장음표시 사용
261쪽
κ TO ME. Et conceptum percusionis. sic equus audito classico,elicit conceptum prael . Huius itas phantuasiae obiectum,est sensibile perbe sensatum in coma
muni, in quantum comprehendit, cognoscit, dis sternit, restruat, Cr speciem cum si e componit. Organum uero eius est medius uentriculus oerebri,paulo siccior interiore, ut spectes receptas a sensu communi per neruos diutius retineat: βαcut cera siccata durabilius retinet formas impressus. Habet autem phantasia circiter quinq; osti cla,quorum primum est ecies sibi a sensiu coni, muni oblatas imprimere altius,iu absintia quos obiecti.Secundum ollicium est,discernere Cr dia iudicare substantiam particularem cr singui rem,Cr quodq; βingulare. Tertium est,es cerne re Cr dijudicare certius dis exuctius a sensu coramlini incognita. Quartum, elicere ex jecie sibi obiecta,uliam simile,aut disimilem speciem, senasu exteriore quoque perceptibilem.ut uidens leonem pictum,concipit speciem eius, Cr gestum ac impetum. Vel etiam potest concipere uarias, Crmons bruosas quoque lectes, ac imagines, quales miles sensivi exteriori uix unquam Ofrunt: ut
concipere centaurum , ex homine Cy equo conrufatum:uel minotaurum, chimaeram, vel monatem aureum. Et hoc quartum osticium, si eciem cum specie componere CT comparare dicunt.
Quintus, elicere ex lecie sien bili imaginaria
262쪽
conceptum, hoc est intentionem. Est autem intextio lectes rei non corporeae, nes ense exterioure perceptased tantum imaginatione. Rutoubsufo lupo concipit inimicitias, quas natiuus lupi cum ovibuε exercent atqui inimicitia est infensio
bilis sipecies exteriori ben*De memoria oc reminiscentia. iCap. LVI. Memoria. Memoria est potentia sensitiva interior, quastecies rerum sensibilium ab alijs sensibus interio
sibile,perbe sensatum,ut construabile. onseruat enim lectes, quas concipit virtu3 imaginatiua, scilicet phantasia. Organum memoriae est postearior cerebri uentriculus, scilicet sincipitis. Secus autem definituτ memoria, in libello de Memoria Cr remini centia,cum inquit: Memoria est habitus ex pusio, die prius siensumcumfactum fuerit tempus. 9d non capitur istic proprie ,sed pro ooperatione.Et dicitur memoria habitus, cum luerarit permanens:er pasto,cum fuerit transiens. et memoria hoc modo accepta non est praebentiam, quia illorum est sensus exterior : nec futurorum, , sed solum praeteritorum.rutis est,quia nemo diacit se memorari,que coram uidet,aut uidebit edeorum quae antehac uidit,audiuitq;. Reminiscenistia autem distat a memoria, quia memoria resticit steciem rei perquam infus cognoscit rem
263쪽
EPITO ME. 24ssed remini centia amittit steciem. Teum intelliast rem aliquam, reinuenit rei steriem. Et ides desinitur, quod sit resumptio sensus, uel memoαriae:hoc est actussientiendi, uel consiliandi. Hinc est quod benem oratiui uni diffculter remini scitiaisCr e contra.
niis. Cap. V. cum ipsius siensius communis uis exterior ffictus sit somnus er uigilia, recte ergo sensibus haec materia subnectitur. Est itaque soninus inpoα Somaus arentia er celsatio sensuum propter fatigationEuigilandi, a calore Cr fumscrinis orta intrinstacus.σideo refert Philosophus in libello de Somis no er uigilia,quod fit immobilitas siensius communis=u pasto primi sensitivi. Est enim reciprocatio caloris naturalis ad interioracorporis, prorapter uapores condensatoscirca cerebrum,obstruens meatus stirituum sensitivorum, ob salutem animalium. luitur uigilia est reuersio caloris no vigilia. turalis ad externa corporis membra,confiumptis
ac digestis uaporibus obstruentibus meatus stirituum sensitivorum. Necesse enim est, omne anio mal quandoque dormire, Cr quandos uigilare. nam omne animal habet sensum: rcuicunq; convenit siensius, illi quos competit illius immobiliatus sieu ligatio,quae dicitur somnus.Oportet enim
seribus er quodlibet animul quandos a sensuum
264쪽
14s ARIIT. DE ANIMA operationi. quie cere. quapropter oportet oriri ne anιmal qgandos uigilare, quandos uero cetupescere somnum. Habent enim somnus o uigilia oviarum. fieri circa idem siubiectum sunt enim contraria. Somniu aute est phantasima aliquod in somno apparens, a motu inexilientium feruatorumque sis mulacrorum in somno facta apparitio. Est enim quaedam apparitio actu infensu interioricias eo ciebus die restruatis in animali simpliciter dormiente.Est iducto,quam patimur in somno, de quo, rum diuinatione ad alium spectui librum. non erunim est intentio notra, de hisce rebus hoc loca pluribuε agere. Rugsit de numero sensuu interio
sensio. Cap. VI. De numero siensuum interiorii apud plero superstitiosa semper fuit disceptatio:et adhuc qui . , dem sub iudice sis est,quis illorum melius dixerit. Alij enim quatuor sensus interiores esse asseueαruniscilicet siensium communem, imaginatiuas
ne aestimatiuam,cogitatissam,et memoriam. Alij superaddunt quintum,phantola, quae Aere cum imaginatiua atq, cogitativa seu aestimatiua idem extitit facile itaq; tollitur coniuratorum inter se, suis opinationibus obstinata haec cotrouersia.uoa
sunt enim primi tot ese sensus interiores, quot sunt
265쪽
E p Ι o M E. . a47sant Aoram organus ecta, operationes,sAve actus. Ergo erunt q suor sensus interiores. nam fecundum eorundem opinionem, organum
Sensus comma nis est in ante riori capitis parte, supra deκtru oculu in primo cerebri uentri culo situm. Imaginatiuae uirtutis, siue ae stimatiuae, est supra sinistru oculum, in secunda cerebri cellula locatum. Cogitatiue,est Insuperiori in teriori capi tis, siue cerebri uentriculo siluatum,seu locatu. Memoratu e uirtutis, est in interna posterio vis capiris seu Parte cerebri.
Cuius obis tectum est Sensibile per se sensa
eum in communi,cuius A ctus est cognoscere, apprehedere,oc differentias inter sensibilia sensuum eAteriorum ponere. Sensibile per se sensa tum in communi in quantum reseruabile. cuius a ctus sunt apprehendere. cognoscere,species* re rum sensibilium copone re,& diuidere.
Est sensibile per se sensatum, siue per accides,cuius actus est prster dicta. elicere speciem non sensatam, eN specie sensata, da componere intentionem cum ipsa specie.
Est sensibile per se sensatum ut conseruabile cuius actus seu operatio est conseruare intentiones. quas elicit uirtus ipsa cois gitativa.
consequens est, quod ea quae cognoficit sensus communis per species sensibiles sensuum exterioorum, altius referuat uirtus imaginatiua: σea quae cognoscit uirtus cogitatiua, reseruat utrius memorativa. Est autem thecies siensibilA,sinistitu species stnmdo rei frustae, relictu in ensibus externis,quaesita' ' θ' militudo stu si ecies, siue imago aut conceptus Q. 4 immatea
266쪽
3 A RIN, DE ANIMA immaterialis uel fyiritalis, ulterius facit nouarisimilitudinem siue speciem in sensiu communcta subinde in diijs sensibus interioribus. Alij autem, adqciunt dictιs quatuor sensibus interioribus quintum siensium interaneum, nempe phantamam,eo quod habet dii tinctum actumstu operationem ab alijs sensibus internis,que est diuidere crcomponere res imaginatus. Ego aut e dico pharamantasta tactam ab imaginatiua ex cogitativa no esse rea'μkqr liter distinctam. er ideo definitur ab Aristotele, quod sit motus factus a fieri u in comuni sentiendi potestate, hoc est infensu comuni, siue interiori. tedit enim se hic sensus,er operatio eius ad onrnessensus interiores.Sunt numque phantastae,imagines rerum animo insidentes, quae omnibus fenosibus interioribus sunt communes. er ideo uirtus imaginatiua er cogitatiua cum phantasia ident sunt,ut dictum est.unde sequiturritantum tres esse fiensius interiores siecundum ueritatem,quod ab initis diximus,sicilicet bractum communem,phantasiam et memoriam,qui homini cum bestijs sunt communes. Et ideo illi tres sensius interiores μαIummodo definiuntur ab Aristotele,eτ non alibDE POTENTIA ANIMAE APPezitiuae, re potentia loco motioua, pars quinta et ultima. - Ηsc quinta Cr ultima huius libri parte, potentia animae appetillia π potentia loco motis
267쪽
EPITO ME. M disserendi exigit ordo,licet Aristoteles in teratiani librum Fequentem di frat earundem determinatiovem: quam hic paucis absoluturi fumos eo quod de anima senstiua parte tertii, capite
primo in summa loquuti fumos diuidentes hunc partem quintam in duo capita sequentia. De ui seu potentia appetitiva. Cap. I. Ex superius dictis constit, duplicem esse antimae uim: unum scilicet apprehensiuam,cuius fiunt
sensus exteriores er interiores. Altera uero moratiuam,cuiώ fiunt appetitus, hoc est motus animates,perturbationes seu motus animorum, hoc estas ius sequentes sensium: er haec uocatur uis appetitius. Sunt item motiuae potentix alis motus, uel sequentes appetitum. Item animales, er haec vocatur vis prosicutiva: gel nullum appetitum
sequentes,ut uitales motus,et haec vocatur uis alit
motus stiritalis. Est itaq; appetitiua potentia, eufacultas, inclinatio siue impulsus in eum rem qua Melsien*3,uel intellectus,ut bonum prosequenda, aut malum fugiendam approbarit. sic canis lectem carnis oculis uisum,er cognitum imaginatiounecte sequitur er inhiat, 'stem autem metu caversitur. Et diuiditur haec potentia fige uM an, mae appetitiuae, in concupi cibilem, irascibilem, Cruoluntatem. concupiscibilis est appetitio eoorum qas delectant , ex haec est communiis omniain. s bus
268쪽
xyo A R I ST DE ANIMAbus unimalibus: cuius obiectum est,bonum conueniens siensiui. Organum siue instrumentum est iecurseu hepar. Irocibilis,ab ira dictus,quae est ulciscedi de iniuria illatu ratis,sive fuerit uera, sine apparens. Obiectum eius est bonum arduum.
organum cor. Ex hs itaque duabus quae sensitis uae uocantur appetitiones,proprie oriuntur allectvi,qui sunt motu3 uehementiores, quorum geπnera sunt quatuor; scilicet delectatio pes, dolor, metus. Delectatio fit,quando siensim utitur conuenienti obiecto. Spes fit,quando imaginatio ostendit aliquod futurum bonum. Dolor,quando prα sens est fetoni obiectu n o conueniens, fi d corrumpens natura. Metus fit,quando imaginutio ostendit obiectu disconueniens. Voluntas aute appetirativa,est eorum quae rationis iudicio, hoc est deliis beratione Cr consilla ,semel recepta Cr probata sunt. Hinc intellectualis appetitio uocatur. nant ut cupiditas cr ira sensui ita uoluntas intellectui
coniunctu est: cuius obiectum Ut bonum, honerustum,utile,iucundum. Munum ,siue instrumenαtum,est cerebrum.
De potentia amm s motiua locali, et speciebus eius. Cap. I l. Potentia loco motiva m migrandi uis, st quaeus ea re quae expeti aut declinari nutu sit, imagira natione gignitur: cuiuas ecks punt, uis gradierim di, osandι,nandi eptunde. Hurum virium actio est
269쪽
EPITO ME. 2 sis mutatio loci ad cum perfictionem duo concurrunt cilicet obiectum: er est id ipsum quod appetitur bonum,siue commodum consequendu, Cr euitandum incommodum. Subiectum ue oragdnum unt ipsi musculi, uel ea quae his proporationantur. Sequitur itus primo , quod duae fiunt potetiae localiter motiuae scilicet appetitus er intellectus,cum phantasia, quae subintellectu continetur.nam omnia animalia quae mouentur locualiter,uel sequuntur intellectum,uel appetitum intellectum, ut homines uiuentes fecundum ratiori nem,uel phantasiam: er appetitum sensitiuus cui bruta,σ homines non utentes ratione. Ergo aliud est principia motu3 Ioculis in animalib.ima perfectis,et aliud in hominibus.nam in animalib.
imperfictis est phata' in determinata, quae sola praesentia cognoscit.In hominibus uer4 est ratio deliberans, quae est cognitio rei absientis er ad μtura resticit et ideo intellectus siemper est rectus, appetitus uerὀ er phantasia fiunt recta er no recta:quia poJunt aliterse habere. Appetitus enim non mouetur ab appetibili ad omne bonu, sed ad bonu praestris,er particulare. Posunt itus appetitus esse contrarii, quia ratio er concupiscentia sunt aliiquando cotraria.nam intellectus propter malum kturu, quandos iubet praesens bonu esse 'giendum. concupiscentia uer) qus no iudicat
de μtaro, propter praesentei boni edemtionem
270쪽
xs1 ARIs T. DE ANIMA iubet tale esse probequendum it ergo contrariestas:quid ratio semper deprecatur ad optima.Nain qualibet actione intellectus practicus utitur octogifimo practico, cuius maiorem propositi
nem si per fistit idem intellectus,sicleetpractiscus Erct idem intellectus subsumit minorem proportionem,non fit in conclusone error sitas minor propositio subfiumitur per appetitum siensiativum,aut phantasiam, tunc committitur in conclusione error circa agibile:quid conclusio sequio
tursemper debiliorem praemissarum propositionum partem. Nam cum maior est propositio uniuersalis,σ minor particularis, ergo er conclus' erit particularis.exempli gratiamum intelleis
eius practicus semit in qualibet operatione hanc propositionem:Omne bonum est faciendum, eromne malum fugiendum.cum ergo sub tali proispositione intellectus practicua subfumit aliquid simpliciter bonum, non sit error in conclusione. Si autem phantasia ut appetitus instriorbensitiuuημψumuisic, quod delectatio praesens in alia quo praeter rationem est bona,tum accidit error in conclusione propter admisionem, seu assumptionem boni particularis. Sequitur ex iam disclis secundo, quod ad motam localem perstctum
requiruntur quaruor mouentia, ex unum quod movet tantum,quia admotam requiritur primo