장음표시 사용
231쪽
232쪽
EPIT ME. 3i3 LIBRI DE ANIMA SE,
cundi Epitome. IN hoc si cundo de Anima libro Aristoteles deis
terminat de unimae natura,quid sit ipsa anima, quae ein potentiaesiue vires sint. er hoc quidem secundum opinationem propriam Cr ueritatem: quem nos breuituti fallentes,in quinque diuisimus partes. Prima duas animae definitiones, em porarentius Crustae gradus enarrabimus. Secunda de potentijsseu uiribus animae vegetatius agere constituimus. Tertia de potenti s animae sensitius exaternis disserturi fumus. Quarta defenfibus, seu potentijs animaesensitius interioribus terminabiamus. Quinta de potentia appetitiau er potentia motiuabecundum locum tractabimus. DE ANIMAE DEFINITIONIbus,eius potentijs, uitae gradibus,ac animae parti . bus.Pars primu quatuor continet capita.
De duabus anim s definitionibus. Cap. I.
Aristoteles inuestigaturus animae natura,quidia tutem Cr essentium eius , duas enumerat animae destistiones,quarum prima est: Anima est actus primus, substantialis: corporis physici, organici, vistum babentis potentia. Est enim actuε primus,hoc est forma substantialis,er sentia corporis anima ti,quae dat primo esse corpori,cui insidet ipsium doo a geris
233쪽
Batelechia. quid. Quomodo anima in corpore.
Cur altera a mniae definiis tau ne essaria
1 4 ARI ST. DE ANIMAgens Cr mouens. cr id quidem est vivere. nam Huiuentibus, uiuere est esse. Et dicitur hoc est actim primm secundum essentiam , quia est plane fornia substantiali sin qua procedunt aetctussiecuedusicilicet tuta Crsensus cumsiuis potentijs er operationibus. nam Entelechia proprie si
mam adeo ecundum quam, Cr ex cuiu3 viribus corpus naturale quodlibet mouetur,m operationes suas exercet. Sequitur itaque,quod anima est substantia incorporea: sed tamen infusa eorporignimato, Cr tanquam materia fus Iormae ais ier non sicut nauta in naui. Dicitur corporis pissici,hoc est naturalis:organici, habentis determinata organa cilicet membra, per quae anima exercet uitae operatioues: ut sunt,co caput, cere bram,bepar omachus, cτ id gentη ulla. Uitam habentis potentia, id'posse exercere operationes uitales, per uim animae secum habentis. Nant
sicut se habet scientia ad considerare, ita se habet anima ad corporis uiuentis opera. sed habens scientiam nunc considerat,nunc uero non,habituimtamen habet sic dirimam bubens,nunc vigilat ceteras, operationes exercet, nunc vero minime. est ergo anima uitum habens potentia. Caeterum haec prima de unima definitio non est hominis tantum,Cr rationalis animae, verumetiam plana
234쪽
. EPIT ME. rasideo communis uocatur,eo quod de omnibu3Datur animantibus,σ nulli propria est. Necesse ergo est dare aliam porro peculiarem, fecundu dis uersus particulus, cuilibet animae conueniente ius ecie. er ideo ecunda animae definitio est: Anima est principium primum quo vivimus, sentimuπ,mouentur,et intelligimus. Est enim primus actus Cr principium uiuendi, sentiendi,apa petendi,mouendi er intelligendi. Uiuimus enim primo anima ecundo corpore.ergo est actus primire Cr forma corporis animati quemadmoduna innuit prima de anima definitio. Hic nunc mox
post dictas unimae destnitiones, eiussem diuisio in negetatiuam, fieti sitiuum cr intellectivum lacunis da foret ed ut postea fucilius accipiuntur dicena da,primum graduη uitae σ genera potentiarum
De quatuor gradi sus viis. Cap. II.
De gradibus uitae hic nobis incumbit deterini Gradus uitae. natio. nam per hos inest cunctis uiuentibu3 uita, suo cuiq ordine,ab omnium rerum conditore indita:qui gradus in siecunda animae definitione ii, quido innuuntur. Cr fiunt numero quatuor,realiter ab inuicem distincti cilicet: Vis
vegetandi Sentiendi Mouendi secun 'dum locumlatelligendi
qua rebus inest Vivere,ut plantis.l Sentire,ut animali J hus imperfectis.' Moueri,perlaetis.
235쪽
:RR I s T. DE ANIMA Dicuntur gradus uitae distincti, quoniam mi principia uideat separata,quoniam vegetatiavit reperitur sine sensitiuo,et bensitiuum sine motiuoier motivum fine intellectivosed non e contrario, quidsensitiuum sine urgetatiuo non comperitur,nes motivum sine siensitivo,nes intellectivum βα
ne mutius. Sensitiuum tamen ne motivo reperiatur in sonchilibus er ostreis, caeteriss animalibu terrae astixis,quιbus inest sensius, et non motus lac is, nec est eis necessurin: quoniam habent nutriamentum sibi coniunctum.mouentur tame motu dilitationis er constrictionis. Et cum huiusmodi quadus uitae sunt tuor gradκs uitae comperiuntur in uno atque eomPotentiae Mu dem uiuente,tum fiunt potentiaestu partes anim
do animi. in diuersis vero comperta, fiunt animae distinctae. Semper enim inferior graduu includitur in stipeorioriscut trigonum in tetragono. Nam quemadmmodum figura triang*luris in quadrangulari, ita . . t uegetatiuum in fenfitiuo clauditur,er priores potentiae in posterioribus. iussimile est de 'tu mperfecto,in utero materno. Uiuit enim emboo primo uita plantae,anima sicilicet uegetatiua: subinde ut bethri tria, em in motiva:postremo anima rationabryone. li superueniente,cum scilicet permus fuerit hominis foetus,uiuit anima intellectiva. ubi omnes dicti gradus uitae sunt in homine, rationalis animae poritetitiae,Cr non animae distinctae. Alias enim in eodecomposito issent plures formae ubitantiales bi iu
236쪽
EPITO ME. 287 sicem non succedentes.Et sic una res a pluribfora ν -- 'niis substantialibus esset plures res,quod ad impose sibile euadere necesse est.er ideo distinguuntur in svrimalibus,vegetatiuum ex sensitiuum ab intelleo diuo cui perpetuum a corruptibili.
De quinq3 generibus seu uitibus
Potentiarum animae phimariis. Cap. III. Potentiae animae sunt, uires ex operationes ab Potentiae aes gyimabus profectae, quarum sunt quinq; prima 'μ' riae cilicet Potentia Vegetatiua Alimentum
sensitiva i cuius obuo Sensibile Appetitiua dictum est Appetibile
Intellectiva. t 'Intelligibile. Appetitiuum stas licet fit genus potentiae animae, non tamen est gradus ab alijs seiunctus . nuno quam enim separatur a sensitivo:quare nullum efficit gradu. Nam quibusicunq; inestfensus alimenti, scilicet tactus,illis inest delectatis,er tristitia,quasne appetitu esse nequeunt. Namq; quatenus aniηntalia tactu habent,eatenus etiam appetitu er motum habent. Quod enim non tangit,illad nes apη petit,nes afficitur,nes mouetur. unde sequitur, quod stirpibus uis uegetandi sola adest, animalib. omnibus uis sentiendι, cuis per appetitiua cos
237쪽
rx3 ARI IT DE ANIM' AP .hi ἡ ι ὰ ςZQRibi fidam prater bus potentiis uiris iri , tus mouendi adest, ut bipedibus er quadrupediabo iudi ' omnibus. quibusdam intellectus er caetere ais nimae potentiae infuni,homini uidelicet. Relinquitur itus notum,potentius animae quibusdam animantibus inesse omnes,quibusdam plures,π ali/
De tribus animaru generibus, partii bus seu speciebus, ct antrias petentiis omnib. Cap. I H I.
cum anima sit principium in corpore animato ejectivum, quo primo uiuimus, sentimus,apinpetimus oco movemur, er intelligimus: quod siecunda animae definitione, er superioribus capitibus abunde satis explicauimus: sic cimus tantum Tre tantum tria esse animarum genera,sieu animae partes,βηue steries, de quibus in hoc fecundo libro acturi sumus: non tamen ita, quali anima fit diuisibilis in partes,quantitate mensurabilis:nec quasi leocles sint separatae,aut inter fest disturatae:uertar ut vulgo utimur partis uel steciei nomine, in a ridentibus quos incorporeis. Sunt ergo consenαμ communiori tres animae steries, quas sub laueis diffiniemus.'licet,Anima Vegetatiua vegetandi
sensitiua γ Ab Osticis sentiendi
Intellectiva I L Ratiocinandi.
238쪽
EPITO ME. os Vegetatiuam tantum habent plantae. sensitia vaco riplectens uegetatiuum, est in brutis: hoe est, in animalibus ratione curentibus. Rationarilis,complectens uegetatiuam ex sensitivi, simul est in homine. dis ita homo non habet tres antimis ed unum tantum ut antea diximus uidealicet rationalem, iungentem officiis quoq, siensitiuae ac vegetatiuae ammae. Neq; brutum habet dua
as animus, sed unam tantum , scilicet siensiitiuam, fungentem quos officijs uegetatius animae. Plantis tantum unica inest anima, simplex, sicilicet vegetatiua quia non sentiunt,nedum ratiocinanturicr fere lectes animae sic se habent, ut numeari,qui er per se queunt persistere, ut unum,duo,
tria, quatuor: CT in alijs queunt comprehendi,ut duae monades in binario, tres monades in tern
rio,duo binarij in quaternario. sic in posteriore anima includitur prior: sic in nobiliori anima iucluditur ignobilio quemadmodum superiori capite fecundo, de gradibus imili exemplo figui iis
cauimus. Cocluditur itaq; ex omnibus iam dictu, tria esse unimarum genera cilicet uegetatiuum, sensitiuum,Cr intellectiuu quatuor gradus uitae, videlicet uegetatiuu sensitiuum, notiau,ex intellectivum .quinq genera potentiarum animae, scilicet vegetatiuum, eu murem,appetitiuum,motivum fecundum locum, Cr intellectivum. Dicuna
239쪽
rro ARIST. DE ANIMA quom in subsie multas habent 1 ecies. Vegetesiacuntur gene livm tres cilicet nutritissam, augmentativdm,et
generatiuam. Sensitiuum, quod er apprehensiouum dicitur,eo quod species rerum sensibiliu apprehendit,uel percipit praesentes tantum, diuidi Quiri: An. mr H qgios sensius exteriores: nempe in usum,
is . auditum,ofactum siustum, Cr tactum et in quatuor sensus interiores, uel potius in tres, ut alij uolunt,uidelicet infensium communem,uirtute simaginatiuum,cogitatiuam er memoriam. παpetitiuum uero complectitur subsie potentium iarastibilem,concupiscibilem,er uoluntatem. Ani Animi ratio ma aut e rationalis quatenus est intellectiuή, tres ii P0xς is Met alias potentias, scilicet intellectgri Uetit pusibilem,er uoluntate. At illae potentiae actgaraliter manen animus arata a corpore. Alis autem permanent virtualiter er radiculiter. Vnde relinquitur notum, septem ac decem esse potentias ue uires animae rationalis, corpore conivnctu, quarum anima in communi est primarium
principium. Habes itaq; hic breuem catalogum, er indicem eorum sutis perspicuum, quae nobis hoc libro,ersequenti tertio,compendiaria ratio isti nefiunt dicenda:ad qκem ordinem obseruandum, luli animae suffragabitur tibi opus potentiarum animae μαpra scriptus,cuius tamen ordinem hic quoq; obmseruuturi fumus,ab anima vegetativa, σ eim potentipsisse uiribus orpari. De
240쪽
DE ANIMA VEGETA TIVA, eius potentijs, Sc operibus: Pars secunda. In hac parte huius libri fecunda,de anima ueri getatiua,er eius potenti s siue uiribus agitur.σcontinet duo capita.
De descriptione anime uegetatius, ae suaru potentiarum. Cap. l.
Anima uegetativa est, fecundum quam rebus Anima ueto inest uiuere,quoniam primarium principium ui in ' uendi est ab ipsa anima uegetatiua. Num animauegetatiud est actus substantialis corporis orguanicipissici,quoad ipsum nutritur, augetur, Crgenerare potest. cut anima plantae est uis, qua corpus nutritur, crescit, Crsieminalam genitaulimas uim habet, ad propagandum suam specie, quod in cunctis uiuentibus pedictis naturalis,mum esse perhibetur. Per hoc enim uiuens iungitur suo principio, be habens perpetuum,atque divinum, quod generatione acquiritur quodammodo,cum non idem numero, sed syecie generuo tunGenerans aute sempercst cassa geniti. con*. sequens itas est,quod haec anima uegetatiua tres dii πhabet potentius, iue vires,Cr tria opera ex nain ra rei distincta cilice Potentiam utritiuam ' Nutrire