pri dentia. Ac Seneca mellam rigidae hujus Sectae magnus Alsertor uti urum de Anaxagoram reprehendit quem hac in opinione sequebatur, qu bd Solem ardentem elle lapidem vellent aut quoddam ex ignibus sortuitis aggregatunnaliudve demum quodvis quam Deum. Egre sane molesteque iero 'ubd credere compellar magnam Hippocrarem in eundem de quo loquimur collapsum elle erroiem, cum in Libro ipsius de Principiis au carnibi sub initium , hunc locum offendam :-Et videia I ne mihi id, quia cΘερ- calidum vocamin , minortale esse , undia, relligere- videre audire est scire omnia, tum p sentia tum futura. Et huic con tinem Hypothesi nascentis Mundi paucis verbis Descriptionem traderα nititur reliquumque Librum insumit peculiari partiti humani corporis des criptioni , itenditque qua maxime ratione conflat: factaeque fuerint: Qua quidem in te conatum licet in genere laudem , qudd facultatibus quibusdam acquiescendum nou ratus, intelligibili ieculliari methodo doceat qui res fiant de producant,u; hoc ejus tamen opus non possum non intueri tanquam
exempliim insigne hujusce veritatis ud absque nece statio illo ad velum Deum reciusu, nulla , quae cuipiam satisfiat, originalis aut primigeniae productionis majoris minor itque blandi ratio adferri passit; cum insignis ille ripa Hippocrates, ope Idoli sui quod Θερὶ dicebat, nullam horum operumasterre deleriptionem potuerit , cui pauid autentior quis sagaciorque acquies.cat. Atque ipse Galeniti , cui iwn ignota sola Scripta et antri vixitque ibi unde Christiana cligio propagata est pes plurima Mundi blagas malen inquam , etiam tu mirabili illo tractatu de usu Partium t tibi optime detegit
celebratque sapient illuxum rerum Authorem, eb usque abreptus est communi aliorum Philolbphorum Ethnicorum errore, ut existimari Terrae ipsi, de ea li- quodam cum contempta loqu*tur , inditam esse animam au mentem A.
40쪽
ceorporibus superioribus , quam ait ade esse conspicuam prim in sole,
tum in Luna, ac aliis postea in Stellis , ut harum pulchritudine inducendus sitsjectator, ut rationi conformiter existimet , quis purior est Coelestis illarum substantia in ea resulere animam eb meliorem ac persectiorem anima corporum Terrestrium. Cumque loquutus simillia de Natura ratiocinante Platon . Aristotelis , si parchi Archimedis , dcc hunc in modum concludit Situr in tanta colluvies quo enim alio nomine quis appellet κod ex carne, Hetu ne pituita ac bile utraque est consarum in mens gignatur adeo eximia or excellens, quantum ejusdem putandum es esse eaerellenitam in Sole, Luna , alii Metiam Siderabiti quibus dbjungito Mihi quidem dum hac mecum voluto, non exigua quadam mens talis , per ipsum etiam nos Aerem ambientem , coeextens videtur. Fieri enim nonpoteLI,quum lucis sim Solis sit 'riiccpi, qη NCim etiam ab us assumat. Sed haec obiter. Neque haec de coelestium corporum divinitate cum Zabianis Graecisique Philosophis opinio periit accepi enim a quopiam, qui cum mulios annos in Regno mensi vixillet , variisque aliis Regnis finitimis illarum gentium Linguas ebrisque didicetat, ut cum indigenis colloquii. set, accςpi, inquam , ab eo in solemni quodam cum praecipuis Chiinensis Religionis proselsoribus,eos ingenue conseilbs esse , corpora coelestia existimaria se ver divina , atque adoranda Phancque speciati no causam, qubd multa
hominibus impelliantur bona, lumen puta, calorem pluviam, E G quae cunque ex istis existunt. Hancque suam doctrinam seu fidem rationi magis contentaneam fide Europaeortini credebant Nui Deum colunt cujus nec limguram , nec colorem , nec motum , neque haec in ubi una via influxum intue- hullatenus poterant. Haec autem fides Antiquorum Graecorum opinioni Optimine consena , qui, ut refert ruenes, Solem lunam vocabant Θεους-αι θητους, conspicuos sensibilesque Deos. Docemurque ab Eusebio, antiquos Eopitos Theologos , quorum Religio Retitioni Chidaica alii- Dis erat, aut serte etiam ab ea desumpta , Solem, Lunam qui pus erant risi Isis, non habuisse tantum tanquam Deos praecipuos sed tanquam ita ctores Universi pene totius.
Damascius vita mori alpud Photium Colim prae caeteris Diis γε Vtia irin de Isim i. e. Solem Latinam Dillum omnia condere S figuris nume-xisque materiam adornare arbitrati.
Non examinabo hic loci utrum veteres isti Ethnici Philosephi praeter Stellas, aliaque entia quae ceu Deos adorabant, unicum tantum Numen,aut supremunt De iura crediderint. Sed in propositum mihi hic copum fiat inierit, quod manifestum videtur , alcripus se eos Entibus sensibilibus attributa vero Deo peculiaria insincque errorem inde elle natum quod intellecta ea praedita, egiminique praeelle existimarent , entiaque ista inferiora longe Raagis
fuisse obvia e samiliaria argumenta Sermonis apud ipsos cultuique objeci/,