장음표시 사용
91쪽
eti De earentia Sensius,ti nihil in ipsis depreliendimus,quod nobis persuadeat, illa sentire,siSensus vocabulum pro aliare sumatur, quam pro objecti externi impressi ne in organum sensuum. Unde, qui organi comporei motum Sensus appellationem mereri censent , non minus absurde loquuntur, quam qui asserunt,cubiculum opticum videre, dum exte norum objectorum species recipit,&, quae foris aguntur, reprae sentat, Mactati bovis oculam videre, in quo omnia, non minus quam supςrvivi Animalis retina, distincte delineantur. Homines videre, qui ,leporino ritu, luminibus apertis dormiunt, & non nisi reseratis palpebris
vigilare videntur. Quum camera Optica, mo tui Bovis oculus, & dormientis retina, rertim externarum species recipiant, & eodem modo,
quo illa objectotum picturam reserant. Ac proinde, si motus corporeus Sensus nomin gaudeat,eadem rationis vi inferri debet, idem rebus inanimatis posse adscribi. Suspico: ,quid adversus hoc ratiocinium re-MUO BO, Gei i possit, corpus scilicet sentiendi esse instrum motu or-mentum, cujus actionem nostris sensationibusT... Λ inxς vel ire necessum est, ac proinde, ut Sen- . Gis λ, ' sus habeat , requiri organum certo modo dia mone. spositum, in quod nimirum, spiritus Animal induant , & cujus motus ad Cerebrum usque . pertingat; quod cirra motum fieri non potest,
Has omnes conditiones luben in organo lar-zior, fateorque oportere, ut sentiamus, org
num cetiis dispositionibus modificatum sit; sed malum insisto , quod neque objecti exter m
92쪽
a b.,qua organum movetur ac disponitur, neque figurae ac situs mutatio, quae actionem illam promovet,neque etiam i Ea, quae ad Cerebrum si transmissio, sensus sint, aut apprehensiones e sed tantum id, quod immediate in mente, quae organo corporeo ita disposito juncta est, resultatat. Nam quo pacto intelligi potest illud Isaiae, a uditu audietis, ct non intestigetis, Gr videmuὶ videbitis, O non cerneris,nis primm gradus a seri eundo distingui supponatur, & corporeus m tus posse a perceptione seu mentis attentione
Sed quorsum ad Scripturam Divinam recurrendi opus est, ut probemus Perceptionem ad 'testbis Sensus rationem pertinere, & mentis operam requiri, ut audire, videre, Olfacere, dcc . dic/--b μιμα mur λ Cum in nobis illud non raro experia D. re e dum mente scilicet , in rebus contemplanssis impense occupata, praetereuntem antenos Hominem non videamus, quamvis oculi pateant, & amoto omni obstaculo, versus illum dirigantur. Nec eius sermonem excipiamus ,
sic et apertae sint Aures, di in ipsas sonus affatim se ingerat. Nec cibi saporem gustemus, etsi Liqua fibrae esculenti corpusculis pulsentur , dctotus organi plenus stringat , irretiatur scalpatur. Nec dolorem sentiamus, quantumvis corpus inclementi aer xponatur, & prae sitigore quodammodo rigescat. Qnae omnia sat Odieant, sensum stricte dictum, aliud a motu corporeo esse, & non membra, aut organa, sta iam mentem vida audire,gustare,disentire.
93쪽
to De carentia Sensus, Unde apparet, quam inepte Hi laalloeliae
mami, tur, qui ex eo, quod advertant,Bruta Animai tia, rerum externarum specie,moveri, & quei . z - admossum homines, objectos cibos deglutire. se nubd. . sonis concuti,& objectorum aspectu allici, aut cant. Muta, terreri, statim inserunt,Bestias quoque sentire, hoc est, cogitare, & ad rem oblatam attendere. Quum iis omnes motus in Animalibus absque Animae ope peragantur, & caeca organorum,
animaliumque spirituum impulsione perficiantur. Nobiscum a iuventute crevit hic error, ut bene animadvertit Gubergius in prole-gom. Logicae, eo quod tunc temporis, eopse
momento,quo organa nostra corporea a rebus
externis movebantur , mens corpori juncta percipiebat aliquid, utrumque pro uno semen'tes, corporeis sensuum organis Perceptionem tribuimus, quam Sapiens soli tribuit inte emi: Ita videre oculum, Aurem audire, Lrnguam gustare, Nares olfacere, Manum sentire familiari sermone dicimus.Quod vero amplius est, quia dum corpus a rebus externis afficiebatur, &Mens percipiebat aliquid , illico etiam aliquid judicabat; hinc organis quoque corporeis eristimationem di judicium adscribimus,ad quod Philosophus corpus quidem non desiderari, at
praeter intellectus apprehensionem voluntatis assensum requiri novit. Nimirum quema modum in aliis saepenumero contingit; ita e iam in hisce intellectus, imaginationis, perce-ceptionis, iudicii actibu ut pro eodem habea tur , di inter se confundantur, tantum eam ob c cau-
94쪽
es Coenitimis in mutis. Meausam,quod simul tempore existant: Ita quia dum oculus movetur a lumine, simul MensCorpori juncta, aliquid perequi,smul micat, ideo tria ista diversa, nempe corporis motus,Mentis perceptio , judicium, a vulgo, pro uno eodemque reputantur, atque uno videndi vocabulo exprimuntur, ut cum dicunt, video Solem. Sed ab hoc loquendi modo maxime abhorrentSapientes, qui magnam differentiam statuunt inister id, quod in Sensationibus nostris ad corpus spectat, & id quo3 pertinet ad mentem. Motus enim, quem objectum externum imprimit, α organi mutatio, ad corpus quidem spectat, v rum nullam involvit Perceptionem, seu Cogit tionem, utpote soliMenti propriam,& a qua sejungi nequit., Hanc opinionem sequitur Divinus Plato Vr
apud Massilium Ficinum,argum in Thelaetum. Meundum Advertendum est, inquit Ficinus, quod Plato, nullum Corpori cognitionem tribuit, quemadmo- 'dum nullam vitam. Quia vivit, idsentis vivit Anima, Mimasientis norpore autem nec vi- ια ta nec sensus, ed vitasensusque opera declarantur.
Ideo quos sensus quinque alii vocant, ine organa quinque siensius appellari vult, nihilque his r strumentis sientire, sed per hos quasi meatus, ab una quadam Anima vi sentiri singulaputat,quem
pensum communem vocas, in quem undique e si gutis corporis organis,ut ad centrum circul, e ei cum erantia linea, varia passiones in Dunt. C
lores quidem per oculos,per Aures soni, per Nares odores, siporesque per Linguam, deni-
95쪽
que per totum corpus, calor,frigus,humῖ dum , siccum,grave, lave, miale, durum, lene, asperum, rarum, densem, acutum smiliter& obtusum. Quod anima ista non multis, sed una visentiat, patet: quia sentiendo calorem, dicimus, non esse vocem et & saporem sentiendo, non esse odorem pronuntiamus. Non potest Uiud ab alio distinguere,qui non utrumque cognoscit, nullum organum eadem, quae & ali organum, porrigit: & si eadem, non eodem modo. Idcirco eorum, quae sentiuntur,distinctio non in organis est, sed in una quadam vi Animae percipiente singulae, & singula simul a singulis distinguente. Qua cum ipse hae omnia sola possit, quod nec etiam Peripatetici negant, quid multissensibus opus est 2
Ex quibus Platonis verbis, ita argumentari et η - Ecer : fi sensus in organo corpore o residerer, posset, oculus videt,sicu' & Auris au3it : -αι. atqui e Platonis mente , nee Auris audit, nec . Oculus videt, imo in corpore nulla vita est, nec
'sensus, sed vita tantum siensiusque opera per il lud
tantummodo declarantur; & Animus est, ut alibi loquitur Marsilius, qui dolet, aut latatur, non corporis moles et Igitur non est sensus in o gano corporeo. Ex iis etiam elare deducitur, Belluas, quum mente careant, nihilque praeter
motum corporeu habeant,non sicut nos,exempli causa Midere, hoc est sentiendo, sive animadvertengo se videre, sed tantummodo sicut nua, dum menta alio avocata , licet obje no- rutu
96쪽
rum externorum imagines in retina nostra puli pantur, & sorte etiam illorum impressiones in nervis opticis factae,ad diversos motus membra nostra determinent; nihil tamen eorum pro sus sentimus. Qui casu etiam nos, non aliter quam automata movemur,ut antea variis exemplis declaratum est. . . Celebris Doctor Vmis, exercitatione de A nima Brutorum, ubi Animam corpoream in Dinoris Brutis Animantibus agnoscit, eamque naturae
euiusdam igneae esse arbitratur, & flamm*-ssi mis , nem; non absurdum putat, in AnimalibV -ι itiiseistentiam gari, quae sensibilium imagines, in cerebro delineatas speculetur, & discernat, nec non juxta impressiones ibidem susceptas, appe-Mtus aliarumque facultatum respectivo eliciat. Quia etsi Anima, & Corpus, si seoi sim
spectentur , talem potentiam non habeant, nihil tamen obstat,quo minus ex certa creationis lege, ut i3se loquitur, sive Dei opt. max. infix tuto, corpus animatum ita compar tum sit, ut ex Anima & Corpore simul commissis , ejus modi facultatum confluentia resultet , quibus unicuique Animali in fines usus ei deliinatos opus fuerit. In plerisque mechanicis, vel arte humana conditis, materiam siveravit opus , ecquis enim putaret, ex terro & aere , utpote fixissimis de inertissimis metastis, instrumentum parari, cujus orbes coelestium aetatulli, ab que motore extern motus fere continuos observarent,quorum periodi, vice constanti reno, vatae, temporum spatia certissime emetirentur
97쪽
eta De earentia Sensus, , nemo miratur a vento fistulae inspirato, sonum quendam rudem, & simplicem edi; At vero a
fatu organia musicis immisso, eoque per multitiplices valvularum aperturas, in has aut illas fistulas varie traducto harmoniam gratissimam,& modos cujusque generis compositos creari: hoc, inquam, merito obstupescimus, & ef etum hunc tum instrum, Dii materiam, tum musici pulsantis manum loge praecellere agnoscimus; porro licet organum musicum pulsa tis operam ut plurimum requirat, cujus scilicet directi one spi ritus nunc in has, modo in illas, aliasque tibias admissus, multiplices concem tus, & infinitas fere modorum varietares esscit. Ita perfectioribus quibusdam Brutis, quorum actiones,ad plures & praestatiores usus ordinantur , iacultas quaesam attribui flebet,ipsa nimiis rum Anima Brutatis, naturaliter ita dotata, uteirca res quasdam ei necessarias cognosi aes , &octiva sit. per varia accidcntia, quibus quotidie assici solet, postea res alias cognoscere, de acti nes longe plures, intricatioresque edere da-eetur.
Hane similitudinem facile admitto, ex qua
plurimum lucis, antedictis rationibus accedit, ad demonstrandum Bruta mere machinas esse , quae secundum leges, a Conditore stabilitas, agunt,&instrumenti mii sici ritu,quod flatu i misso harmoniam gratissimam procreat, san guinis per universum corpus circuitu, omnes suos motus absolvunt. Verumtamen assequi non valeo,quomodo ex duarum substantiarum s ι --
98쪽
materialium, ac proinge insensilium, unione, Sensus,&perceptio oriatur, nam quantumvis materia in mechanicis ab arte superetur, di ex diversorum Metallornm mixtione instrumenta parentur, miris patrandis idonea, nunquam tamen eo persectionis materia evehi potest,ut res oblatas apprehendat, & se illas sentire sentiat, At potest, excerda Conditoris lege , Corpori suis organis instructo,& ad certos uiasus destitinato, vis aliqua sentiendi tribui, quae non Co pori. non Animae seorsim spectatis competat, sed compost to dumtaxat ex utrisque resultanti.
Sed lubens a Viro eruditissimo, salva pace,quaererem, quodnam sit illud sentiendi principium, an modus quidam substantialis, quo res animata ab inanimata & insensili discriminatur , cuius accessu Animal constituitur λ Uerum nihil in Animali reperitur, quod illud a rebus inanimatis discernat, praeter sanguinem, qui indesinenti motu, in Venas,& Arterias impellitur ad partes corporis alendas. Quae verb sanguini activitas, ut Corpori sentiendi facultatem impertiat λ An sorsitan generalis quaedam Anima , materiae coaeva,quae illam secundum varias
ejus dispositiones actuat, & perficit Sed ea
admissa, quis non videt, non Animalia modo, sed di plantas di saxa sentire oportere; quandoquidem potentia illa actuosa.&emroca, para jure, sit eis a naturae Conditore infusa. An vero ex Anima & Corpore conjunctis , principium aliquod emergit, quo Animal objectorum impressionea cognoscendi idoneum red-
99쪽
D '' De fit a sensus dituri sed quodcunque illud esse singγtur, eum
materiale esse debeat & extensum , potestate. . agendi, sentiendi, percipiendi, attendendi prae ditum esse non potest. Intelligi enim non sotest, quomodo ex rebus insensilibus aliud ensile& perceptivum exurgat; qua ratione relleorporea actus spirituales eliciat, & quod ex tensum est, id quod omnis extensionis expers est,pariat. 7s Si vero clarissmus Autlior, dum eo niti M.A.. oia nis principium Brutis Animantibus largitur ni δή mis hil aliud esse corum cognitionem velit, quam
Nabidea materialis speciei receptionem . sive varium par tis alicujus Cerebri interioris motum, damus
d manum, ejusque judicio subscribimus Cum
motus huius mosi diversos in Brutis agnosca mussateamurque a variis objectorum impressionibus assici. Nequaqua vero eo adduci pos sumus, ut concedamus , motus localis ineam eum Cognitionis idea consentire, sive Percoptionem & organi corporei motum a se inviacem non distingui. Quia quum Corpus &Mens, toto geuere differant, & distinctio, quae est inter mo3um unius substantiae, & modum alterius substantiae, si realis, oportet ut perceptio,& motus organi corporei, pari discrsmine dirimantur; ac proinde ab eodem principitas'. proficisci nequeunt.
g. Em -- Eam forte ob causam , aliqui recentiores V re'ν, Philosophi, Ratiocinationem . seu Discursum a Belluis quidem removent. utpote a materiali- eo aerenti bus Organis alienum, eum Bestias existimene
100쪽
' laeapaces aliquid eum reflexione latuendi. Verum, sibi persuadere non possunt , illas non percipere, dum objecta intuentur. Quid oc lis objecta , ectabunt & sonos auribus admi rent, & diversas has tamen species , seu imagis nes, in certa Cerebri parte depictas non concupient Quidni scut duplex datur memoria, Sensualis nimirum, de intellectualis r Ita percC-ptio una Sensitiva dicatur, & altera intellectis
. Nihil praeter jam supra dicta aliud, quod respondeam , suppetit, nisi quod illi talem in
Brutis perceptionem a8mittendo , aequalem
illis, ae Hominibus, si non majorem persecti nis gradum concedant. Nam quid est, in quo dili Sensum a Ratione distingui arbitrantur in eo scilicet, quod Sensus cognitio apprehensiva st& simplere, nullique ideo falsitati obnoxia: cognitio vero Rationis sit paulo magis compo-
Aa, & per syllogismorum ambages fieri possit;
quod majorem persectionem arguere , nullo modo videtur et cum praesertim iidem, Dei de Angelorum cognitiones, etiam simplicissimasi esse dicant,& intuitivas,sive apprehensivasta tum,nullisque ὀil cursuum involucris alligatas :Adeo ut, per ipses, si fas est dicere, Animalium Sensus ad Dei & Angelorum cognitionem magis quam humana Ratio accedat. Quantum ad memoriam sensitivam, seu re- . rum materialium, secile illam bestiis asserimus, Reper ων quum illa organo corporea assaea fit, di ex ve- .