장음표시 사용
271쪽
EPITO ME. appetitum. Cr appetitus mouet organum,cir il lud alia membra. Cr sic mouetur animal ad prorusequendum aliquod bonum ut ad filienda murulam, uerum, ueI apparens. Sed de his satis ac buo per. Ad tertium igitur librum pergammope precium eZ Sequitur liber de Anima
telis tertit Epito me. I Amrisi Aristoteles in prioribus de anima
libris, anime naturum inquirens, dei sanιm σ ea quidem rationali,quatentia rationalis est,erpbψcae considerationis terminus,nihil unquam attigerit: attamen in tertio hoc de uniama libro, de potent si seu uiribus anime intelle.ctivae,quibus contemplamur, confutantus atque discernimus, nauiter determinat, er obscure iotis,aninis rationalis immortalitatem,immaterialitatem, incorruptibilitatem, esse sine corpore habentem ostendens, quod nos pro uiribus unico
tractatu reliquis, in praecedentι libro satis μή pers explanatis,omii in explicaturi uinxnque in capita septem breuiter digesimus hoc pacto.
Quid sit anima rationalis, quae eius Partes siue potentie, re proprio tales sint. Cap. i.
272쪽
ARI s T. DE ANIMAAnimam er eam quidem rationalem certa aliqua definitione definire ormam er essentia eim naturalibus rationibuε describere, quia stiritra est,esse imposibile, iam in primo hoc libro abuti de satis diximus.eam tamen per accidentia , qua a posteriori ut iis rem aliquam notiscant,e plicabimus cripturae autoritate hoc modo. Animma rationalis est spiritus uitae, ad imaginem Dei
creatus, Cr corpori humano inspiratus. uel anisinu rationalis est stiritus intel lectivus, semper mouens stipsum, semper in motu bon ala uoluntatis capax, quam philosiophi nostrifcd
finiunt: Anima rationalis est actus primus u ballantialis, corporis naturalis, organici, humani, quo homo uiuit eistit, intelligit primum, agiis libere Cr cum electione. Quae in duas diuiditur parteis primarius,non quidem essentia, bed os eqs distinctas: scilicet intellectum quae dicitur ussratronusis apprehensiva,uel cognitiva: π uoluututem, quae dicitur uis rationalis motiua, de qua ultimo huius libri cupite satis dicturi sumus. Coterion iam de animae rationalis proprietatibus autore Aristotele dicamus. Quarum prima est, Anima rationalis a corpore humano est si ardobιlis quid est actim, qui no dependet in elbe,et mi seruari ab ipso corpore. licet non posset naturaliter feri sine corpore, potest tamen construari sine corpore. Secunda: Anima est id quod uere L
273쪽
hoc est, per se crisimpliciter. Et potest se, quod est hoc aliquid: id est,potest persie subsistere,quasi fecundum se habens esse,etia sine corpore. Tertia: Anima intellectiva est,immortalis,σ perpetua,quia est forma,quae no dependet in esse a corpore.quare esse ab eo est separabile,nec habet in
se unde corrumpatur. Ex hoc loco Aristotelιs nequit uere probari animae immortalitas: solo igiatur Dei uerbo ipsa credenda est.primae corin .is.
Quid sit intelle fius et qus eiusde in
d missiones. Cap. II. Intellectus,uel mens,est potentia animae rationali.,qua homo intectu biba,praesertivi uniueris '' μ' salia percipit, dijudicat,σcognoscit. Ex hac stataque definitione patet finis ex propria osticia inotellectus, nempe percipere, dijudicare, Cr crimnostere, quae quidem nullius istrumenti coraporei facit ope, sed per se: nisi quatenus fenosus adiuuat uirtutem intelilectivam. Disert ergo intellectus a uoluntate. nam ille cognostit, uo Iunius autem cognitum eligit prosequendum,uriauersandum. Verrem quadrifariam diuidituri. in
bina,quae bina officiis tantum, er non Ubentia inter se differunt. num intellectus unus ac simplex est per se induι bilis ego itie. Atque ita bina ira erunt idem quoque numero: tametsi officiis disistraui, communi quam uocant disrentia. Priama diuisio duplex est , intellectus scilicet agens,
274쪽
AR1st DE ANIMAer pupibilis Intellectus agens est potentia animadrationalis cogi litiua. quae abstrahitiecies intelligibiles a phantasmatis, eass transimittit intelleis elui pagibili reseruandas.Estq; hic plane ingenisum hominisud est acumen inueniendi,er aliquid exstinositie doctore aut monitore excogitandi. Ex ista definitione patet, duo esse oscia intellerictus agentis. Unum, quod uocat istuminare pharita inu, hoc est abstrahere 'eciem intelligibilem, G plane immaterialem, a quolibet phantasimum te sitne quo non fit intellectio. Oportet enim quislibet intelligentem,phantasmata si ecusari. Nihil enim est in intellectu,nisi prius luerit in sense. Aiterum omium est, quod uocant illuminare intes lectum palybilem,hoc est illas abstractus ex phati talia lectes er imagines dijudicatus,ab intelliectu
agente transimitti ad intellectum pal ibilem, noti solum cognoscendus, sed ex construanda memoriss reponendas. Atq; utriusq; vim experimur ipsi,cu aliquid de uirtute, de uitio,de alioue quora libet Ioco communi alicuius pro tonis studisse audientes,ac inde meditantes, ac expendentes steriem aliquam ac Meum certum,dut definitionem, ersimi animo reponimus. Sics agens intellera eius est,tanquam doctor docens ed pa 'bilis,ea tanquam discipulus addiscens. Intellectus autem
pasibilis,quem quidam posibilem uocant,est potentia animae rationalis cognitiau, quae 'ecies intelligibiles
275쪽
EPITO ME. intelligibiles ab intellectu inventus,excogitatus,sebis transmissus, etiam dijudica cir constri inter
frier retinet.Exempli gratia, ut si in aliquo coli filio plures sint,quorum uni hi mentem venit utile consilium, reliquis non animaduersum, ille est usus intellectu agente. alij,qui auditum consilium
percipiunt, Cr dgnoscunt utile esse, etiamsi ipsi
inuenire non potuerunt, utuntur tantum passili intellectu,ut dictiι est. Secunda diuisio intellectus aut est speculatiuus,aut practicus. SpeculatiuM est,qui habitu uel actu speculativo instructus, 'em habet speculationem cientium,er veritaratem cuius obiectum est uerum Erfusum.pra em vero est,qui habitu, uel actu practico instruactus,bonum opus intelligit tanquam finem suum, Cr illud exequitur:cuius exemplum in sine Mutidi libri attulimus. cuius obiectum est,bonu π malum. Tertia diuisio intellectus aut est habitu,due actu. Intellectus habitu est,qui ociosius, non intendit se inleciem intelligibilem.Intellectus uero aractu est, qui actu rem aliqua intelligit, aliquid conuersus in speciem intelligibilem. Quarta diuisio: intellectus ultim est simplex,clivue copositus. Simoplex est, quando cognostit simplex Cr incomplexum,ex uno aliquo praedicamentorum quolibet, evius notitia incomplexa,uel absiolata intellectio uocatur. Obiectum uero est indivisibile id est ter uiam incomplexus.Cr haec uocatur prima opera
276쪽
α,3 ARIST. DE ANIMA ratio intellectM , scilicet simpliciu apprehensio, qua simpliciter iudicat intest Am,hoc εse,uel noesse compositus vero intellectvi dicitur, cum coragnoscit propossitione veram,aut falsam: cum notitia est complexa ex inteilectio comparata quae er po 'ibilia er imposibilia comparat per proopositionem.Ηuim obiectum est diuisibile,ermultiplex intelligibile: id est propositio quae diuidiatur in compositos terminos. Cr haec est fecunda operatio. intellia quae uocatur compositis Grdiuisio. Et hic composivi intellectra rursum est duplex: scilicet componens, id est uis uidis, hoc est usirmativam propositionem concipiens, tu qua praedicatum componitur,et coniungi unsivo subιecto .ut, Achilles est fortifimm Graecorum. et diuidens intellectus d est negatis,hoc est negatio nam propositionem concipiens, in qua praedic tum negatur seu separatur a subiecto: Maberctotes non est fortis imus Graecorum. Alij addunt tertiam operationem intellectM, scilicet ratio nari s iudicare.
De proprietatibus, seu offici, in
tellectus.'Cap. m. Aristoteles intellectus humani compluristris enumerat proprietates,quaru prima est intellemctM habet potentium recipiendi quamlibet steciem intrinsecus,cum nulla esstecies sit prorsus innata.Nam anima primitia est tanqua tabula ram
277쪽
EPITO ME. 2ς-s in qua nihil dum actu sicriptum, aut pictu est, sed tempore suo potest ei tabula quid tu cribi. Se cundarintellectus est virtus payua,quonia sensim est uirtus p tua, ergo ex intelles us: quia inti digere sit 'ut sientire. Nam quemadmodum sensus
sentit in hoc, quod suscipit speciem sensibilem: sic
quoque intellectus.attamen intellectus no est pus uus uirtute corruptiua sed perfictius,quis patiatur ab intelligibιlt,a quo perficitur. Tertia:intellectra est uirtus immixtu,non alligatus certae alis cui steciei uni nam alioqui intim existes, prohiberet extraneum: sicut usus,si uni colori esset deditus,tum no perciperet alios colores. Quartusensui hebetatur 4ιdua operatione,intellectuε uero crebra meditatione reddιtur acutior er agilior.
Quinta: fensus praesentia tantu Er praeterita apprehendι intellectu3 etia futura pro sticit. nam, ut ille ait, istuc est sapere, no quod ante pedes modo est uidere, sed etiam illa quae futura sunt proosticere. Sextu 1ensus est uirim in organo,intelleactim uero minime. nam organsi Ut determinata naturae, π constitutionis. ii igitur esset in aliquo organo, ex tunc naturum illius organi non cogo noceret,neque cognitu haberet uniuersilia, ted
solum singularia. Et licet inteflectus si iii corpore mediante anima,non tamen est in organo,inediante quo recipiuntur rerum lectes. Praeterea
intellectum agentem sequuntur sptim alis R a condia
278쪽
rso ARIST. DE ANIMA conditiones eu proprietates.quarum prima est: intellectua in actustparatus est ab organo corporeo,uel ut alii dicunt, separabilissimul cu anima rationali. Secunda: intellectus agens impusibilis est,quia no potest pati pasione corruptiua,cum non habeat materiam qui est principiuillius passionis.Tertia quod fit immixtus,id est,no est compositus ex rebus corporalιbus, cum sit omnino immaterialis. Quarta: ut sit substantia actu,ens perbe ubsistens. Quinta: quod scientia rei scita est eadem cum intellectu in actu,sicut subiectunter accidens.Sextu qu ὀd intellectus in actu est prior intellectu in potentia.Septima:intellectus perfecte est in actu,cum actu intelligit.
De specie intelligibili ipsius intelle
eius,& eius obieeu1. Cap. IIII. Species intelligibilis, est qualitas intelligibilis immaterialis, mouens intellectum, cui allata imis primuntur, sicut criptura tabula appingiturisicut imago eri liquefacto infigitur,ut ustius et diutius haereat:sic intellectus cst quasi tabula apta ad recipiendam lectein quamlibet sibi adpicta, aut inlusim.Sicut aute res alia materialis est,alia immaterialis: er sicut duplex est syecies siensibi, si scilicet materialis a corporeo,immuterialis ab incorporeo per phantasiam collecta: sic Cr duo plex est si scies intelligibilis, scilicet materialis asterie en bili rei materialis,manans ex phanta μ
279쪽
sa in intellectum: ut cum intelligo et concipio pomum,plantam. er immaterialis asyeciesen bili
rei immateriai manans ex phantasia in intelle,ctum ut cum intelligo ta' concipio angelum,iuslitiam,dolum, et quuncunque aliam rem immaterialem. Ex his itas dictis intelligh, quo num modo intellectus concipit cr intelligit ellentiam alicuisius reisubstantis,uel accidetis, materialis uel inimaterialimuere uel imaginarie. Nunquam tameintelligimus immaterialia sine ope materialium, crab=ssimilitudine collationes barum. menncte eam uocamvis rem intelligibilem,quae ab inatellectu quoquo modo intelligitur. unde sequitur, quod proprium ipsius intellectus obiectum, est essentia rei cuiuslibet uerae aut imaginariae. sic es.sentiam homin; egentiam iusticiae intelligo, Crconcipio. Mij autem dicunt, quod intellectus inistelligit quiditatem rei materiais,siculsuum proprium obiectum: huc permoti ratione. quoniam aliud est suppositum, habens naturum aliquam, ut Socrates er aliud est ipsa natura,quae est quis ditas suppositi,scilicet in ordine ad potentia coisgnitam, quia per aliud π aliam potentia cognoscuntur.Sed suppositum siue fingi dare cognostis turper sensum.oportet ergo,quod quidit sepopositi cogno catur per intellectum. nainfingui re cognosicitur per sensem, uniuersale uero per intellectum. R a De
280쪽
De conuenientia & differentia in tellectus & sensiis. Cap. V. Tametsi intellectus eris is fiunt Gimae diverse potentiae uni tamen illorum aliquae conuenia entis,ais disterentiae. Conueniut enim primo in
hoc, quiasicut siensius est uirtus pastua , Cr ductaturati actum per fenssibile:ita similiter er intelleo eius ab intelligibili. Secundo, quia siensius est om tuu siensibilia in potentia,stu intellectus est omnia intelligibilia in potentia. Quare dicitur,quod intelle ius est quodammodo omnia.est enim omnia sensibilia per sensum, er omnia intia ibilia per intellestum non fecundu esse naturale,sita seca dum ese intentionale et proportionis. secatur ea nim scientia Cr sensim,sicut res. Et ideo lapis non est in animased species lapidis. Tertio,sicut fenαμε non corrumpitur a mediocrisiensibilii ita nec intellectus ab ullo intelligibili, quamlibet arduo.
Quino, sicut fensum bequitur appetitus sensitiouus,Gr affectus bestialis: sic intellectu sequitur uoluntas er appetitus,uel asyctus rationalis. Quinto,sicut sensus communis omnia j ensibilia dijudiaca sic intellectus omnes lectes intellectus cognoscit et dijudicat. Sexto,sicut siensius abst, abit straciem sensibile a materia obiecti,ita er intellectos abstrahit intelligibile lecte a materis,uel ab imo materiali phalasimate. De sit quos intellectus cra fias Praelo, qμiubensus est cormptibilis, nodulen