Ferdinandi Handii Tursellinus, seu De particulis Latinis commentarii

4쪽

TUR SELLI FVS

SE v

LIPSI AE

6쪽

In libris scriptis interiectio dolorem et indignationem indicans saepissime legitur ha et hah pro ah. id qui dam guammatici improbabant: do qua re satis dictum est Tom. 1. p. 213. Nihil autem absurdius dici poterat ea opinione, qua Gebhardius Crepund. 2, 2. ubique

restitui iubebat har quod an umquam a veterii us lioclamentoso sensu usurpalum fuerit, Primum erat quaerendum. 1am Casp. Barthius ad Stal. Thola. 2, 350. bene demonstravit, quamvis librarii suum morem antiquis scriptoribus uiunxissent, tamen δεα numquam dolorem exprimere aut miserationem. Asper limior qui dem p. 1736. prohibentis, ut asi ah, aut conquereniaris , ut hasi. Liridem annus vero Inspistat ut scribendum esse Pa staro loco ria, altero Gh. Assentirem, si exempla istius dictionis ha usquam invenissem.' Nam quod omnest exicorum nuctores post Rob. Stephanum et Trebelliorinem uno quasi ore dicunt, ha esse interiectionem corripientis sive admonentis, ne quid fiat, neve quis in re coepta progrediatur: id nullo antiquorum scriptorum exemplo comprobatur. Nam apud Plautum Capt. 1, 2, 39. Μost. 3, 2, 123. Trin. 4, 5, 51. codices praebent' ah. Quare videtur scribendum esse apud Asperum a rde quo vide Tom. 1. p. 218. Haha et hahaha. et hahahae sἰve hahahe ridenritium exclamationes sunt, quae notantur etiam a tutio Romano apud Charis. p. 213. a Prisciano P. 1024. a Mar. Victorino p. 1954. a Probo p. 1430. Ibi nunc Lindem annus e codice edidit hahahae, quemadmodum apud Terent. Phorm. 2, 3, 64. Eun. 3, 3, 36. Heaut. 5, 1. 13. Iegitur. Sed Hec. 5, 4, 22. non cori eXerunt he, nec optul Plaut. Pocn. 3, 5, 23. et Truc. 2, 1, 1. ubi quaedam editioves hahaha. Et Diomedes p. 412. quo que et Alcuiuus p. 21 3 simplicem vocalem liabent. Sed ipse Probus, interiemib. inquit, comPOεila viliabis . tribus hahahe longas reci it perti' in Comico carmἰ- ne εOlo collocari notest, leni scilicet et humili et tui.

7쪽

Ocalqin, sicut in Me. Risus potest esse coniunctus cum cavillatiouer quemadmodum callidus leno deridet advocatos apud Plaut. Men. 3, 5, 23. hahahe, iaπτι teneo, quid sit: perspexi modo. Probus l. l. in lyrico autem quamois et ipsum lene ait, quod numquαm Possit tumidioribus cothurnatisque perbia Ornari, numquam lamen haec interiectio apud Horatium rederitur, Pianto magia ut heroico tragicoque carminι necessaria habeatur, fortiα tumidaque perba quaerenti. Quae attendere oportebant cri

lici in Horat. Epod. 3, 71. de quo vide Tom. 1. p. 218. Quae rea protulit, nihil valent.

1. Ratio, qua UAC adverbii speciem induit, ea est, quam in alia. aliqua, eatenus explicui. Ρroprie di

plicat: per eum locum, in quo sum. At intelligitur quaecumque via digito monstrata. nec tantum de itinero ina liquem locum, sed etiam ex aliquo loco iacto dicitur. Nain intelligitur unum illud in hac pia sive abeuntis sive ad venientis. Sic Tibullus et Propertius dixerunt pro ab hac parte, et, ut videtur, etiam Caesar. Opponitur illluc.

Plaut. Rud. I, 3, 30. ua nune hae an illac eam, ineeria sumeonsilii. Men. 2, 3, 54. i hae meeum simul. . Terent. Andr. 1, 6, 14. seqvere me hae. 4, 7, 46. 5, 8, 35. iter hae habui. In Ilia est fere idem quod hue. . Corne . Hanu. 3, 4. hae copias traduxit in Italiamque peruenit. Claudian. in Rur. 2, 402. hae petit, hae Stilicho, quem laetas, dextra te ferit. VirgiI. Aen. 9, 32I. hae iter eat. quod orator dixisses Me iter est. 6. 5 2. hae iter Elystam nobis.

2. Coniunguntur, ut quamcumque Viam aut utram- 'que partem designent, vel interposita Particula, vel nulla copula adiecta, hac illac, thac et illac, hae atque illuc, ho oel illac, aloe hac stoe illac.

Terent. Heau. 3, 2, 1. hae illae ea die Murear inveniendum ι. tamen argentum. Terent. Eun. I, 2, 25. plenas Tmarum sum, hae atque illae perpluo. Tacit. Agr. 28. mox hae atque illae rupti. Diuitigod by Cooste

8쪽

Plin. Epist. 2, 17, 18. qu umbra , ut dies erevit deerrest, me, modo brevior, modo longior hae vet illiae eadu. Tibull. 4, 1. M. quis, parma seu dextra velit seu laeua tueri, eise hae Guainae ueniat grauis impetus hastae, amplior.

virgiL Aen. I, 466. namque eidebat, titἰ bellantes Per amaeiretim hae fugerent Graii, premeret troiana iuuentvs r hae Hrmma. Properi. I, 3, 13. et quamvis dupliei eorreptum ardore ivberent hae Imor, hae Liber, durus titerque deus.

4. Dicunt quidam grammatici hac etiam signis ara hoc modo, hac ratione. . Id falsum est. Semper intelligitur via. Metaphoricum usum nullo exemplo comprobatum video.

Terent. Andr. 4, I, M. hM -n sueremit, alia adgrediemur via Caes. H. eiv. 2, 2. pedalibus lignis eoniunetis intere se portimaentegcbantur: atque hae agger inter manus proferebatur. Morus Interpretatue t hae ratione, Σαυφr oberiinus, muti Porticu Neutrum probari potest. S. erum eat, quod eodiem habent, signiscat ab hae parte: quocum consentit verbnm Proserendi. Sed codicta quatuor huc praebent. Certo restituendum vide tve integebatur, quod et liber Vossit Et editiones vesti servant Nain rina erat Porticus, nec potest comparari usus pluralis .ineae, quia fecit Vossius, Tum facilius convenit latio ramiteviae hae.

5. Ad tempus non referri solebat ipsum hae. sed transferebatur in ante c, de quo Tom. 1. p. 393.

Nonius Marcellus 1, 242. Varronis verba asserthaec: noctu Hannibalis quum fuga pi exercitum Tuta nus, hoc Tritanus Romae nuncupor. HacPropter omnes , qui laborant, inoocant, neque ulla adest caussa, evi' de integritate vocabuli hau Pler dubitemus, Accusativus enim, qtiem praepositio secum fert, in com positis mutatur in ablativum , veluti antehac et prae terea et adhuc dicuntur. Otiapropter semper ita usuerat: Aa ropter obsolevit, . Quod vero Scaliger in vir gil. Cul. 3. scripsit hacpropter Culicis sint carmina dicta, pro haec proFter, non sine ratione factum puto. Nam haec propter maiorem in se habet gravitatem proin

9쪽

bati ovis ab lioc loco, ut videtur, alienam. Tamen nihil ututandum erit.

I ACTENVs quo modo compositum sit ex hac et te-mis, diximus Tom. 2. P. 339. Nexus autem horum vocabulorum non tam firmus erat . quin interposito alio verbo separari potuerint. Distracta posuerunt Poetae,

Virgilius Aen. 5, 603. 6, 62. aliique. Et videntur fuisse

qui semper hac tenus Scriberent. cs. Nonius Marc. 4, 384. Operae vix pretium erit commemorare opinionem Gorn. Vossit, qui de Construet. p. 338. existimabat hac in hactenvis esse pro haec: nam ipse Vossius p. 329. docuerat hactenus esse hac sne tenus. Ceterum in quatenus et Protenus eXstant vocumenta aliarum formarum quatinus et Protinus, in hactenus nullum. Anti qui dixerunt haccelenus. Id narrat Mar. Victorinus Art. gr. p. 2457. hactenus autem et hodie, non ut antiqui haccelenus, hac edie.

Ex quo Manutius ad Cic. Epist. 2, 1. de hac particula disseruit, eam semper de re usurpari, adhuc de tempore, grammatici in duas Partes discesserunt, quarum altera istam sententiam impugnabat, altera defendens demonstrabat hactenus locum, non tempus significare. Vid. Gisan. Observ. p. 291. 556). Goclen. ΡrOblem. gr. 2, 22. Voratius de Latin. merito Susp. c. 18. Ruhnken. ad Mureti Op. T. 2. p. 653. et T. 4. p. 593. - Bromius ad Cornel. Milt. 5, 5. Olaus Borrichius autem in Analectis p. 36. temporis significationem locis poetarum et scriptorum recentiorum comparatis probaverat.

Quibus Cellarius in Antibarb. p. 164. et in Curis post. p. 362. id tantum opposuit, usum Ciceronis proprium a poetis esse neglectum, a recentioribus scriptoribus depravatum. Tum Andreas Borrichius in Append. ad Curas p. 74. subtilius exposuit, in finita aliqua orationis parte . ubi hactenus dicimus, magis tempus quam locum intelligi. Quare Cellarius nihil sibi reliquum videbat, quam ut in Discussione Appendicis p. 47. diceret , hactenus ad locum vel rem potius ab ntiquis referri quam ad tempus. Quo parum efficiebatur. Sed Mortiosius de Pura dictione p. 243. demonstravit, Germanos suae linguae usu deceptos a vera significatione vocabuli aberrasse, idque quum tenus in se haberet, et

10쪽

esset hac puris tenus, semper de loco et de re, numquam de tempore dictum esse. Eum sequunt Κappius ad Iensii Collectanea p. 15. et alii. Denique Uc singerus Observat. p. 410. totam quaestionem arctius adstrinxit et prudenter docuit, hactenus quum de tem-s ore capiendum videretur, nihil aliud siguificare quam ac sino tenus, id est huc usque, non ultra, non amplius. Atque illi assentiebantur grammatici Zumplius atque alii. Novam tameta viam aperuisso sibi visus est Lindemannus de Adverb. 2. p. 13. demonstrando, hac tenus proprie valere hoc tenore porro, hac Fia continuo , deinde esse non ultra huius tenoris terminos, de Dique ad hunc usque locum: ideoque numquam de tempore dici. Quae conclusio non apte absolvitur. A que ipse concedit, in iis sententiis. quae de tempore dictae videantur, loci vel rei significationi multum esse

Commune cum temporis notatione. Omnes vero, qui de Iaac re dispularunt. In eo maXime peccarunt, quod non ad originem vocabuli respexerunt, neque diversa tempora, quibus usus immutatus est, satis distinxerunt.

Tentia quum duplicem habeat significatum, ut sit aut Por aliquam regionem vel per aliquem locum usque ast aliam rom, quae attingitur, aut non ultra aliquem terinicium, Vocabulum hactenus significat ad hunc te initium usque: bis lucter, bis aut diesen Punci, non ultra hunc terminum. Idque et Ioci et temporis ossa Potest, uoque ulla ratio Obstat, quo minus hanc notionem ad tempus reseramus, cui etiam sui sunt termini suaque sinis. Hac autem etiam de tempore dici, monstravimus tu antehac. Et iam antiqui grammatici ita Consuerunt. Festus: quatenus significat quα sne, ut hactenus hac fine. Servius ad Aen. 6, 62. hactenus,

hucusque, id est, hic sit finis. Quare non decebat du- Litare, num haec particula potuisset de tempore usur- Pari, sed quaerere licebat, num, quod potuit seri, dictum esset umquam. Atque ipsum hoc vocabulum non videtur usurpatum suisse vulgaris vitae consuetudine, scd an usum venisse proprium apud eruditos oratores et auctores doctrinarum. Nullum enim eius documentum apparet in comicis poetis: nam quod apud Plautum la-gitur eatenua, salsum et cox ruptum esse iam Tom. 2. p. 341. di Ai. Antiquissimum verbi qualemus exemplum, quod eXStat, notatur a Festo suisse in oratiano Scipionis Africani. Hac vero eX caussa intelligitur, quomodo