Commentarium in Bullam Pauli 3. licet ab initio, datam anno 1542 qua Romanam Inquisitionem constituit, & eius Regimen non Regularibus, sed Clero Seculari commisit. ... Accessit Appendix HistoricoTheologica de Proscriptione sub annum 1725 ..

101쪽

s, quam me, non continuo addit sit ana thematizatus, vel maledictus, sed tantum

,, ait. Non es me dignus : Et in lege, ,, oculus pro oculo, den1 pro dente exigitur , is nec Continuo qui reus eis, de Synagoga se projicitur, vel maledictione damnatur. o Porro nec B. Papa Gregorius, vel cae- , , teri Patres, qui diversis temporibus in se Apostolicae Sed is regimine floruerunt,

, , hunc morem observasse in suis Decretis, , reperiuntur, & ViX eorum aliquando,, Anathema subnectitur : nisi cum Ca- ,, tholicae Fidei Clausula terminatur. ,, Quam ob rem si Sanctae prudentiae ve- ,, strae placet, hunc morem de caetero a ,, Decretalibus paginis amoveri praeci. ,, piat, & vel damni pecuniae , vel alte- , , rius cujustibet ultionis Calculum in ea. , , rum transgressione praefigat : ne quod Qis aliis est: in tuitionis munimenta proviis sum, aliis ad perniciem proveniat ani- ,, marum. V Haec S. Petrus Damiani seculo XI. caeterum seculo XIII. Inquisitione Regularibus Commendata ; non imminuta est , sed aucta hujuscemodi consuetudo : Illam enim formulam, si Ana. rhema, non esse latae , sed ferendae sentent. docent Gloss. in cap. tibi de foro

Competent. Cajet. 22. q. Is . arti s. Nam Varr. cap. 27. n. Id. Sanchez lib. 7. de

102쪽

matrim. disput. I 2. n. 2. ubi plurimos refert , Layman l. 2. tract. s. paR. I. cap. 2. Palatis de Cens. P. I. punct. 2. aliique, praecipue ubi materia Haercseos rigidiorem interpretationem non suadeat. At a seculo XIII. Eη communicationum ipὶ jure non est numerus, ut proinde moderationem imperaverit Tridentinum ,

numero enim ipso vilescunt , ac nihili

fiunt. Verum haec obiter occasione Censurarum , quas in Lutherum C etanus intentavit. A quo tempore fugit Augusta Lutherus, appellavit ad futurum Concilium, di paulatim in Haereses manifestas est lapsus , cujus sanguis ex nimis levero, ac rigido Legato, ut puto, exquisitus

est, ni forte bono animo erravit : errasse enim certillimum erit unicuique rem perpendenti : Hinc Lutherus in appellatione sua secunda ait ad Cajetanum : Ni- mium factionis suae Fratribus affectum, ,, faciem iniquitatis assumpsisse , minanis que diras, & crudelissimas intentasse , ,, atque ovem Christi humiliter peten- ,, tem doceri veritatem, & reduci ab erro- ,, re, Contempsisse: ' Haec ex Cochlaeo, ac Raynaldo n. Ios. Quae, aliaque suprii recensita mihi perspicuuin faciunt, non

103쪽

enim Haereticus fuit, veritatem dictorum suorum, errores depraedicabat. Quare ut huic narrationi finem imponam , nullam tantam utilitatem Ecclesiae Dei , Scriptis attulit Cajetanus, quantum damni paravit in Lutheri judicio sua Dominicana severitate : meritoque Torellus conqueritur in Seculis Augustianis, ubi de Haeresi Lutherana , tantam labem Augustiano Ordini, tantam Ecclesiae perniciem facili negotio caveri potuisset : si nimirum in Controveisia Dona inicanos inter, atque Augustinianos delectus non fuisset Dominicanus Iudex , sed alter quivis studio partium non addictus , qui non Lutherum modo , sed TetZelium etiam cum Silvestro fraenasset, dc in omnium

errores aequa lance animadvertisset, eamque in judicando mansuetudinem cum ju-1titia composuisset , qua Lutherus rabie, ac furore actus in desperationem non co

geretur.

Scio haec obscuriora esse nostra hac aetate, in qua praeoccupato, atque aver-1o animo in Lutherum , ejusque impias Haereses sumus. Verum secernenda diligenter tempora sunt , non idcm Lutherus

initio dissidii fuit, qui deinde in progressu: Contentio cum Tetzelio Inquisitore, deinde cum Silvestro , di C etano non

104쪽

invenit Haeresiarcham , sed secit; fecit autem , cum odio accensus in Administros Pontificis Dominicanos, eorumque agendi rationem parum sane aequam, & juri

Consentaneam, gradum fecit ad Pontifices ipsos lacessandos, eorum Fidem, ac Doctrinam improbandam. Uerum quae minus comperta sunt hoc nostro aevo ,

satis erant perspicua aevo PAULI III. quem proinde mirum non est, de Tribunali Romanae Inquisitionis , Clcro Seculari tradendo cogitavisse , editaque Constitutione Licet ab Initio sanxisse ,

Quandoquidem Lutheranas turbas , atque dissidia Domini canis Inquisitoribus , ac Iudicibus tribuenda esse perspiciebat.

Temperare mihi non possum , quin hoc loco nonnulla de Erasmo annectam, quem ita conviciis persecuti sunt Inquisitores ejus temporis, ut nisi optimus fuisset rein vera Catholicus, ad Lutheranismum protrusus fuisset. Quae tum Inquisitores, tum alii plurimi Mendicantes de Erasmi Fide, ac moribus, plane horrida vulgaverint , ex Alberto Pio coacervavit male in hac re credulus Raynaldus. Qua ex causa Fratrum Dominicanorum plerique non tamen eorum optimi Faber , & Guillelmus Parvi, aliique Erasmi fautores inte-

105쪽

gerrimi) & cum iis alii Regulares tantam

in Erasmum rabiem ac furorem Conceperint , in promptu causa est. Inter Scholasticos, qui fere Regulares erant, mira erat inscitia, absque ullo fere Latinae, Graecae, Hebraicae linguae studio, absque Scripturis, Conciliis, Patribus, sacra historia, ac Critica: meras tricas pro Philosophia, ac Theologia venditabant. Ventri , luxui , atque otio plures dediti, solis Eleemosynis corrogandis intenti, &extrinsecis caeremoniis vestium , cantus ac similibus contenti, ita se ipsos, ac Christi fideles negligebant : ut celebre scriptum Cardi. nalium , ac Praelatorum ΡAULO III.

oblatum. Ordines Religiosos conventu ales abolendos , inquit , omnes putamus. Iam vero Erasmus vir sine fuco, & fallacia, corruptissimos seculi sui mores taxare Coepit 3 excurrens per omnes gradus: ipsos etiam admonens Pontifices, ac Reges, δέ quidquid his substat, quod pluribus libellis se-

Cit , eoque praecipue , quod Moriae, seu sultitiae encomtum vocavit; 8c cujus ad triginta millia voluminum paucis annis exincula sunt. Hinc mali & indocti Regulares in Erasmum efferati, omnia Carpere in ejus libris, omnia in haereticum sensum trahere, tantuque ejus nomen infamia aspergere , ut haec ad posteros propagata sit ,

106쪽

ipsisque Bellarmino , Possevino, Pallavicino imposuerit. Sed audiatur PAULUS III. in Brevi ad Erasmum , quam Epistolam recitat Raynaldus ad ann. I 8. Memoresis probitatis , & innocentiae tuae , & in ,, vario disciplinarum genere eminentiae, is nec minus meritorum erga A postolicam, , Sedem, cum adversus desertores Fideiis summa vi pugnasti, Praeposituram , ,, tibi grate contulimus , ut aliquod jam M praemium tuae virtutis agnoscas. U Haec , , PAULUS III. biennio ante obitum se Erasmi. In libro Diatribes Hyperaspistae lib. 2. quem Contra Servum arbitrium Martini Lutheri scripsit anno Is 26. , ita Cum Luthero loquitur. ,, A vestro foedere me ,, alienum esse temper prosessus sum , is cum Ecclesia Catholica pacem habeo, & censuram Scriptorum meorum de se tuli , si quid inest erroris humani. Nam malitiam , aut impietatem pro- cul ab illis abesse scio. . . . Haec Cum, , tot epistolis , & privatim scriptis, dc per Typographos evulgatis ante tot an- , , nos declararim, tibi adhuc navigo in- ter Scyllam, α Charibdim, & neutri , , parti adhaereo ξ U Ita tom. Io. Operum edit Lugd. Batav. Pag. I 268. Sciendum

107쪽

autem has ipsas naenias de ambigua Erasmi fide iteratas fuisse ab Hoch lirato Inquisitore , aliisque Mendicantibus. Et pag. I 268. Cum nihil Lu-

,, there, omiseris, quod in hominem de-

,, ploratissimum dici possit, cum tibi sim

Lucianus Atheus, cum Epicuri de gre- ,, ge porcus, cum sm tam impius, ut

nec impiissimis Sophistis sim tolerabilis, cum hostis totius Christianismi; ta- is men, &C. . . V Haec de Erasmo Lutherus jam Haeresiarcha, quae eadem in Erasemum effutire pudere debuisset Catholicos plures Regulares. Idem Erasmus in alio scripto contra Lutherum , cui titulus est. Erasmus adversus calumnioris am Epistolam Martini Lutheri. Hoc habet: se Martinus Co- , , natur Orbi persuadere Erasmum non

sollim nihil credere de rebus divinis , se verum etiam illud jam olim dolis, in- sidiis, totisque viribus agere 3 ut uni, , versam Religionem Christianam labe-- factatam tandem praecipitem, ac Paga-

,, nismum in mundum revocem Uti- ,, nam in Vita mea tam obtemperassemis divinis praeceptis, quam de his, quae,, sunt Fidei, liberam , & quietam Con- scientiam habeo apud Deum. Quod adri morea attinet, quotidie cum suspiriis

108쪽

, ac dolore cordis interpello Domini mi, sericordiam , quem tamen nolim mihi, unquam fieri propitium, si diabolici fa- , cinoris unquam , vel levissima cogita, tio pupugit animum meum, non di- , cam , ut universam Christi gloriam, obscurarem : sed ut ipse a Fide Ca- , tholica resilirem. Utinam hujus corin, pustuli jactura queam hoc Ecclesiae disi, sidium consopire. Interdum admissorum, quidem veniam nocturnis, diurnisque, precibus a Domino postulo, Fidem au -

, tem Oro , non ut det, sed ut datam, confirmet, augeatque. Haec coram Deo, loquor eX animo, sumat de me poenas, extemplo , si quid mentior. Et ta. men Pallavicinus Jesu ita , & Cardinalis

naenias Dominicanorum exscribens ,

Erasmum malum Catholicum obiisse scribit, sed de ejus piissimo obitu ann. Is 7. legatur Epistola Amerbachii, qui morti praesens fuit, praefixa autem est Editioni operum Erasmi Lugd. Batav. Caeterum Inquisitores, aliosque Mendicantes conatos fuisse eum protrudere in Lutheranismum verissimum est, &saepissime queritur Erasmus : quem eX magno Ecclesiae defensore , magnum Ecclesiae hostem sua maledicentia , aut si ita appellare libeat, malo suo Zelo non secun .

109쪽

dum scientiam , secissent. Verum obstitit vera fides, ac pietas Erasmi, altis fixa radicibus, obstitere Pontificum, Cardin lium, Episcoporum , Regum, ac Principum, denique probatissimorum quorumdam , ac doctissimorum quorumcumque Laicorum , Clericorum, Monachorum, ex ipso Dominicano Ordine , qui benevolentia , amicitia Laudes ejus celebrahant , ut PAULUS III. eum inter Carisdinales cooptaturus jam esset : nisi hunc Pontificis amorem Erasmi obitus frustratus fuisset : De his Natalis Alexander seculo XVI. in Eralmo. Tom. 9. Operum Pag 37 . ,, Erant, is inquit , Erasmus, permulta quae me,, poterant in Factionem Lutheranam, , propellere , hinc a Lutheranis invi- tabar , illectabar, pertrahebar. Illinc ,, eX parte Catholicorum protrudebar ,, odiis. V Scilicet, ut queritur idem Erasmus Epistola 2s7. ,, Lovanti scelerati D,, simus nidus eii , quorumdam Domis, nicanorum : nunc tandem exiit liber ,

, , quo nihil fingi potest insultius, indo- et ius , mendacius , impudentius , in- ,, sanius , V De quo etiam dolet Epist. 62- ,, Quid , inquit , dicent Docti,, Cum talia legant Z ego hic Pontificum, is di Regum hortatu belligeror adversua

110쪽

se Lutheranam Factionem haud absque is capitis mei periculo , & Lovanti mihi

is suscitantur tales Tragoediae lΕpist. sos. ad Beddam Minori tam acerrimum hostem suum. , , Nonne vides, ,, inquit, quantum sit in orbe dissidium , i, & tu quasi parum sit , tam atrocemis ordinis Tragoediam .... si victus inju- riis deficerem ad hostes Ecclesiae, un- ,, de repeteret Deus hanc animulam, is nis abs te Z Quod hactenus perstiti, ,, non est mearum virium , sed diviniis muneris , & ejusdem praesidio persiis stam usque in finem , uti spero. Quiam autem tam atrocibus Contumeliis , ,, tamque Perpetuis non delassaretur pse id si fieret , non vides quem tumulis tum eXCitare queam l Non est tam ,, inops amicorum Erasmus, quam tuis Credis.

Silvester Magister S. Palatii miserat ad Erasmum Epistolam non nihil increpatoriam, re comminatoriam ann. Is 23. Nimirum , qui magnam partem habuerat Lutherum in rabiem , ac desperationem adigendo φ experiebatur an idem facere in Erasmo posset, missa ad ipsum Epistola : praeterquam quod permiserat Romae vulgari contra Erasmum Stunicae libellum maledicentissimum , quamvis