장음표시 사용
51쪽
quaesiti nos facere profitemur aperte satis evincit, non esse nobis vel illud ipLim faciendi licentiam potestatemve, nisi ea speciali ad id jure nobis es et concessa, quale quid in illa
quae merae facultatis sunt, utpote quae sponte operantur ex semetipsis determinantur, & in sola faciendi voluntate causainhaoent, non cadit.
Subjungit porro l. C ' , 'in quod cuique fatere lubet. Vt ab solutissimo hoc enunciato liquido constet, quemadmodum omnes omnino s. bjectionis species, quae Iuris ac potestatis aliquid in personam conserunt, rellatione servitutis intelligendae veniunt, similiter sub libertatis appellatione non il lud modo comprehendi quod servili conditioni sit oppositum sed & qualemcumque demum conditionem alienoIuri
subjectam. Sic , - ουm- -τοκα ματ Zeno dcfinit. & post eum Aristot. lib. poL s. p. s. opus libertatis esse dicit ut velis vivere. Ita ut levera liberum sit illud quod stanatura ac conditione nulli subjicitur, a nullo cogitur, sibi pro re nata dominatur, sibi pro arbitrio paret, quae vult f cit , quae non vult omittit, cumque nullius, extra se, imperio pr scripto, metu , aut coactione sit m peditum, & ut verbo absolvam sui sit, non alieni juris, ea quae sese offerunt eligit repudiatve, pro libitu prorsus, ac pro liberrimo proque independente, quem habet Iudicii ac voluntatis usu. Hoc respectu Tullius in Orat pro Balbo Fundamentum Merraiis icit Gai quemque jurti νetinendi se dimittentat esse tominium . Isti usimodi cuivis mortalium facultatem natura largitur, cujus beneficio per nam uniuscumque quod attinet, nemo
alienis parere cogitur imperiis, nisi ipse velit. ι i. l. 3. βδεμ. Gm. exhibendo. Horsum spectant illa Persit,
Non qu quam e II alius liber, nisi ducere mitam
52쪽
Vindicta postquam mera a praetore recessi , Cur mihi non liceat jussit quodcumque moluntas'
Similiter &. de rebus hominis liberi si loquamur est hoc
ejusdem naturae beneficio, ac pro dirue libertatis Iure, liber homo rerum suarum administrationem quod habet, nec non& earundem dispositionem, procurationem & curam, idque tam in acquirendo de qua dubium non est quam in ali nando: unde & Ar stoteles tum demum proprietatem penes nos esse finitive statuit,quando pariter quoque penes nos est alienandi jus, lib. i. Rhet. c. s. simique haec homini libero, ut ante dictum est, libera alvo ipsi quaqua versum jure utendi fruendique, omnibus omnino rebus quae jure alicujus Dominii haberi possideri aut competere possunt: quam demum veram persectam ac legitimam libertatem I. C' indigitant.
Definitionem claudit adjecta limitatio. Nisi si quiunt aut
Dreprohibeatur. Recte neque enim vim extrinsecus illatam libertatem imminuere constat ,sed actus duntaxat usum exercitumque libertat is coarctare,& impedire, Quinimo etiam-
Quintiliano genus servitutis dicatur coacta libertas, nec non & iniquitas, quidquid facias de homine invito, manet tamen illa ipsi naturalis faciendi quod cuique lubet facultas, qua sola, privative dimetienda est &aestimanda Libe ras. Illam nulla vis aufert, nulla elidit violentia, sufficitque ad retinendam naturalem illam facultatem juxta ac libertatem hominem, nisi vi majore praepediretur ac suo si relinqueretur arbitrio, saetiarum esse quod ipsi luberet. Iuris ac legum praescripta quod libertatem non immi-B et mand
53쪽
nuant operose non est ut deducamus. Nota sunt illa apud Crispum Lepidi. Quid a Tyrrho CA ibale, Phili oris otiocho, dese m aliud est, aliud quam libertas, neu cui nisi legi pareremur, Quidquid a ratione recedit devium, non libertas est sed dissolutio. Utramque in jure legibusque paginam ratio facit, unde & recte in Cluentiana Tullius. Iegum nos onmeres servos dicit quo liberi simin: & ante eum Philosophus loco, quem proxime jam laudavimus, vitam ναμ e lib. Descripto igitur nonservituti deputa am , se saluti. Nihil si go libertati jura demunt aut leg s, imo si verum amamus ex quo cum regio vate impressum nobis lumen vultus dominici gloriamur, ex quo ipse Deus sub legibus nasci nos voluit, & ex legum praescripto vitam componere, ipse libertas est, quae facit ut quae non nisi contra legum praecepta moresque bonos admitti possint, ea nec liber homo libera sibi esse velit, habeatque pro impossibilibus qi ae non nisi cum dedecore possit, quaeve salva fama & existimatic- ne non possit. Plane aurea in hanc rem verba sunt Papiniani, Vi facta laedunt etatem, existimationem, verecundiam nosinam, O ut generaliter dixerim contra bonos mores flant, ea nec facere nec pesse credendum est.
Et sic quidem explicata Libertatis definitione, quid utroque allo signincatu, quo a me Libertatem accipi comm nui, vel bum Libertatis designet visum hactenus. Ad rem veniamus, &, quod in genere a me dictum est applic mus , rejectis eorum euroribus, qui Rempub. Vcnctam bul de ere unquam seruisse , aut de facto in servitute fuisse existimant , libere statuo , venetorum Remp. esse
quam liberrimam, ac neque parem neque superiorem aetno-lcere quempiam , itidem & fuisse semper & esse etiamnum Iiberam , nec ullius imperio subjectam. Statuo similiter civibus Venetis competiisse semper & competere etiam hoc
54쪽
hoc tempore conjunctim separatimque omnia illa quae inessentiam Libertatis ullatenus influere ex praecedcnti d finitione commonstravi. Et ut in hac re praestantissimi Sans ovini quem unich carpere ac convellere studet Anonymus verbis utar intrepide a sermo, neminem Venetorum in urbe ab illa concita, natum, qui non liberum ibi sp, ritum hauserit, nec denatum quempiam, qui non eundem illum, liberrime quem hauserat itidem & liberum creatcri Deo spiritum reddiderit. Quo tamen inoffenso pede ac citra confusionem progredi porro detur, praemittenda sunt paucula de Libertate rebus competente, nec non & de modo Libertatis probandae,quibus explicatis, eorum quae a me deinceps adducentur facilior erit tractatio.
Libertas rerum. Naturale hominis in res creatas D
minium. Homini a castu, rebus ab accidenti servitus imposita. Servitute non probata, libertas probatur. O Vod dichim fuit demonstratumque huc usque, libertatem insitam esse hominibus pcr se, ab exordio rationalis naturae, & sic a jure naturae, idem & de rebus dice dum esse dubium non est. Constat siquidem terras, praediaci quassibet demum res de jure naturali primaevo, atque a prima origine, liberas fuisse; nulla praesertim adhuc occupatione facta, nulla etiamnum rerum instatuta divisione: nullis per pacta & conventiones introductis servitutibus; di quo tempore nec ulli servire poterat quod nullius esset in bonis. Accedit, quod & extra omncin dubitandi aleam
positum sit, naturam creatricem resum non ea intentione aut
55쪽
aut mente res cunctas creasse ut illae inter sese & ad invicem essent ordinatae tanquam ad finem suum, ac sic ut altera ad alterius perfectionem iret; verum id egisse ut omnium finis esset ipse homo, utpote in cujus gratiam cujusque causa creata sint omnia , quique ob id omnibus tanquam quae sui causa condita sint libere utatur fruatur: unde & consequens, est non modo naturale esse hominis in res creatas dominium, sed & illas homini ut naturaliter ita & libere convenire. Natura certum ut adseram in necessariis non deficit. Haec cum necessario liberum voluerit hominem, liberum queque procul dubio voluit esse id omne, absque quo libertatem suam homo exserere, exercere, atque in actum producere non posset. Ast vero neque homo libere de rebus suis disponat, nisi eae ipsae sint liberae ac in ipsius manu ac potestate constitutae. Hinc est quod nec alio quam Libertatis intuitu rei suae quisque moderator dicatur & arbiter, quae
si cui obligationis vinculo attinetur impetrita,eatenus e v stigio desinit esse res sua. Quantum obligationi accedit noxuive, tantum & libero illi albitrio ac moderamini dec
dat , est necesse. Non est absoluth nostrum quod nobiscum alio est commune, aut in quod alteri quid est juris.
Itaque cum necessario liberae res esse dcbent, neque, hominem liberum si volumus, aliae possint esse quam liberae earundum Libertas vel hoc nomine satis superque videtur probata. Vt ut est, intentionem naturae si spectemus, est hominum, rerumque eadem & ab eodem sonte Libertas ;utque homini a casu fortunave, ita & ab accidenti rebus est imposita servi tus. Quaelibet res naturaliter ac per sese libera, cx accidenti servit; accidentaliter autem quod fit, praeter agentis intentionem fieri, notius est quam ut dici debeat, Tenendum igitur, res per sese consideratas, esse naturali intentione suaque natura liberas, earumque ubi de li-
56쪽
bertate sermo est, quin dandum sit judicium secundum illud quod est per se, & non secundum illud quod est per acciden snemo est qui ambigat: Hinc est quod servitute specifice
non probata pro libertate sententiam serimus, manente quaqua versum ac permanente originariae libertatis nota rebus impressi; Exemplum quis desiderat Θ illustre sacra historia suppeditat in Iosepho, AEgyptiorum terras & latifui dia tempore famis coemente, eamque una cum omnibus populis a novissimis terminis AEgypti usque ad extremos fines ejus Pharaoni subjiciente. Ex quo factum verba sunt
textus) ut ex eo tempore vique in praesentem diem,in universa terra AE-
pii regi quinta pars iuvatur, θ factum boc sit quas in legem absque terra sacerdotali, qua hiara ab hac conditione fuerat. Quid vero certius, quam si ab illo tempore quo comparata fuerant Pharaoni latifundia, pars quinta persolvi coepta est, ea ante illud tempus suisse libera, quam & reliquas quatuor partes quas in sementem & cibum familiis liberisque aegyptiorum Ioscphus reliquerat mansisse similiter liberas. Itidem in Iure nostro quotienscumque de servitutibus agitur originariam ilialam libertatem rerum religiose attendi observarique constat, quemadmodum videre est in l. cum eo ff. de servit. urban. praed. Quantumvis malitiosus haberi possit ille qui aedes vicini obscurat tollendo suas & malitiis hominum juxta vulgata non sit indulgendum, tamen nullam cum eo actic-nem competere I. C pronuntiat, modo ille vicini aedibus non serviat, idemque subd. tit. l. inter servitutes tum d mum quae factae sunt ad luminis impedimentum prohiberi posse statuit, si servitus debeatur, unde & vice versa ducto a contrario sensu argumento , si servitus non d beatur, prohibitioni locum non esse valido insertur: sic et-jam si domus servitutem non debeat dominum eius altius a
57쪽
bus vicini debita paries altius aedificatus est, novum opus suis sumptibus eum qui id fecit, tollere compellendum, at contra si te servitutem non habuisse probetur tollendi altius aedificium non esse interdictum Impp. Diocletianus & M ximianus rescripsere, i. altius, & l. si in aedibus. C. de servit & aqua. Horsum quoque spectant illa quae de praesumenda semper, nisi contrarium evincatur, libertate apud DD. passiim sunt obvia. Spectat & illud quod cum juramentum fidelitatis, & illa quae ex nexu juramenti debetur praestaturque fides, quaedam clicet minus propria sit sei vitias, id propter & nemo pro homine alterius habeatur
aut vasallo nisi id liquido probetur, & hominis ad instar res, non pro Rudali, sed altodiati & libera, quantisper de
contrario non constat, reputetur. Idem de Emphileusi,censu,talliis ut vocant similibusque quae conventionibus,t samentis, consuetudine aut statutis localibus introducta,& sic a facto sunt humano, dictum esto: Ea non modo praesumptionem pro se non habent & ab allegante probanda sunt,' sed cum a Iure gentium secundario sint introducta, vel hoc ipso manifeste testantur fuisse Iure primaevo unam eandemque tam hominum quam rerum libertatem.
C A P V T. IV. Modus probandae libertatis. Homines aut liberi, aut sim
. Servitus contra naturam. a ex natura emanent,
quae contra eam faciant. Natura quae, stu qualis Q negante naturalem qualitatem probatio babenda. SVperioribus eum admodum in antecessum praemissis, conlequens est ut de modo libertatis probandae d
58쪽
spiciamus, & a quo libertas sit probanda, aut quae libertati
adversetur servitus. Summa Imperatori nostro de Iure personarum diviso haec est,quod omnes homines aut liberi mauiservi, tertium non datur. Servitu3 autem est constitutio juris gentium qua quis dominio alieno contra naturam subjicitur, Quae definitio, notandum est, quod generalem in sese veritatem completiatur; est siquidem semper atque omni modo contra naturam,ut quis alieno subjiciatur dominio, praesertim , si, quod & facere debemus, diffiteri nolumus, hominem ad hominem, tanquam ad finem ordinatum non fuisse a natura ; quando & constat
eam unice voluisse atque egisse, ut omnes omnino homines nascerentur, viverent,& morirentur aequales, facile haec
citra ullam aliam demonstrationem assensum impetrant. Contrariorum uno posito positum est & alterum , Nec ullisuerit bono probationes operose conquirere.Novimus Omnes rei demonstratae frustra demonstrationes adijci. Satis cst libertatem esse a natura;quod cum per ea quae pricedentibus pertractavi capitibus cumulate sit ostensum, id ipsum deinceps vel allegasse suffecerit. Firmant quae dico, quod nec . aliam in iis quς a natura prosecta sunt probandis I. Cq.viam insistant. Vestigia videas in I. itaque f. ad I. Aquil. ubi dicitur quod adversus periculum naturalis ratio permittit se defendere in cubi. fiunt.vers. EDd dubitationem recipit. f.de vers. oblitin verbis, ipsa natura mavisi issimum es. in I. liberorum. f. ult. de
v. . in verbig. natura nos docet. l. qua ratione. f. ha quoque de acquin rer. domin. in verbis. nihil tam conveniens naturali quitati. Sic in
l. 2.1. de Trecario. F. item quod. Interdictum de precario, naturalem aequitatem habere dicitur.faciunt in cist. defui Litemque l. probrum de v. Eosdem & in iis quae diversa sunt allegatione contraria videmus defungi, pronuntiando rationem naturalem hoc vel illud non admittere, aut simpliciter di-C a cendo
59쪽
cendo contra naturam est. Vt habet textus in l. ptis ritis. I. 2 contrario. f. de acquir. velamist. HE. Ratio est, Cum quod ea quae a natura sunt probare si tentes, obscures magis quam illustres. Tum quod & illa ipsa, utpote a divina providentia
constituta, certa sint,inconcussa,& ut I. . ait in corameriss desieruit. πιι. ad. causam habeant perpetuam, ne ipsi quidem Omipotenti Deo mutanda. Quinimo eadem aut ejus dem saltim cum sapientia reputantur cffcaciae. Notum illud Juvenalis Sat. q. Nunquam aliud natura aliud Sapientia dictat. Pulchrius etiamnum, quod rerum naturam pro divina sapientia lurisconsulti usurpent. l. etsi f. pa rimam. f. sudie. Cum oratorum Jurisconsultissimo ut loquar, ex ista scaturigine quae promanant Scripturam non desiderant, nascuntur nobiscum non discimus, accipimus, legimus, asth natura ipsa arripimus, haurimus,exprimimus,ad eadem illamon docti sed facti, non instituti sed imbuti: Ridiculum so-ret hac in re Soli ouod in proverbio est lucem foenerari velle, & impendiis laborare supervacuis. Contra libertatem ergo insurgere qui volet justae proba-
ioni sese paret opus est, habitumque ac ut nostri loquuntur qualitatem e penitissimo naturae sinuassiugentem, a subjecto atque individuo suo remoturus, contraria quae siliat prius astruat oportet. Ulux factum negliantis nulla sit probatio, cessat id tamen in naturalibus. Praesumuntur omnia esse talia, qualia esse debebant a natura. Evidenter ac permanenter quid esse notorium, aut esse a natura, probandi modum ne istatemve si Bectemus ) in idem recidunt. Exemplo fuerit quod cum sanam mentem in corpore sano natura intendat, nosque sanum regulariter quemlibet presumamus,
si quis talem insaniae insimulet Impp. confestim ingerant
Texsationi tua mentis eum compotem fusis neganto fidem Messes obari convenit. l. nec codicillos. C. de Codicillis. Nulli
60쪽
id dubium, probandam a negante naturalis qualitatis negativam : ea quoniam neget, quae naturali praesumptione omnibus omnino hominibus adsiunt, imo & insunt. Naturali lirae umptioni hac in re consentanea quoque Iuris est prasumptio. Hanc si respicimus, rursus occurrat, ut indubium onus probandi in nepantem ex asse recumbere, quotiens ei praesumptio Iuris acversatur. Arctas hoc casu ac perfectas probationes D. D. requirunt, ipsa adeoque&lex apertissimas opponi probationes desiderat. textus in I. verisimile. .
quod metu . Quod praecipue tunc quoque habet locum quando illa negativa est Iuris; fortiusque si quam ut in proposito nobis themateb in se complectatur facti mixturam, l. ab ea parte. j de Probat. Ast quid multis Θ totus est in hoc Anonymus ut ostendat Serenissimam Venetorum Rempublicam non suisse liberam, sed verius subditam. Habet ergo ipsius. negativa propositio, adfirmativam inclusam; & cum ipse in sele probandi o nus transumserit, non est vel omnibus illis quae a me allegata sunt cessantibus, ut conquirendis sellicite firmandisque probationibus me fatigem. Nulla hic juris intercedit captio , necdi ipse causam dixeri , quo minus si in probando desectarit caussa cadat. l. cina. si quis aurem d. de pro M.
CAPUT V. Libertas Reipub. Venetae propius excussa , ab ipsi
ejψ primordiis asserta. Errores . nonymi passim taxantur , in refeltantur. Origines urbis Venetae. Origi'