C. Sallustii. Crispi Coniuratio Catilinae et bellum Iugurthinum fragmenta eiusdem historiarum, e scriptoribus antiquis ab Aldo Manutio, Pauli f. collecta. Scholia Aldi Manutii index rerum, & uerborum memorabilium.

211쪽

Tersen deinde, Philippi lium, ori multa, et uaria certamina apud Samothracas deos acceptum

in fidem, callidi repertorespersidiae, quia padio uitam dederant, in somnis occidere Eumenem, cuius amicitiam gloriosi ostentant , initio prodidere Antiocho , pacis mercede posthabita, custodi agri captiui sumptibus, et contumeliis ex rege se imi seruori seceres simulatoq. impio testamento , filium eius Aristonicum, quia patrium regnumpetiuera hostia morepertrium

phum duxere Asia ab ipsis Uessaeae postr

mo totam it niam, ilicomede mortuo, diri puere, cum filius Nusa, quem regem appellauerat, genitus haud dubie Uis 2 lam quid ego me appellami quem funditum undique regnis tetrarchiis ab imperio eorum quia fama erat diuitem, neque feruiturum esse, per Nicomedem bello lacessuerunt sceleris eorum haud ignarum,

ea, quae accidere, testatum antea Cretenses, soli omnium liberi ea tempestate, est rex Ptolemaeus atque ego ultus iniurias, comedem

Bit nia expuli, Asia q. spolium regis Antiochi

recepi, est Graeciae dem graue feruitium .ince pia mea postremus seruorum Archelaus, exercituprodito, impedivit,illique, quos ignauit, aut praua calliditas, ut meis laboribus tuti essent, armis abstinuit , acerbissimas poenas soluunt. 1'tolemaeus pretio diem belliprolatat Cretenses impugnati semel iam , neque nem, is excidio, b bitum

212쪽

bituri equidem, cum mihi ob ipsiorum interna mala dilataproelia magis , quam pacem datam intelligerem , abnuente Tigrane , qui mea dicta fero probat, te remoto procul, omnibus ali s obnoxi s rursus tamen bellu cepit Marcumq. Cottam Abomanum ducem apud Chalcedona terra fudi, mari exsul classepulcherrima apud radicum magno cum exercitu in obsidione moranti frumentum defuit, nullo circum adnitente simul hiems mari

prohibebat ita sine ui hostium regredi coantus in patrium regni , naufragi s apud Parum, Heracleam militi optimos cum civibus amisit

restituto deinde apud Cabira exercitu, uari sinter me, atque Lucullum proeliis, inopia rursus ambos incest illi suberat regnum Ariobar ranis bello inta Ium ego , uariatis circum omnibus locis , in Armeniam conces: secuti. I omani non me , sed morem suum omnia regna subuertendi, quia multitudinem artis locis pugna proh buere , imprudentiam Tigranis pro ui loria o stentant nunc quas consederi, nobis oppressis, utrum firmorem te ad resistendum , an ianem belli futurum putes 'Scio equidem , tibi ni

gnas opes uirorum , armorum est auri esse Oea re a nobis ad societatem, ab illis ad praedam peteris ceterum consilii et est, Tigranis regno ii tegro, meis militibus, procul ab domo paruo labore,per nostra corpora bellum conficere: quando,

que uincere, neque uinci sine tuo periculo possi

213쪽

mus. nignoras I manos, postquamad Occiden- tempergentibus finem Oceanus fecit , arma huc conuertisseἶ neque quidquam aprincipio, nisipam tum habere, domum, coniuges agros, imperiumἰ convenas, olim sine patria sineparentibus,pe-fle conditos orbis terrarum quibus non humana ulla, neque diuina obstant, quin socios amicos, procul iuxtaq. to , inopes , potentesq. trahant, excidantque homniaque, et maxime regna hostilia ducant namquepauci libertatem, pars magnam flos dominos uolimi nos suspeciti sumus aemuli, O in tempore uindices assuturi. Tu uero, cui S leucia maxima urbium , regnumq Persidis in-

Qtis diuitiis est, quid ab illis, nisi dolum in prae siens postea bellum asiectasi Romani arma

in omnes habent, acerrima in eo , quibus ut Iis stolia maxima sunt audendo fallendo, bella ex bellis ferendo magni facti per tanc mo- rem extinguent omnia, aut occiderit quod di -- cile non est, situ Mesopotamia, nos Armenia rimcumgredimur exercitu, nefrumento, sine auxi fortuna autem nostris uiti s adhuc incolumis.. eq. illa famasequetur , auxilio profestum ma-

gnis regibus , latrones gentium oppre se . quod

uti facias , moneo, hortorque, neu malis pernicie

nostra tuum imperium prolatare, quam societato ui ctor eri.

214쪽

A D. C. CAESAREM

DE. RE P. ORDINANDA

O antea obtinebat regna, atque imperia, fortunam dono dare , item alia, quae per mortales avide cupiuntur: qui apud indignos saepe erant, quasi per libidinem data; neque cuiquam incorrupta permansierant sed res docuit id ueri 6se, quod tu carminibus Appius ait, brum es sua queque fortunae atque in te maxime , qui tantum esses praetergre1lus es, utprius defessint homines laudando facta tua, quam tu laude digna faciendo. ceterum ut fabricata sic uirtute parta, rammagna industria haberi decet ne incuria defommentur, aut corruant infirmata nemo enim a teri imperium uolens concedit O quamuis no--s, atque clemens sit, qui plus poten, tamen, quia malo esse licet, formidatur id euenit quia plerique rerum potentes peruerse consulisit: eo se munitiores putant , quo illi, quibus imper tant, nectutores fuere a contra id eniti decet; cum ipsie bonus, atque strenuus sis, uti qua noptimis imperites nam pessimus quisque perrime tadtor patitur sed tibi boarauius est,quam ante omnibus se armis parta componere bellum estorumpace mollivsge i ad hoc ui Iores praedam petunt, ut Ii ciues sunt inter has docuita es

215쪽

e uadendum est tibi , atque in o serum firmandare' non armis modo, neque aduersum hostes, sed , quod multo maius, multoq. at ei ius e i, bo

nis pacis artibus ergo omnes magna mediocriq.

sapientia res huc uocat; quae qui que optima potes , uti dicat ac mihi sic uidetur qualicumque modo tu uictoriam composueris , ita alia omnia futura . sed iam, quo melius, faciliusq. connituas , paucis, quae me animus monet, accipe.

Bellum tibi fuit, imperator, cum homine claro marinis opibus, auido potentiae, maiore fortuna, quam sapientii quem secuti sunt pauci , per suam iniuriam tibi inimici item quos vinitas aut alia nece situdo traxit nam particeps domi nationis neque fuit quisquam neque, si pati potuisset, orbis terrarum bello concussus foret . cetera multitudo uulgi more magis, quam iudicio poIn alius alium, quasi prudentiorem secuti Teridem tempus malediItis iniquoru occupandae reip. in 'em adducti homines, quibus omnia probro

ac luxuria polluta erant, concurrere in castra tua: O aperte quietis mortem, rapinas postr mo omnia, quae corruptus animus iubebat, ianitari ex queis magna pars , ubi neque crediatum condonare , neque te ciuibus, sicut hostibus,

uti uident, defluxere: pauci restitere, quibus maius otium incoris, quam Romae, futuri erat: tanta uis creditorum impetidebat . sed ob aifidem caussas, immane di Iu en, quanti, O quam multi

216쪽

A D. C. CAEsAREM

multi mortalespostea ad Pompeium disice serint eoq. per omne tempus belli quasit sacro, atque in- stoliato fano debitores usii. Igitur quoniam tibi uictori de bello atque pace agitandum est; hoc uti ciuiliter deponas , illa ut quamiustissma, diuturna sit: de te is primum, quia compositurus es, quod optimum a tu est , existima equi

dem ego cundia imperia crudelia, magis acerba, quam diuturna, arbitror; neque quemquam a mestis metuendum esse, quin ad eum ex multis fom do recidat eam uitam bellt aeternum, anceps gerere quoniam neque aduersus, neque ab tergo , aut lateribus tutus sis , femper in periculo, aut metu agites contra; qui benignitate, clementia imperium temperauere, his laeta O candida omnia uisa etiam hostes aequiores, quam aliis ciues au qui me his di tis corrupto-γem ut toriae tuae, nimisq. in vi tos bona uoluntatepraedicent 'scilicet quod ea, quae externis nationibus, natura hostibus, nosq. maioresq. n seri saepe tribuere, ea ciuibus danda arbitror ne que barbaro ritu caede caedem, O sanguine sanguinem expiandum an illa quaepat lo ante hoc

hellum in Cn. Pompeium uictoriamq. Dilanam increpabantur, obliuio abstulit in interfecit Domi

lium, Carbonem, Bruti , alios item non armi

tos, neque in proelio belli iure, sed postea sunt cesper si mi scelus interfectos plebem J-manam in uilla publica pecoris modo conscissat'.

217쪽

heu quam illa occulta ciuium, era, repent nae caedes in parentum, aut liberorum sinum Juga mulierum, O puerorum, uastatio domorum: antepartam a te uictoriam omnia saeua atque crudelia erant ad quae te illii dem hortantur: c scilicet id certatum esse, utriusque uestrum ambitrio iniuriae ut fierent neque receptam, siescaptam alere . Oea caussa exercitus stipendi scolifectis optimos, O ueterrimos omnium, Luersum iratres, parentesq. alti liberos armis contendere ut ex alienis malis deterrimi mortales

ventri, atque prosi dae libidini sumptus quaer rent ; atque ei sent opprobria uicitoriae, quorum

flagiti s commacularetur bonori laus neque nimie praeterire puto, ιali quasique eorum, re aut modestia, etiam tum dubia uictoria, Negsὸrit quoq. modo in belli administratione scorta , aut conuiuia exercuerint nonnullis quorum

aetas ne per otium quidem tales uoluptates sine dedecore attigerit. De bello satis dintum . depa-cefirmanda quoniam tuque, O omnes tui agit iis primi id, quaeso, considera, quale id it, de quo consultas ita, bonis, malisq. dimotis, patenti uia ad uerum perges . Ego sic existimo; quoniam orta omnia intereunt , qua tempestate urbi Romanae fatum excidi aduentarit, ciues cum ciuibus manus conferturos ita desissos es sangues regi,aut nationipraedae futuros aliter non orbis terrarum, neque cun Iaegentes conglo- tae

218쪽

batae mouere, aut contundere queunt hoc imp

xium firmanda igitur sunt concordiae bona, discordiae mala expellenda id ita eveniet, sumptum, O rapinarum licentiam dem eri non ad uetera instituta reuocans,quae, iam pridem corruptis moribus, ludibrio sunt sed si suam cuique rem familiarem, O sin sumptuum statueris quoniam is ince ssit mos, ut homines adolescentuti sua, atque aliena consumere , nihil libidini, a que alijs rogantibus denegare, pulcherrimum putent eam uirtutem, O magnitudinem animi, pudorem, atque modesiam prosecordia aestimet. ergo animus ferox prauauia ingrestus, ubi consueta non suppetunt, fertur accensus in socios modo, modo in ciues mouet composita, O resn uas ueteribus acquirit quare tollendus foener tor in posterum uti suas quisque res curemus. ea uera, atque implex uia est, magiriratum p puto, non creditori, gerere L magnitudinem animi in addendo, non demendo res ostendere

atque egos o quam 'era haec res in principio futura sili, praesertim sis, qui se in uictoria licentius, liberiusque, quam artius, futuros credebat: quorum se saluti potius quam libidini, consules: illosq. nosq. ocios in pace ma constitues feadem studia, artesq. iuuentuti erunt nae siegregia tua fama simul cum urbe Roma breui coincidet postremo sapientes pacis caussa bellum g

runt laborem ste oti sustentant nisi illam fm

mam κ

219쪽

Uam ess is uinci, an uicisse, sed retulit 'quare capesse per deos omnia aspera, uti fo-les, peruade namque aut tu mederi potes aut omittenda est cura omnibus . neque quisquam te ad crudeles poenas, aut acerba iudicia inuocat, quibus ciuitas uastatur magis , quam corrigitur ; ita ut praua artes, malasq. libidines ab iuuentuteprohibeas ea uero clementia erit, consului R. ne immerito ciues patria expellerentur; retianuisse abstultitia, et falsis uoluptatibus; pacem, concordiamq. stabilinisse non ini, flagiti sobsicutus, desista perpessus, praesensgaudium cstmox

futuro malo concesseris. c mihi animus, quibus rebus ali timent, maxime erectus est, negotij magnitudine: O quia tibi terrae , ct maria simul omnia componenda sunt, quippe resparuas tantum ingenium attingere nequit ma gnae curae makna merces est . Igiturprouideas oportet, ut ip&bes , largitionibus, et publico frumento corrupta, habeat negotia sua, quibus ab malopublico det Matur: iuuentus probitati, et industriae , non u- raptibus, neque diuitiis,studeat id ita eueniet, si pecuniae, quae maxima omniumpernicies eri, atque dedecus dem em nam sepe ego cum animo meo reputans, quibus quisque rebus clariSmi uiri magnitudinem inuenissent; quae res populos natio sue magnis audioribus auxissent ac

deinde quibus calvis ampli miregna, et imperia corruissent: ea semper bona, atque mala repe risbam,

220쪽

riebam, omnesq. uictores diuitias colitem se, is f

uictos cupiuisse. neque aliter quisquameatollere feste,ct diuina mortalis attingere potes, nisi, omissi pecuniae, O corporis gaudi s , animo indulgens, non assentando, neque concupitapraebendo peruersam gratiamgratificans sed in labore, patientia, bonisq. praeceptis in Ddiisfortibus

Xercitando. nam domum, aut villam exstruere,

eamq signis, aulaeis, alijsq. operibus V N O omnia potius, quamsiemet uisenduin

id est, non diuitias decori habere, sed flagitio es le porro us, quibus bis te rati ei e rare, nullam nodiem sine scorto quiescere mori ubi animum , quem dominari decebat serui oppressere, nequaquam eo postea hebeti, atque

claudo pro exercitio uti uolunt nam imprudentia pleraque, O se praecipitant uerum haec,et omnia malapariter cum honore pecuniae de mentis neque magii iratus , neque alia uulgo cupienda Menalia erunt. Ad hoc prouidendum es, quonam Modo Italia , atque prouinciae tutiores sint id quod fas tu haud obscurum est nam vilem omni uastant, tuas deserendo domos in per iniuriam Hienas occupando . item ne , ut adtac, militia iniusta, aut inaequalis sit: cum ali triginta, pari liumctipendium faciet Ofrumenti id, quesantea praemium ignauiae fuit, per murrisipia, colonias illis dare conueniet, cumsipendis emer, ιis domos reuerterint. Duae rei necessaria, ti' bi l