Sancti Aureli Augustini Opera

41쪽

epistularum XI. XII.

XII. NEBRIDIO AUGUSTINUS. Ρlures epistulas te Scribis misi88e, quam accepimus; Sed neque tibi p08sum n0n credere neque mihi tu. tametsi enim

5 r08cribend0 par eSSe 110n ualeo, tamen 110n min0re a me diligentia seruantur litterae tuae, quam frequentantur abs te. pr0lixi0res autem 110stras 110n te amplius quam binas accepisse c0nuenit inter 1108; n0n enim misimus tertias. Sanere e0gnitis exemplaribus animaduerti quinque fere tuis r0ga- 10 ti0nibus esse resp0nsum, nisi qu0d una ibi quaesti0 quasi tran Seunter perStricta, quamquam n0n temere ingeni0 tu000mmissa sit, n0n tamen Drtasse satisfecit auaritiae tuae. quam refrenes aliquantum 0pus est et 110nnulla e0mpendia

libenter feras, ita plane ut, si quicquam haud0 intellegentiam, 15 dum sum parcus in uerbis, nihil parcas mihi; sed tu iure qu0 mihi ualentius esset Drte aliquid, si quicquam p088 et 0880 iucundius, i 0tum, qu0d debetur, efflagites. hanc igitur opistulam numerabis inter min0res epi8tulas mea8, quam tibi ' n0n sibi nihil mihi de aceru0 minuere. non enim et

20 tu mittis mi 0res, quae n0n eundem aceruum augeant. quare

illud, qu0d de fili 0 dei quaeris, cur ipse p0tius dicatur h0minem Su Scepi88e quam pater, cum Simul uterque sit, din08ce8 Deillime, si serm0cinationum n08trarum, quibus, Ut p0illimuS- nam ineffabile quiddam est qui sit dei filius 25 qu0 00niuncti Simus, r000rderis. qu0d ut hic breuiter adtingam, disciplina ipsa et larma dei, per quam laeta Sunt 0mnia, quae facta sunt, filius nuncupatur. quiequid autemper susceptum illum h0minem gestum est, ad eruditi0nem inlarmati0nemque 1108tram geStum e St.

Idem codices, qui in ep. XI. 4 tuam etsi P tu etsi VU edd.; scripsi tu tametsi 5 scribendo, m. Icorr. rescribendo P minor ea me P 11 transeunte P 13 aliquantulum V edd. 17 et flagites P 20 acerbum P 2I dicatur potius V 24 qui quid VU edd.; laeunam significavi 25 coniunctissimus codd. 29 Vacat in V 67 uersiculorum spatium, in V 3Sit, uel Siculorum; nullum eius modi spatium relictum est in P

42쪽

S. Aureli Augustini

XIII.

NEBRIDIO AUGUSTINUS.1 Usitata tibi scribere n0n libet, n0ua n0n licet. alterum enim uideo tibi n0n c0nuenire, alterum mihi n0n Uaeare. nam ex qu0 abii abs te, nulla mihi 0pp0rtunitas, nullum 0tium datum est ea, quae inter n08 qua0rere 80lemus, agitandi atque uersandi. Sunt quidem hiemales nimis l0ngae n0etes nee a me t0tae d0rmiuntur; sed sese 0biciunt magis e0gitanda, cum 0tium est, quae diffirmand0 sunt 0li 0 necessaria. quid erg0 saeiam 3 mutusne apud te, an tacitus sim 3 neutrum UiS, neutrum U0l0. quare age atque accipe, qu0d de me excudere p0tuit ultimum n0etis, quam diu eXequebatur, qu 0 haecepistula scripta eSt. 2 Neeess0 est tu meminisse, qu0d crebr0 inter 1108 Serm0ne laetatum est n0squ0 iactauit anhelantes atque aestuantes, d0 animae scilicet ueluti pρrpetu0 qu0dam c0rp0re uel qua Sic0rp0re, quod a n0nnullis etiam diei uehiculum rec0rdaris. quam rem certe, Si quidem J000 mouetur, n0n esse intellegibilem clarum est. quicquid autem intellegibile n0n est, intellegi n0n p0test. at qu0d int0llectum fugit, si saltem sensum n0n fugit, aestimare inde aliquid uerisimiliter n0n usquequaque denegatur. qu0d uer0 nequ0 intellegi neque sentiri

L cod. Laudunensis I34 s. IX. P cod. Parisinus I22IO S. X. Pi - cod. Parisinus I929 s. XIII. cod. Vaticanus 495 s. XV. eod. Vaticanus 499 s. XV.

18 intelligibile L 19 quiqd L autem om. L intellegibile. P20 salti L 21 fuit L fugit, corr. refugit P refugit Pi V edd.estimate V uerisimile fis r

43쪽

epistularum XIII.

p0test, temerariam nimis et nugat0riam gignit 0pini0nem. et h0c, de qu0 agimHS, tale e8t, Si tamen eSt. cur erg0, quae80 te, n0n 110bis ad hanc quaestiunculam indicimus ferias et 110st0t0s inprecat0 400 in summam Serenitatem naturae Summae 5 uiuentis adt0llimus 33 Hie Drsitan dicas, quamquam c0rp0rea percipi nequeant, multa 110s tamen ad c0rpus pertinentia intellegibiliter p0sse percipere, ut e8t, qu0d Π0HimVS eSSe c0rpu8. quis enim neget aut quis h00 uerisimile p0tius quam uerum esse fateatur 3 10 ita cum ipsum c0rpus uerisimile sit, esse tamen in natura tale quiddam uerissimum est. ergo c0rpus SenSibile, 088e

autem e0rpus intellegibile iudicatur; n0n enim posset aliter pereipi. ita nesci0 quid illud, de qu0 quaerimUS, 00rpus, qu0 inniti anima, ut de l000 in l0 cum transeat, putatur, quam-a5 quam etiam si n0n 80n8ibus n08tris, tamen quibusdam l0nge vegeti0ribus sensibil0 sit, utrum tamen sit. intellegibiliter c0gΠ08ei p0test. 4 Η00 si dices, ueniat in mentem illud, qu0d intellegere appellamus, du0bus m0 dis in n0bis fieri: aut ipsa per se 20 mente atque ratione intrinsecus, ut eum intellegimus esse ipsum intellectum; aut adm0niti0 ne a sensibus, ut id qu0diam dictum est, cum intellegimus esse c0rpus. in quibus du0bus generibus illud primum per n0s, id est de e0, qu0d

lend0 intellegimus. quae si rata sunt, nem0 de ill0 00rp0re, utrum sit, intellegere p0test, nisi cui sensus quicquam de ill0 nuntiarit. in qu0 animantium numer0, 8i ullus eSt, B 081 nimis et nimis atque Py edd. 2 agimus indicimus i tale sindicimus se .)V 4 t0tos om. L 5 uiuentes, corr. uiuentis P 6 corpora V V edd. 7 pertinentia. P 11 quiddam talo UU 12 autemJ auer L 14 initi Linuiti l0..eo L inllilllocum cras. I 2 l0 L ad locum PyVU edd. putatur bis, alterum eras. L quamquam mostr. l. e .9 L 15 et si tam L 16 uetioribus L 18 ueniet V 22 eorpus esse V 23 de eo deo V 26 ratai uera Pi fis r 28 nuntiaret, corr. nuntiarit P

nuntiari L

44쪽

S. Aureli Augustini

qu0niam 110n esse per8picimus, illud etiam perfectum put0, qu0d supra dicere c0eperam, n0n ad n0s istam pertinere quaesti0nem. haec etiam atque etiam c0gites uelim et, qu0dc0gitand0 genueris, Ut n0uerim cureS. XIV. NEBRIDIO AUGUSTINUS. 1 Recentissimis litteris tuis resp0ndere malui, n0n qu0d c0ntempserim praecedentia quaesita tua minu8ue me delectauerint, sed qu0d in resp0ndend0 mai0ra, quam 0pinariS, II10li0r. quamquam enim l0ngi0rem, quam J0ngissima est, epistulam tibi mittendam esse praescripseris, n0n tamen tantum habemus otii, quantum existimas et quantum n08 Semper 0ptasse 1108tiet 0ptamus. ne quaeras, cur ita sit: illa enim facilius, quibus impedi0r, quam cur impediar, exp08Uerim. 2 Scribis, cur eg0 et tu, cum simus singuli, eadem multa saetamus, 80l autem n0n idem faciat qu0d cetera sidera

cuius rei causam e0narer. nam Si eadem n08 agimus, multa

et ill0 eum ceteris agit; si 110n ille, nec n08. ambul0 et ambula8, m0uetur et m0uentur; uigil0 et uigilas, lueet et lucent; disput0 et disputas, cireuit et circumeunt. tametsi

cod. Vaticanus 495 s. XV. cod. Vaticanus 499 s. XV. Haec epistula in R α es omisso initio usque αd u. 29 circumeunt' adiuncta est ad epistulam IX. I contemnerim Py 8 presentia, in marg. m. 2 air praecedentia U me om. UU 11 esse om. ULT13 nec edd. 15 e go L 18 aget, corr. agit P nos./.ambulo L

animus LP corr. animum)

5103520

45쪽

epistularum XIV.

idem uel e0gitare uel e0ntemplari uel si quid aliud e0mm0dius dicitur, si ullus eis inest animus, sidera quam h0minesc0nsideranda sunt. ceterum in e0rp0rtim m0tibus si, ut 80les, diligenter adtendas . nihil 0mnin0 a du0bus idem seri p0test. 5 an tu . eum deambulamus simul, Satis idem n0s agere existimas 3 absit a prudentia tua. 80ptentri0ni namqtie vieini 0r 110strum qui deambulat, aut alterum pari m0tu antecedat aut tardius ingrediatur neq0880 est; neutrum tamen sentiri potest. Sed tu, ni sali 0r, quid intellegam H8, n0n qHid Sentiamus, expedia S. 10 qu0d si ab axe in meridiem tendamus, q0ni uncti n0bis atque inhaerentes, quantum ualemus, innitamurque marm0ri l qui sit aequali uel 0tiam eb0ri, tam 110n p0test esse amb0rum idem

n08 et p0ne Glauciam pr0lem, nihil egeris. quippe his etiam 15 simillimis geminis tanta est necessitas, Ut pr0prie m0deantur, quanta fuit, ut singuli nascerentur.3 At enim h0e, inquies, rati0ni tantum; qu0d autem s0l ab astris disrari, sensibus etiam clarum atque manifestum e St. Si magnitudinem m0 c0gis dispidere, n08ti de interuallis quam 20 multa dicantur et ad quantum ineertum perspicuitas ista reu000tur. sed ut 00ncedam ita esse, ut apparet, Sic enim et cred0, cuius tandem et sensum fefellit illa pr0deritas Naevii pede l0ngi0ris, quam qui est sex l0ngissimus 3 cui te cred0

1 contemplare, corr. contemplari P uel sil ut si R aut si aes

aliam a illam e illam Glauciam f r proleui I U 15 simillimisi si in illis N aes 16 quanta est fuit est e .) U 18 astri L 19 despicere L Pin V α despi spicere V displicere Γ aspicere ir respicere ei m20 discantur perspicuitas perspici ueritas V ueritas perspici 21 enim eum L 22 et om. , m. I in marss. add. ne VH. L neu j super vjj add. VII ) P ne septem RPi edd. praeter m ne illa septem V 23 pede, corr. pedum P pedum Pi ir pedes α es quamque .VI. Lquam quae H .Vl. Super ri) P quamq; sex R quam ex se P/ quamque

XII, Aug. 2,

46쪽

S. Aureli Augustini

nimium quaesisse h0minem aequalem et, cum minime repperi8808, usque in eius Drmam 1108tram epistulam tendere U0luisse. quare cum in terris qu0que tale aliquid existat, nihil de cael0 put0 esse mirandum. Si autem te m0uet, qu0d praeter s0lem nullius sid0ris lumen implet diem, qui8, quae80 te, h0minibus tantus apparuit quantus h0m0 ille, quem deus suscepit l0nge aliter quam ceter08 sanctos atque Sapientes γquem si cum aliis h0minibus c0useras, mai0r0 distantia c0ntinentur quam e0nlati0ne 80lis cetera Sidera. quam Sane similitudinoni diligenter intuer0. seri enim p0test mente, qHa0Xeellis, ut quandam quaesti0nem de h0mi 0 Christ0 a te pr0p0sitam transeuntes dis80luerimus. 4 Item quaeris, utrum summa illa ueritas et Summa Sapientia, forma rerum, per quam laeta sunt 0mnia, quem filium deiunistum saera n08tra pr0fitentur, generaliter h0 minis, an etiam unius euiusque 1108trum rati0nem c0ntineat. magna quae Sti0. sed mihi uidetur, qu0d ad h0minem faciendum adtinet, h0 minis quidem tantum, 11011 meam uel tuam ibi esse rati0nem; qu0d Rutem ad 0rbem temp0ris, uarias h0minum rati0nes in illa sinceritate uiuere. uerum h0c cum ob8curi 88imum Sit, qua similitudine inlustrari p0ssit, ign0r0, nisi rarte ad artes illas. quae insunt anim0 1108tr0, 00 fugiendum est. nam in disciplina metiendi una est anguli rati0 una quadrati. itaque qu0tiens dem0 Strare angulum uol0, 11011 nisi una rati0 anguli mihi

sex V quam quae sex U Ir quamquam sex α es quam qui est sex in longissimis, corr. m. I l0ngissimus L l0ngissimus, ras. l0ngissimis Pongissimis Pi ir l0ngissima aes 1 hominem nimium quesisse Pi 3 aliquid tale Irm 6 quantus qua R α ille homo P I r m 7 suscepit assumpsit U 8 sapientibus V V m mai0ri PIPUU irm c0ntinetur R aefm 11 a te pr0p0sita LP ad id propositam L aes 12 dissolueremus LPR a13 quaeres, corr. quaeris P sapienti LP super ti add. a et) 14 Drma et irarma PyUU fir m per quem l m quem, corr. quae P 15 homines, corr. hominis P 18 meum, corr. m. I meam V -ibi b corr.eae h) P 20 cum hoc Pi 23 angulum, corr. anguli P 24 angul0,

1015 20

47쪽

epistularum XIV. XV.

0ecurrit; Sed quadratum nequaquam seriberem, nisi quattu0r simul angul0rum rati0110m intuerer. ita quilibet h01110 una rati0ne, qua h01110 intellegitur, factus est; at ut p0pulus fiat. quamuis et ipsa una rati0, n0n tamen h0 minis rati0, Sed, h0minum. si igitur pars huius uniuersi est Nebridius, sicut 08t, et omne uniuersum partibuS e0ust, n0n p0tuit uniuersic0ndit0r deus rati0nem partium n0n habere . quam ob rem qu0d plurim0rum h0minum ibi rati0 est, n0n ad ipsum

h0minem pertinet, quamquam miris rursum m0dis ad 10 Unum 0mnia redigantur. 80d tu id e0mmodius c0gitabis. his e0ntentus sis interim pet0, quamquam iam eXHe88erim

Naeuium.

ROMANIANO AUGUSTINUS. 1 is Non ha0e epistula sic in0piam chartae indicat, ut membranas saltem abundare testetur 3 tabellas eburneas, quas habe0, auuncul0 tu0 eum litteris misi. tu enim huic p0llieulae facilius ign08ces, quia disserri n0n p0tuit, qu0d ei seripsi, et tibi n0uscribere etiam ineptissimum existimavi. sed tabellas, si quae 96 ibi n0strae sunt, pr0pter huius m0di ne eessitates mittas pet0. scripsi quiddam de cath0lica religi0ne, quantum d0 minus

Idem codices, qui in ep. XIV. ad r0manianum eiusdem LP epistula augustini ad romanianum Tepistula sancti augustini ad romanianum P UU; inscriptio deest in codd. et edd. praeter P m 16 testatur, corr. testetur P IT abunculo LP core. auunculo) a uinculo R 18 ignoscis LR a e 19 rescribere Redd. praeter in scriberem sm del.) U iudicaui, in mary. m. 2 at existimaui V 20 necessitatis, corr. necessitates P 2l quidam, corr. m. Iquiddam P

48쪽

S. Aureli Augustini

dare dignatus est, qu0d tibi u0l0 ante aduentum meum mittere, si charta interim n0n desit. t0lerabis enim qualemcumque scripturam eX 0ffistina Mai0rini. de c0dicibus praeter libr0s de Orat0r0 t0tum mihi excidit. sed nihil amplius re8cribere p0tui, quam ut ip8e Sumere S, qu08 liberet, et nunc in eadem mane0 Sententia. absens enim quid plus laetam,

2 Gratissimum mihi est, qu0d in ultima epistula me participem d0mestiei tui gaudii facere u0luisti. Sed Mene salis plastidi uultum fluctusque quiet0sigia irare iubes 3 quamquam nec me iubeas nec ipse ign0res. quare si ad melius c0gitandum quies aliqua data est, utere diuin0 benesisti0. nec enim n0bis debemus, cum i8ta pr0ueniunt, Sed illi 8, per qu08pr0Heniunt, gratulari, qu0niam iusta ut 01mei08a et pr0 si10 genere pacati0r atque tranquilli0r rerum temp0ralium admini strati0 recipiend0rum aetern0rum meritum gignit, si Π0n teneat, cum tenetur, n0n implicet, cum multiplicatur, Si n0n, cum putatur, inu0luat. ipsius enim ueritatis 0re dictum est: Si in alien0 fideles 110n fuistis, uestrum qui Silabit u0bis3 laxatis erg0 curis mutabilium rerum b0na

stabilia et certa quaeramus, superu0lemus terrenis opibus n0stris. nam et in mellis c0pia 110n frustra pennas habet apieula; necat enim haerentem.

Stratio, corr. m. I administratio P 17 tenet Pi VU 18 nee firmnon c0. corr. non cum P 19 putatur pacatur edd.; lacunam signifi

49쪽

epistularum XV. XVI.

XVI. 1 Auens crebr0 tuis assatibus laetificari set instinetu tui ser-m0nis, qu0d me paul0 ante iueundi88ime Salua caritate pulsasti paria redhibere n0n de Stiti, ne silentium meum paenitudinem 5 appella8808. Sed quae80, Ut, Si haec qua Si Seniles artus ess0 duxeris, benignarum alarium indulgentia pr0 Sequaris. Olympum m0ntem d00rum esse habitaculum sub incerta 1id 0 Graecia

fabulatur. at uer0 110strae urbis Drum Salutar iam numinum frequentia p08Se88um n08 cernimUS et pr0bamus. et quidem 10 unum esse deum Summum Sine initio, Sine pr0le naturae ceu

patrem magnum atque magnificum quis tam demens, tam m0nte captus neget esse certissimum 3 huius 110s uirtutes per mundanum 0pus diffusas multis 110 stabuli S inu00amus, qu0uiam n0men eius euneti pr0prium uidulisset ign0ramus. nam deus 15 0mnibus religi0nibus c0mmune n0men e8t. ita sit, ut, dum eius quasi quaedam membra carptim uariis Supplicati0nibus pr08equimur, t0tum e0lere pr0sect0 uideamur. 2 Sed inpati0ntem m0 esse tanti err0ris dissimulare n0n p08Sum.

quis enim serat I0ui fulmina vibranti praeferri Migginem

R cod. Igus. Lrit. Rey. 5 D Ut s. XI XII. Exemplum epistulae maximi grammatici madaurensis ad augustinum E maximi grammatici madaurensis ad agustinum ' incipit epistula maximi grammatici madaurensis ad augustinum J1 AP mast ad i. m. 2); epistula maximi madaurensis ad augustinum R; inscriptio deest in codd. et edd.

50쪽

S. Aureli Augustini

Iun0ni, Mineruae, Veneri Vestaeque Sanamem et cunctiS, pr0u0fusi diis inm0rtalibus archimartyrem Nampham0nem 3 interqu08 Lucitas etiam haud mi 0re cultu suspicitur atque alii interminat0 numer0, diis h0minibusque 0di0Sa n0mina, qui e0nscientia nefandorum facin0rum specie gl0ri 08ae m0rtis scelera 5 sua scel0ribus cumulantes dignum m0ribus factisque suis exitum madulati reppererunt. h0rum busta, Si mem0ratu dignum est, relietis templis, negleetis mai0rum su0rum manibus Stulti frequentant, ita ut praesagium uatis illius indigne fersentis emineat: Inque d0um templis iurabit R0ma per umbra S. msed mihi hae tempestate pr0p0m0dum uidetur bellum Aetia eum rursu S eX0rtum, qu0 Aegyptia m0n Stra in R0ma 0rum de0s audeant tela vibrare minime duratura. 3 Sed illud quaes0, uir sapientissime, uti rem0t0 facundiae r0b0re atque expl080, qua cunctis clarus es. 0miSSis etiam, 15 quibus pugnare 80lebas, Chry8ippeis argumentis p08tp08ita paululum dialeeliea, quae neru0rum su0rum luetamine nihil certi cuiquam relinquere nititur, ipsa re adpr0bes, qui sit iste

mem eti sana memet P sanem et A sana mente et E sana mente RSananem et a e Sanaem et ceti. edd. 2 nam phamonem MAR nam pationem E Nam Phani0nem a Namphani0nem ceti. edd. 3 post Lucitas ras. 2-3 l. H aut codd. sin H m. 3 corr. haut) suscipitur Eedd. praeter m adque, m. 3 atque H 4 0diosa, sed a eae corr. m. 38) Hnumina AP α e0nscia codd. in E m. 3 corr. c0nscii) a 6 cummulantes. H exitu E T reppereuntes repperiunt o reperiunt rinem0ratum sm del.) E 8 releetis, ras. corr. reiectis P neglegentis E maorum, m. 2 maiorum Γ 9 indignae a dei.) E serentes, m. I corr. serentis E 10 in quae, corr. m. Ir) inq; H in quae reiurauit HI edd. praeter r 11 aetiati eum NMAR attiatieum EP α12 rursus S eae raS. et corr. m. I. fuit m) E 13 audeat, corr. m. I audeant H