장음표시 사용
241쪽
EPITO ME. 2 terminatur. Et ideo enarratur haec pars tertia undecim cupitibus. '
Quid sit anima sensitiva,& qus
Anima sensitiva est activsub tantialis, corpo Anima sena ris naturalis organici, quo id ipsum uiuit entit, μ' dijudicat, appetit, spirat, π loco progreditur: quae Cr ut talu cognominatur. Est enim stiritus uiuificans eorpus, Cr cognoscens disternens materialia sensiibilis,et ea prosequens, ordinatus a primario membro cilicet cerebro,ad specialia organa:ut anima in corpore equi,est ille actu ,illa uis,qua equus mait,uidet, spirat,audit. Huim autem animaesensiitiuae obiectu in genere est qua litas sensibilus, quam dialectici tertium qualitatis 1 eciem uocant,pasibilem qualitatem orgaηum Oreanum. uero eiusdem,in genere est membru d quo principaliter emutiunt operationes sensibiles,quas mea dici uirtutes uitales vocant,in organa specialium sensuu sicut ab epate principaliter emanant operationes uegetatiuae in organa specialia potetiae vegetativae:qualia sunt,os, stomachres,venter,uenae,intestina, renes. In specie uero senserua organa sutit,membra corporis recipientia 1 eciemer motum, a qualitate sensibilι: ut nerui,oculi, e c. Nunc autem adammae sin uiuae diiujlonem pergamus, quum plerique partiuntur in duis tinae potentias, scilicet inpotentiam apprehen viam, - . qκα
242쪽
ri4 ARI sv DE AMI MAquae leclas rerum fenctibilium apprehendit, repercipit praebentes, ua absentes quid sensis reacipit tecies rerum materialium absti actu fite materia. sicut cera fusicipit sigillum, uel imagis: ii, i nem,ub annulo abstructam, sine duro argentove Ibi haerente potentium motiuam,qua corpus animatum mouetur, uel motu externo, vel
stiritu crispalyu interno. Deinde subdiuidunt potentiam apprehensuum infensium exteriore, cum subibiuntur quins steries, scilicet tactus, visus,auditus,gustuue,Cr olfactis: π infensium ititeriorem, cum steries fecundum ueritatem fiunt tres,videlicet sensius communis,phantasia, Cr me Motiuπ p e moriamotiua autem potentia rur*3 in duas diu φη is q*i iuuitus partes, nempe in Imperantem Cr proqquentem. Et imperans item partitur in cupiditatem ex iram.cuius fiunt duae steries cilicet metus Cr dolor. Sed motiua prosequens rursum diuidistur in vitalem, quam proprie animulem uirium rem Medici uocant:huic fiubi citur pulsus, Cr τω stiratio Cr in progrestuam: huic bubqcitur conmtructio,incestus altus,volatu ,reptatio: Cr operarativum.de quibus quos in sine huius libri cupiate ultimo dicturi sumus. Haec breuiter dicta piit,
De sensibus exteriorib. Cap. I
t Sensius exterior est potentia fiensitius, in anismato corpore,quae steries rerum Fensibiliu praeo sentes
243쪽
EPITO ME. at senis,non absentes percipit extrinsecu3 quorusunt quinque numero,ut dictum est. sic usus spetiem albi,nigri, rubri, uaricolarus, non nisi praeri sentem,non absientem oculis percipit. Sic auditus sonum,non nisi praes ente, Cr ad aures pertingentem,non absentem duribus percipit.Et sic de alijssensibus er sensilibus patet. Necesse est autem adsensum, praecipue exteriore, concurrere obiectuer iustrumentum,hoc est,organum,Cr uim e tiendi perfici: neque enim in uno tantum perficiatur.Sic ergo ab ocula uidente obiectum, fit tandeusus. Est aute usus partim potentia activa, quia cum obiecto suo siet: ouem facit partim potentia pugiua,eo quod ab obiecto striatur Cr moueturi. ut a calore feritur usos.nam omnis sensim recipies eciem fui refibilis cir quia recipere quidem pati est,ergo Omnis sensus est uirtus potu ad actu reducibilis per ua obiecta. quid eli natura obiracti potentiae poluae,reducere potentia ad actum perfui praestutiam:quonia omne agens in agens
do repatitur. Quaresequitur, quod omne excelliens obiectuni siensibile, corrumpit sensium: ut ab intuitu radiorum foturi: corrumpitur vel deabilitatur usus, quia obiectum inimus excellit fena sum.sic o e contrario, obiectum nimis deficiens mutat sensum: ut a uisibili nimis tenui, hebetatur nisus,debilitantur, oculi. c ab obiecto inconueis triente cr incommoda debilitatur bensius,ut candi
244쪽
α16 ARIST DE ANIMA .dus color nimis distergit usum,atque ita hebetareum ut insuauis foram obtundit aures, ergravis odor perturbat olfactum:ut distemperata qualiotas ostendit luctum. Ratio est,quia jeUM necessὸrio habet ese in organo, habente determinatam, proportionem in sua compositione. illam autem dissoluit excedens fensibile organo autem distoluto ensus ut corrumpatur necesse est De pote tia uero intellectiva secus se habet,cuim excellens intelligibile perficit intellectu, ut postea dicetur.
De diuisione sensibilis, seu obieeu
sensuu exteriorum. Cap. III- Sensius est,alicuius obiecti siensibilubenses. Est densibile iii autem triplex sensibile. unum est Fen ite per με/' ' proprium,quod totum ab uno Fessu percipi potest, Cr circa quod no contingit ipsum besi umerrare seu decipi:ut color a nisu onus ab auditu,refc de cieteris sensuum obiectis. Aliud est sensibile per se commune, quod a pluribus sensibus perciopi queat:ut magnitudo a usu er tactu. er talia sunt quins cilicet magnitudo,motus,quies, αmerin crygura. Est quos tertium sensibile,uidelicet per accideris,quodper se et virtute propria, non agit in potentiam seu sensum,nec movet φα sum nise per accidens, nempe per aliud quod biconiungitur:fcutibusantia particularis , qua
non recipitur nisi ratione coloris, ut hoc album
'o fabri flias. D ctum estsen uirino errare iecdecipi
245쪽
aecipi posse circa proprium sensibile: π id quia
dem verum est, tribus obstruatis conditionibus. Prima est,quod organum non sit male afficium: er eum ob causam βbricitantes,ut uocan habentes linguam partesq- gulae itinctas amara cholerura, ion possunt straeiudicium deseporibus. Seo cunda est, quod sit aptitudo seu proportio me, dij: er ideo de coloribus nemo potest rudicare in tenebris.Tertia,quod sit equa distantia inter fensumer bensibile. ob id minus recte iudicat usus stellarum quantitate,propter distroportione medit. Sed nunc defensibus cr siensilibus in geneare ictumst fatis.Dicamus igitur de quolibet stasu atq; sensibili, er eius obiectu in Φecie:d tactu, qui est omnium primas,austicaturi. De t:ushure tactili. Cap. 1 Ii I. Cum fensus tactus sit ommii fiet μuni pristis, Nisistanctis animalibus communis ac necessarius, etiam imperstis,quo ne ali sensius animali inesse
nequeunt, neque animal dicι animal, neque uiuere
posse:per quem dems ea quae dolant res git, Crqxae delectant prostqvitur motu seo si non lacasi,at saltem stirituli. cum sit proprie M sensus ad
nutrimentum er uegetationem animalibus necessarius, eo quod sitire contacts neutrum potest oriperari. Recte igitur tactus primo loco narratisane prosequendus est, quid scilicet fit, quod eius organum,medium,er obiectum. Est itaq, tactus P a potentia s
246쪽
ars ARIST. D E ANIΜApotentia siensitiva, exterior, ordinata in neruis, expansis per totum corpus,media cute π came, ad apprehendetidii qualitate iactιlem. Ex quo patet obiectum ipsius tactus, esse qualitates tactiles primas cilicet calidum stigida,buiniau,et siccu. Aut fecundas,ut asperu,Due,aridum,lubricum, graue,leue,duru,molle, cras sin subtile,etsi qua su i qetalitates similis Instrumentu uerovies oraganum ipsius tactio, est neruus quida multiplex, et ramosus multri surculis,etcapillatim quo per totu corpus ub carne Cr cute dilbersus et expansus,tauquam rete quoddam. atq; neruι maiusculi, exigui uel etialiua tenuitute excedetes usum,una cum maiore neruo illo, ex cerebro tanqua i rudice eman ant molitiustuli. Ilis adeo totum fere corpus, est in trumentum ipsim tactus. caro autem
uel cutis, est medium inter tactila,cr neruum tangentem eam. caeterum ossa, pisi,ungues,cornua,
crsimilia,non sentiunt tactum: neque qualitate, quia isti nerui tangentes,no sunt per ea ducti, erstani. nam caro neruosa sentitsolam qualitatem, atq; etiam caro illa ψιba duris illa octenditur. Sicut er cutis sentit qualitatem, non per se quis demsed per neruos istos tibi partim mixtos,partim subiectos. Atq; ita tactus est Mensus, per omne corpus quasi dispullus. in animalibus uero, quae carent uel neru ,uel curne,aliud est organum tanα
gens, li neruo aequipollens. tametsi piscin quos
247쪽
EPITO ME. 22seam uis neruulis cr uenis non eareat omnino.
De trisu, seu potentia uisiua, Orga no medio, & eius obiecto.
Cap. V. svi ut est ensu exterior percipiens oculis spe visis.
eies colorum, er coloratorum lucidorums corαporum. ad cuius actum tria requiruntur nece ματω, quemadmodum ad bensationem omnium stusuumscilicet,obiectum,organum, et medium.er
haec hιc tenere satis sit. Obiectum itaq; usus in genere,est vGbile. risibile autem est, quod sensiu ui .sus est perceptibile. er id proprie color est, qui est per se uisibila, quia ex se sipecies praebet, qua
uideatur. Et non uidetur mue lumine extrinsecola aliquo corpore densoseu opaco terminato:liacet sint quaedam visibilia,innominata,que no uis dentur lumine extrinseco: Cr sub colore alieno, quae in tenebris cient effutianis sensum int ignista,fingi, qIorundam animalium cornua, piscia capita quammae, oculi, putres arborum trunci, carie situs marcidi Organum autem visus est oriculus,ad quem protenditur colorum nerum opticus,hoc est uilium, bifurcatus, a cerebro ad oculi pupillum,ubi uirtus uisibilis in neruo contenim,
idolum siue formam ab humido costa ino, quo est in oculi pupilla: er defertur ad sensu coma munem, ubi sit iudicitim σ colorum A cretio. P 3 creauit
248쪽
creauit itus natura utplurimum in animalibus binos oculos,ut alter alterius defectum suppleat. π alter alterum adi uet: quos tanquam 1 eculatores siub fronte Iocauit natura, propter animalium salutem. Medium uero inius ut vi est persti uum es di hanes, ut liquidu3 et perlicuus a el aqua, aut gemma, uel vitriun, ex similia peristud: quodsicilicet corpus perspicuum suutem in extremitate,qua coniunctum est colori,iit translucidum.in quo color a lumine excitatus,remittit ad speciem puram oculis olyredam. Nam radius uitium est lumen Dramidule, multiphicatum d obiecto uisibiliora enim lucido, continuata generatione luminis ad oculorum infum. Cr Eo per radium uitiuum,species,idolum, fg ra rei uisibilis peruenit ad usum,cui offertur per medium persticuum, cuius quidem radius basis in re ut a,conM autem in oculo uident quod ex perspectiva cognitum habeturint igitur uisu non extramittendo uirtutem uisiuam, ut quidam existimant ,sed intus suscipiendo. Defertur enim coloris lectes ad medium diaphanum reflexum, ad organum uises,in neruum opticum:ubi fit fenf4tio , quae defertur ad bensium communem. Ancatomiam Cr organi compositionem mea dicis relinquinam determis naudam.
249쪽
Quid color,quae eius species, &
unde causentur colores. Cap. VI. or est extremitas perlicui, in corpore ter Coloraminato. hoc est, color est qualitas uisibilis in exatramitate corporis opaci terminatu quae perspiscuum tangit,σ beneficio luminis uidetur. causatur enim color ex lumino itute ignis, er per biscuo aeris et aquae,atq; ab opaco terrae,cooperantibus primis qualitatibus. mouet enim actu perstateuum. coloris autem septem uni syecies. duo ea Colotis spe- .nim fiunt colores extremi, tanquam aliorum pG 'rentes,σ quinq; medit.
Albus, Extremus. Violaceus Niger, Extremus.
Quorum haec est generatio. quonia albus sit colorum et ob minis,frigiditatis,er coloris multitudine. Nιὰ 'V- ''ger aluminis paucitate, er frigiditatis multitudine. Ruber fit ex commixtione albi cr nigri. Ulaticeus,sive 'auus, ex pluri albo, Cr pauciori rurabeocroceus,ex ssuri rubeo,er parectori albo.Viridis,expluri ninro, Cr rubeo pauciori. Purpli. reus, pluri rubeo,σpauciori nigro. Purpureus Viridis
250쪽
as ARIST, DE ANIMA Quomodo ad uidendum colores, requiritur medium oc lumen. Cap. V Iucum nihil uideri queat sine lare Cr lumincine eesse est inquirere quid sit iuris lumen. Est lisi vitii. tur lumen qualitas ut bilis, quum corpus opacis recipit alucido corpore per medium illuminatu. - Lux autem est actus corporis lacidi, quatenus lucet. Et est haec qualitas indita lucidis tantum corporibus statim a prima creatione, ex nulla eleamentari mixtione. Nam siniplissima quis corpora fiunt fere lucidii ima,ut sol,luna testae, qua
sua natura lucent. Iamsequitur quod ad uidenda coloresaequiritur sedium, er lumen: quod reis quiritur propter medium,er non propter ipsos lares. Na illud quod nequit uideri iis per meo dium actuatum, requirit medium Cr lamen: ertalis est color. Quod autem requiritur medium,
patet quoniam sensibile positusupra sensium, nofacit sensatione. Ruti si color ponatur super oculum,uideri non potest. Requiritur ergo medium proportionatum. Aer itaque medium est trium sensuum proprie, cilicet usus, auditus, Cr osurictu3. Neruus autemseu cutis superior, mediu existit aliorum duorum sensuum. De potentia auditiua,eius obieela, medio, dc organo. Cap. V III. Auditus