Commentarium in Bullam Pauli 3. licet ab initio, datam anno 1542 qua Romanam Inquisitionem constituit, & eius Regimen non Regularibus, sed Clero Seculari commisit. ... Accessit Appendix HistoricoTheologica de Proscriptione sub annum 1725 ..

111쪽

vetantibus duobus Pontificibus , ac gemino Cardinalium edicto. Inter alia haec habet Erasmus Epist.664. ad Silvestrum. Hi, inquit , moliun-

,, tur in me, & velim nolim, faciunt me, , Lutheranum 3 chm ego primus om- ,, nium dehortatus sum a tali facinore., , Dicam arrogantius , sed vere : si vel ,, uno Epistolio declarare voluissem mea, vel tantulum favere Luthero , vidisses,, erectissimos animos totius Germaniae, ,, quae certe latissime patet. Nec defui D, , sent Principum praesidia. Ego tot con- ,, Viciis quorumdam provocatus, tot alio. ,, rum blanditiis sollicitatus , numquam ,, dimoveri potui a veneratione Romanae

,, Ecclesiae : Alexander Nuncius Pon- tificius in nihil non facit adversus Lu- , , therum. At si pernosses rem omnem , ,, solus Erasmus plus fregit vires, &ani- ,, mos Lutheranorum, & illius factionis,M quam omnia Alexandri molimina. Idri an vobis isthinc persuasum sit, nescio: ,, Certe Lutherani hic intelligunt , qui ,, mihi uni imputant, quod illis non suc- ,, Cedit : jamque dentatis libellis in meis debacchantur, tanquam in adversarium, & vere sum; tametsi malim mala sepa- ,, rari a bonis, quam utraque simul per-

di. Vide igitur , quam gratiam mihi

112쪽

,, rependunt , qui tam improbis syco- is phantiis impetunt caput meum , imo, , quam male consulunt suo negotio. Lu-

theri factio nondum tam extincta est ιδε quam vos isthinc creditis, atque utinam ,, essct i Haec enim perdit omnia studia is nostra. Sunt hoc anno Is 23.) innumera, , millia hominum, qui odio Sed is Ro-

, , manae magna eX parte favent Luthero, nec aliud expetunt , quam ducem ali- ,, quem . Me nec Angelus, nec homo fa- is cient seditiosum, tamen isti strenue la- borant, ut faciant. Habemus Caesarem, , propitium , habeo , & hic Principes, is ac Reges mihi faventissimos , Cardina- ,, les item, & Episcopos aliquot. Quaeso, is ut per Stunicas, & similes sycophan - , , tas liceat mihi Orthodoxum esse. Epiit. 963. ,, Rabiunt Lutetiae quidam ,, fortiter , duce Bedda in quo uno aitis Epist. 9 I sunt tria Monachorum mil- , , lia) sola conscientia me revocat.a Lu- , , theranis, alioqui declararem illis Furiis, , , quales sint. V Non itaque stetit per furiolos quosdam Regulares, eorumque Con juratos amicos , quin Erasinus exasperaretur in Ecclesiam , quod sane infinito malo fuisset. Plus enim unum Eralmum metuebant Lutherani, quam centum Ca-j et nos, Tetzelios, Hochitratos, Silve-

113쪽

stros, aliosque , quos , ut . ait Erasmus Epist. 384. hodie mundus smus, men indicos aut , tolerat tyrannos. Satis est testem adhibere Lutherum ipsum , qui scribens ad Erasmum anno I 1 24. Epist. quae inter Erasmicas est 726. Illi, in- ,, quit, Lutheranae Causae fautores moris is siones tuas iniquius ferunt, quod hu- , , mana infirmitas cogitat, & male meis,, tuunt autoritatem , & nomen Erasmi, ,, ut longe aliud sit ab Erasmo semel esses, morsum , quam ab omnibus Papistis, , semel esse commolitum. UAgnoverunt haec Romani etiam Pontifices, inter' uos Adrianus VI. in Epist. ad Erasmum Is 22. quae inter Erasmicas est 639. hortatur illum ad scribendum contra Lutherum.

Inest enim , inquit , tibi magna in-ri genii vis , varia eruditio , scribendiri promptitudo , quanta nostra memO o ria paucissimis aliis , ne dicamus nul- lis : Praeterea vero apud eas nationes, is unde hoc malum ortum est, summa au-s, toritas , & gratia. V Hinc cum Erasmus primum in Lutherum scripsisset , Carolus V. in Epist. ad Erasmum gratulatus est Lutheranorum insaniam declinare : Ρergit Carolus V. Non tam is nos tibi debemus , quam universaRcDis publica Christiana, cum per te unum

114쪽

is id assequuta sit, quod per Caesares ,

se Pontifices, Principes, Academias, at- que per tot Viros eruditissimos hacte-

nus obtinere non valuit. Extat haec

Epist. inter Erasmicas 8is. Hinc Lutherus , qui nihil responderat ad Hieronymum Em serum, Cochlarum , Rosaeum, Romensem , Chlito vaeum , Longlium ,& ex Haereticis Luthero adversantibus Z vinglium , Capitonem , Eccolam pa-dium : omnibus dimissis , Erasino respondit, ejusque Diatribae de libero arbitrio , ut testatur idem Erasmus lib. I. Hyperaspistes contra Lutherum. GHaec, ,, inquit, cum ita sint , demiror, quo,, consilio ad omnes obmutescens, no strae se Diatribae respondendum putaris. V Plura scripsisset contra Lutherum Erasmus,

sed deterrebat illum livor Inquisitorum ,

qui omnia carpebant.

Hac de causa se saepius a scribendo eXCusavit , praecipue apud Adrianum VI. Patet Epist. 6 I. & 649. D Romae, is inquit traducor furiosis, ac plusquam ,, famosis libellis. . . . Nihil non ca- lumniantur : Sub omni lapide, quod , , aiunt, cubat Scorpius : Hoc suspe- ctum , hoc scandalosum , hoc irreveri renter dictum : Et Epist.7s 2. Hoc secu- lo nec bene scribere tutum est, nec male I

115쪽

,, & mira est Rabinorum conspiratio. Verum non modo a scribendo in Lutherum deterruerunt, sed in Lutherani Dmum , quantum in ipsis fuit, impulere tantum, tamque celebrem hominem : id

eae invidia praecipue ejus nominis quod

ibi Erasmus comparaverat, quemadmo

dum optime agnovit Adrianus VI. Epist. inter Erasmicas 6 p., qua eum consolatur tristem,ac dolentem,de plurium in se odiis, ac susurrationibus : Uiros , inquit , is Adrianus VI., quanto scimus excellen- tiore doctrina praeditos, tanto videmus, , esse invidiae morbus magis obnoxios. Inter hos invidos erat Hochitratus Ιnquisitor Dominicanus, quem Erasmus Furiam appellabat , dc ad eum scripsit longam Epistolam expostulatoriam : Legenda Erasmi Epistola s56. data Lova nio, ubi etiam Hoch stratus morabatur, data autem est ann. Is 2I. Ego Do- ,, minicanorum conviciis lapidor quoti-

,, die in publicis etiam Concionibus, quae si paterer pro negotio Fidei, non ces- ,, serim vel ipsi Protomartyri Stephano. ,, Semel ille lapidatus finem invenit ma- lis , manibus , dc saxis ille dumtaxat ,, impetitus eii , ego nec uno loco, necis semel lapidor mendaciis & conviciis o Iethali veneno tinctis. V Nec praeter D mittendum

116쪽

se Lutherana , nec ulla res magis dejecit, , Lutheranorum animos , quam quod pa-- lam editis libris declaravi me adhae- rere Pontifici Romano, &Lutheri ne- gocium improbare. Quod si favissem A Luthero, non defuissent Praesidia Prinis Cipum .... Sunt hic Basileae plusquam se centum hominum millia, qui oderunt ,, Sedem Romanam, & Lutherum mainis gna eX parte probant . . . quod ad meis attinet, scio, quid agant Monachi, cu- perent me protrudere vel nolentem in fa- ,, istionem Lutheranam: id quod nunquamia essicient. V Clim itaque haec aliaque permulta eX vulgatis Erasmi Epistolis de Hoch strato Inquisitore, ac hujusce modi hominibus, notissima Romae essent,& PAULO III. praecipue, uti patet eXLiteris in forma Brevis ad Dasmum datis

ann. Is s. , quas supra recitavi : mirum non est, quod Romanam Inquisitionem constituturus is Pontifex, Secularem Clerum Regularibus praetulerit.

Nolim tamen quod calumniam mihi quispiam struat de maledicentia in Regulares. Non ego illum improbum modo,

117쪽

atque impium, sed stultissimum etiam iudico , qui minus bene de Sanctitate Religiosorum ordinum sentiat, eorumque

maxima in Ecclesiam utilitate. At opor-letri ut unusquisque in ea vocatione, in qua vocatus est maneat. Divisiones enim gratiarum sunt. Episcopos una Cum Seinculari Clero Presbyterorum posuit Spiritus S. regere Ecclesiam Dei : Excitavit autem identidem sanctissimos Religiosorum Ordines, ut in Catholica Ecclesia, in qua Deo servire, regnare est , ad Praelatorum ministerium segregati in Evangelium

Dei famularentur, non imperaren3. Clim

id praestitere Benedictini, Cistercienses , Dominicani , Franciscant, Carmelitae , Augustiniani. Theatini, Regularcs denique omnes, nihil hujusmodi Regularibus sanctius, nihil utilius Dei Ecclesiae fuit, nihil etiam sanctius, ac utilius erit quan docunque id praestabunt. Quod si Eccle. siasticarum dignitatum honore, si potestatis Ecclesiasticae usu, ad negociorum

Curas, ac turbas devolvantur , & caducarum rerum sollicitudine, ac eupiditate implicentur : sane oportebit non omnia prospere, ac feliciter evenire, ac per Inquisitorum , Episcoporum, aliosque honorificos gradus regulari simplicitate vitiata , ac Dominationis appetitu inva-

118쪽

lescente; respicere incipient in vanitates,& insanias falsas , humiles , ac pauperes Claultrorum habitatores. H,c sane de Causa omnem omnino Ecclesiasticam dignitatem , ac Dominationem veluti pestem suorum ordinum, abominati sunt coram Cardinali Ostiensi sanctissimi Patriarchae Dominicus , ac Franciscus , ut testantur Sacra eorum ordinum Chrorinica. Qua de re alias. Interim nihil mirandum esse aio de sanctissimo , ac sapientissimo D. Dominici Ordine : Quantum enim eX Cognitis , atque eli ploratis licet homini inferre incognita , certissimum mihi est futurum , ut nihilo meliora agerent , nec minus gravem , ac superbam Tyrannidem exerceient Franciscant , Augusti,niani , Benedicti ni , Carmelitae, Servitae , Jesultae, Theatini , & alii quicunque piissimi , ac doctissimi Regulares

Coetus : si praeter, aut potius contra optima ipsorum instituta, libenter post habita, aut saltem in secundum locumr ecta cura Concionum, Catechesium, Consessionum , Confraternitatum, No socomiorum , Carcerum , Scholarum et in Inquisitorum sere plusquam Episcopale nomen, ejusque dominationem , accommoda totis animis inhiarent.

119쪽

Utilem, ac nece sariam PAULI LII. Consitutionem sentant Eccle sica monumenta de Haeres Dinenimna , quae utrique Potestati Pontisciae , ac Regiae adeo ad diatur.

N Eque vero si Romana Inquisitio Seis

culari Clero, non Dominicanis demandaretur , consonum illud tantummodo esset primaevae institutioni , id enim

vero quam maxime conduceret ad Hae .

reses extirpandas , ac Fidem Catholicam augendam , uberius , atque amplificandam. Quotusquisque nesciat progressiones Iansentanae , ac Questellianae Haereseos , quae praeter haeretica Dogmata de Christiana Redemptione , ac libertate adeb Romanam Cathedram Op- Pugnat , Curiam Romanam cum suis Cardinalibus , ac Praelatis lacerat , ac deridet, Regum autoritatem Conculcat, dic. Accipe jam , quam gravissima haec mala quorumdam Regularium vitio verintenda sint , dum Romanam Inquisitionem haud admodum feliciter moderantur.

120쪽

Cum tempore Innocentii X. Romae de quinque Jansenti propositionibus conis figendis ageretur , non clanculum , sed aperto marte pro Jansenio pugnarunt Commissarius S. Ossicii , ac Magister Sac. Palatii coram ipso Romano Pontifice , qui Romanas ea de re Congregationes praesentia sua honestabat : Vidisses praecipuos illos Dominicanos , qui nobilissimum sibi loeum vindicant in sancto Romano ossicio , tanto studio ,

Eelo , contentione pro Isnsenio agere , ut non modo cum Legatis Iansenistarum de re bene gerenda arcana consilia misecerent, iisque in omnibus pro virili parte operam navarent diligentissimam , verum etiam in Romanis Congregationibus coram Pontifice, Cardinalibus, Consultoribus suum ut votum pro Jansenio de genu, qubd vix credet Posteritas, re citarent , ac passim lamentarentur, Augustinum ipsum Ecclesiae Doctorem I prensis Jansenti nomine fore damnanis dum. Quid putas eos facturos in arcana Inquisitionis Congregatione . ubi Dominicam dominantur , cum in publica luce peculiaris Congregationis , in quaeX omni praecipuorum Regularium Or-