장음표시 사용
131쪽
ticem, in erementum accipit. Nam ambigi nequit, quin Animalia, damno ab Hominibus accepto, aut timore incusso, ejus speciem in scatum transmittant, quandoquidem iis motibus;
eorum temperamentum alteretur, totaque partium dispositio invertatur. Quae postmodum proli per semen communicata, eandem in ipsa
propensionem generant. Non raro enim usu venire videmus, ut Mathematicorum filii, figuris delineandis, proportionibusque contemplandis delectentur, imo ad eas disciplinas addiscendas quodam naturae instinctia ferantur, quod certe iis aliunde innascinon potest, quam quia ex parentum imaginatione, quae seminis naturam immutans , totius que corporis temperiem
invertens, laetum inde proditurum iisdem propensionibus imbuit. ' Tempus 'unc flagitat, ut ad te tiam classem
actionum transeamus ad quas Animalia exercitio & disciplina attingunt, & quae contem inst o plantibus adeo mirae videntur, ut illis cogita Pιοnutionem inesse , non levis suspicio ingerat. -- ρο do' cipiter ab instructore ad venandum informa re
tur, cujus voces erectis auribus excipitu ubi 'v' ad praedam captandam dimissus est, vociferantibus Aucupibus,& ad pugnam validius urgendam hortantibus, saevit magis, & hostem cum ingenti ardore prosequitur. Canis meminit Inclytus. vir justus Lipsius centur. I epist. ad Bel gas, g neris Britannici, qui doctus fuit, ad ma cellum ire, pecuniam ferre , carnem referre. Id ita siebat : Corbem vimineum collo appendebant s
132쪽
debant,pecunia in tot libras carnis imposita; ille recta, L nusquam resistens ferebat, in macello apud notum lanium se sistebat, carne a cepta, redibat. Canes Cubitores vulgo Chios eouchans, quibus innatum in visas perdices ii Petum facere, ita arte edocentur, ut ad earum Conspectum immoti consist ant,&non, nisi dato signo, assuma niti moveantur. Arrianus apud Cardanum, Eliphantem se vidisse narrat, qui cum in auribus bina haberet cymbala,promu Halternatim ea tangebat, ad rhythmum, saltabatque pro rhythmi ratione, caeteris eum invia tantibus, choreamque ducentibus.7o . Hae Animalium operationes dilucidius ex plicabuntur, sistipponatur, Brutorum indolemia rim, . a diverso fibra rumplexu ac humorum ratione tuum .is proficisci: Quo fit, ut quaedam ad hunc passio-- nis motum, quaedam ad illum propensiora sint. - Ad quod etiam non parum confert, inaequatas in ipsis spirituum commotio. Nam cum quaedam is ex illis partibus, quibus spiritus constant crassores aliis sint ti concitatiores , transeunt ulterius linea recta in cavitates Cerebri, tisic deducuntur in alios musculos, in quos non deducerentur,si minori vi pollerent. Accipiter igitur, natura vorax, &ad praedam v insectandam genitus, ad eam ad nos referens .isisse dam haud edocetur, si ejus indolem sequa-
ἀρ-- mur, D ingenitae ejus inclinationi nos accom- - -- modemus. Quippe totum illud negotium, ex eo ρ pendet, ut somnus primuin ab Accipitre pellatur, continuoque manuum contractu, ita cicur
133쪽
ct cognitionis in Brutis. 12sevadat, ut non nisi eis insidens cibum sumat; ea per dies aliquot familiaritate comparata,ati sue fit escam ad modicum spatium projectam
quaerere; deinde columbam oculis captam, per aerem demissam venari: quam si comprehenderit, ea ex unguibus erepta, alia ei carnis portio injicitur, quam devoret, veluti in laboris mercedem datam. Quo exercitio aliquoties repetito, Accipiter in quascumque Aves saevire assuefit,& Captas Domino relinquere, e Tigua ipse mercede contentus. Unde patet, totum illud opus in hoc potissimum consistere, ut Ac icipiter, quod ei insitum est, Arti se accommo det, &eam pascendi normam, quam ipsi natura prae scripsit, pro nostro arbitratu ex sequatur. In
quo Accipitris obsequio, nihil prorsus Rationis deprehenditur, sed sola instructoris industria
elucet, Pari cura & arte Canes edocentur litteras, ioc. aut res alias, ad certum locum sene. Quemad' Quis arte
modum de Cane Braxessensi narrat Lipsius , qui in dubie ad id essiciendum assuefactione instructus est. Dubium enim non est, quin Herus, Misaee aut famulus, Canem primum ad macellum co- ad macimitatus, in laboris praemium, cibum porrexe- Tit,mo X corbe vimineo, collo ejus appenso, Meta eundem locum redierit, repetita quoque mercede et cui ministerio ita Canis assuevit, ut quoties corbis collo apponeretur, ultio macellum veteret,& Onere recepto, domum reverteretur. Nemo autem est, ut opinor, qui hanc actionem Maecio ac Rationi acceptum referet, sed assuefactioni
134쪽
ra 6 Derarentia Sensuti inctioni potius , & consuetudini, longo usu
comparatae. Quod ex eventu facile convinci potest; nam si eveniebat, ut idemL uanimas verti t,ut in via Canes alii,on re moti, aspirBrent,& accederent, quasi erepturi: tum ille corbem propugnare, sugare,& si copia, aut robore vinceretur , un, irruere,& partem praedae capere. Quod evidenter ostenditur, Corbis ad Heruuii devehendi imaginem in Cerebro efficiam, ab alia validiore, nimirum invasores repellendi, fuisse perturbatam; hanc vero posteriorem imaginem altera ordine sequebatur, carnem nempe devorandi, pro qua conservanda certamen inierat. Qua postmodum, spiritus in musculos, qui movendo corpori inserviunt, deducente, actio objecta conformis elicebatur, quae id temporis in Cerebro delineabatur; & haec alia e sici non potuit, quam carnis esus, qui ut sibi conveniens, sibi lite proficuus repraesentabatur. Nec multum dissimili a supra dicta arte instructus fuit Canii ille, qui narrante Plutarcho, varia argumenta, &personas in scena repraesentabat, ut nemo histrio doctius, aptiusque: atquainter alia, Hominis veneno, in specie, tollendi panem sumebat, si ve offatu, sapore temperatam fingebatur enim venenum e ste ac reperite adsimulabat temere, lasesare, gravedine tentari. Denique cadebat, ac porrectis membris, in mortuum iacebat; tractus, sublatus, elatus, ut argumentum poscebat. Dein cum tempestivum esset, ipso sermonis articulo,primum, quasi exsomno ad se reverti, leviter caput, & men bra
135쪽
O Cetritionis in Brutis. It bra movere, oculos aperire 9 circumserre, tum denique surgere, & laetus gestiensque ad illum ire, I se exhibere, cui debebat. Quod vero quaedam Animalia conixa instim I pDi m proprium agere edoceantur , &id omit-- η 'tant, ad quod quadam naturae vi impelli videntur, non ipsa ratione aliqua imbuta e se dem On-/.fiata. strat : Cum videamus in Hominibus vatios fi- sinis
brarum aut spirituum motus, qui menti certa et ''objecta reserunt, ves quosdam affectus exci-'
tant, longo usu,aut nonnunquam etiam ex ac
cidenti, alios & alios motus excitare. Quia etsi motus, ut praeclare more suo cariotas, tract. de passion. loquitur, tam glandis , quam spirituum, & Cerebri, qui repraesentant Animae 3 certa quaedam objecta , sint naturaliter juncti, 'cum iis, qui excitant in illa quasdam passionei,
possunt tamen per habitum inde separari , Miungi aliis valde differentibus ; imo hic habitus potest acquiri per unicam actionem, nec longum usum postulat. Sic cum reperitur ex Inopinato, res quaedam valde sordida in cibo, qui magno cum appetu comedebatur,inopinatus ille casus ita potest mutare dispositionem Cerebri, ut postea videri talis cibus nequeat, P nisi cum horrore, cum antea comederetur cum delectatione. Quod in Bestiis observatur: nam etsi ratione & omni cogitatione careant , o- amnes tamen motus spirituum & glandis, qui , excitant in nobis passiones, in illis quoq; sunt, &inserviunt conservandis ti confirmandis, non ut, in nobis affectibus,sed motibus nervo rum, Q
136쪽
rum D musculorum, qui eos comitari solent. Sic cum Canis videt periacem, naturaliter fertur, ut in eam incurrat,&cum auditsit tum displodi, ille strepitus naturaliter eum ad fugam excitat : attamen ordinari ὀ ita instituunturCanes venatici, ut visa perdice subsistant,&ad displo- sonis strepitum, quem postea audiunt, adeas, currant. Ad quod faciendum, non judicio , ut dixi, adducuntur, sed verberum metu, aut quadam institutione, quibus spirituum & nervo rum motus, cum certis objectorum impressonibus,tinatura conjuncti,prorsus divelluntur,& in alias transserunt. 168. Quod vero Elephas appensa auribus cymb in Aee- Ia pulsaret,intrandi locus non est, cum ad id sa--rE-- ciendum , levi etiam industria & institutionet22ξ adigi potuerit. Est enim hoc Animal capaci ac
Iolpa,.. praeditum ccrebro, ac proinde facile, quaeipfi proponuntur, imitatur. Accedit. etiam,
quod promptam & expeditam proboscidemnabeat, qua cymbala ita alternatim tangere potuit, ut rudem quandam,si ita loqui fas est,ha moniam procrearet,qua caeteri, qui aderant, adio'. saltationem, secundum praescriptas ipsis antea Ua leges, invitabantur. Mmm Ex paucis iis exemplis plane innotescit, non cognitionem ad ea opera, quae in Animantibus inhia ' Brutis spectamus, requiri, sed memoriam, mem--- brorum corporis habilitatem , & consuetudinem susticere Aut si illa quis Rationis ac intelligentiae opera nuncupet; sunt equidem , se ἀγνυλο. non Animalium Rationis , sed eorum, qui Bruta insti-
137쪽
est Curitionis in gratis. ras instituerunt ac docuerunt. Si quis velit Bestias ab exemplo, di aliorum ejusdem speciei imitatione, institutioneque actiones quasdam doceri, iis respondet Vives loco supra citato et Docent,inquit Bruta sobolem suam,ut citius iaci- .ant, quod per se nihilominus facerent; ut avis pullum volare felli venari mures,ut quam citis, sme videant eos sui similes hoc est, in sua specie perfectos ; nos vero docemus illa,ut, quod vel nunquam facerent vel aliter, faciant,uti nos volumus neque aliud est nostra in eis doctrina, quam assuefactio, ad nihil sere aliud, quam ad corporale exercendum aliquod,ut loqui, currere, aut modo aliquo corpus, seu corporis partem aliquam movere.
Quantum ad sermonem spectit, quo Ani- Iro. mantia sese alloquuntur, & quid cogitent, mo- Quibusdam lianturque, aperire videntur, is maxime in Gaia
litur,affectus,diversis vocibus manifestat.Nam si pullos evocet, Corvi sonum ess git, si immi- humanu neatrativira,vocem' rahis,di aliquatenus eis s mst 'vat; si comprehendatur, veluti timorem situm testata,ingemiscit & eam cum singultu repetit, . . tac. Hinc aestimavit Porph ius,Bestias sermonem inter se miscere,atque earum voces Thal rem, Melampum, Tiresiu m,& A llonium G naum intellexisse, quemadmodum de Helenenarrat Plirgibus, tertio AEneid. - - - qui sidera sextis,
Psttacus e Palatio Henrici Octavi Anglorumi Regis,
138쪽
ιο Da mentia I ensus, et Regis, in praeterlabentem fluvium, Tam is,
sorte itelapsus, exclamare coepi cymbam Um- Am,οHρνο venti Gris cumque a nauta exceptus,&plumis adhuc madentibus adRegem d latus esse,naut promissato mercedem exigens,
reposuit Psittacus, Eet the oogue habe a illing hoe est detur huic nebuloni solidus.
Pica Venatoris vocem interdum exacte imit tur,ut canibus impona eosque ad se, dumtterum esse credunt,simili sono attrahat. Idem defrena refert Plinius, qui sermonem humanum inter pastorum stabula simulat, nomenques, cuius addiscit, quem moctu foras vocatum m- Vadit, &lacerat.Equi, Canes, Cercopitheci .hu- manum sermonem probe intelligunt, prircepta P capessunt &exequuntur. Exemplum huius in
vi millo,svecollari insertas,cursim Bruxesias do feretiat,in notam ibi, certamque domum. n, Quod quaedam Animantia voces attem ' in dis rent,&sonos varios quodammodo pro arbitrio, videantur, non id a Ratione proficisci' existimandum est, quasi in ipsis mens quaedam lateret, a qua eorum sonitus dirigerentur : lada
pastanibus dumtaxat, quibus eo tempore agitantur.Quae passiones variam in organis dispo- stionem inducentes essiciunt,ut spiritus dive simode per tracheam ive asperam arteriam im mittatur, ac proinde Bestiae varias voces edant.
i Quod in nobis ipsis experimur,qui alio modo, amore incensi loquimur, & alio, d n odio, aut
139쪽
4ra percellimur. Et quamvis passionum nostrarum motus Cogitatio comitetur, quia nimirum cogitandi facultate praediti sumus clarissimum tamen est, illo ab ea non pendere,quandoquidem invitis nobis saepenumero exoriuntur: ac proindeBrutis inesse possent imo & hementiores, quam in Hominibus ψ neque tamen concludere licet, illa cogitare. Diversa est igitur in Gallina pipatio, quia alia passione tangitur, dum inescam incidit, alia, Aum Milet emconspicit, alia, dum capitur, alia, dum rigor de ducit, alia tum cubat, Unde eos non satis vanitatis insimulare possumus, qui se olim Belluarii in linguas intellexisse jactarunt. & quid
meditarentur , autagerent, ex eorum sernione cognovisse. maci voces quῖdem artἰculatas sormare Da. discunt,& multa verba per consuetudinem elo. Pintacιπον
qui: non ob id propterea proprie loqui dicendi ρ ρο ς
riunt. Ad locutionem enim duo potiissimum re i-'' ' quiruntur organi corporei moti,&rruntis pereeptio. Nam sicuti tres in sentiendo gradus, ut supra monui, distinguiuatur; motus organi corpο-rii, Mentis Cogitatio, & voluntatis determina.
rio ad judicandum: ita in Loquendo , Primra gradus est mentis parceptio. Secumlus judicium '. ac voluntas alteri,quod concipimus,detegendi. Tertius organi corporei motus. Est quidem in Animantibus quibusdam Tertius loquendi gradus, nequaquam vero primus , aut secundus. Quia quum Bestiae mente careant, nori verbis illis, quae proserunt, internos suos conceptus a-i a perire
140쪽
2 De carentia Sensus, . perire intendunt, sed ea solum enuntiant, quae ab Hominibus longo labore didicere, & qu rum significatio illos penitus fugit. Quod si
Aves quaedam ita instructae sunt,ut rebus aliquiabus sua nomina imponant,& prompte ad interrogata respondeant, id earum memoria tribuendum est,non intellectui aut rationi:ut in Psiti
eo illo ex palatio Angliae Regis in profluentem fluvium delapso, videre licet,qui cymbam ev0cavit.' Quia dubium non est, quin illas voces pronuntiare antea didicerit; quo factum est, ut eorum speciebus creberrima repetitione cerς-bro impressis, spiritus & organa ad similes sonos edendos determinata fuerint. Sicut in Pica illa, quae conspectae, advenientique Dominae Σανε dicere solebat, quia hic sonus seu vox tantum affectum comitabatur, Vnempe, quam de esca conceperat: quia hoc prolato semper assiieverat aliquid gelicatioris escae donari. Pari ratione,ea omnia,quae docentur Canes, Equi,&Simia,aliud non sunt,quam illorum spei,metus, aut laetitiae motus;ita ut ad haec facienda cogit tione neutiquam indigeant. Quod vero Pica,tana, de similes Bestia: --- ces humanas imitentur, in aliud refundi non . --,ς. pQxest, qu/m inplexum sentientem , organorumque earum dispositionem. Sunt enim illa--rpassores' rum corpora, ita 8isposita, ut quando Eumanus - reti sonus, aut accentus , earum aures serit id spiritus animales in musculos deducant, qui voci etisormandae famulantur. Et quod Hyaena, voce ad humanam accedente, pastores eVOcet, ut