장음표시 사용
731쪽
ut 110n essent, certa existente cau8a per artem essedit p0tius, ut eSSent. quae Un0 80l0 m0d0, 8icut superius dixi, salsaec0nuincerentur, Si nulla uulnera Sanarentur. II. DE TEMPORE CHRISTIANAE RELIGIONIS.
8 s Item alia pr0p08uerunt, quae dicerent de Ρ0rphyri 0 c0ntra Christian0s tamquam ualidi0ra decerpta: 'Si Christus', inquiunt, salutis se uiam dicit, gratiam et ueritatem in sequ0 80J0p0nit animis sibi ei sedentibus reditum, quid egerunt t0tsaeeut 0rum h0mines ante Christum Θ ut dimittam, inquit, 10 temp0ra ante Latium regnatum, ab ips0 Lati0 quasi principium humani n0minis sumamus. in ips0 Lati0 ante Albam dii culti sunt. in Alba aeque religi0nes ritusque ualuere templ0rum. Π0n pauci 0ribus saeculis ipsa R0ma J0ng0 saecu-l0rum tractu sino Christiana lege fuit. quid, inquit, actum 15 de tam innumeris animis, quae 0mnin0 in culpa nulla sunt, si quidem is, cui credi p08set, n0ndum aduentum Suumh0minibus c0mm0darat 3 0rbis qu0que cum ipsa B0ma inritibus templ0rum caluit. quare, inquit, Saluat0r qui dictus est, sese t0t saeeulis subduxit 3 sed ne dicant, inquit, legeqo Iudaissa ueter0 h0minum curatum genus, l0ng0 908t temp0re
animis, m. 2 animabus P animis m. 2 e . et, quod supra Scriptum fuit, eras.; in mαγ. m. 2 animabus G animabus eae corr. m. I, fui88e uid.
animalibus A animabus E super quo ras. G qui edd. in nulla nulla H 16 his E 19 sub dixit, m. I corr. subduxit H inquit dicant edd.
732쪽
lex Iudae0rum apparuit ac uiguit angusta Syriae regi0ne,p0stea uer0 pr0repsit etiam in fines Ital0s sed p0st Caesarem Gaium aut certe ips0 imperante. quid igitur actum de R0manis animis uel Latinis, quae gratia n0ndum aduenientis Christi uiduata0 sunt usque in Caesarum tempus γ' 9 Huic pr0p0 siti0ni resp0ndetur, ut prim0 ipsi dicant, utrum
certis temp0ribus instituta. quae si negant aliquid pr0fuisse
ad animarum salutem, n0biscum ea destruunt et esse inania c0nstentur. 1108 quidem etiam pernici08a m0n Stramus; Sed
parum n0n est, ut ipsi interim prius inania fateantur. si uer0 ea defendunt et sapienter atque utiliter adserunt instituta, quaer0, quid actum sit de hi8, qui ante, quam haec instituta essent, m0rte obierunt; hac enim utique salute atque utilitate fraudati sunt. si autem p 0tuerunt ali0 m0d0 purgari, cur 110n idem m0dus perseuerauit in p0ster083 quid opus erat instituere n0uitias c0nsecrati0nes, quae antiquitus 110n fuerunt 310 Hic si dicunt d00s quidem ips0s semper fuisse et ad liberand0s cult0res su0s pariter ubique ualui88e, Sed pr0
uarietate rerum temp0ralium ac terrenarum, quae Scirent
certis temp0ribus l0 eisque e0ngruere, in his alias atque alias alibi atque alibi aliter atque aliter sibi u0luisse seruiri, cur hanc quaesti0nem ingerunt religi0ni Christianae, in qua
1 ad iuguit. m. 2 et uiguit G 2 etiam Om. C sine sitatos, m. 2fines ital0s PG 3 eatum edd. igitur dieitur C actum
acceptum a in ras.) E 4 animis, m. 2 δ animabus P animis, m. 2animabus G animabus Alrm uel Latinis om. E 5 cesareum A6 huic-dicant om. A 8 temporum. m. 2 l temp0ribus P infutura Aquaes j inegant H 9 ad om. , m. 2 add. P salutem, corr. saluti C
nouas E 22 alias atque alias m. 2 alios atque alios G 23 alias alibi alias om. alibi) P alibi aliter atque om. E 24 Christianae religi0ni ingerunt edd.
733쪽
Π0bis ipsi pro diis suis aut resp0ndere n0n p088unt aut, si p0ssunt, in e0 ip80 sibi etiam pr0 110stra religi0ne re8p0ndeant ita nihil interesse pro diuersa temp0rum l000rumque c0ngruentia, quam diuersis Sacramentis c0latur, Si, qu0d5 c0litur, sanetum est, sicut nihil interest pr0 diuersa linguarum audit0rumque e0ngruentia, quam diuersis 80nis dicatur, si qu0d dicitur, uerum est, dum h0c sane intersit, qu0d linguae 80Π08, quibus inter se Sua Sensa c0mmunicent, etiam h0mines pact0 qu0dam 80cietatis instituere sibi p0ssunt, quibus autem 1o sacris diuinitati c0ngruerent, u0luntatem dei secuti sunt, qui recte Sapuerunt. quae omnin0 numquam defuit ad salutem iustitiae pietatique m0rtalium et, si qua in aliis atque aliis p 0pulis una eademque religi0ne 80ciatis uarie celebrantur, quatenus fiat, plurimum refert, qu0 et humana exh0rtetur 15 uel t0leretur infirmitas et diuina n0n 0ppugnetur auct0ritas. 11 Quam 0b rem eum Christum dicamus uerbum dei, per qu0d facta sunt 0mnia, et ide0 filium, quia uerbum, nec uerbum dietum atque transactum sed apud ine0mmutabilem patrem inq0mmutabile ipsum atque inc0mmutabiliter manens, 20 Sub cuius regimine uniuersa creatura spiritalis et e0rp0ralis pr0 00ngruentia temp0rum J000rumque administratur, cuius m0derandae et gubernandae quid quand0 et ubi circa eam fieri 0p0rteat, sapientia et scientia penes ipsum est pr0laet0
2 ipso om. A ipsi E responder P 3 inter se, m. 2 inter e G4 sacramentis om. A b sicut si E diuersitate sitate in rus.) E6 auditorum qu e fuit a) H 8 sonus A se om. E c0mmunicent
dam in fne v. om. P sibi instituere edd. instituere spostr. I. in ra8. m. ut vid. I) A 10 sacri, m. 2 sacris C e0ngruerent diuinitati G diuinati, corr. m. I diuinitati M dei di E 12 pietati qu.e Hatque aliis om., m. I add. E atque in aliis fir m 13 regione Hsocietatis E celebratur, corr. m. I celebrantur M 14 sit E 15 t0lleretur A ext0llatur E 16 0b rem om. E 17 ide, in I corr. idem H21 congruenti A cui m 22 eam4 ei E 23 sapientiaJ paeientia G
734쪽
et ante, quam pr0pagaret Hebrae0rum gentem, per quam Sui aduentus manifestationem c0ngruis sacramenti8 praefiguraret, et ipsis temp0ribus Israhelitici regni et deinde, cum se in carne de uirgine aecepta m0rtalibus m0rtaliter dem0nstrauit et deinceps usque nunc, cum implet 0mnia, quae per pr0phetas ante praedixit, et abhinc usque in finem saeculi, qu0 sanet0s ab impiis dirempturus est et sua cuique retributurus, idem ipse est filius dei patri e0 aeternus et ine0mmutabilis Sapientia, per quam creata est uniuersa natura et cuius participati0ne omnis rati0nalis anima fit beata. 12 Itaque ab ex0rdi0 generis humani quicumque in eum crediderunt eumque utcumque intellexerunt et secundum eius praecepta pie iu8teque uixerunt, quand0 libet et ubi libet fuerint, per eum pr0cul dubi0 salui facti sunt. sicut enim n08 in eum credimus et apud patrem manentem et qui in carne iam uenerit, sic in eum credebant antiqui et apud
patrem manentem et in carne denturum. nec, quia pr0 temp0rum uarietate nunc factum adnuntiatur, qu0d tunc futurum
praenuntiabatur, ideo fides ipsa uariata u0l salus ipsa diuersae8t nec, quia una eademque res aliis atque aliis sacris et Sacramentis uel pr0phetatur uel praedicatur, ide0 alias et alias res uel alias et alias salutes 0p0rtet intellegi. quid
I pr0garet, corr. m. I pr0pagaret M 3 ipsius E se om. E4 m0nstrauit E 5 impleta, m. 2 s. u. αdd. S G prophetas sa eae corr. m. 2) M 6 abhunc, corr. abhinc HM in fine C ad snem mqu0- fuit s) H I sc0s m. 2 in ras. G direpturus A retribuens A 8 coaeternus patri E 9 est sunt E et, m. 2 ex G10 Omnes. m. I corr. omnis N rationabilis E sit A 11 exhordi, m. I corr. exordi0 Η crediderunt in eum C 13 pie et iuste edd. uixerint, m. 3 uixerunt C 14 fuerunt E sic E 15 in om. et qui-manentem om. E qui in q Ι qu0d in) m. 2 in ras. C16 iam uenerit m. 2 in ras. C iam uenit H credebant in eum edd. 18 nuncJ n0n A 19 praenuntiabitur, corr. m. I praenuntiabatur Msalus ipsi E 20 ante est m. saec. XIIII add. n0n H res aliis om. A21 uel praedicatur aut pr0phetatur edd. etJ atque E edd. 22 et alias om. A atque alias edd. qu0d A
735쪽
autem quand0 fiat, qu0d ad unam eandemque fidelium et pi0rum liberati0nem pertineat, c0nsilium de0 tribuamus, 110bis 0b00dientiam teneamus. pr0inde aliis tunc n0minibus et signis aliis autem nunc et prius 0ccultius p0stea manifestius et 5 prius a pauci0ribus p08t a pluribu8 una tamen eademque uera religi0 significatur et 0bseruatur.
13 Nec n0s eis 0bicimus, qu0d aliter Numa Ρ0mpilius de0sc0lend0s R0manis instituit, atque ab eis uel Italis antea 00lebantur, nec qu0d Pythag0reis temp0ribus illa phil0s0phia
10 celebrata est, quae antea uel 0mnin0 non erat uel in paustissimis eadem sentientibus n0n tamen 00dem ritu uiuentibus
Drtasse latitabat, sed utrum illi dii ueri aut e0lendi sint otiatrum illa phil0s0phia saluti animarum aliquid pr0 sit; h0ccum eis agimus, h0c in quaesti0nem u0camus, h0e disputando 15 c0nuellimus. desinant igitur 0bicere n0bis, qu0d 0mni seetae et 0mni n0mini religi0nis 0biei p0test. cum enim n0n Drtuit0 labi sed diuina pr0uidentia temp0ra 0rdinari fateantur, quid euique temp0ri aptum et 0pp0rtunum sit, humanum e0nsilium praetergreditur et illinc dispertitur, unde ipsa pr0uidentia
11 Si enim dixerint pr0pterea n0n semper nee ubique fui88eΡythag0ricam disciplinam, quia Ρythag0ras hom0 fuit neque h0c in p0testate habere p0tuit, numquid etiam h00 p08sunt dicere e0 ip80 temp0re, quand0 fuit, et terrarum l0 eis, ubi
1 fuit A unu eademque, m. 2 una eandemque G 2 piorum eae
om. A in om. H etiam om. HMA hoc etiam dicere possunt edd. 24 et in his terrarum edd.
736쪽
illa phil080phia viguit, 0mnes, qui eum p0tuerunt audire etiam credere sectarique u0luisse 3 ac per h00 magis, si tantae p0testatis fuisset Pythag0ras, ut, ubi uellet et quand0 uellet, sua d0gmata praedicaret, et si haberet etiam cum ea p0te-
State Summam rerum praescientiam, nusquam et numquam
appareret, nisi ubi et quand0 sibi h0mines creditur0s esse praen08ceret. pr0inde, cum Christ0 n0n 0biciant, qu0d eius d0ctrinam n0n 0mnes sequuntur, sentiunt enim et ipsi nequaquam h0c recte 0bici p08se uel sapientiae phil080ph0rum uel etiam numini de0rum su0rum, quid resp0ndebunt, si excepta illa altitudine sapientiae et scientiae dei, ubi lartassis aliud diuinum c0nsilium l0nge seeretius latet, sine praeiudici00tiam aliarum rarte causarum, qua0 a prudentibus inuestigari queunt, h00 80lum eis breuitatis gratia in huius quaesti0nis disputati0ne dicamus tunc u0luisse h0minibus apparere Christum et apud e08 praedicari d0ctrinam suam, quand0 sciebat et ubi sciebat esse, qui in eum fuerant credituri 3 his enim temp0ribus et his l0 eis, quibus euangelium eius 110n e8t prae- dieatum, tales omnes in eius praedicati0ne futur08 088e prae-80iebat, quales 110n quidem omnes sed tamen multi in eius c0r-p0rali praesentia fuerunt, qui in eum nec suseitatis ab e01110rtuis credere u0luerunt, quales etiam nune mult0S Uidemus, 7-558, 8 Aug. de praedest. sanet. c. 9, 17-10, 19 15-17 ep. CCXXVI 3 p. in.
1 phylas0phya, Π audire p0tuerunt edd. 2 sectarique eum l uoluisse P 3 ut et CP 4 et Om. E se, m. 2 si M 5 praecientiam A 6 appereret, m. 2 appareret A apparet, corr. m. I fl) appareret CT Π0Sceret, corr. m. I praenosceret M obiciat, corr. obiciant C9 phil080phorum sapientiae edd. 10 n0mini HMA resp0nderunt Esi, m. 2 sed P sic E 11 illa om. A illa altitudineJ altitudine illius E et scientiae om. A ubi, m. 2 ibi G aliud, m. 2 qu0d pro ud Signo corruptionis in margine adposito G 12 sineJ sinet C13 aliarum om. A uestigari OG 14 eis om. C gratia, in ei α8.)huius P 17 erant E tamen E 18 eius om. E 20 non om. E21 praescientia MG 22 uoluerint G uiderimus, m. 2 del. ri G
737쪽
cum tanta manifestati0ne de ill0 c0mpleantur praec0nia pr0phetarum, 110lle adhuc credere et malle humana astutia resistere quam tam clarae atque per8picuae tamque sublimi 0t sublimiter dissumata se diuitiau cedere auct0ritati, quam diu paruus et 5 infirmus est intellectus h0minis diuinae cedere uoritati. quid erg0 mirum, si tam infidelibus plenum 0rbem terrarum Christus pri0ribus saeculis 110uerat, ut eis apparere uel praedicari merit0 110llet, qu0s nee uerbis nec miraculis suis creditur0808se praesciebat 3 neque enim incredibile est tales fuisse tune 10 0mne S, quales ab eius aduentu usque ad h00 tempus tam
mult0s fuisse atque eSSe miramur.
15 Et tumon ab initi 0 generis humani alias 0ccultius alias euidentius, sicut c0ngruere temp0ribus diuinitus uisum eSt, nec prophetari destitit nee, qui in eum crederent, defuerunt 15 ab Adam usque ad M0ysen et in ips0 p0pul0 I8rahel, quae speciali qu0dam mysteri0 gens pr0phetica fuit, et in aliis
gentibu S, antequam uenisset in carne. cum enim n0nnulli e0mmem0rantur in sanctis Hebraicis libris iam ex temp0re Abrahae nee de stirpe carnis eius nee 0x p0pul0 Israhel Bedeo aduenticia 800ietate in p0pul0 Israh0l, qui tamen huius sacramenti participes fuerunt, cur n0n eredamus etiam in ceteris hae atque illae gentibus alias ali0s fuis8e, quamuis e08 00mmem0rat0s in eisdem auet0ritatibus n0n legamus 3 ita Salus religi0nis huius, per quam 80lam ueram SalUS Uera
24-p. 558, 2 Aug. Retrael. II 313 tamque tam A tamquam E sublimi et om. m 4 credere edd. praeter m quam diu-ueritati om. E 5 est et intellectus C diuinae debet cedere m diuinae debet credere ceti. edd. ante ueritati m. I S. v. add. nescit Μ 6 si tam iam E 8 merito om. E qu0s nec qu08 ne Π9 inuisibile H tune fuisso E 11 et edd. 14 destituit P desistit Cne C 15 ab et ab E in ipsos populos E 16 speciali. P
stirpe E nec ex aduenticia edd. 20 huius in huius E 21 sacramentis, m. 2 sacramenti G participatione E 22 hac atque illae gentibusJ hec eque intelligentibus E illa, m. 2 illac MP illa, m. 2 illae G alias, m. 2 tales G 23 commemorato sine isdem corr. m. 2 G24 solum C
738쪽
ueraciterque pr0mittitur, nulli umquam defuit, qui dignus fuit, et, cui defuit, dignus n0n fuit. et ab ex0rdi0 pr0pagati0nis humanae usque in finem quibusdam ad praemium quibusdam
ad iudicium praedicatur. ac per h00 et, quibus 0mnin0 adnuntiata 110n est, 110n credituri praesciebantur et, quibus n0ncredituris tamen adnuntiata est, in ill0rum exempl0 dem0nstrantur; quibus autem credituris adnuntiatur, hi regn0 cael0rum et sanct0rum angel0rum 80cietati praeparantur. III. DE SACRIFICIORUM DISTINCTIONE. 16 Iam uideamus eam, quae Sequitur, quaesti0nem. accuSant',
inquit, 'ritus Sacr0rum, h08tia8, tura et cetera, quae templ0rum cultus exercuit, cum idem cultus ab ip8is, inquit, uel a d00 quem c0lunt, eX0rsus e St temp0ribus priscis, cum inducitur deus primitiis eguisse.'17 Huic resp0ndetur, qu0niam ex ill0 8cripturarum n08traruml000 haed quaesti0 pr0p08ita agn0seitur, ubi scriptum est Cain ex fructibus terrae Abel autem ex primitivis ovium obtulisse munus de0, hinc p0tius esse intellegendum, quam sit res antiqua sacrificium, qu0d n0n nisi uni uer0 d00 0sserri0p0rtere ueraces et sacrae litterae m0nent, n0n qu0d ill015 Gen. 4, 3-4 19 Deut. 6, 13; Matth. 4, 101 que pr0mittitur om. H 6 crediturissω. s dilapsa; po8tr. l. era8as fuisse uid.) M creditur his OG exemplum Em demonstratur A m0nstrantur E T credituris si si s dilapsa; ras. 2-3 l.) Mcreditur his OP h eras.) G adnuntiatur, m. 2 adnuntiabatur Ghil in AG 8 et sanctorum, m. 2 sanct0rum et G sanctorum som. et) As III om. ACGE de sacrisci0rum distincti0ne om. G insertum est primis
ipsius quaestionis uerbis iam uideamus quae sequitur de sacramentorum
distincti0ne quaestionem) E deJ item de C distinctioni H10 eam om. E 12 inquit om. E 13 cum del. m. 2 P post cum m. 3 add. hine C 14 deum E primitiis, m. 2 primitiis his G primitus ras. primitiis) AP 15 quo, m. 2 add. cu G qu0d Escriptura n0stra A 16 CainJ eam A 17 primiciis E obtulisse, teras.) P obtulisset HMAG spostr. l. m. 2 del.) 18 esse om. Eantiqua res sit E 19 non nisi om. E deo uero E edd. 20 admonent E
739쪽
0geat deus, cum in eisdem ipsis litteris apertissim0 seriptum sit: Dixi d0 min0: 'Deus meus es tu, qu0niam b0n0rum me0rum n0n eges', sed qu0d etiam in his uel aeq0ptandis uel repr0bandis uel percipiendis n0n nisi h0minibus 5 00 8ulat. 110bis enim pr0de8t 00lere deum, n0n ipsi de0. cum erg0 inspirat et d0cet, qu0 1110d0 c0lendus Sit, n0n 80lum sua nulla indigontia facit sed 110stra maxima utilitate. significativa sunt autem 0mnia talia sacrificia et quarundam rerum similitudines, quibus adm0neri 1108 0p0rtet ad ea ipsa, qu0rum
16 similitudines sunt, siue serutanda Sive n08cenda siue rec0lenda. de qua re, quantum SatiS eSt, di8serenda n0n breuis Serm0 flagitandus est, qu0 nunc re8p0ndere n0bis pr090Situm est
praesertim quia in aliis 0pusculis n0stris de hac re multa iam diximus et, qui ante n08 dei el0 quia tractauerunt, de 15 similitudinibus sacrifiei0rum u0teris testamenti tamquam umbriss gurisque futur0rum c0pi 080 J0cuti sunt.18 H0e sane nec in ista breuitate praetereundum est, qu0d templum, sacerd0tem, Saerificium et alia quaecumque ad haec pertinentia nisi uni uer0 400 deberi 110ssent dii falsi, h0
20 est daem0nes, qui sunt praeuaricat0res angeli, numquam haec sibi a cult0ribus suis, qu08 decipiunt, eXpeti S Sent. Verum haec cum exhibentur d00 80eundum eius inspirati0nem atque d0ctrinam, uera religi 0 est, cum autem daem0nibus secundum e0rum impiam Superbiam, n0xia Superstiti0. quapr0pter qui 25 Christianas litteras utrius quo testamenti Seiunt, n0Π h00
1 eget, corr. m. I egeat M in eisdem corr. m. I eae neisdem M
scriptum e G sit scriptum P edd. 3 etiam iam etiam E in his vel J in his som. uel) E 6 quod0m0 H consulendus G 7 ulla n era8.) M 9 ipsa, m. I corr. uid. ips0 H ipsa, sed a eae corr. m. I fl)M 10 e0lenda H 11 breuissim0 flagellandus sm. 2 it supra ell) C12 nobis om. E est, m. I n est G 15 testamenti ueteris E16 locuti sunt copiose G 17 istaJ iusta E est in fine M. om. A18 sacerdotem sacerd0tium Gm 19 uno A 21 ab E qu0s eae corr. , fuit qu0d H 24 superbiam om. A 25 testamenta, m. I
740쪽
culpant in sacrilegis ritibus pagan0rum, qu0d 00nstruant templa et instituant sacerd0tia et faciant sacrificia, sed qu0d haec id0lis et daemoniis exhibeant. et id0la quidem 0mni sensu carere quis dubitet 3 uerum tamen cum his l0 cantur sedibus h0n0rabili sublimitate, ut a precantibus atque imm0lantibus adtendantur, ipsa similitudine animat0rum membr0rum
atque sensuum quamuis insensata et exanima afficiunt infirm0s anim0s, ut uiuere ac spirare uideantur accedente
praesertim uenerati0ne multitudinis, qua tantus eis cultus inpenditur. 19 Quibus m0rbidis et p0stilenti08is assectibus mederetur scriptura diuina, quae rem quidem n0tam sed tamen salubri remedi0 adm0niti0nis inculcat didens: Oculos habent et n0n uident, aures habent et n0n audiunt et cetera talia. haec enim uerba qu0 magis aperta et p0pulariter uera sunt, e0 magis incutiunt salubrem pud0rem illis, qui, eum talibus simul aeris diuinum cum tim0re cultum exhibenteaqu0 uiuentibus similia uenerantes ad0rantesque c0ntuentur eisque uelut praesentibus preces allegant, uictimas imm0lant,u0ta pers0luunt, sic afficiuntur 0mnin0, ut ea sensu carentia putare n0n audeant. ne arbitrentur autem isti h0c s0Jum
1 sacris legis M 2 et instituant an m. I sit, incertum C et stituant m. I corr. statuant) H et instruant G sacrificia om. et sm. I fl) inmata. add. C haec quod II 3 daem0nis A 4 sensu su eae ras.) H5 sedes es in ras., fuisse uid. sedib;) M honorabili immolantibus Om. et sm. 2 8) in marg. redd. Η .ut fuit t) C 2 exanimata GE8 anim08 om. E uiuere uenire, m. 2 uiuere G hac h deI.) spirare H ac sperare A aspirare, m. 2 ac spirare P et spirare G 11 mederetur, m. 2 medetur G mede..tur re eras.) P medetur E edd. scriptura diuina a. . . . a in ras. m. ut vid. I; fuitne is fl) M 12 qua, m. 2eu G quem E 14 uidebunt A sec. sucr. liti. 15 a perdita A 16 eoi co E18 ea quae H uenerantesJ uenerantibus H 19 preces praesentes Galligant MCG 20 pers0luant, m. 2 persoluunt G sic assiciuntur sacrificiuntur H sacrific ant i eras. et super i ras.) M sacrificiis utuntur A Omnino animo H 2l ne arbitrentur nec arbitrantur P