De principum valetudine tuenda commentatio

161쪽

I39 Chiapino Vitellio , sic videmus homines, qui acidis delectantur , aut in quibus abundat acidum, quales sunt hippochondriaci, & scorta butici , sirigosos esse. Somno quoque detrahendum aliquid, & vigiliis addendum , propterea usui erit decoctum herbae The , quae vi exssiccandi , & vigilias inducendi pollere

creditur , somno enim pinguescunt corpora , hyeme praesertim , vigiliis autem macrescunt, aestate potissimum. Purgationes quoque institui possunt Vere & hyeme , & quantum fieri poterit alvus solutior servanda. Non a

lienum quoque erit aliquando vomitum Ciere

ad pituitosos succos, quibus aqualiculus oneratur evacuandos. Hippocrates in Lib. de salubri diaeta de curandis obesis haec habet verba,

uicumque bomines crassi, ac pingiles soni , jejuni vomant a cursu aut ambulatione cita sexta meridiem . Sit autem bemina dimidia bssopi, in aquae c0ngio contriti, atque boc ebibat abfuso aceto , θ' adjectio hali quo jucundius evadat. Bibat autem primum sensim , ac lentius , postea amplius , O citius , amara quippe , ac selia , acria, apta sunt ad sanguinis dulcioris cra si minuertendam , ac praesertim acida , quae licet ex sui natura appetitum exacuant succos S a tamen

162쪽

IqO tamen nutritios ineptos reddunt, ut carnibus,& membranis apponantur ; sic experimur camnes pullorum , aliorumque animalium aceto maceratas exiguum nutrimentum suggerere. Unicam in die comestionem laudant nonnulli, illam tamen improbat Hippocrates , ait enim homines citius senescere. Vidi ego olim Nobilem Virum, qui ut nimiam pinguedinem castigaret semel tantum in die, & perparce cibo utebatur , ast brevi tempore ad talem virium imbecillitatem cum dissicili anhelitu devenit, ut paucos post annos obierit. Pro potu lau

nerosis , & prauertim dulcibus cavendum , acidula vero, & diuretica erunt utiliora

CAPUT XIII.

De Praeservatione a quibusdom mombis , qwbres magis obnoxii seren

Principes . Emadmodum AEtates,Temperamenta, An-

. Ini tempora , & Regiones suos habent peculiares morbos , ita & vitae condi-ῆjO , quam quisque sortitus est , aut sibi de-

163쪽

Iegit, si iis obnoxia est morbis , uti videre est in iis , qui Artes quasdam exercent , qua de re egi in meo Tractatu de Morbis Artificum. Arthritis , Calculosa passo, & Colica , tres sunt Atactus , seu potius tortores , qui in ordine Procerum , ac in Principibus p seratim tyrannidem suam exercent , qualeS asti eius multam habent inter se cognationem , ut non raro in eadem persena mixtum imperium obtineant. Quidam Literatus calculosa passione laborans , apud Beuerovicium de Cal. Ren.& Uess. , ad amicum scribens podagra tentari solitum, illum Cognatum vocabat eo quod duabus sororibus , Podagrae nimirum & Arathritidi ambo nupsissent, imo interdum fieri, Ut UXor unius ad alterum sine adulterii suspi

cione accederet. Ex eadem materia , succo scilicet petrescente , quem suggerunt altimenta , e vasis sanguineis in articulos , &Renum substantiam resuso , sicuti etiam ab

eadem causa efficiente , acido nimirum tartaream materiam coagulante Arthritidem , &Lithiasim fieri , communis fere est Scriptorum

consensio , ut hic locum habeat illud Hippocratis in Libro de Flatib. Morborum omni rem unus oe' idem es modus , Acra vero ipse eorrem

164쪽

disserentiam facit. Colica similiter , quae ab

acido, intestinorum membranas pungente potius , quam a flatu distendente fit , multam cum praedictis affectibuS habet affinitatem, imino perispe Observatum est, Colicam transire in Arthritidem , & Arthritidem in Colicam. Locus est egregius Hippocratis in Libro de humoribus hisce verbis. Cui intestinum in dextra parte dolebat, oe articulari morbo correptus est, quietior erat, postquam autem bic cura res fuit,

magis dolebat, quam sententiam pariter repetit q. in s. Epid. Congeneres itaque esse hos memoratOS a L

sectus, sat manifestum est, ac Nobiles Viros,& Principes potissimum illis infestari , varias quidem ob causas , nimirum ob intemperantiam in victu , & vitam desidiosam , sed p0tissimum ob vina meraciora quibuS se proluunt ; quare non immerito Poetae Bacchum Podagrae Parentem , I Venerem Matrem fin-Xere. Profecto cum in vinis generosioribus multum insit materiar tartareae , & acidi volatilis , hoc est totum illud , quod ad Lithiasis , & Arthritidis genesim requiritur , mirum non est , si ex continuo , & immodico illo rum usu , Renibus ob vasorum angustiam, &

165쪽

articulis quoque multum materiae lapidificae affigatur , de concrescat, unde est , quod egregii vini potores , calculo Renum, & a thriticis doloribus , male mulctari soleant, sic de Ennio Poeta scripsit Q Serenus, Ennius ipse Pater dum pocula ΚΓat iniqua , Hoc vitio tales fertur meruisse dolores. Frequens observatio est , Podagram, & Ne-pbritidem , labem haereditariam esse , quae ad longum tempus in familiis perseverat , ac

potissimum in Principibus, quibus commoda Omnia , & incitamenta stippetunt ad vitam minus sobrie agendam , illis propterea , quam coeteris magis familiares sunt taleS affectuS , dum eodem pene vitae genere utuntur , quo Parentes ipsorum usi fuerint. Quoniam autem hic agitur de parte praeseruvatrice , non de curatrice , Archia tri munus erit principem suum monere , ut hospites hujusmodi tam infestos , ab Aula quantum possit arceat , ubi enim semel fuerint ad mi is , ac ad aliquod tempus enutriti , non tam facile

postea erit illos dimittere , nec adeo tutum , Podagram pra sertim, cujus Violenta expulsio, graviores morbos solet accersere. Ius quidem

habent Principes, ut a suis Medicis ab hujus modi

166쪽

Ιqqmodi aflectibus praeservationem exigant, nequaquam Vero curationem, sunt enim de illorum genere , qui, ut ajebat HippocrateS, cum aegro commoriuntur, & quo magis veterascunt, eo magis desaeviunt. Sic Calculosus quidam

apud laudatum Beverovicium , senex jam factus de suo statu sic conquerebatur, Foeminae sterilescunt aetate , me senectus 'cundio rem reddit, aut enim parm , aret pari rim, qη0ds parum favente Lucina niti coepero,actum de me puta. Ad obtinendam igitur prophylaticen, convenienti diaeta , & recto rerum non natura- EUrn usu erit procedendum, talia itaque sint alimenta , quae si corpus sit bene constiturum, alant quidem, sed non impleant , nec extenuent, habita semper ratione ad aetatem, anni tempus , & consuetudinem quoquς , nam si antea plenior fuerit victus , & multiplex , ad parciorem & simpliciorem victum paulatim erit transeundum . A' crassioribus cibis , & dissicilis coctionis , de quibus actum est sit per i sis , in primis cavendum, ubi enim stomachus a munere suo aberraverit , justa& conveniens partium crassorum chyli secretio in intestinis fieri nequit, unde sequitur, quod partes impuriores , quae per alVum

erant

167쪽

erant secernendae, per lacteas in massam sanguineam irrepant, & renibuS ac articulis materiam morbificam suggerant. Quoniam autem nihil est , quod Principum Mensas m gis exhilaret , quam fructuum diversi generis elegans apparatus , Cavendum praecipue ab acidis , & immaturis , & qui ortum habu rint in collibus & locis saxosis, multum enim tartarei succi continent, ut in quibusdam ex iis , veluti in piris granula quaedam saxosa

in ipsa masticatione observentur. Tachenius in Lib. de Morb. Princ. Pod. esum pomorum improbat , ob eorum facilem , ad acidum conversionem , & putrescentiareta De pomis

haec habet verba Hippocrates 3. de D tan. 1. Poma fortiora smi , quam pro bκmana natura , melius est igitur is pomis abstinere ; revera uti observat Martianus in hujus loci commento , poma nisi cum reliquis cibis bene commansa suerint , & bene permixta , in stomacho aegre coquuntur , & qualia fuerint

assumpta egeruntur.

Quoad potum a vinis meracioribus abstinendum , ut quae in sinu suo multum tartari recondant , qualia sunt quae e locis petrosis habentur, illa enim potius convenient, qu eae cam-

168쪽

tiora , ut quM tartari exiguam portionem habeant. A' Vinis quoque tenujoribuS cavendum , error enim non levis percepe ab

illis , qui Podagra , & Nephritide tentantur committi solet , nam cum timeant usum

Vini generosioris, putant sibi licere vina te-Πuja , quantum volunt bibere', quod in P dagra Joannes Crato damnabat Lib. 2. Cons Helmontius in Volupe Viv. Elmullertis de Vegetab. & alii qui vina tenuja improbant , qua

acidum multiplicando colicos doloreS , nephriticos , & arthriticos apta stat producere Pnestabit igitur modico vino uti generosio , sed aqua diluto , quam ViniS tenui bus , & acidis , quae cum diuretica stat , hoc nomine suspecta esse debent, humores

enim ad eam partem , quam prieterVare Volumus , velle deducere , sanum prosecto consilium non est. Non minor quoque cautio adhibenda circa usum aquarum naturalium , non solum pro diluendo vino generosiori, sed etiam pro ciborum coctione , non raro enim in aquis continetur materia lapidifica. Inter aquas simplices pro communi usu laudatur aqua

169쪽

aqua Nuceriana , quam Principes , & N. biles Viri ab ipso sonte curant ad se deserri,

cui nullatenus concedunt aquae Fontium Mu tinensium , de quorum admiranda scaturigine,& praestantia Tractatum Olim conscripsi. Corporis porro exercitatio conveniens , ad praedictos affectus praecavendos magnum erit remedium , cujus veritatis amplum testimo

nium praebent rusticanae gentes, & urbani Artifices , in quorum casis semel tantum dicitur habitasse podagra . Celebris est Coelii Secundi Curionis de Aranea , & Podagra Apologus , quem fuse describit Gaspar a Re-jes in Cana. Elys. Quaest. 88. Cum Aranea peregre proficisceretur , illi comitem se junxit Podagra , quae Vespertino tempore adventante , cum progredi non posset , in tugurium pauperis cujusdam divertit , Aranea vero ulterius progressa , amplam & magnificam domum ingressa est οῦ altera die cum rursuS ambae convenissent, de suis hospitibus valde conquestae sunt , Aranea quod ne silum quidem ducere potuerit , & scopis a servis fugata vix periculam evaserit, Podagra vero , quod bos Ditem rudem , & asperum reperiisset , pro ci- O pultem , pro potu vappam , & pro culci-Τ a tra

170쪽

tra grabatulum durum , ut noctem prorsus insomnem traducere illi necesse fuerit, quare hospitium ad invicem imposterum commutare statuerunt , Aranea ut in pauperum tabernis hospitaretur , Podagra in Palatiis regumque Turribus . Tanta est Vis exercitationis , ut

etiam sitne frugali Victu , quem procul dubio servare non possunt, qui propter egestatem perpetuis laboribus sunt addicti, ut pravi hi mores , qui ad alendam podagram , & nephritidem apti essent, per sudorem , & aim

bitum corporis excernantur. Moderatio quo

que Circa aliarum reriam non naturalium usum

erit adhibenda, Somno nimis indulgere mollibus in culcitris , renibus certe non adeo confert. Alvum mollem quantum licebit servare , bonum erit, expedit enim solutiorem esse , quam nictis adstrictam , ne primae coctionis excrementa ferantur in masiam sanguineam, & exinde ad renes, & vesicam 3 usum pare hinc liceat Plautinum illud , Nolo ad vesicam qκid eat , tu ventrem voL. Purgationes etiam interdum instituere , &sanguinem mittere, non abs re fuerit , si humorum redundantiae signa apparuerint, cum

non tam facile sit intra sobrietatis limites eos