De principum valetudine tuenda commentatio

141쪽

& gravitas in stomacho non persentiatur , si faciles stat somni , si corpuS bene alatur. Jejunium a lenibus facile perferri scripsit Hippocrates . Hinc nonnulli monositia in . hoc est

unicam comestionem laudant in primo senio , at satius est bis in die comedere, quam semel plus quam par est stomachum onerare , citius enim senescere, scripsit Hippocrates, eos , qui unicae comestioni assueverint. Quoniam , utplurimum in magnis culinis ubi multitudo

est coquorum ad mensas laute instruendas in sudantium, non tam rite uti opus esset coqui, ac parari possunt epulae, ut vitium aliquod incoctione ab igne , sive violento , sive nimis lento non reserant , Principi seniori jam facto esset valde conducibile suum habere coquum , cui nullum aliud munus incumberet , quam ut domino suo summa patientia , & attenti ne sercula pararet, non solum , ut palato sapiant , sed ut prosint , habita per experientiam hujus nodi cognitione . Recte quidem in hanc rem Martialis, Nun fatis eβ a s Luta Coqi o, servire palato, Namqκe Colgus domini debet babere gulam.

Praeter multa incommoda , quae secum adfert Senectus non exiguae molestiae est alvi adstrictio

142쪽

senili aetati propria , & familiaris , ebque

magis Principibus, cum senes fieri incipiant, PIOpter vitam mInus exercitam, quam seleant Coetera homineS , Cum multum Conferat ad at

yiaeter rationem est senes lusic incommm

, & cartilagineae fiant, ac contracii-11 ratem, & distractilitatem, quarum ope fiunt excretiones amittant. Ut alvus itaque mollior

reddatur, cibariis potius ad id aptis , quam medicamentis agendum , uti superius est dia tum , In alimento Medicina bon- , aiebat Hippocrates , medicamenta etenim frequenterkumpta, praeri er malum habitum, quem inducunt entrem in dies adstrictiorem reddunt. Alvu&,, - : dδ γ ea cautione tamen

enura duobus extremis tolerabilior est alvi ata ictio, quam ejusdem solutio, praesertim in se-mst aetate . Refert Martinus Lister in suis commentariis supra Sanctorii Staticam , senem fla

143쪽

se novisse sibi amicissimum 8 s. annos agentem , qui sanus , & satis liberaliter come dens , ex plurimis annis semel tantum in sepatimana , & interdum etiam ad quatuordecim dies deiciebat. Quoad potum vinum dulce desecatum , ex uvis maturis , & periectioribus factum ad vitam sanam , & longaevitatem

erit accommodum . Sicut autem in pueris debet esse vinum tenue , ac dilutum , ita in ienibuS meracius , hyeme praesertim. Dedis. at quoque Oportet niviS usum, qua per aestatem Principum mense carere nequeunt, satiS

sit in summo aestu, si vinum bibat aqua modice perfrigeratum, hyeme autem si non ad ignem, saltem in loco tepido detentum , nulla enim ratio apparet quomodo frigida potio illi conferre possit, cui frigent effoetae in corpore VLres. Frigidum , ut ait Philosophus , non imgreditur Opera naturae, nisi per accidei , cal riS eXccisum contemperando , sapere propterea didicerunt etiam juvenes , qui sumantes potiones Cocholate , Cosse , The sorbillando assumunt, quae in senili aetate eo magis

convenient.

Quotidie corpora eXercerere non minii S ne-

cellarium est, quam ipsum alimentum, & λλ

α san

144쪽

san Principibus in aetate senili magis convenit, quam juvenili , ad corporis perspiratum conservandum adeo necessarium , in juventute siquidem , ubi calor viget , & mollior est textura , facilior est dictatio , in senectute vero, quae comitem habet siccitatem , & cutem strigosam, difficilior. Nihil est autem, quod imitensiles aporrhias magis promoveat, quam co PoriS motus , in quo videmus faciem rubescore , Venas inflari, & cutim incalescere , sique motus sit sortior sudorem erumpere , bonum itaque erit, si modice se exerceat , subrecto potius , quam in loco aprico per hyemem , cavendo quantum fieri possit a flati bus aquilonaribus, qui cutis poros adstringunt. Ad obtinendum facilem perspiratum, praetereXercitium corporis , non parum conterent molles frictiones cum oleo amygdalarum dubLium, ad laxandas cutis fibras aliquando nimis intentas , glandularum poros ObstruenteS. Melle intus, oleo foris, dictum satis Vulgatum , quo pacto Democritus longaevitatem assecutum se dixit, in senectute siquidem nihil magis timendum , quam siccitas, & cutis stipario , quare molli , & blanda frictione conservatur necessaria illa transpiratio, qua diminu

145쪽

ta praesto lunt catharri in pectus, & alias parates . In hunc finem quoque aptis vestibus muniendum erit corpus ab aeris injuriis . iacapitis praecipua cura habenda , si capillis

sit denudatum.

Equidem hisce temporibus comae adscititiae usus adeo inolevit , ut pauci videantur senes , nec ullus fere sit PrincepS aetate pro-Vectus , qui canitiem alienis capillis non obtegat , & frequenti barbae rasura juventae decorem non praes ferat, quod sane laudandum, nam praeter quam quod calore fovent hyeme potissimum, quod senibus infestum est, id etiam

efficiunt, quod Principes hoc pacto sibi magnam animi hilaritatem conciliant, dum inlpeculo aetatis injurias .non vident . Priscis temporibus, quibus capita non velabant, calvitiem homines inique ferebant , timenteS ne coeteris forent irrisui. Julio Caesari adeo probrosa erat calvities , ut illam incipientem Occultare fallageret, capillos a vertice revocando , nullum propterea honorem a Senatu libentius accepit, quam jus laureae coronae perpetuo gestandae. Mirari subit quomodo omnes sere Suetonii Cassiares, hac deformitate laborarint , uti Augustus , Tiberius, Caligula, αδ Otho,

146쪽

Otho, Domitianus, quem propter lavitiem,

Neronem calvum per contemptum appellabant , unde Ausenius, . . . . .em comκm dixit sua Roma Neronem. A' solo calvitiei nomine ita offendebatur iste,

ut si apud illuna quis alicui calvitiem pro joco , vel jurgio Objectasset , pro capitali crimine haberetur. Apud Judaeos quoque , ut

ex Sacra Historia habemus, calvities in contumeliam trahebatur, quam ob causam Eliseum

Prophetam, ut ex q. Reg. Cap. a. subsannantes pueri vociferabantur , ostende calve, ascende calve , quibus ille indignatus maledixit, &mala imprecatus est , unde paulo post quadraginta duo ex iis misere discerpti fuere . Adeo de rinis quocumque loco , & tempore inter homines habita est calvitieS , ut nemo non illam obtegere lattagat, recte propterea OvidiuS, THKpe pectis mutilum, turpis sine gramine campμs, ita sine fronde arbos, ct sine crine CapAt. Quoniam igitur fugaces anni senum capitibus tale praesidium , & decus surripiunt , qualeS sunt capilli , Ars naturae imitatrix senili artati

bene consuluit, comas adscititias tam elegantes construendo, quae praeter beneficium venerationem

147쪽

ras nerationem conciliant. Neque dubitari liacet , quin ficta hujus nodi capillamenta , praeter elegantiam mulis sint salubritatis, dum passim videre est Medicos aetate graves , & silucernio jam proximos , non ut olim nudo Ucr.

tice , & prolixa barba famam sibi aucupantes , sed imberbes, & capillatos in publicum procedere ad aegros invisendos , & differtationes ab Exedris habendas. Nisi ergo aliqua particularis affectio adsit , veluti Cephalalgia,& oculorum lippitudo, cum interdum extent , qui nec pileolum sericeum perferre queant, nostrorum temporum consuetudo taleS comaSex alienis capillis gestandi invaluit. Carolus V. Imperator, cum tu Italiam venisset , Imperii Coronam a Summo Pontifice Clemente Septimo Bononiae suscepturum ob gravem capitis dolorem nativam comam satis elegantem

sibi abscindi jussit, quem Aulae primoreS ridenda assentatione imitati sunt , dum comiS, quas magno studio aluerant depositis tonsi Omnes Caesari spectandos sese praebuere.

Aulae quoque morem somnum captandi cum nox medium iter confecerit, & Solem salutandi, minimas crem fecerit Mmbras ejurare ,

Principi seniori jam facto salubre consilium erit

148쪽

rit, tempestive igitur cibum capiat, nec post coenam quicquam , quod mentem distrahat,& implicet sibi deferri patiatur , more Augusti , qui post coenam nihil scribere, nec legere volebat , ut quantum liceret animo curis

vacuo somno indulgeret , qui senibus maxime necessarius est , quam ulli aetati , ut omnes perficiantur coctiones, & corporis siccitati consulatur , dum semno , & quiete corpora pii guescunt; semnum autem capiat hyemali tempore praesertim in cubiculo ad meridiem posito , ut vitales Solis radios excipiat. Negotia itaque, quae magis urgeant, diurno tempore

expedire studeat , & minori , qua licet molestia supplicantium necessitates , ac preceSaudiat, non levi quippe incommodo , ac tedio selet esse Principibus quotidie fere unum quemq; audire, & verborum lenitate dimittere , ita ut ab hoc munere non decedat, nisi defatigatuS . Egregium sane est , & memoratu dignum , quod de Theodorico Gothorum Rege refert Sidonius Apollinaris.' Audit plurima , pauca loquitur. Augustus quoque , ne se multo

sermone fatigaret , pro more habebat nutus

adhibere , cum a servis aliquid vellet , sic ad Liviam Conjugem codicillos mittebat, Suetonio

149쪽

I 27 Autore. Ad valetudinis quoque tutelam sim bolum suam conserent Varia oblectamenta, sed talia , quae Principem aetate gravem magis deceant , qualia sunt adesse publicis Literat rum Academiis, philosophicis disputationibus, scenicis operibus, hastiludiis, choreis etiam, interdum juvenes cum puellis decore saltantes adspectando. Nonnulli propterea in senecti te commendant consuetudinem , & colloquia habere cum juvenibus , ut occulto quodam

spirituum consortio seniorum mens recreetur.

Observatum est senes, qui juvenum frequenti consuetudine oblectati fuerint, utplurimum longaevos fuisse , ut ferunt do Pythagora , Is crate , Gorgia , & Rhetorum classe , qui in Scholis auditores habebant juvenculos discupulos , ad centesimum usque annum vitae litineam produxere. Postremo id unum Princupes monere lubet, ut si in senectute bona val tudine gaudere velint, Juvenes vitam sobrie

traducant λ . intemperantia enim in iuvenissu,

peuectuti bellum indicit .

150쪽

CAPUT XII.

m nimia obesitate , ω corpulentia 'timcipibus non minys insalubri ,

inde Ora.

SΙ verum est quod dici consuevit , es e

modum in rebus , & certos fines, quos ultra citraque rectum nequeat consistere , in studio sanitatis id verissimum elue deprehenditur , ubi enim sanitas modum excesserit , si ita loqui licet , hoc est si ad evexiam ,& summum bonitatis apicem deVenerit, maxime periclitatur , & ex linproviso graviori lapsu in praeceps ruit, qualis Observatio fatis frequens erat priscis temporibus , cum gymnaiticae studium vigebat , ac praesertim in athleticis corporibus , in quorum gratiam tertium Aphorismum conscripsit Hippocrates, nostra quoque aetate non raro contingit eoS videre , qui ad summam corpulontiam devenerint, subita morte oppetiere ; commune scilicet eorum est fatum, quae summam amplitudinem attigerint , ut magnitudine sua laborent , & viribus pereant suis, ut de Romano Imperio