Antonii Le Grand Dissertatio de carentia sensus & cognitionis in brutis ..

121쪽

, P.

O Cognitionum Brutis. II 3 quodam,ab iis peragebantur, qu ς deinceps crebra experientia repetitae, in habitus, qui plurimum solertiae & sagacitatis reserre videntur, transeunt. Quemadmodum uni vulpeculae sylvestri usu venisse verisimile est prout nuntiatum audivisse testatur Clarissimus V Villisius quae, ut Gallum Indicum, super arboris ramo pernoctantem, in captum suum vocaret, hoc dolo uia est; arboris truncum gyratione celeri circumiens , oculo intento, Avem continuo suspiciebat, quo facto, Gallus, ut Vulpem cir cultus facientem usque intuitu suo assequeretur, simul caput suum circumducebat, donec

vertigine affectus, E sublimi in hostis fauces

corrueret.

Nec alia ratione Vulpes, coniectis in Galli

Pe casu fieri potuit, ut dum Vulpes edendi cu -''pidine urgerentur, sublini Econsedenti rata

inhiarent, oculos in Gallinas tamdiu dirige rent, donec vel scintillantibus oculis perstri-μμώμctae, vel timore perculsae delaberentur, & insidiantibus in praedam cederent. Quippe Galli- . . nyr, ingesto per continuum fulgorem metu, &iam se ab hostibus captas existimantes, stuporem contrahunt, &spiritibus in confusionem actis, non corporis munia, non sun ctiones naturales amplius obire queunt. Quo fit, ut pri-m Um vacillent, mox, nervorum resolutione in cruribus facta, in terram semianimes corruant.

Id etiam in aliis avibus cernitur, si feles tempΘ- xc nocturno super arborum ramis quiescentes, H eas

122쪽

οι De Orentia Sensius, eas fixius intueantur nam veluti timorCerebro vertiginem incuteret, ex arboribus defluunt,&deorsum labuntur. Qua tum ad astutiam, quaVulpes, in extre-cuomo' mo posita periculo , urinam cauda exceptam immia spargit, canumque oculos offendere molitur:

ἡ Dico id non ab ejus solertia, sed . pavore, quo

sol ri corripitur, provenire.Omnibus enim Animali- .audam bus familiare est, ut ingruentis mali approxia matione,timore quodammodo compuncta,ur

nam, profundat: Quia spiritus tunc perturbati, a solitis functionibus inhibentur,&laxatis in

visceribus nervis, fit eXcrementorum pro luvium. Cumque eodem metu caudas contrahant , easque intra crura recondant, necessum

est urina prolandi , ac proinde illis excussis, Canum oculos urinar acore laedi,&visum hebescere.

pr. Nec in altiorem causam astus ille relanden- pocm dus est, quo Vulpes pulicibus, quarum morsibus in se statur, se liberat.Nam quum tempore aestivis esse VO, in ejus corpore pruritus cum calore excitea pulicia tur, eum a molitura, flumen ingreditur, ubi ali- quam primo in pedibus refrigerationem exper- ta aquas altius penetrat, caeteras paulatim cor poris partes demergendo. Ne vero nimis profundet dimittatur, it natandi molestiam , quae novum ei calorem conciliaret, avertat, arborum ramos, aut stipulam molliorem , quae sorte occurrit; dentibus comprehendit, ad quam puli-- frigore pulsae accedentes, eiq; adhaerentes,&Mausragium evasurae, vacuum hos tem dere-

123쪽

st Cornitionis in Brutis. I is linquunti vulpes interimi, artubus iam refrigeratis, in sylvas regreditur, ab importuno suo

comitatu libera,& pruritus, quo antea angeba tur, prorsus e X pers. Unde voluptatis, ac uti litatis, quam in aqui recepit, postea memor, quotiescumque casu gi similis occurrit, eam seriem aggreditur, similesque actiones elicit, donec Dequenti usu in familiaritatem abeat, iam iterato opere consuetudo nascatur. Quia, postquam Memoriae vestigia primam rei imaginem super glandulam reduxerunt, spiritus fer eosdem meatus revertentes, in eosdem mu-culos fluunt atque ita corpus ad eas dena denuo actiones edendum disponunt, qus occessione objecti edidit, quod eas prima vice

excitavit. Adeo ut omnes artes, quas An ista alia in variis occasionibus testant ut , ejusmodi sint, ut ex observatione pendeant, qua quod prius lacesserit,aut non successerit, memorentur. Ut in Thaletis issino facile ostendi potest, qui quum sale onustus flumen transiret, casui nauacrsus, colliquato sale, se onere levatum sensit, quo succe mi factum est, ut quotiescumq;

orae re gravatus, amnem ingrederetur, corpus

sponte demitteret, Se seontisque suum in aquis volutaret, nec ab hoc agendi modo retrahi potuit, donec sabs loco, sacci lana refelli dorso imponerentur , qui undarum haustu ponderosiores essem, asininam hanc subtilitatem eluserunt,&incommodam magistro consuereidinem amoliti sunt. Ouod Vulpes dolo utatur, ut Taxum, seu - 9K

124쪽

ris De Carentia Sensius,Gἡ- melim latibulo doturbet, urinam scilicet redde. Caseu do, aut ventris e X crementa emittendo, haud suu δε- video, cur ad aliquod judicium , aut providentiam recurrendum sit; quandoquidem solo naturae a ciu id perfici queat. Nam quid magis naturale omnibus Anima Atibus, quam locum conspurcare, si in eo per aliquod tempus immorentur, aut etiam mingere, si eo temporis intervallo necessitas urgeat. Quare dubitari nequit, quin Vulpes, melis foveam aliquando imgressa, tantum post se foetorem relinquat, ut hujus horrore Melis aliud antrum aut quaerat,

aut exstruat.

'Π Arduum lateor, explicare est, quomodo ci-nta. tra cognitionem Vulpes illa , quae ab insectanti-He,ori bus magno cum et amore Canibus tueretur si, ferre, quod refertur , verum esto occisorum Anima. ωρ lium cadaveribus, quae casu in vivario pende-

tan bant, interposuerit, nisi cum illustrissimo A. U. Digbao di camus, id fieri potuisse, ut Vulpes praequeren- timore ac lassitudine latebras quaerens , nec in μr,per' tam plano telluris tractu , qualis esse solet viva-- riorum, rubum, aut collem, vel omnino locum sepis Aisi. ullum, quo te reciperet,reperiens, praeter pati-

malium. bulum quoddam, ex quo istiusmodi cadavera undique pendebant, moveretur, suggerente id phantasia prς sertim cum ulteri ut cursu tendere non valeret, se cadaveribus istis adjungere , quae alta illic quiete frui videbantur: Cumque id aliter fieri nequiret, quam si dentibus se sus- Penderet, ea se positione aliquamdiu conti- nuit, donec Canes subtus currentes , praedae

125쪽

o Cenitionis in mutis. 1 17 suae,quam in aere pendere minime suspicabantur, odorem amitterent, quem dum recuperare

nituntur, ad proximam syIvam vel latebras festinando callidum illud Animal, per aliam viam furtive se proripiens, ex iis angustiis evadit. Vulpes illa, quae apprehenso ramo, in latibulum suum, ordinarium scilicet effugii locum, Oς si in propinquo sit se conjecit, canibus a tergo urgentibus, ita premebatur , ut ingredi qua fa-

cilior in illud aditus patebat, minimὸ permitte appreis retur. Verum hinc ingressu ipso totam phan- νω, tasiam occupante, illinc praecipitio, quod saepe viderat, in eandem E memoria evocato : fieri non potuit, quin his duobus concurrentibus , penden- admoneretur , magnam in ingressu cautelam adhibere. Et quidem tantum aditurae discrimen naturale erat, quidlibet, quo se in saltu i vare poterat, arripere. Cumque in praesenti nihil occurreret, praeter genistae ramum, qui latibulo sorte imminebat, ore eundem apprehendit, nactaque inde opportunitatem, novo se saltu liberandi, in latibulum se conjecit. Canes interim doco isti minimEassueti, magna, ut aritea, vehementia &celeritate insequentes, ad praecipitii marginem ante accedunt, quam ullum illic praecipitium sensere ; quo in periculo

constituti, nec vel reserre pedem, vel reprimere cursum Menter, lapsu opprimuntur. Neque vero necesse est, ut Vulpes, hoc illis exitium ma- .

Chinata , fraudulenter illos in semitam istam duxerit, sed effugium hoc, cum canibus ita premeretur,primo occurrens, memoria deincepae,

126쪽

ot ne ea inita Senslis, in qua reconditur suggerit,quoties usdem p xiculi declinandi necessitas redit. 99. : Non hic praetzreunda sunt phanomena, qui mavi minoi nulli ratiocinandi facultatem Brutis Anima otibus tribuunt,& non judicio tantum, ,-Ais, sed & discursu pollere arbitrantur. Exempli tib L ςausa, dum canis in Misopositus, viam, quam μυμ h exii K i v it, a g nos eit: quippe it, secum discuorere vicietur:Mrus meus alteri viet: se non con

V. Giam isti ut e R vestigiorum odore manifestum est, .. verum unam *arvi, Ingressus est : igitur hanc. Item dum Ennis praedam insecutus, adtrivium pervenit: Nima,ac secunda semita explorata, citra cunctitionem, ne admoto quidem terraenam per tertiam pergit. Verum harum duarum actionum causa , alia non est, quam h usqβ Animalis , ut quidam Poeta loquietur

roandique sagax viri usi viresquefieqnend . Nam crem e X HOmne, cervo, dama, lepore, Od

ratus balitus perenni effluvio. avolet, & aliis eorporibus adhaereat' Canis heri, aut Leporis, Cervi,&c. odcirem vestigiis impressum explo xat, &quum ab alterius corporis vestigiorum . odore non moveatur, mirum non est, si illam dumtaxat viam, per quam Herem , aut Lemm ii

gressus Vst, ineati Non objiciendunt es C nem ab&que olfactuid facere, & non nin hoc ratiocinio inductuna : Lepus per unam erum sis tribus tuu elapsus est . sed non per hanc, m e per flami tur necessum est . mpo istam sit elapsu ; se

127쪽

est C nitimis in mutis. 11 best, x non Canis, sed Hominis est ratiocinatio:

quia Canis, non nisi percepto o r.e, in eam se- initam sertur, ad quam sagacibus naribus duei-iur. Quare ubi eam deprehendit, capite erecto, magno cum impetu; praedam insectatur; quia odorato halitu ejus nares implente, opus non est, ut amplius caput dimittat, illum excepturus. rinde patet, quam hic operandi mo-ius .i disicursu, seu ratiocinio dissentiat,quiaCa- his , non ab una cognitione, ad aliam progreditur , nee veritatem aliquam ignotam , ope alterius mani se me detegit, talis enim potentia intellebius particeps est, propter Perceptionem, &Voluntatis quia intellectum applicat ad inquisitionem,& considerationem sui objecti; quae sa-

cultas videtur esse ad instar consectarii mentis Cheatae.Bruta autem Animantia, ut habet Vives Fec d. de Anim. non ab A exordiuntur, ut inde

transeant ad B, ad cognoscendum C; nec ab A ad B tanquam coniunctum , & progrediens ab A : sed quia non plaeet A, quaerunt aliud, inciduntque in B, veluti cum Canis Herum suum , Feferam vestigat: odoratur enim hunc Hominem, vel aspicit , si odorem aspectumque Herixe ferat a d qu te scit in eb, etiamsi non sit Herus; sin secus eo relicto conseri se ad alium, inde ad

alium, nullo nexul cohaerenteni cum priore, quoad in eum incidat, quem quaerit. , Inter Brutorum astutias referri solet Torpessi- Im. nis vafricies, qua se in loci scaenosis recondit, ut piscibus , quibus nutritur, torporem injici 'Gν, riciniat postmodum emergentes ea piat, ac devoret. ripiar.

128쪽

rro De eirentia sensus, Imo tradunt admirandorum Scriptores, tangentis manum immisso per virgam, aut longam et iam hastani, veneno ita ligare, ut Hominis etiam validissimi lacertos sopitos reddat, atque pedes ad currendum penitus ineptos. Non hi

sus, causa in assignare dissicile erit, si perpendamus, huic, sicut&aliis frigidioris naturae piscibus . insitum esse ut limo se obducant,ad quem

ubi accedunt sices, statim emisso veneno , in star sumi penetrante, impore corripiuntur, ac

si stigore constricti forent. Evibrantur si quidem E Torpedinis corpore spiritus , qui piscium substantiam penetrantes, aut manus, pe des, membrave alia eos tangentium subeuntes,

spiritus ibi obvios hebetant, ac proinde Corporis partes stupefaciendo,tremulas,&ad motuni inhabiles reddunt. Id autem tam essicaciter, ut priusquam pisces capiantur, per rete, vel Brundinem id essiciant. Pari ratione de Sepia disserendum est, quae cum .i piscatore imminere sibi periculum cernit, atrum quendam humorem emittit, quo insecta & nigrum colorem aqua induente,piscatorum artes eludit,&secur) ejabitur. Verum neque dolus ille a discursu aliquo rationis proficiscit tir,sseda nervorum laxatione, &metu orta, uti antea de Vulpe diximus, quae ut timore perculsa urinam reddit: ita Sepia Iiquorem atramento similem eructat, ex cujus

per aquas diffusione praedictus effectus sequi-Neque plus Rationis arguit, quod Bestiae Homines vereantur, & tanquam hostes passim

129쪽

cunitionis in Brutis. Ia Isugiant, eorum conspectum declinent; quia id Hamisertantum ex damni memoria, quod aliqua fido pasta sunt,oritur. Passionum enim causa,tam Uis in Brutis animantibus, quam in nobis, aliudfudianti non est, quam agitatio. qua spiritus Glandulam cient, in medio Cerebri constitutam , eX quorum agitationis inaequalitate, & partium, quibus constant, varietate, spiritus ipsi in mulculos diversimode deducuntur, & diversas affectiones procreant. Unde quando spiritus, qui rei alicujus ideam constituunt, viam sibi semel delinearunt, & inter filamenta, ex quibus Cerebri substantia componitur , se intruserunt,

non tanta vis requiritur, qua secunda vice adstringantur, ad istam viam repetendam, quanta iopus fuit, ut illam sibi primo pararent. Quo fit, ut quando species similis super glandula essingetur, sola iacilitas, quam per primam suam orbitam, pergendi inveniunt, susse hira , ut eam rursus ingrediantur. Quare mirum non est, si Bruta Animantia, ob damna illis, ab Hominibus illata , aut terrores incussos , Homines postmodum intueri non valeant quin illico damni idea Occurrat, D ad sugam concitentur. Ut in nonnullis videmus,qui pharmacum aliquod hauserunt magna cum aversione, eos non posse post ea aliquid ejusdem saporis edere, aut bibere, quin eadem denuo aversione afficiantum nec similiter de aversione posse cogitare, haberi solita' circa pharmaca, quin idem ipsis in mentem redeat. Atq; genuinam hanc ede causam, curHo

mines belluae fugiant,ex eo confirmari potest', H e quod

130쪽

3at ne ramentia gressus, 'quod multae sunt Regiones detectae,in novo prae Iertim orbe, in quibus deprehensum est, nequo

volucres, neque quadrupedes eo modo metuero Hominisque conspectum sugere, quemadmodum apud nos. qui eas inhumanius tractamus,&nihi4 aucupiis, venati ibusque intractuni esse patimur. Notum est etiamnum in Chio Imfula, aliisque locis inredices n on avolare, sed gregatim nutriri, di sese perindo in villas Homi

Pre - nam licet Bestiae quae ab Hominibus injuriani' T sunt , corporeae memoriae beneficio illo- M a rum s f paveant, & iis detectis, statini Homines fugam captent: Unde tamen oritur, quod juve--res es, primo Homines metuant,&quod nondunt ' 'o videre, aversenturρ Huic quoque difficu i ati, fiet satis, si in memoriam revocemus, quae in ,αι-- 1bstit. Phil. Min Historia Natura ingenitis quibusdam Hominum inclinationibus , & odiis dicta sunt, nimirum rei visae imaginem in Cerebro depictam , 'spirituum anini alium opera , ad commune se iis orium deferri,&ab illo, sanguine , ti spiritibus mediantibus ad uterum,&per venam umbilicalem ad ipsum sertum. iii quo visae rei imago, obmol sitiem suam sortiter imprimitur, quae licet initio parva sit, paulatim tamen ampliata mu substantia, auqe scit: quemadmodum i itera , in peponibus u arboribus' calpello exahata, dilatatur, Asensim per cor-

ticein, n es inter recipere, non modo diminili, quo

oves ad nos divertunt, &in stabulis hospitan.

Verum dissicultas adhuc solvenda manet.