Sancti Aureli Augustini Opera

61쪽

epistularum XIX. XX.

AUGUSTINUS ANT0NIN0. 1 Cum a du0bus tibi scripta deberentur, cumulatissime magis pars reddita est, qu0d unum 110strum praeSentem uides, cuiu8eX 0re cum me qu0que accipis, p0teram n0n rescribere, nisi id ips0 iubente fecissem, qu0 pr0scis dente superuacaneum uidebatur e88e, qu0d feci. quapr0pter fertilius tecum Drtasse c0nl0qH0r, quam Si c0ram adessem, cum et epistulam meam legis et eum audis, in cuius pect0re me habitare optime n0sti. cum magn0 gaudi0 litteras sanctitatis tuae c0nsideraui atque dig0ssi,15 qu0d et christianum animum tuum sine ull0 fue0 iniqui tem-p0ris et in n0s amicissimum prae Se gerunt.

2 Gratul0r tibi di gratias ag0 d00 et d0 min0 110str0 de Spedi fido et caritate tua tibique apud eum, qu0d de n0bis tam bene existimas, ut fideles dei seru0s esse credas idque 20 ipsum in n0bis e0rd0 purissim0 diligas. quamquam hinc etiam gratulandum beniu0lentiae tuae p0tius quam gratiae agendae sint. tibi enim pr0dest ipsam diligere b0nitatem, quam pr0fect0 diligit, qui eum diligit, quem credit b0num, siu0 ille se ita Siue aliter, quam ereditur, habeat. unus tantum in hae re

2 nostri noi P nominis R 3 aut L OP a eras.) a Onι. α es gregi Py α es tu. fuit i) P tan, corr. tam P 4 egregiae LP a erres.) alienis sis eae ras. , fuit us), in marg. m. I l: nes: PSis onι. LOPIdem codices, qui in ep. XVIII et XIX. 6 augustinus antoni0 Pi α e; inscriptionem om. LO incipit epistula sancti augustini ad antoninum L OP epist0la augustini ad ant0nium R)T cum latissime Lo collatissime R 10 ipso eae ipsa 8 P Ii quod qua Py 12 et te L sin. 2 corr. tu) O tu R 13 eam, corr. eum Paudis om. , m. I fl) αdd. Pi 2l potius eae potuis 8 P gratiae tibi agendae edd.

62쪽

48 S. Aureli Augustini cauendus err0r 08t, ne qui8 quam n0n de h0mine, sed de ips0h0minis b0 0 aliter sentiat, quam ueritas p08tulat. tu uer0, frater dilectissime, qui null0 m0d0 erras credend0 uel sciend0 magnum b0num es 80 libenter d00 casteque seruire, quemlibeth0minum pr0pterea diligas, qu0d huius b0ni participem credis, bt0eum est fruetus tuus, etiam si ille n0n ita Sit. quapr0pter tibi de hae re gratulandum est; illi autem n0n, Si pr0pterea diligitur, sed si talis e8t, qualem e88e exiStimat, a quo pr0pterea diligitur. quales itaque n08 8imus quantumque in deum pr0m0uerimus, ipse uiderit, cuius n0n 80lum de h0minis 10b0n0, sed de h0mine ips0 Π0n p0test errare iudieium. tibi ad merc0d0m beatitudinis, qu0d ad hanc rem adtinet, satis est,

qu0d Π0s tales credens, quales e880 0p0rtet s0ru0s dei, t0t0 sinu c0rdis ampl0eteris. gratias uero tibi uber08 agimus, qu0d 08 cum laudas, tamquam tales simus, mirabiliter h0rtaris, ut 15 tales esse cupiamus; uberi0res etiam, si n011 80lum te c0mmende80rati0nibus nostris, Sed etiam pr0 110bis 0rare n0n praetermittas. grati0r enim d00 est pr0 fratre depressali 0, ubi Saeri fidium earitatis 0ssertur. Paruulum tuum plurimum salut0 et se eundum praecepta 20d0mini salutaria 0pt0 grandeseere. d0mui qu0que tuae Unamsdem et deu0ti0nem ueram, quae 80la cath0lica est, pr0ueniredegider0 et pr000r. in quam rem si quam Di te aliam 110Stram0peram necessariam eXistimas, ne tibi dubites uindieare ut c01 muni d0mi 0 fretus et iur0 earitatis. illud sane adm0nuerim reli- 25gi08i8Simam prudentiam tuam, ut tim0rem dei n0u inrati0nabilem uel inseras infirmi 0ri uasi tu0 uel nutrias diuina

1 est error R edd. 2 tunc Pi 4 quemlibetJ eum quemlibet P)edd. 5 h0minem L diligis edd. 6 post tecum m. ut uidetur I add. q. L ille ita, corr. m. Ir) ille L 7 haeli sparua ras ) L 13 0p0rtet

laudas L OP post simus m. ut uidetur I add. et L 16 commendis, corr. commendes P 17 n0u praetermittas orare pro nobis. grati0I eStenim deo edd. 24 uindicare dubites edd. 25 et om. Pi α e 27 infirmiori nutrias Om. L

63쪽

epistularum XX. XXI.

leeti0 ne grauique e0nl0 qui0. nem0 enim fere s0llicitus de statu animae suae atque 0b h00 sine pertinaeia inquirendae u0luntatis d0mini intentus est, qui b0110 dem0nstrat0re usus non din0seat, quid inter Sehisma qu0dlibet atque unam cath0lidams intersit. - XXI. D0MINO BEATISSIMO ET UENERABILI ET IN CONSPECTU DOMINI SINCERA CARITATE CARISSIMO PATRI UALERIO EPISCOPO AUGUSTINUS PRESBYTER IN DOMINO SALUTEM.

I id Ant0 0mnia p0t0, ut c0gitet religi0sa prudentia tua nihil esse in hae uita et maxime h00 temp0re facilius et laetius et h0minibus acceptabilius epise0pi aut presbyteri aut diad0hi0ffiei 0, si perfuit et0rie atque adulat0rie res agatur, s0d nihil apud deum miserius et tristius et damnabilius; item nihil i5 0880 in hae uita et maxime h00 temp0r0 diffiditius, lab0ri01 sere om. Pi edd. praeter )n 2 ab L u0luntati edd. 3 que Py

XII, Aug. 2, 1

64쪽

S. Aureli Augustinistus, pericul08ius episc0pi aut presbyteri aut diae0 i 0mei0 sed apud deum nihil beatius, si e0 m0d0 militetur, qu0 110ster

imperat0r iubet. quis autem iste sit m0dus, nec a pueritia nec ab adulescentia mea didici. et e0 temp0re, quo discere e0eperam, uis mihi facta est merit0 peccat0rum me0rum - nam quid aliud existimem nes ei0 -, ut secundus J00118 gubernacul0rum mihi traderetur, qui remum tenere n0B B0ueram. 2 Sod arbitr0r d0minum meum pr0pterea me Sic emendare u0luisse, qu0d mult0rum peccata nautarum, antequam eXpertit Sessem, quid illic agitur, quasi d0eti0r et meli0r reprehendere audebam. itaque p0Steaquam missus Sum in medium, tune sentire c00pi temeritates reprehenSi0num mearum, quamquam et antea pericul0sissimum iudiearem h00 ministerium. et hinc erant illae lacrimae, quas me fundere in n0uitate 0rdinati0nis meae n0 nulli fratres animaduerterunt sit nescientes causas d0l0ris mei quibus p0tuerunt serm0nibus, qui 0mnin0 ad uulnus meum n0n pertinerent, tamen b0110 anim0 e01180lati sunt. Sed mult0, ualde mult0 ampliu8 expertus Sum, quam putabam, n0n quia n0u08 aliqu08 fluctus aut tempestates uidi, quas ante n0n uideram uel n0n audieram uel n0u legeramuel 110u c0gitaueram, sed ad eas euitandas aut perferendas

doctor P* reprehendere et reprehendere M 11 postquam MFAP3 est l. praeter m 12 c0epit t eras.) P cepit emeritates m. 2 corr. Is 13 hinc. m. 2 haec P haec P 14 lacrimae illae edd. in ciuitate ordinationis meae P δ in ciuitate ordinationis meae tempore MFAP3 edd. 15 aduerterunt M 16 d0lores; corr. m. I d0loris F ad om. Mli pertineret P* 18 ualde ualde ac m 19 nuos, m. 2 nouos P fluetos, corr. m. I fluctus M tempestatem P P II AP m. 2 tempestates) α e s 20 uideram noueram P PUI AP3 edd. 21 cogitaueram

perserandas II 22s0llertiam aut uires P s0llertias metui res m. 2 uires) Ssolertias metu res m. 2 metui uires) Pi meas, m. 2 meas quaS S

65쪽

epistularum XXI.

m0 menti arbitrabar. d0minus autem inrisit me et rebus ipsis 0stendere u0luit me ipsum mihi. 3 Qu0d si n0n damnand0, sed miserand0 Deit - h00 enim sper0 certe uel nunc c0gnita aegritudine mea - deb005 scripturarum eiuS medicamenta omnia perscrutari et 0rund0ae legend0 agere, ut id0nea ualitud0 animae meae ad tam perieul0sa neg0tia tribuatur. qu0d ante non Dei, quia et tempus n0n habui; tunc enim 0rdinatus sum, cum de ips0 uacati0nis temp0re ad 00gn0scendas diuinas scripturas c0gita- 16 remus et Sic 1108 diSp0nere uellemus, ut nobis 0tium ad h0eneg0tium p0SSet e8Se. qu0d uerum eSt, n0ndum sciebam, quid mihi deesset ad tale 0pus, quale me nunc t0rquet et c0nterit.

qu0d si pr0pterea in re ipsa didici, quid sit h0mini neces

sarium, qui p0pul0 ministrat Sacramentum et uerbum dei, uti, iam mihi n0n liceat adsequi, qu0d me n0n habere c0gn0ui iubes erg0, ut peream, pater Valeri 3 ubi est caritas tua γeerto diligis me 3 certe diligis ipsam edelesiam, cui me sieministrare u0luisti 3 et tamen certus sum, qu0d et me et ipsam diligis. sed putas me id0neum, cum eg0 meliuS me n0uerim, ἡο qui tamen nee ipse me n08sem, nisi experiend0 didicissem.

praeter m temp0re, m. 3 temp0re priusquam S diuina, corr. m. I 8)diuinas F diurnas P cogitaremus, m. 2 dum cogitaremus P c0gitaremus, M. 2 accedere cogitaremus Py cogitare Fg 11 esse esset M

16 peream eae corr. m. 2 P- precam P exprimam a parier, m. 2pater Py li diliges M ipsam diligis M 18 ipsum Pi corr. m. Iipsam) S m. 2 ipsam) 19 me idoneum, sed me in marg. m. I Py20 ni P dedicissem, m. 2 didicissem P

68쪽

S. Aureli Augustini

4 Sod didit Drtasse satietitas tua: uellem seire, quid desit

instrueti0ni tuae. tam multa autem sunt, ut facilius p0ssimenumerare, qHae habeam, quam quae habere desider0. auderem enim dicere seire me et plena fide retinere, quid pertineat ad Salutem 1108tram. sed h00 ipsum qu0 1110d0 ministrem ad salutem ali0rum non quaerens, qu0d mihi utile est

sed qu0d multis, ut salvi fiant 3 et sunt Drtasse

aliqua; imm0 n0n est dubitandum esse in sanctis libris c0n- Scripta c0nsilia. quibus e0gnitis et adprehensis p0ssit h0m0 dei r0bus ecel0siasticis 0rdinati0ribus ministrare aut certe inter manus iniqu0rum uel uiuere c0nscientia sani0re uelm0ri, ut illa uita n0n amittatur, cui uni christiana e0rda humilia et mansueta suspirant. qu0 m0d0 autem h00 fieri p0test,

nisi, quem ad m0dum ipse d0minus didit, petend0 quaerend0 pulsand0, id 0st 0rand0 legend0 plangend03 ad qu0d neg0tium mihi paruum tempus uelut usque ad pascha impetrare u0lui

per fratres a tua sincerissima et uenerabili caritate et nunc per lias preces U0l0. 5 Quid enim resp0nsurus sum d0min0 iudiei 3 110n p0terami Sta iam quaerere, cum edelesiasticis neg0tiis impedirer 3 si erg0 mihi dicat: serue nequam, si uilla estclesiae calumni0Sum aliquem pateretur, cuius fructibus c0lligendis magna 0pera inpenditur negle et0 agr0, quem rigaui Sanguine me0, Si quid

6 I Cor. 10, 33 14 Mattii. 7, 7-8; Lue. 11, 9 10 21 Matth. 18, 32; Luc. 19, 22

m. enim pro em ni) P responsurus postr. l. in ra8. m. I; fuitnem pi P- 21 siue illa M seu illa F si illa P scelesia M 22 magnam Operam penditur P 23 queml quae P

69쪽

epistularum XXI.

agere pr0 ea p08808 apud iudicem terrae, n0nne 0mnibus c0 sentientibus, n0nnullis etiam iubentibus et e0gentibus pergeres et, si c0ntra te iudicaretur, etiam trans mare pr0fieis cereris 3 atque h00 1110d0 uel annuam uel amplius ab Sen-5 tiam tuam nulla querela reu0 caret, ne alius p088ideret terram 11011 animae Sed c0rp0ri pauperum neceSSariam, qu0rum tamen famem uiuae arb0res meae muli 0 facilius mihique gratius, si diligenter c0lerentur, explerent. cur erg0 ad discendam agriculturam meam uacati0nem temp0ris tibi defuisse causaris 3 10 die mihi, quid resp0ndeam; r0g0 te. an rarte uis dicam: senex Ual0rius dum me 0mnibus rebus instructum esse

credidisset, quant0 amplius me dilexit, tant0 minus discere ista permisit p6 Adtende 0mnia ista, senex Valeri; 0bsecro te per b0nitatem is et seueritatem Christi, per miseric0rdiam et iudieium eius, per eum, tantam qui tibi inspirauit erga n0s caritatem, ut

ne te nec pr0 lucro animae 1108trae audeamuS 0ssendere. Sic

autem mihi d0minum et Christum testem saeis itin0dentiae et caritatis et sinceri assectus, quem circa n08 habeS, qua Si 20 eg0 110n de his iurare omnibus 90ssum. ipsam ergo caritatem et assedium inpl0r0, ut miserearis mei et c0ncedas mihi adh00, qu0d r0gaui, tempus, quantum r0gaui, atque adiuves 1110 0rati0nibus tuis, ut 110n sit inane desiderium meum nec

70쪽

S. Aureli Augustini

infructu0sa est lesiae Christi atque utilitati fratrum et e0 Serm0rum me0rum absentia mea. Sei0 qu0d illam daritatem pr0 me orantem maxime in tali causa n0n despieit d0minus et eum sicut sacrificium suauitatis aecipiens Drtassis breui0r0 temp0re, quam p08tulaui, me Saluberrimis c0nsiliis de scrip - 5 turis suis reddet instruetum.

XXII. AURELIO EPISCOPO AUGUSTINUS PRESBYTER. II Qua gratia resp0nderem litteris sanetitatis tuae, cum diu

hae Sitans n0n reperirem - 0mnia enim uicit ametus animi 10 mei, quem iam 890nte surgentem lecti0 epistulae tuae mult0 ardentius exstitauit - , e0mmisi me tamen de0, qui pr0 uiribus mei8 0peraretur in me, ut ea re Seriberem, quae utrique n0Strum studi0 in d0 min0 et cura ecclesiastica pr0 tua pra08tantia et mea 0bsecundati0ne e0ngruerent. atque illud primum, qu0d 150rati0nibus meis te adiuuari credis, n011 80lum n0n defugi0.

14 in d0mino studio sed signis m. I corr. P3 cura ecclesiastica Pi corr. m. ut vid. I curae ecclesiasticae) S m. 2 curae ecclesiasticae curae ecclesiasticae sed utraque eaetrema littera e postea addita uidetur m. fortasse I) P3 presentia P 15 obseeundatione, corr. obsecundationi Py secundationi P c0ngrueret illum, corr