Pilati montis historia

71쪽

Non procul ab hoc gelido in eandem plagam alterum etiam celebre Balneum jacet, quod antiqua denominatione ---Bad vocant eo cala o utuntur, juvatque potissimiliuomitoriim caligini clippitudinibus curat annosa ulcera ou rivi doli res illico pit , crurum maxime aut pedum i discutit quoque edemata, heumatisnus, paralysibus, ac etiani

contracturis medetur coeterum nec alvum movet nec urinas, sed sudoresis hos inprimis circa caput. Color sedimenti. quod copiosum vehit subfuscus dum nondum exsiccatum& adhuc molle tenax quodammodo ut cerasorum gummi diagitis attritum pinguedinem imitatur, imo pingued aliquare natis, quo deducitur, lateribus adhaeret ac hahaeantes se veluti inunctos sentiunt luculento indici aquam oleosum pi guem sulplaireum succum secum serae abundare autem ejusmodi succum in subterraneis hujus viciniae, alii etiam manitastum sulphur olentes lantes . testantur . in proximo etenim Μonte Metuaere duo staturiunt vix intervi diversi, sepore item, colores cum aquis eorum tantisper M. Mescant, loturam ombardarum imitantes , sulphurque cum admixti nitrosiis calcarii salis muricantis bituminosae terrae portionem prodentes.

Ad ipsas etiam pilati radices aliae duo ejusmodi scaturiis gines sulphuratarum aquarum promanant. Prima ad pedem

jugi, quod in orienten, ociuri L O Met dictum rimis rupium ad ipsem Lacus perficiem tur, ita ut aquariis i cuiuium augmenti tempore, mensibus videlicet aestiris omnino venit Mus si mersa sit. non nisi reliquis pateae sulphur inugare olet lapit, coeterum limpida verinitanae cum adeo infelici loco enlargat nullis usibus eam aptiue possibile est; de quo quidem propterea magis dolendum, quod altera huic

persimilis, quae in Rοα-Loc stricto Lacus freto a opperiere reciso. vix loco pedibus distante loco e variis fissuris scaturiebat, ab aliquot annis deperdita fuit cum enim ejus fontes propinqua essent cataractae per praecipites rupes illicis labentis rivi, accidit ut isto subitaneis imbribus inimaa,ter aucto

72쪽

tumultuante, aquae sulphuratae meatus subterranet destructi fuerint, jam illae, aliorsum nec sub dio elabentes, 4nnino evanuerinti inmotu es ad potum . . sinain: etiam invictu salubres, itemque ad Balneum ouod quondam . cum viribus integriores adhuc essent. Anheloti, Rheumatici. Hubes Oilauiosi, Steriles utero scabiosi α erati, cum inruadibant, quemadmodum ex schedis PATRI mei p. m. M. D. V . . Li cm colligere licet plurimum decessit utelam a balnei istius jactura . quod satis apto aedificio cultum fuerat subsistunt tamen adhuc molendina frumentarium Actamniim juxta malleos rivi lapsu commotos.

Non praetereunda est putealis illa aqua, quae vix sos. passibus ab Urbe Pilatum versus in planitie tatutit, an Pras: D. Scmninacuo est autem inmiti admodum sapo ris nitio vitriolici & o satis silphurei intentis; ex Gallae injecto milvere hiscum aequirit cinorem, comiteum infle .ctit in purpuram hyeme qualitates istae vix deprestenduntur

A pyritarum exsolutione , aut micarum hujus naturae , quae sabulo. Diabili saxo frequenter in his tractihus obvia interspersae ostenduntur, illas promanare credibile est Plures eam adeunt , quam antlia sublatam potant. . . imis pari vero laude sunt tamen qui illam intermittentes eis bres abegisse assimant . ventriculum roborasse appetiatumque inituisse item cachinicos pallore viqimum sinam. Vidi ex Plautitide Empyematodem quicum tarde adni Rhint convalesceret usi hujus aquae messuem lanitatem acceserto iti

Inter Pilatinos states, quis aliquid singulare inest, mferri meretur temporarius ille, quem ex eo majalem vocant. Ita Majo mense manare. Septembri denuo evanescere solet. ritur is parum supra Lacus horizontem ad imum Pilati eisdem in Sinu Alpenacensi, paulo ultra lantem sulphureum m. jus paulo ante meminimus plusquam religiosa resigio festos asserit Inventionis QExaltationis S Crucis dies, quibus,

73쪽

Aous notavit hos terminos tam statos haud esse a rusticismum sibi relatum narrat, anno priori aliquot diebus rutilius emanasse, quod quidem etiamnum contingere, imo an reverterere illum tertium Maii observatur: similiter pluribus aliquando diebus mite ves post decimum qualium Septembris deficere prout nempe nives glaciesque in summo monte citius tardiusve solvuntur, a quibus subterraneis rimis, cavi tatibus exceptis, fons alitur. Experimentum hujus rei secerunt aliqui Monasterii Angelomontani Religiosi circa alliam consimilem sontem qui in eorum territori prope ra-Cec Ort ad ipsam viam, loco quod Me nominant, erumpit ι ascenderim enim summitatem imminentis Montis.

quas in patentem illic gurgitem, quem hyeme glacies εἰ nives

oburuunt copioso stimienti Ovnaxinjeceram. ascaturiente in ima valle e rumbus amplo sonte denuo mi i observarunt, qui illic pro experimento ad exostias statim Cum autem in Monte non nisi Sole Taurum ingress nives liquescere, gurgitis orificium a glaciebus reserari incipiat illo autem ad

Libram properante iterum constringi gelari, mirum non est fontis reliquo anni tempore fluxum ' intercipi. Nec absimili modo contingere credimus phoenomena Rivi in Pilati socio Μonte, sed humiliore, Argem, qui ad ejus ortum jacet. &, jugo ontis Di iere, parvo Lacus spatio resecatur pruina aestate defluere sesiti ruunt ejus aquae praecipites in si emi, sed non continuo perenni defluxu euenim ni nec per diem cessit deinde iterum recurriti es enim Mon. ti injacentes ciam non nisi Scile perstringente laui sicarit, fluant, si hujus radii variis obstaculis, nubium nempe intercurrentium . sylvarum scopulorum ex opposito sitorum p*minentium umbris intercipiuntur , desinente liquefaetione aquae fluxus cessat, qui tamen mox post temporis Intervallum redit, dum Sol in situm processserit, ex quo nives radiis verberari iterum possunt, qui, denuo liquari desinuntis ejus ignes praedictis intermediis objectis de novo arcentur. Nec aliam causam coeteros periodic0s sontes agnoscereri

74쪽

non excipio de quo totis laudatus plinius noster Irarer . V. o r. I MOM. Cum enim non nisi summi aestate de die, A madiante potissimum Sole in altissimis momtiam . ad quorum imum scaturit fons ille, liquescant nives, lamam aquae per cavamontis delabentes , non nisi aliquot horarum spatio Qvesperam versus per rupium fissuras ad imsima pertingunt, ubi in apricum emergere solent, fluxu tamdiu continuant, quousque earum liquatarum penus tota eL fluxerit ad exortum nempe saepius sequentis diei, quo tempore deinde evanescunt, cum nocte praecedente liquari in

Montis summitate nives etiam desierinti pod si dies nubili vel frigidiores aliquii aut Aquilonii flatus, niensibus illis aesti. vis, quod non infrequens , inciderint. ideo glaciei iv iis impediatur, lans omnino non commist quod antiqua accolarum superstitio ab iniectis, illam servibus , veniti

ob contaminationis vindictam contingere crediti Sed Naturae haec Magia est, simplicissimo semper modo agentis. Qinjuriosum me illi esse crederem si Syphonibus, Diabetibus & Situtis culminantibus eam indigere tum facile statuerem. Meminere porro Ontium temporariorum paulo ante descripto nilaoP. YsATus Lais saepius citato, p. 248. ex eo ELIAs RETus in Muna Sisisere. ΚiRcHERI L. VIIl. II 6. AGNE.κusi. M 33 3 Din. SciMucii Rusci tui. Alp. v. με. Mam csesilitari .ut so Expedita modo sontium, rivorumque pro modulo nostro historia occurrunt Paludes vel Lacus quorum duo Monti in, cent, lacunae potius dicendi , tertius ejus radices aliqua ex parte alluit. Ordiamur a famoso illo decantato Piliit nomine celebri Ascensus ad eum lacilior est ex ithni ex lat re quo ons occasun aettivum respicit per Alpem abruptis rupiunt fragmentis hinc inde dispei sis non parum defoedatam, Fr -M H. Via, si eam cum aliis aviisis deviis hujusmodi mimis comparaveris, ardua licet , e quam non quivis incesserit, satis tamen commoda est Warmentis etiam trita.

Postquam in dorsisti rupis pervenimus quod uuae circiter

75쪽

spatio adipisscitur, monstrant pecuarii in vicina petra cavit tem semiiunarem , quam ego non nil calu lia esse, vel ab otioso aliquo exsculptam judicarem illi autem pro caballino vel Daemonis illius de quo Capra diximus . vestigio venditant. Isthic sylva rupi insidet quae in meridiem facili clivositate e tenditur,o convallem format non inamoenam quam rivulus permeat mistus ante memoratis oriundus. Sylva ann se consita est Pinis, dens, umbrosi cujus Subter opaca, ies, amusro figenti. Horreor. V me ire is, ut mura lucis Lucum dixeris sacrum

si fabulis fidei tantillum adhibueris. Concludit enim Avern lem velliti tetram nigramque paludem 3 quam ε mucoso, &obui acida ligna marcido atroque solo nivales & pluviales aquae

isthic conflirentes' mando constitum Figura ejus inormn ta circumscriptione Hlyptica est , de quemdinoduni eam V reta Iulio mense reperinius Tab. Fig. ea iubemus

Totii ejus longitudo tum erat is latitudo nia xima. Alias mensuras habet time, πι-- Φυ-- I. M. I. p. 8.A'. I οχ. Imo EN ARDI CYsATI temporibus circa is . Ioo passus longitudine is o latitudine aequaba Etenim non eadem semper est neque fuit paludis area , nec illud verum, quod in VADI LN Mela Tit. Fraenaica relatum legi mus hybernis nempe ilati acum nivibus non crescere, nec rursus aestivis contrahi caloribus diuturnius enim si sudum

fuerit ab extimo margine interiora versus decrescit imo sole ardentius ac pertinacius sub Siri ortum illucentes, omnino semie exsiccatur, atque evanescentes aquae paludis uliginosum fundum denudant, copiosa Memanthis, Dulvosi Graminis. imprimis omentos pullitie vestitum. Profunditas porro ejus. quo maxima tunc siet . tres non nisi pedes assequebatur.

nullisque fututum abyssis barathrisve iam luculenter cern

batur.

76쪽

tatur. Compererat hoc etiam jam A'. Is 8s R. o. MuLLE- Rus Plebanus Lucernensis, qui ampla societate conspicuorum Cnvium stipatus huc consteiiderat, ut tum temporis increbescem

te, de tuo mulas, laudabili sane et , everteret. Jussit illa

commilitones non lapides duntaxat , ligna, quidquid , tum esset plenis manibus injicere . sedis semini ituis reoditu ex omni parte pervada re. Et ut imposterum portento

sis commentis materia deesset author fuit, ut A'. Is 94. M gistratus Lucernensii jussierit Paludem suffodere tignan tibus aquis exitum parare, nequaquam propterea ut rem-pemitum Causa amoliretur, nec ob perpetuam nivium, imbrium, nebularumque ibidem , tanquam in proprio stabulantium domicilio colluviem uti exaggerat ELIA LORETus . si quiqautem nimium huic operi loci dimultas obstabat, inc pium quidem, postea vero omissum est Jucundior situs contigit altero itatino Lacui loco usque multo magis est, etenim paulo infra summum ejus veristicem in Alpe ex latere meridionali, Mati ratum dicta, stagnat, undique aprico, herbido solo conclusus ambitus ejus propemodum circularis , diameter 8. edes Aqua ejus clara es in limpida, nec uti pleraeque stagnantes in vallibus solent, fundum offuscant, qui tamen vix ultra quatuor pedum pr filii litatem, ubi altiores sunt, a superficie distare deprehenditur,

vides hic Stagmva lucentis ad imi Usque soliιm bmphae nec istic canna palustris. Non seriles ulυae , non acuta cicipiis unci sPerspicuus pior es , fauni tamen ulum vivo Cespite ruuntur. Alitur haec Lacuna nivium colliquamento pluviis , nullo tamen patente rivo, sed solo absortitis per fis iuras, rimas aut inclinata plana rupium huc deductis patito itast eam rivulus oritur, versus ortum aestivum scopulos alve defluens. Nec pisces, nec aliud quoddam vivens alit, licet armentis huc

deductis non insalubris sit aqua dubio procul propterea, quod

77쪽

hybernis mensibus loci, adeo alto ad imum mune glaciari consueverae aeterum locus hic difficillimi accessus Ust,mon nisi unica via maxime salebrosa in ardua in eum patet. ex orientali duntaxat plaga retenim qua Boream spectat altis

sinio rupium cacumine in occasum excurrente clauditur. m.

liquum spatium immanibus praecipitiis abrruptum est

Et hae sunt paludes, quas Pilatus dorso gestat, a fabul toribus impudente Thrasonismo pro lacubus ebuccinatae quo nomine dignus duntaxat qui pedes ejus ex orientali latero lambit moeniensis quem alias etiam . -- Θmemininvisatum nominarum Laudanda opera ex professi eum desciuiam Anno 166L D. D. Eor CYsATus . Mes o nati. a Meraris, ac Topographica Tabula exhibuit, cuius Ectypa in ΜERIANI Helvetia Win , nomineis commatibus mirabilis Aue oris . Delices de la Misse p. 276 cernimus ideoque ejus omnem istoriam retexere haud juvat sed pauca ad datin lem hi tia suae memorasse. occupat Lacus longam, sinuosam, plerimque prosundam admodum vallem, quam praealti montes, Praeruptique per omnem ferme circuitum cingunt ex Eur Noti plaga in

orcii serme extenditur non equidem recta linea sed nuc illuc incuriata. Longitudo ejus est miliarium Itali mam

proxime . latitudo ubi maxima trium non longe ab eius e tremitate Circium versus vallis haec Lacum excipiens sive ejus alveus utrinque ampliatur, Win duo veluti rachia , extenditur dextrum versus Supernatem si mill longum . niastrum vero in Africum . mill long excurrit . ubi tamen a Pilati jugo opper-Bergo vicinis huic oppositis montibus Buri renis Rom-Beet, antequam iterum explicetur, arctius co stringitur aquae quibus expletur circumcirca E montibus confluunt, eam , cum filuxus multo altior sit ejus imo e

plent, alicubi quidem imprimis versus meridionalem plagam adiso imo μα etiam tetrarum altitudinem borealem autem im aut rao, si maxima est providia Potissimam

78쪽

aquae copiam ei adsere ex S. GAEara Maematis lamnitate per maxime conmerose tractus lapsu potius ruentium quam fluentium undarum i

horrerido crepitantique amisi Rufa, uti GLAREANus in Panet canit quae ostio suo Lacus initium apud Uranios constituit reliqui tres. Multa videlicet ex Suitensium ad Bruunen, duo Aa dicti ex Subsylvanorum ad Bucti is Superis sylvanorum territoriis prope Alpnachi, tacui influentes potius magni rivi torrentesve Quam fluvii, minorem aquae copiam afferunt plurimam vero si collectim sumpseris tribuunt rivi circumci

in e montibus, per altissimas aliauando cataractas Aprili, Maio acdunio, quando nives colliquescunt, uberrimε delabentes: uterus hisae aquis vallem expientibus Lacus constituitur, quid mum, ubi temtorii minima altitudo.& effluxui locus patetiit ruit in fluvium abscedit . eo ipso loco ubi Lucerna utrique ripae inaedificata est; qui postquam pristinum Ursae seu Russae,

men denuo assiumpsit,is jam naves patiente alveo adauctu primo medius inter colles, deinde per longam planitiem Arari junctus in Rhenum illabitur, qui porro ejus aquas Oceano , ceu primae suae civitati, imo metropoli, ac comm ni omnium emporiois promptuario redditi i

in quidem anno MMetam satis pellucidae sunt

clarae sed circa aequinoctium veniale&Μartio imprimis Mense' limpulissimae observantur , ita ut eo tempore ad larum m. dum iu , nisi ubi profundusinius est, visus penetret o servatur autem lapidosum illum plerumque esse, glarea instratum, aut sabulo arenisque excepta saltem ea parte quae emi, Mi suo vicina tropinquior est, ubi limosus hujus pelluciditatis causam arbitramur esse quod adventante Verno aeris tepore. nivales grossiores congelatae particulae quis immixtae r dios impedientes exsolvantur,is aquae quae a nive liquefacta

primo assivum, ab ejus superficie fluant terreisque quisquialiis haud inquinatae sint; sed dum Atmostiliam calor imcrescit, cuam qua parte nim sextam cpatingunt, liquestum;

79쪽

hineis emas particulas secum deserim Lacum inficientes. Imprimis autem Us superficies tunc temporis tenui quadam

ma delaedatur, ut pro potu , alias navigantibus solito. etiam a siticulosis aversetur Lacum tum morescere diiscunt, cum in hoc statu est Der Se blaebet sorte non adeo impertinenter; nam huic producendo phaenomen accedit hoc quod specie quadam fermentationis immundities ad nndum, dum aquae frigidiores essen jacentes,veris redeunte tepore, rarescant, aeviores lactae sursum trudantur; quemadmodum

cum cadaveribus accidit, quae non nisi intestina sermenii ne tumesim ab aquis post aliquot cie rejiciuntur,' citius quidem aestate quam hyeme coeterum Morestantiae istae, non nostro duntax t iacui sunt propriae Tigurinum & u--nsem Lacus eam quoque pati testatur Dium Irin V.

Distinguenda vero sunt recrementa ista ab iit quae sub finem Maji, Junii initium non in Lacus superficie tantum hine illinc post ventos pluvias . sed etiam ubique ubi aquae rumper restagnant, observantur, constant illa pulvere flaves ente semini sic dicto Lycopodii tum inermidus oculis, tum per dicroscopium inspe . pessimili est autem pulvis hiesorans & permaticus Abietis maris tunc temporis florentis, qui , ventis excussus undequaque dispergitur . simulque infructus Foeminae incidens illos oecundat, semina vivificat. qui vero pulvis hic cum in aere volitat, pluviis abreptus in Terram dejicitur aut Lacum Fama interim percrebescente sulphure pluisse, inprimis cum quemadmodum Lycopodii semen, in flammam os intus fulguret. :

. Cum porro motu . non equidem rapido , sed sensibili tamen, perpetuo eantur Lacus aquae cis irruentibus riti vis commoveantur, recentes veluti fiant, fluviatilium imo ranariam instar ad potum laudabiles sint, etiam media aestate subfrigida . nec pondeis graviores; quapropter sestes

quoque aiunt copiosas in otios . optimi sicci saporisque.

quos

80쪽

quos suo loco recensebimus. Ex leni illo motu etiam est. adjuvante tum montium altitudine, quae gelidis auris obstat; tum profunditate vallis, in qua Lacus haeret quod ins rarum aquarum perpetuus tepor superas oveat, quod Bruma non nisi insolite rigida obgelascat verum contra se ruentioni sinit ejus augmenta quae aliquando ad septem Num altitii finem ascendiue notata sinit . quale sust 3 s. a ecthini potissimum ad veris finem aestatis initium, prout nivium copia praegressae , hyemis fuerit, subitaneis magis citoribus liquescant; tum enim per aliquot septimanas in incremento quandoque permanent quia enim ad effluxum, qui unicus 4 non adeo magnam aquae vim Rusae alveus capiti necesse est, ut in humilioribus locis qui circa Lacum sunt. exundet, donec perennante defluxu denuo labatur, ,e.

crescat. .

seracitatem Montis nostri magis generalem diligentia oris ν nimia, cum de ejus Locis Cap. II. sermo fuit prosecuti sumus nunc vero perpensis etiam Aereis Aquis, specialis

ejus fertilitas exponenda superest: numeratio videsicet ejus Seso aut corio ut aiunt, quod denudatis ruribus undequaque esuri lacerum est mnastantium vegetabilium, etenim a mul tis retro annis etiam celebris ob rariores stirpes Pilatus fuit. quemque propteres multi ex illustribus Bolanicis a Cougam

GEsNERI aetate adierunt. Primo loco memorandi sunt Fr tres AuHINI, Obile par Bolanicorum, quorum opera. Hisoria, Pinaces, Almagestum hujus Scientiae pro illorum temporis ratione essiciunt & quamquam non constet, quod montem ipsum accesserint plures vero uterque Fracti seu Pilati Oris cominemorat adde his proxime eorum concivem