장음표시 사용
141쪽
stis hepatis patistis. cap. 78. BOVae autem in hepate, ex desectu humorii atq; abundantia, & ad id, quod praeter naturam euerasione, & colore malo: ac praeterea ex permutatione naturae in his, quae ad alimenti diduetione aut superevitatum attinent excretionem. Sed&ex grauitatibus, & tumoribus,&doloribu non modo his,qui in eo ortum habent,uerum& in illis, qui compatiendi ratione proueniunt, quemas modum in aliqua uel dissicultatis spirandi, uel tussis specie.
SIede uentriculi affectus amoscitur,ubi in concoctione& appetitu humidi uel sicci alimenti, uel si perfluitatum excretione delinquitur. Ita etiam ex singultibus, eructationibus,muscis, uomitibus, de ipsis eorum, quae euomuntur, speciebus. t
Signa thoracis Ptientis. cap. to.
Ira & thoracis agnoscuntur affectus, ex spirandi disticultatibus, tussibus, & doloribus, qui in ipse fiunt,& ex eorum,quae cum russi expuuntur, differentia. Sic & asperae arteriae aegritudines,dissiciles
anhelitus,& dolor in loco,& 'inae expuuntur,& uocis offensiones ostendunt. Secundum ueron at s omnibus accidit partibus. Nam cx immore,dolore ,& operationum
ta tone,in excrementorum dii serentia, sumemur indicia. mores autem p ter naturam in inflamma stionibus, scirrhis, indematis, &erysipelatis sunt explorandae. Dolor autem, quemcunq; obsede fit locum, aut continuitatis selutionem, aut subitam alterationem ostendit. Soluitur autem continui tradiicisione,exesione, fractione, & tentione. Alteratur uero substantia, caliditate, frigitate, humidi . rate, siccitate. Laeditur autem operatio tripliciter, aut quia debiliter, aut quia uitiose, aut quia nul
t Vaecunq; autem excemuntur, non nulla quidem sunt ueluti partes patientium locorum, nonnulla uero tanquam excrementa. Quae uero in ipsis naturaliter continentur ingula propriam 'facient indicationem. J Dictum est autem de hisce omnibus plenius in tractatu De ricis asse-
nuntur anulla ut indictoruin locωrum partes , non nulla ut excrementa , non nulla ut
ctis,quem nullus ante nos aiat in artem .i. nu thodum redegi aut ad ab lutam pertitistionem deduxiti cin admodum&in omnibus alijscuenit, quibus initium quidem aliquod ab antiquis est datum, non tamen absistutum est opus. Aegrotantium itaq; corporum extractatu illo indicia sunt flumenda. Eorum aut qui in aegritudinem lapsuri sunt ,& qui unitati restituendi, praesens doctrina complectitur.
Signasuturae Witudinis, non nulla ut
Eorum igitur indicia, quibus aegritudinis maculum imminet, mediam forma habent inter ea, auae G Hipsi, secum lanis,& quae aegrotantibus eueniunt. Siquidem fanis omnia secundum naturam insunt: praeterna Vt turam uero aegrotantibus, quatenus ςgrotant. In confinio autem horum ea, quae fiunt corporum neu ' ς' introrum indicia: quorum nonnulla quide fiunt ex mi una genere, quae secundum naturam, sed uel qua litatibus,uel qii antitatibus, uel temporibus permutata: quaedam autem ex his, quaepraeter naturan , sed minora his, quae aegritudinibus adsunt. Atq; idcirco haequidem corporum dispositiones,quae in aegritudinem casura monstraui, siunt ex neutrorum genere, atq; una ea, quae ipsa indicant, signa. Primo cnim haec sanitatem ostendunt, siecundo autem aegritudinem. Et fiunt eadem signa secundum ad aliquidhabitudinem neutruct insalubria: quae quidem praesciatem dispositionem ostendunt, neutra: quae uero futurarii primonidiant, insalubria. Eadem uero ratione& quare unq; a motantibus signa tautaria appa, rent, dicentur quidem salubria, quia futuram finitatem ostendunt: dicenturoiam 'aegra, quatenus praetentem ostendunt aegritudinem. Neq; in ambiguo est,quod, quae sunt utrorunq; indicativa, neutra dicentur, secundum unum quoddana neutri uocabuli significatum. Neq; uero mirari oportet eademsgna tres in diuersis habitudinibus seruare rationes, quae & salubria & ' aegra & neutra dicantur: sire
iacient indicitionem. Alias aegro: tutoni m. 'dum uerosterum significatum quaecunq; his,qui a morbo reseruntur, instant, si3na neutra appellamus neque in alio significato accipiunt ea,qus i ibus insiliat. Hac quidem omnia Murib - - - . Haec quidem omnia Muribus bi conceptibus H& rationibus subsiciuntur. Qua cunq; uero in his, qui integra finitatemnantur, inter salubria tantu modo computantur. Et quaecunq; aegritudinibus insunt,iam: ibturam primunciant sanitatem, seli de haec' agrorum conceptui subiiciuntur. Sed de his quide posti a dicetur: nunc, quae futuram primo strant Vritudinem, prius exequamur. Cum uero sit eorum disserentia d lex, prius in pertractemus, uae quantitatibus, qualitatibus,uel temporibus, non autem proprijs s cicuus ab eo, quod secumum naturam, euariant: ueluti ciborum appetentia intenta, uel dis luta, aut quae non seruet tempus consuetum , aut quae ad edulia non usitata feratur,aut ad excretiones cibi supernuitati im, quae aulpam ctores, aut plures, aut humidiores, aut duriores existant. Sic humidiorum excrementorum uel de-Himis net super undantia praeter consuerit linem natiaralem: aut in colore, aut inconsistentia uario. tas aliqua, aut in tempore exactionis: & uisitis plures, ac binnus, aut non consueto tempore. Eo, dem modo potus pluris, aut paucioris, calidi, aut fiigidi insolens appetitus: Sicuti & rerum uenero nim immodicus ustis, aut intempestiua concupiscentia: & sudores plures aut pauciores,quam conli
niat: & admotus torpor,aut i moueri tentaverint, grauitas aut uehemens exolutio, menstruorum oci cultatio, uel immodica, aut diminuta evacuatio. Nic& - - - sic & quae per ora uenarum Graeci haemorrhoi
appellant fit sanguinis effusio. Sed di si uoluptas in cibo poti . liata sit priori uoluptati similis, su
142쪽
O . A tum aegritudinis est indicium: hebetudoq; ' animi non naturalis, aut obliuio qua clam inconlueta, aut somni,qui pluribus imaginationibus abundant,quam prius: auditus, & odoratus,vistisve hebetiores, aut turbulentiores, & ut simpliciter dicam quaecunq; secundum naturam inerant, lim quidem auamentata raec uero comminuta,haec uero temporibus quibusdam, aut qualitatibus immutata. Siqui di ipsius corporis moles aut maior, aut minor, aut magis alba, aut magis rubra, uelut liuidior, aut nigrionructiusq; ac stemuramenta de flatus plures, aut pauciores his, qui secundum naturam : sic & quaecum; per nares,uel palatumuel aures, per quos meatus cerebru expurgatur,uel temporibus,uel quantitati das, uel qualitatibus immutata. Hare: ipitur omnia ex genere eorum fiant, quae secundum naim a Tam . Morsiis autem uentris, uel in ore uentriculi, uel in aliquo intestinorum,aut cum aluus subducitur. aut cum uomitus excitatur, aut cum mingitur, siue aliquis alius dolor mediocris, ex genere quidem existit corum, quae praeter naturai non tamen, qui ita se labent, motare dicuntur: sicuti neq; qui capite Fauantur,aut dolent,aut uigilant, cum nondum in consilietis impediuntur operationibus. Hic .mi
in huius innodi dispositionibus aegrotandi terminus est. Atq; idcirco in eo quod ad aliquid , eandem dictolitionem ' aegram atq; neutram appellabimus. Nam pro uigore potenti 'tur uel facile si istinet, uel uincitur, una litor'; ex his,quas antea diximus,uel morbus est, uel neutra dispolitio. Sic & quaecum B que in fossibus, non in eo, quod magis aut minus inuicem differunt, sed toto genere sunt praeter natu Alias ' morborum, donee modica fuerintlc nondum hominem a consuetis operibus tiata ac 2 susticiunt amouere. Talia uero sui it in gustu quidem,cum uel filse,uel amarae,uel alicuius alterius qua-miu, i, litatis sapor nobis indicatur: lilae in omnibus, quae bibunturaut mandiicantur,aut praeter quod aliquid in , illu- assumatur, saliua ipsa talis sentiatur. In odoratu autem , quando alicuius unius qualitatis sensiimha- mus nullo odorabili praesente: aut, cum plura disserentia naribus admovemus,omnia ueluti similia sentimus. Saepius uero nihil sentimus aut ii quid soriens, etiam si nihil adsit,quod foeteat. Quantum uero ad auditum, seni de strepitus ad id, quod praeter naturam,pertinent. Qiuemadmodum in uisu quaecunque ante oculos apparere Geduntur, nigra, &atra , di merulea,&rufa,&staua:&nonnullam-irunci,non nulla autem oblonga r quodam gracilia,quaium crassa oculis praetendi uidentur. In sensti autem tactus, cum inmitialitas aliqua,uel Bisiitudo, uel grauitas, uel tentio, uel torpida, uel ulcerosa dispositio in toto corporis habitu sentitur: lic& in sinetaeis partibus, uel tentio, uel copressio, uel motasias, uel grauitas, quando modicae fuerint ac minime rumae, neutram quidem dispositionem adesse demonstrant, futuram uero aegritudinem praenunciant.
4Λ T, quae iam in aegrotantibus signa uidentur, ex quibus non nulla sanitatem, non nulla morte por crutendunt, primaquidem salubria, altera uero genere quidem 'agra, secundum speciem autem
remiciosa dicuntur. Sumuntur autem, ut uniuersiliter dicamus, ex operationum uirtute ac uitius. Secundum partem uero, ex particularium operationibus, quarum genera antea diximus: Primum quidecorum,quae principia eximant: Secundum uero illorum, quae a principijs ortum lubent: Et tertium e rum,quae propriam habent gubernationem, a principiis autem quasdam derivationes habent. Quartusiquidem genus eorum,quae tune diximus, ex se quidem ad aliquid praenoscendum inutile est: Secundum accirims aute de ex his aliquando prax ognitiones erunt: quemadmodum 3c ex excrementis:t ex his quidem compatiendi ratione, ex excrementis autem semper, quoniam coctionis de incoctionis signa continent. Quare fieri non potest, quin perpetuo significent aut naturam niateriei, aut materiam naturae,aut neutrum neutro dominari. Sestitia quidem signa dicentur, natura stiterante: in ilubria uero,superata: neutra autem,quae pugnas habent amuales. Sed, quae quidem manifestam indicant coctionem, ex salubribus sunt: Sicuti, quae cruditatem,' a. Quae uero neq; coctionem, neq; cruditato .
perspicue ostendunt,ex neutroru sunt natura. Sunt uero de neutra, quaecunq; nunc quidcin hoc, nunc
uero contrarium significant, ueluti digiti denigrati. Talia fiant etiam critica, id est decretoria acciden- D tia, de quibus omnibus in libris De Crisi dictum est: Sicuti etiam de his, quae ad unamquamq; attinet operationcm n his libris,in quibus de causis accidentium agitur. Qiare omnium horum sin illorum materiam ex eisdem libris colliuere oportet: Ego uero prolixitati parcens hic sermoni de signis finem faciam: transbediar autem ad illum, qui de causis est.
QVoniam uero de harum hae quidem Subres, hae autem insalubres, hae ro neutrae, primum de
causis ubribus erit sermo: quia uero de hala non nullae quide conservatrices, non nullae uero effectrices sistatis: Sint autem de temporeac dignitate priores conservatrices: Incipiendum est a consimiatricibus. Cum igitur non unum tantum sit ' fimum corpus, sed plura, ut supra definiuimus in eorum singulis propria erit causa consciuatrix. Siquidem omnis causa in eo, quoia ad aliquid, existit. Hic igitur denuo sumendum initium ab optima coistis constitutione, a quae ei salubria sint, considerandum. Eorum autem inuentionem ipsius rei natura insinuat. Si enim impatibile atq; thali rabile esset corpus, s per optinia constitutio perduraret, neq; anis presidio indigeret. Quoniam uero alteratur, corrumpitur, dc uertitur,neq; eundem tauat prioris status tenorem, ea ratione auxilium desiderat.
143쪽
SEcundunt quot igitur alteratur modos, tot auxilioriam,hoc est causarum conseriratricum,genera habebit,quas ex liis quae dicta sitiat,liquet esse ex correctivarum genere. Se quia paulatim correctiones faciunt ante, quam confertim ingruat noxa, non praeseruantes a futuro malo, sed praesentis status conservatrices Medici appellant. Alteratur igitur corpus a non nullis quidem necessari a quibuslini uero non necessario. Dico aute necessatio,quae nulla est euitandi ratio: non necessario aute elimia Nam aerum quidem nos ambientem semper attingere: comedam; ac bibere, & uigilare, & dormiro est necessarium: ensibus autem & exitialibus seris obviare non necessarium. re circa primum causarum genus uersatur ars corporis conservatrix,circa secundum autem minime. Quot situr numero A. I t fida. sint e quae ex necessitate corpus alterant,distinguentes,proprium in singulis eorum,causarum salubria pauossi genus inueniemus. Inest igitur unum quidem ex ambientis aeris adhaesur Alterum uero ex motu &quiete de totius corporis, & partium singularum: Tertium ex Binno& uigilia: uartum exliis, quaris uniuntur: Quintum ex his, quae exccrnuntur uel retinentur: Sextum ex animae assectibus. Ex his necessse est aliquo modo allici corpus: Ab aere quide ambiente, quia aut calefit, aut frigesit, aut exi catur, aut humectatur, uel secundum horum patitur coniugationem, aut in tota alteratur fissis tantiari motu uero & quiete,cum utraq; modum excessita int,aut calefactum, aut refrigeratum,aut humecta Flum,aut exiccatum,uel aliquid secundum horum paties coniugationem: Sic& ex Amno & uigilia i sum pati est neces larium secundum eandem rationem: Et ex miniae affectibus,& ex his, quae est innumtur, aut excernuntur, aut retinentur. Haec siquid Omnia partim quidem protinus&euidenter, pariatim uero her alias causas medias alterant corpus,& sanitatem corrumpunt. & de horum singulis seor- - . i , sum scripsimus in tractatu,qui de tuenda ualetudine inlcribitur. Omnia igitur nunc dicta genera male riar quaedam sunt salubrium caularum: at ussi opportuno adhibito, usae nunt conisuatrices atq; sal
bres Sed, ubi a modo deliquerint,insalubres redduntur. Vnde etiam liquet ex his nullam liarum retii exteriorum,aut salubrem,aut insalubrem a nobis existimari oportere,at caldem potius in eo, quod ad aliquid,este,quandoqiquidem salubres, quando'; uero insesubres. Nam ubi motum corpus desideata exercitatio quidem salubris, ocium autem insalubre: cum iacio eget quiete, tum quidem Subre; exercitatio autem insalubris : eodem modo de cibis & potibus, de de aliis omnibus statuendum. Hori,
enim singula, quando, ut necessitas corporis exigit, cum mensura ac quilitate opportuna adhibentur, salubria hunt: at, cuni citra omnem necessitat ac prater modum tabuntur, insalubria. Atque haeduae simi circa salubre dc insalubre intentiones ei scilicet,quae adhibetur, qualitas ac quantitas. Neq; enim est rationi consentaneum etiam temporis occasionem, quae in his,quae dicta suntcontinetur,uelu- Gii tertium aliquod ab eisdem diuersiim introducere. Si enim tali & tanta re oblata errat corpus, mi, L. . . ni dubium,quin etiam in tempore opportuno asteratur. Occasio siquidem temporis inde ortum habet, quoniam nuxibile ac facile mutabile est mortale corpus, ac pro transmutationis modo alijs alio tem. pore eget auxilijs. Quare non est tertium aliquod praeter ea, quae dicta sunt, temporis occasio. Saepius autem ea occasione tanquain tertio quodam Ob cam,'uam diximus, causam,ad uocendum uti conse utinus. Quoniam uero in his iplis intentionibus,& esiae causae salubres,& id, quod propositum est, g nus continctur, rursu cassecm repetamus. Optimae igitur co ris constitutioni, cum circunfusius aer suerit in temperie positus,earum rerum, de quibus nuper diximus, quietis scilicetae motus,semni,vigiliae,&corum, quae allum tur, atque excernuntur, exquisita Minitas conueniet. Cum uero aera temperie Secesserit, tantum a mediociitate euariare oportet, quantus fuerit ab optima temperatura reces lus. Hi uero stant mediociitatis scopi: in aere quidem ambiente, ut neque horreat corpus propter stigiis nes; sedet propter aestiam : In exerciti js autem, cum primum las lari coeperit corpus, conses lina quiescere : In cibis autem coctionis periectio, & cxcrementorum modus inquest quantoque conueniens. Aequalis uero in his quodam modo est coctioni appetitus : quare neque praeside egent, qui singulorum, quae assumuntur, quantitatem metiatur . Optima siquidem mistura, quantum appetit, tantum etiam probe concoquit. Sic& ssemno inodum ipsa natura praeibnit his,qui optimam corporis costitutionem fiunt Artiti. Et tunc a senano excitantur, cum corpus a pliore quiete non eget. Cumq; talem uictus rationem adhibuerint, nullum est in eorum excrementis delictum,quae uel per uentrem, uel per urinae meatus, uel per totum corpus egeruntur. Nam priora quidem ex mediocritate eorum,quae assumuntur, temperantur: Totum uero corpus salubriterpereari facit exercitij usus moderatus. Liquet autem ab ipsis caueri oportere omnes animi immodicos affectus, uidelicet irae, tristitiae, extandes natiae, timoris, inuidiae. Haec enim alterant, atq; a naturali flatu cor
VEnereorum uero iuxta Epicuri sententiam, nullus est usus salubris: Revera autem confert, si tantum interualli in eorum usu adhibeatur, ut neq; resblutio aliqua sentiatur,& ipse seipsis homo ,ae.i i
quodam modo leuior factus,ac melius spirare uideatur. Tempus uero ad utendum opportunum, cum omnium in rerum circunstantiunt exquisiit a mediocritate corpus merit constitutum, cum scilica ne que bra modum plenu,neq; uacuum extiteri in; in calor aut frigore, aut siccitate, aut misit nisexcesserit corpus. inod si aberrare coligerit, paruus sit error. Melius aut illi calefactomagis,quam lim
144쪽
pleno, am uacuota humecto potius corpore, quam exiccato iis uenereis. Hquin autetagulorum, quae dicita sunt , qualitas in optima corporis constitutione est eligenda. Exercit ij qui dei' in quo totius corporis partes aequa proportione mouentur ita, ut non aliae quidem ultra modum fatirentur, aliae uero citra. Cibi autem & potus optimam habeant temperiem: sunt enim maxime conticinnientes naturis optima tem eratura pra: litis. Eadem in reliquis etiam est ratio adhibenda. At,si quod ab optima constitutione defecerit corpus,non autem hichementer,& cauis, quae ipsitus sanitatem con seruant,ad proportionem mutabuntur. Sed, cum multa sint huiuscemodi corpora, per singula gener smrsum dicendum. Quod igitur in temperatura similarium partium euariat,instrumentariarum autem seruat commensuratione, duplicem habet salubritan causisim sormam: Alteram quidem carum, quRipsius conseruant temperaturam: Alteram uero earum,quae ad optimam transferunt. Quae itaq; ipsius
cmperaturam conseruant,tantum a causis optime temperatae naturae distabunt, quantum & totius corporis temperatura ab illa euariabit. Calidiora siquidem corpora calidioris uictus rationem o scutririgidiora autem frigidioris: & sicciora siccioris: & humidiora humidioris: ac secundum coniugatio nem calidiora ac sicciora callaioris ac siccioris, eadem in relicuis etiam coniugationibus proportionqseruata. Recte siquidem causarum utetur matcria, qui naturales carum potentias agnouerit. Veluti φB motu desectus alimenti, uigiliae,excretio, & omnes animi assectius corpus exiccant: At , quae hi traria existunt, humectant . Ita uero & de calefacientibus & refrigerantibus uitae institutis, de cibis &potibus,atq; ut simpliciter dicam de ijs omnibus,quae circa corpus sent, qui materias noscit & poteritias s salubribus utetur causis imilia similibus os sciendo i quidem eius propositum fuerit calidei in
uia acceperit, corporis seria are temperaturam. od si permutare atq; ad melius traducere statue-ῖt,alterum est hic salubrium causarum genus,his quidem, quas nuper diximus, contrarium, Mualiter uero declinans ad alteram partem a bene temperatis ic medijs, quae optiinis conuenire naturis dicebamus. Calidior siquidem ac siccior temperatura a calidioris ac siccioris uictus ratione ad exactum bonoae temperaturae habitum minime transfertur. At talium crit usus necessarius,quae tantum cis, quae bene temperata existunt,frigidiora sint atq; humidiora, quantum & natura naturam in caliditate di siccintate superabat. Nam tale causarum genus naturales corrigit intemperantias: Alterum uero, de quo sit pra ciximus, temperaturam consa uat. Est autem utriusq; uicissim apud Medicos usus neces iis, Nam, cum plurimum siuppetit ocij, corrigere oportet, ac simum ad meliora transfore. Neq; enim n tura patitur eas, quae subito fiunt, alterationes. Hominem autem necessarijs occupationibus districtu, in eodem praestat liabitu consitare. Quo pacto igitur & hoc ipsem pninum caularum genus conserua Ctiuum appellamus Nam forte magis alterativum & curatiuum, & naturalium defectuum coriectiva uocare comaeniebat. Quoniam ad uniuersum sinitatis genus reserentes, non ad cas, quae secundum speciem, sisserentias, quaecunq; sinos cbnseruant,conteruatim omnia vocamus,sive praeter id,quc' se nitatem conseruant , ad melius totam traducant temperaturam, siue pristinum tantummodo habitum tueantur: at, quae deacriorem statum ciliciunt, insalubria. Quaecunq; igitur similem habent in omnibus corporis partibus intemperiem,simili egent procuratio : suae uero dissimile, dissimili. Nam fieri potest,ut uentriculus frigidior sit,quam oporteat caput uero calidius,atq: utrunq; proprijs eseat auxi-hjs. Acratione eadem ungulae aliae partes, cum fuerint aut praeter modum humidiores, aut sicciores, aut calidiores, aut frigidiores, suae intemperiei uictum exigunt acconamodatum . NAE; igitur ex quo oes tales corporis partes exercebimus, neq; aequaliter hurninabimus, aut exiccabimus, aut tale aliud quippiam agemus. Plenius uero de his diximus uolumine illo,quod de ualetudine tuenda ins Tibituta
t De causisIalubritati partu instrumentaria . cap. 87.
πNstrumentariarum autem partium cauis salubres, quemadmodii & hic ab optima constitutione de 1linquitur ta& inuicem distabunt. Aliae . in sent talubres erroribus, qui in formatione colistunt: aliae his qui in masnitudine, uel numero , vel positu. In formatione igitur plures contingunt errores. nam D& figura partisinsiqua in ea cauitas in secundum naturam,uel meatus,vel orificium uel asi eritas, ues lenitas, quando a naturali mediocritate recesserit, siquidem parum hoc patiantur, salubrium corporuretinem appellationem: si uero amplius nsalubrium: quod si tantus suerit reces Ius,ut operationi ais . rat detrimentum, iam aegrotarc dicentur. Secundum quantitatem autem excestus,atq; desectus,ad e sdem ducit disserentias. In numero,sue una lue plures, quaecunq; ex similaribus partibus fuerint, aut deficiant,aut stipei abundent. Ex hoc genere et sunt, quaecunq; in nobis substantiae piner naturam cini sistunt . Reliquum est aliud genus, quod ad situm cuiuslibet simplicis attinet partis: in quo & ipso qua tuor sunt omnes disseremiae. Prima quidem, quae optima existit: Secunda uero,quae parum citariat,a que ideo Subre adhuc efiicit corpus. Et tertia, quae insalubre,quando amplius a modo recesserit. Et quarta, quae iam aegrum recessu elurimo reddit. Quaecunq; igitur partes in figura delinctuunt, ueluti quae blaesae iam, d obliquae appellantur, hae, cum nuper natus adhuc tenellus est, formatione atq; ali se satione naturalem traducuntur habitum. Quod si iam aucto infante ad duritiem peruericlini, mendari non possunt. Sic errores quidem,qui ad cauitate attinent,cum adhuc augeri perseuerct, correctione admittunt: Cum aut iam ad ultimu peruenerint, nullus est remedio locus. Cauitates igit quiete atq; alliSatione paruae redduntur: magnae uero,paritu operatione,& spus retentione: sic de fili inseque lora M*raq; . Et quidem , quae naturalem magnitudinem panes Guperat, quiete ac comm t GTRA ORDiNEM c scivia. H 3 alliga-
145쪽
.lligatione minores reddimnaraugemur autem di naturali motuin stinione moderata Λ quibuscum Aque alijs plus sanauinis attrahere naturaris. Defici tes uero mites, quaecunq; ex sanguineortum habuerunt,corrigi quidem non est impossibile: Quae autem ex semine, propemodu impossibile existit. licet tamen aliquando loco eo n alia facere,quae usum haud dissimile praestent. Earum uero omniuinnatura opifex est,medicuς autem minister. uero numero excedunt iis ablatio, usa callibris exi siit.Insipicere uero oportet, in quibus id fieri possit. Nam, si impossibile appareat, transponere tenta dum est Eadem est & eorum, quae in stu uitia sunt,emendatio. Neque in obscuro est, quod duo s iuxaut tria uitia eandem partem polliunt occlipare, sicuti in eo, qui uentriculum paruum simul atque rotunduntiatque aduersus septum habuit incumbentem.In ipse etenim magnitudo, rinatio, ac crant deprauati et pei atura quoque frigidior existebat. Hic nullo artificio ad naturalem habitum transse ii poterat:at, ne adeo infestaretur,erat remedio locus. Nam,quoniam repleto ud triculo dissicultate spirandi premebatur, minus cibi at magis alimento opportuni in qui non dissiculter subduceretur,ter die assumebat.Alteri uero,cui obstructio in hepate ob uasbrum angustiam sit pius contingebat,extenuans uictus ratio causa salubris inuenta est.
REliquum igitur id morbi genus est,quod & similaribus & intamentariis partibus cor tam cti E
stit,solutio scilicet continuitatis, quam quispiam sorte in his unquam adesse negaret, qui integra sanitate fruuntur,quoniam semper sit passo.Quem cane latet,eandem in omnibus generibus sine dubitationem. Nisi enim operationis laesio sensibilis sanitatem ab aegritudine separet,sed qualitate tantumia modo dispositionis introspiciamus, perpetuae passibilitatis dogma necessario recipiemus , cum nulluς sit, qui omnes operationes optimas habeat. Sed de hoc quidem, ut quod logica potius contemplatio
sit,seorsum consideretur.Salubres uero causis,ut his quos nemo dubitat orare, deinceps percurrannis,a mala temperatura exordium facietes.Hic uero prius distinguamus, quae omnes fere medici preia termittunt,Alias quidem esse salubres causas eius intemperantiae,quae iam facta est alias autem illius . quae huc fit sicuti etiam alias eius,ouae sutura e Huius itaque postrema hae quidem in pnrseruatiua artis parte continentur,liae uero in salubri: primae autem into omnes in curativa tantummodo. sed eiusquam mediam inter utranque locauimus,in praeseruatiua& curativa. Iam enim fustam atque existent εaegritudinem curare oportet:Se qtiae nondum quidem adestat futura est, prohibendum est, ne fiat ab ea quae est in corpor disp'stione.Eius autem, i adhuc fit,quod quidem factum est,curareopus est: quod autem futurum prohibere, ne fiat.Prohibebitur autem,sublata ea dispositione, quam sequi natura apta est. lis uero dispositis causa antecedetis appellatur.Facta autem aegritudo curabitur soluta ea Ocis bolitione a qua primum ca, quae secundum natura, tacitur operatio: quam quidem de ipsam morbi essentiam dicimus esse. V V ri r
Uratio uero una ty rendae contrarium. Excap. 8
na pnrcirem ac comunis limahabet intentionem ad id quod est dispositioni auis
ium. Exhoc siquidem genere sunt cauta illae omnes,quae talitatem efficiunt.Secundum partem uero ex unicuioue di sitioni contrarijs Calido igitur affectui caua frigida cotraria exustit,frigido autem calida,eademque in ceteris proportione. Etenim i omne immodreatum in praeter natura,moderat si uero secundu natura, cesse in ola ut immoderatu ab imoderato cotrario ad medio
res at M.At manifestum est,suod secundum potentiam, non autem iri
c refrigerans quaecunque alia huiuscemodi oponet assumere. Voco autem secuti d n pol Scritatem res
tiam,quod re ipsciuere tale existit,quale este dicit umecundum imaginationem aur,quod ex prompto quidein sensit tale esse imagitiamur,cum tamen uere tale non sit. Sed, qua sint haec ratione distinguem da,diximus in his libris,in quibus de simplicium medicaminum potestatibus agitur. Ad inuentionem aut selubrium causerum, quaecunquequidem ut ad eam,quae iam facta est,aegritudinem causae salubres existunt,uia illa doctrinae hoc est methodo utendum, a id quod imaginamur,abeo, quod talem ha-H
existunt,uia illa eumae hoc est methodo utendum, a id,quod imaginamur,abeo, quod talem ha-Hbet potestatem,separatur. Quaecunque uero ut ad eam,quae adhuc fit,& hac eadem uia,atque illa prae- ι terra, ex qua aegritudinum tausae inueniuntur. Esto enim si ita contigerit in humoribus pum scenimus Q, b oaccendi febrei Indicatio in huiusmodi est evacuatio atque alteratio: hax quidem, quae putredinemniat manente adhuc 'substantia:euacuati uero,quae totam ex corpore substantiam educat. Sed dicta pquidem alterationis species, concoctio existit: quam ubi inuenerimus,a quibus nam causis fieri coti 'Pt,tunc utique corum, quae hoc pacto salubria nint, sciam tenebimus . Euacuationes aute fiunt, & per eausa. 'ianguinis emissionein,&clysteris usum per urinae vias,atq; eam, quae percutem, fit transpirationem, si a ac p terea per eam,quae fit ad partes oppostasiattractionem, atque ad alias propinquas dematione. t sNam & ad hoc idem genus pertinet citare menstrua, atq; ora uenarum, quae Graxi haemorrhoidas apis pcll Ut,aperire,ac per palatum naresq; purgare. Cum igitur & hic materias inuenerimus, quibus in qualitate,& quantitaten tempore opportuno,& modo vilis adhibitis euacuatio fit, in ipsa artis parte salubria inuenientur: atque eorum omnium inuentio traditur in eo uolumine , quod De arte curativa inscribitur.Eadem ratione in aljs tribus intemperaturi si unum conuntii praeceptum oblouabimus, ut unamquamq; prius,quae icit causam, rescindamus, deinde ita ad illam, quae ab eadem causa facta est,aegritudinem accedamus causarum salubrium inuentionem lactentuscies duovcro
146쪽
A intem tur xsimplicibus compositio comonstrabit salubria praecepta,eum hic tu lue studuertiamus pro magnitia dine intemperaturae eide conueniens inuenire remedium: luti si contigerit et in de bee quidem numeras ad caliditate maiorum,' naturi conueniat,decidat corpus,septem uero ad saccitutem maiorem une salubrem mutari in huiuscemodi assectibus esse oportebit, decem quidem num ris frigidiorem, septem uero humidiorem. Si igitur ipsi particulae teste admoueatur toe i emedium tanto sis frigidius atque humidius,quantum exigit partis affecti indicatio. iod si particula assectain penitioribus locissitast, machinari oportet insuper tale inuenire salubre remedium,cuius uis nequaqin itinere antea sbluatur.Si itaque calidius esse oportuerit eo,quod est moderatum, non Blum tantam habeat caliditatem, quantam exigit morbus, sed ultra eandem menseram tantum et ijciatur, quantum ex seu ut pertingere possit ad locum patientem iit necessarium: Si uero frigidius, non simpliciter tanta iditatem oportet augere, sed& materia quoque prius est animaduerteda si enim crastarum sit pa tium, non admodum poterit ad profunda penetrarciat potius contrarium praestabit esse, tum,spis landosa perficiem,mque densandorat i tenuioribus partibus constet, poterit sane plurimum si hire proflum i Idem in humectantibus atque exiccantibus accidit ii quibus crassitudo atque subtilitas pat lium sit Mantiae est inspicienda At itu quidem loci affecti,ut nuper diximus,inuenit indicatio salubre remev dium: A formatione autem,& situ limul,quado effuxus sensibiles atq; ad alium locu foraminibus patetes habuerint,aut his omnino caruerint. Quos enim effluxus ad principales deserri partes cognouerium seuertemus atque ad illas impellemus,quae minime simi principales. Illud uero manifestum, quod carum luar intemperaturam reiciunt, causti um,curatio fit per euacuationem. Nam ipsae intemperat re ala alteratione sanantur.
Continuitatis autem Blutionis curatio, ii uentionem quidem habet unionem, quae in partibus quidem instrumentariis impossibilis estin similaribus uero non semper possibilisAt quandoq;, sic
tiin carnosis aestas conglutinationemrficitur hil uero dissert,neque si coalitum appellaueris. IMtim uero antecedi quando uulnus maius extiterit,partium applicatio distantium,qui ex sormationis, fenere existit.Vt autem haec ipsa firma ac stabilis fiat,& alligatio cogens in unum,quae distant, & fibue de suturae utiles sunt. Galascere autem facit ea, quae inuicem distant ac pristinam restituit unitatem msanatura. Nostrum uero opus est,ut diximus, primum quidem applicare extrema distatium paritum: secundum autem ita,ut in unum coacta sunt,conflauare:& tertium, uere,nequid labris ulceris interricidatide quartum,ipsam panis si ibstantiam consciuare salubrem. Ses,quo pacto de primum de secunda C impleamus officium iugum est. nium uero in cogendoin unum partes a stantes exequemur, si nihil extrinsecus incidere permittamus. Quoniam saepius ustu euenit,ut pilus,aut oleum,aut aliqua alia humiditas interueniens,earum,quae copulandi sunt,partium unitatem impediat.In eo autem,quod sequ tura pore per sum iones tertia intentio retinetur.Ipsam uero susiluxionem ex eiusdem de contra- iij loci diuisione , di figura opportuna comparare orariet. Partis autem sebstantiam salubren , per ea, guae mediocii ter criccant, conseruabimus. Haec quidem est Blutae continuitatis curatio, cum ipsa sella orsum in carnosa parte constiterit.Qiuod si alicui alteri morbo coniugatur,plures fiant indicationum intentiones,quas in compositorum,uel complicatorum,sive ut cuique appellare libuerit,doctrina trademus.In pro ii autem sermone ad reliquas unitatis Llutiones accedendum.
FRactio igitur est continuitatis in osse solutio, quae quantum ad intentionem primam insanabilis, existitissio uero ad secundaminiiquo modo sanabilis fit. Prima situr intentio est coalitus partiti, qui ob ossis duritiem fieri no potest. Secunda, ligati inquae sit callo supernato partes tactas circumal
ligante.Calli autem generatio,qua quidem ex materia & a natura fit,estdc ad alia communis: qua uero formam cis uicina licto,ex eiusde fit alimento. Molle uero de puerile os coalescere potest. Sed per inum sit talis affectus, tuin cum altero societur. Magna enim ex parte musculi adiacentes una cum comporibus aliis,fractis ossibus, patiuntur. Quare dc curationis inretio oritur duplex,quarum altera quiddcirca ossa,altera uero circa corpora adiacentia uersatur.Sed haec quidem in carnosarum partium complicatis dicentur assectibus.Nunc uero de fractionibus dicendum.Quoniam enim harum sinitas callos nate procuratur, ut autem callus gener aur,proprij ossis alimenti superfluitatu naturae su erere opor tet:hanc uero superfluitatem in qualitate id quantitate seruare modum est ne starium,i co de ratio uictus inadhibenda, quae tantum ac talem influere ossibus sanguinem pran aret, qualis de quantus generando callo sit opponunus. Quoniam uero per fricti ossis cauernas idem ei inditur sanguis, eiusdem qualitatem & multitudinem animaduertere oportet, atque uel sicciorem, uel humidiorem uictum instituere. Sed haec omnia in libris, in quibus de curandi ratione tractatur, plenius sunt explicata.
NErui uero de tendonispunctura propto tarsiis excellentia, de quoniam lim pars p incipio continuatur, prompta est ad nemorum conuulsionem excitandam,ac tum pia senim, cum nihil cxtrorsum expirates caecato cutis uulnere:Aperiendum est igitur,atque exiccandum substantia, tenui,quar usque ad inuncautae si possit penetrare. De Usuero exacte dirimis in libris De arte medendi coiri scriptis.
147쪽
Distis. In simplitibus quidem hulias generis assinibus salub tumeaustrum ira talis existit. In Ac ompositis uero complicat ulceribus. Prima quidem cauitas, quam alterum affectum, sed ulceris. differentiam esse arbitrantur. Est autem dissesentia huiuscemodi res. Sed alterum aliquod totam vegritudinis genusan quo ipsius substantiae iamra facta est. Et quidem curatio in duplici morbo,dupli cem exigit intentionem. Nam continuitatis solutio, unitate: substantiae autem iactura, generationoe indiget. Paulo uero supra generationis intentiones exposta si int. Quod autem primum quidem haci
tabetum oporteat sanare, demum unitatem restituere tentare, ipsa rerum natura commonstrat. Cui
itaq; repletum quidem fuerit cauum,ulcus uero ad aequalitatem perductui alteram intentionem aboelari contingit: nam media existente inter labia ulceris ea carne, quae nuper est genita, partes quidem distantes uniti est impossibile, inde sit, ut alia iit intentio perquirenda. Inuentionem autem conseque mur ex eo, quod est secundum naturam,ipti parti comparando: erat autem eidem secundum naturam tute obduci. Quare hoc ipsum a iv bis procurandum: ausisi haec intentio effectum Bitiri non potest, Gile aliquid cuti camena scilicci quae cutis naturae uicina sit, instaurare oportetita autem huiuscemodi quae & sicca de calli similitudinem prae se fert. Ad cicatricem situr obducenda necta uia erunt exic cantia ac sine mordacitate adstringentia medicamina. Ita, & si sordities aliqua fuerit adnata, intentio quidem erit abstergendi: & erit medicamen lalubre,abstersuum. eorundem uero materiam in libris, iain quibus de medicaminibus agitur, scripsisnus. Et quidem, si aliqua inflammatio, uel attritio, aut immor p durus, id eli scirilius, uel mollisin laxus,id est oedema, cum ulcere fuerint, prius eorum cur . tioni intendere oportet, eas sequendo uias.ac rationes, quas prius expositimus. Sic,& si aliquid ulceti illabitur,ad illabentium curationem intendendum Eodem pariter m odi aliqua intemperies ulcer tum locum bladerit,ad eiusdem intemherici remedia antea ueniendum. Sed de his quidem satis.
NUnc uero trans radiim est ad formationis genus, quod in plures secatur disserentias. At ab eo, quod euidentissimum existit, exordium est sermonis faciendum, quod ex figurae permutatione: contingit. In his igitur, qui adhuc crescunt, possibile est plurimarum partium figuram emerulare in hi
autem,qui iam aucti sunt minime. Intentio uero in ijs, qui curationem admittunt ad contrarium eue sionis adducere. Si uero frictione aliqua non recte contismata alicuius membri figura fiaerit uitiata. cui substantia callosa innasci praeuenerit, si quidem haec adhuc recens extiterit, perfringere oportet, ac Hirsus recte alibrmare: deinde callum superinducere.
ESi uero & obstructio ex eodem genere aegritudinum: Quae quidem ex lentis & crassis numoribus Psit,unam & ipsa habens intentionem morbo contrarian dico autem apertione causae uero sali
bres sitiit abstergentia atq; incidentia medicamina: Quae uero fit a stercore duro ,quod intersepit intestinum primum quidem habebit duritiei remedium ex humidis pinguibusq; clysteribus, demit ex acri bus euacuationem exposcet:Quxautem a lapide fit in uesica, in praesenti quidem transpositione requirit antegrae uero finitatis causam, incisionem & cxtractionem. Humiditas autem, quae praeter naturamiti parte continetur,fanatio in omnimoda evacuatione consistit, quemadmodum etiam in suppuratis. Immodica autem repletio immodica evacuatione curatur: ut cum sanguis intra uenas redunda Si de . quibuscunq;,uel in uentriculo,uel in intestinis clariola aspera, uel pulmone pus aut sanguis contino tur,integra euacuatio est necellaria.Superflui autem cibi aut potus adhuc recentis cilia mptio a cua tione corrigitur. Quaecunq; igitur in pulmone uel thorace continentur,cum tussi educuntur, sen me dicaminibus extenuantibus. aecunq; uero in hepate, uel uenis,uel arterijs, uel renibus, aut per urinnam,aut per uentrem:sed per urinam quidem ab ijs, quae uehementer extenuant: per uentrem uero ab. ijs,quae attrahendi, aut aperiendi ora vim habent. Quaecunq; uero in superiori uentre comprehendum tur,per uomitum: quae autem in inseriori,per subductioneni. Sta,qu cuias; sub cute, per sectione, uelisnem, aut per medicamina adurentia. Sic uero aliquando quaecunq; in aliqua naturali cauitate, ut in Isδorace. Et, ut fiammatim dicam, quicquidptarier naturam in aliquibus partibus continetur, sanati nis intentio est ablatio, quae si fieri non posui,transpositio. Quae uero non sunt ex toto genere praeter,itaturam, at quantitate damnantur, in his intentio stabuacuatio. At inuentio eorum,quae ad ipsoru sanationem perduculit, partim quid is exasse triplurimum uao ex ipsis affuistis particulis sumitur.
Lea rarestauitate. Cop. 93. . i
o cunq; patres uero ob id,st errasiperatae, naturale amiserint habitum, his laeuitas natur is est restituenda,ossa quidem laevigandoarteriam autem asperam, uel lingua leniudo humidis, quae nihil mordeant,& lentorem habeant. Sed quibuscunq; laeuitas praeter naturam inest, asperitas. est rein vada n dicaminibus,quq sussicienterabstergant,& parum adstringant. Quecunque uero uel obli ructiones,uel ansus itae meatuum alias sequantur aegritucines, ab illarum citratione prius est inciripiendi i m.Ostensum siquidem est in libro de Different ijs morborum,st & inflammationibus,& duris laxisq; tumoribus,& siccitatibus aliquando immodicis, ac preterea uitiosis partium continentium figurris, ea,quae nuper diximus,sspius adueniunt: sicuti & quibusdam tumoribus eoru corporum, qui stinc in ambitu. Quod si non nulla ex proxime dictis inuicem complicentur, uarias habebunt indicationes. Suffciet autem in uno tanquam in exemplo habuisse strinonem,quoniam de omnibus in libris maria
148쪽
A te Gratidi plenius sumus executi. Supponatur cuipiam particulae multitudinem sanguinis influi aderi
ut intendantur in ea uenae,non maiores tantum, sed etiam paruae,cnaar prius sensum est glebant. Nucuero iam plenae uisu comprehenduntur , sicuti plerimq; in oculis ou tunicae albedinem inanii estissime patet. Par siquidem est,' & alia uaca,quae latent stensum, iam plena distendantur,nondu & ipse ob par uitatem uisui manifesta.Et iam periculum imminet, ne, quod ex uasis exudat, ad spatia uacua, quae in medio sunt, essundatur: aut ne iam paruum aliquod se emisium. Huius quidem actinis sanatio inten
habebit euacuation ausim manifestiori uocabulo utamur, a acuationem. siquidem moterat immoderata partis repletio.Necessarium igitur est, ut aut superfluitas retrocedens evacuetur,rma uacuatio aut per ipsam patientem particulam.Rctro det autem,uel impulse, uel attracta,uel transmissa,vel hota bita aliquo m Grum,uci omnibus. Per locum uero patientem euacuabitur, panim quidem ma niseste&sen sibiliter, partimuero in uapores tenuata. Si igitur uniuersi corpus plus aequo plet horis cum fuerit,per patientem locum minime euacuandum. Nam si scarificationibus aut iPetionibus sensi biliter euacuabimus, plus ratione excitati doloris attrahem Si uero calefacientibus dispei re temtabimus, plus erit id,quod ut caloris ad partem attrahetur, quam di j ersum. Quod si in eo elaborabimus,ut,quod influxit,retrocedat,corpus plenum non admittet. Ad haec igitur ambo totum corpus maB cuare op'riet, aut omnino ad contraria loca retrahere, quod patienti particulae influit , quo perfeci milari ut de opere, prius a parte repellendum,quam disporgendum. Quanto enim maiora Baanto expeditior in uasa intel in euacuatio patiente uero loco stringendo,ac refrigerando repellemus,sed & exinanita loca v.
idi trahunt ad sinpsa, quaecunq; repercutilantur.Hoc liquidem ostensiam est in eo uolumine n quo De p V zzsia naturalibus agitur. Et vasa praeterea uigore ex medicaminibus adstringentibus addito, a se ad amissa. alia remittente,i igitur hac uia stiperfluum omne retrocellerit,bene se res habet: At i aliquid fuerit in
parte retentum, coniectiarandum erit id lentum ac crassum existere, atq; ea ratione iam coactum atque
adstrictum,ut cum dissicultate extrahi possitiFieri autem potest, etiami non eius naturae sis, ut ad spatia,quae in medio sunt tinusiimun quo casti tunc ad id ueniendum esse tempus suadet, ut hoc ipsuin, A13- s. a. . quod reliquum est,per patientem lociun evacuemus inponendo supralacentibus partibus ea,quae in suentem humorem repellendi uim habent.Maxime uero euacuabisci in spatijs intermedijs aliquid cotineri coniectura assequeris,& scarificationum auxiliora medicaminum,quae uim habeant diis ingendi. Se quoniam lim omnia uires calidas haben eiusdem uero temperaturae opus est mordere,quado modum in caliditate excesieris,cauenda excis stant uehementissime calida , ac tum praesertim, cum patiens locus inter si ma fuerit Neq; enim paruus excitabitur dolor, si praeter proprium esse eiam insum C per mordeatur: omnisq; praeterea color fluctiones commouet. Quoci igitur medio m caliditatem. obtinet,in his sensum doloris non inuehit:atq; eo amplius omni dolore uacat, si humidum extiterit.Et quidem,quicquid per semma haeret, potens in id medicamen dispergere, quod etiam ualidas non lisbuerit ad dispergendum uires. Quod si sium suidem partes omni noxa camerint,id uero, quod euacuari oporteat in penitioribus partibus fuerit, intendendus atq; augendus distingentis medicaminis calor, cum dubitandum sit, ne prius,quam protundas attigerit partes, interim uires amittat. Neq; tamen ex eo summae paries aliquem dolorem sentient, cum omni vacentatactu. Quare nunc livi duo simul inuitant ad calidiorum pariter atq; acrium medicaminum usum,& summe partes, quae tolerant, de prosundae, De egentiHaec igitur in situ particulae indicatio assumebati T. Deinceps uero, si quid ad Gitatem deficiat,consideremus: neq; enim Ruuum aliquid deesse uidetur. Assectae partes, in quibus suetionis superficitas retinetur: non nullae quidem rarae & laxae, & molles natura existunt: non nullat autem densae,& presis,ac durae . Priores ictitur facile euacuantur: reliquae autem acrioribus euacuantubus,ac prTterea tenuiores partes habentibus egentiatq; eo etiam magis, quanto profiandiorem situm habuerint. Hic igitur tibi mrsiis sit indicatio altera a Ruriculae patientis substantiaealia uero a fornim tione simul ac situ. Supponatur mim si ita contigerit, in hepate esse pmxime dictum assectum in anguDius uasiorum finibus, impactis humoribus, qui uel lenti ac tenaces, uel crassi existant, uel seperabilia. dent. Nonne in promptu est primum quidem crassitiem una cum lentore dc tenacitate, cibis ac potibus extenuantilaus, ad si ibtiliorum partium substantiam transscrri oportere e Secundo autem loco non per angustos atque inuisibiles solum, sed per latiores etiam meatu quicquid infestum existit eς se euacuandum ξ Sum enim in hepate uenae non minus amplitudine, quam numero,excedentes. Te minanturautem hae quidem in gibbis ad uenam cauam, hae uem in cauis ad portam: unde facillimum tibi est futurum, ubicunque predi ac stipati humores fuerint, eosdem expedite euacuare, trahendo quidem ad uentrem his, quae attrahendi uim habent, medicaminibus eos humores, quicunque inueni ad caua hepatis pertinentibus sunt aceruati: Ad urinae uero meatus promouendo per cauam uenam, quicunque inuenis ad gibba pertinentibus sum. Sed praeter supraditas alia est indicatio ab hepate ipse, ueluti a uenarum principio. Nam, cum non tantum scipsum regere natura aptum sit, ut pleraret animalis partes, sed uenis praeterea uirtutem largiatur, periculum imminet, ne, si eius uigorpemus nibus&cataplasmatibus relaxantibus fuerit reiblutus,& ipsum primum ad siti opus atque omnes subinde uenae eius ratione imbecilles eniciantur. Quare in eius curationibus aliqua ex atarii sentibus medicaminibus miscere oportet. Sed, quoniam in pmfundo admodum loco situm est, dubitam
dum ait, ne ad uentis medicaminis uis exoluatur, nisi ab aliqua altera subtilium partium sit
149쪽
slantia, qualis aromanam est, traducatur. Melius uero fuerit, si & ipsum adtangens medicamenn
protinus etiam aromaticum fuerit: nam , si duas habuerit natura instas qualitates ae potesta tes, ualentius operabitur. Et quidem evacuetur, quod pr ter naturam in membrum confluxi emet autem humorum modum naturae conuenientem. Qinuet & illa animaduersio a nobis est in hoc adhibenda,nequid ab humoris confluentis qualitate eiusdem membri temperies sit alterata: si pituitae naturam tenuerit odirigiditatem:s uero bilis,ad caliditat mi hanc ipsisi curantes intemperiem, sanitati quisue restituamus. Curabimus aut contrariam ea aduerso aiserentes qualitatem, quemadmodum in intemperaturarum curationibus diximus,quantum unumquodque calidius,aut sifigidius factum est tantum refrigerantes aut calefacientes: Quare & hic rursus agnoscenda est ipsius secundum naturam reperies. Nam quo pacto sciemus, quantum in frigiditate aut caliditate a naturae modo recesserit: aut quando a stigefaciendo supersedebimus i nos latuerit ea, quae est secundum naturam caliditas Ita usto & si trigidius effectum Defaciemus,ignorantes frigiditatis naturalis modum neque opportune calefacere,neque in tempore a calefaciendo desistere poterimus.
Sta, quoniam de his satis diximus,transire iam tempus ad Gan quibus numerus non est secundum laturam. Cum uero duplex sit eorum differentia, quibus quidem aliqua particula deficii,his inten Ftio est alteram ciscere subministrando naturae,eo, quo diximus paulo ante, modo. Aliquibus seperabadat ianc resecare oportet aut scalpello,aut igne, aut medicamine, quod urendi uim hinet. Haec igitur omnia sere sanare possibile est. At non aeque omnia generari possunt, ut in libro De semine diximus. Qitaedam uero sunt,quae & si generari non ressunt, licet tamen pro ipsis alterum Moere, quemadmodum in osse ex toto sit blato alteram substantiam in eius sede r onere a came amite osse disserentem. Est enim, quae in eius glanitur loco, quadam ueluti caro callosa, uel callus camosus, & processu temporis magis ac magis ad calli duritiem transfertur, cum ab initio carnis Iratius imitetur naturam. acunque uero parte sublata, cum neque eandem secundum speciem substantiam, neque similem eri ere posssumus, tertia nobis intentio quendam decorem inuenire, quemadmodum in mutila
Communicat autem hoc genus totum cum eo, quod ad magnitudinem pertinetim quodcunq; ex eo in saeundum naturam, illi propinquum existit. Id uero tantum seiunctium est ac separatum
quod interea, quae sunt egenerepra ternaturam, connumeratur. In quo quidem prima intentio est
ablatio . Si uero hare impossibilis existat, secunda est, transpositio, quemadmotim in se rini Ghus. Quaecunque uero non integris partibus, sed partium tantummotio particulis deficiunt, aut e cedunt naturae modum, restatio quidem uel generatio in his, quae deficiunt: ablatio uero & abolitio in his quae superabundant. Quare neque in ipsis altera est intentio, neque medicaminum forma genere diuersa. Demortissimcndumsim . cap. 98.
SEd iam ueniendum est ad reliquum salubrium causarum genus, quod ea corpora me t , quae in sim sunt uitiata, ueluti luxationes & intestinum in Boto. Fit autem hoc ex uiolenta tentione, atq; in pulsivhoc uero ex dilatato ac riipto continente. inare & duplex sanandi modus: Alter quidem adoptaseam partem ei, ad quam factata permutatio ntendendo atque impelledo: Alter uero id,quod continet irmius Blidiusque reddendo. ibus uero uijs ac rationssius singulataieniri possint, in lib.
Consequens est, ut ea omnia exequamur,quaecunque in septaoti sermone dicere distulimus. V
cant autem eatim Praeseruatim. Est aulcm horum triplex secun Lm genus disserentia. Prima quidem hominis,qui integra fruitur sanitate:Secunda uero citis,qui non integre ualet: Tertia eius, qui Haegrotat. Primum igitur genus ad Subrem atainet artem, atque in duas, ut antea diximus, diuiditur partes, cundum uero ad praes ruatiuam spectat:Tertium ad curatium.Hoc autem univcrsum genus circa humores praecipue in latur, quos neque lentos esse oponet, neque crasses, neque aquoses, neque plurimos,neque uehementer calidos ac frigidos, neque mordaces, neque putredini obnoxios, neque uenenosos. Nam, ubi aucti fiterint, generant morbos. Augentur uero non nunquam eade ex
causa, quae ab initio generauit. Illud autem plerianque accidit, ut sta alteratione inficiant eos, qui sint in corrore humores. Intentio uero & horum simationis duplex existit, alteratio & euacuatio. Alterantur igitur uel ab ipse corpore concocti uel ab aliquibus aliis facultatibus, quae uim medicamentosam habent. E quorum numero etiam sunt ea, quae exitialium ferarum uenenis aduersiam ac printerea pharmaca, quae deleteria, hoc est uenena,appellantur transinutant. Evacuantur autem satis calidis medicaminibus,& purgationibus,& clysteribus,& sudoribus,& uomitibus. Hae igitur sent comunes evacuationes. Propriae autem ex locis, in quibus coaceruantur, assumuntur,ut in horis De tue ualetudine ostendimus, tertio praesertim ac quarto, in quibus de lassitudinibus mimus, ac reliquis disumsitionibus, quae lassitudini natura proximae sunt. Promptius enim euacuantur per uentrem quid
quaecunque in himis Mais continentur sup uitates : quae aut in his, quae in hepate si ni, perurianae
150쪽
A iis minus: quae in toto corpore, per sedorem: sicuti, quae in capite, uel per palatum, uel per nares ιuel per utrinque: quae uero sunt in spatijs thoracis laxioribus, per gumii simul cum tussi: quae in reniabus sint uel uesica, peruritiam. At attrahendi ex omni loco ad oppositas partes communis indicatio, est ad quam maxime distaritia: derivandi uero, ad uicina. Quaecunque uero huiuscemodi curant diaspositionem, causas salubres appellamus: sicuti insalubres eas, qiuae adaugent:& neutras, quae neq; obstini, neque tutiant. Posset uero quispiam neque omnino causas appellare, quemadmodum maior pars se istarum, qui rerum quidem differentiam inuenire contemnunt, plurimum uero temporis in nominibus conterunt: contra quos in alijs uberius disseruimus. At pars quidem artis praescrinii talis est.
O autem reficit atque instaurat,in conualescentibus ac smibus locum habet. Que uero sit hora dispositioin a quibus praecipue causis ad naturalem reducitur habitum in libris,in quibus de me dendi arie tractauimus,abunde explicauimus. Sed nunc per capita dicetur.Dispositio igitur talis estauobus quidem,sed exiguus est sanguis, atque una cum ipsb spiritus animalis atque uitalis: ipsie
uero particulae selidae sicciores: & idcirco eorum uires sunt imbecilliores: atq; earundem ratione cor B pus uniuersum,frigidius. usae uero salubres, quae hanc emendant dispositionem,ut uno comprehemdam capite,sunt quaecunque praesentaneum atq; securum exhibent alimentum:secundum partem aut si in motihus moderatis,& cibis,potibusque,ac somnis consistunt Sut uero motus materit, vehicula, ambulationes rictiones,& balne :&,ubi non parum se ex his profecisse senserint,paulatim se ad consit in opera transserant. Cibos autem assiumant in principio quidem humidos & concoqui faciles, neque frigidos: ac, cum progressi merint,eos etiam, i plurimum pr stant alimentum. Potus uero opportunus est,uinum aetatem quidem habens mediocrem, in substantia autem purum atq; perlucidum , quod scilicet vel si1bflauum vel album existat,atque suauiter olens:gustes vero neque aqueum omnino, neq; cum aliqua insistat qualitate,aut dulcedine, aut adstrictione,aut acritudine, aut amaritudine sentiatur.
Ut autem proxime diximi in dehisce omnibus, in libris De arte curandi conscriptis plenius disictuimus. Nunc enim neq; omnia particulatim recensere in nostri propositi institutum, seu silum capitum mentionem facere intendimus eorum,quae in alijs voluminibus latius explicauimus. Quorum omnia si prius & numerum & qualitatem exposuero, finem libro imponam.Diximus itaq; prius,a, alter est liber, in quo De constitutione artis m icinae disseruimus. Antecedunt autem eum alij duo De constitutione artium: sed hi quidem una cum hoc cui nunc extremam manum adiecimus, scorsum fiunt ab alijs C triri in quibus plenior domina explicatur.Illi vero talem inter se ordinem habent. De elementis quidem saeundum reppocratem liber unus: Post hunc autem tres De temperaturi faex quibus quide duo sunt de temperaturis animalium: rtius vero de ijs, quae simplicium medicaminum sunt. Quam ob redi tractatum illum,in quo De simplicium medicaminum potestatibus asitur, nemo recte intelligentia assequi potest, nisi prius tertij libri De teperaturis integra cognitionem fuerit adeptus. Est & alius liber paruus,qui ordine scilicitur duos priores alios de temperatulis.Inscribitur aut De inaret tali teperatura. Similiter aut & hunc alij duo parui,alter quidem de Optima corporis costitutione, alter De bono habitu. Alius uero tractatus est,si tres coplectitur libros, De potetiis naturalibus: que siquis legere velit post librum De teperaturis,sive post Libru De elementis, utrunq; erit consentaneum. Post huc in pluribus alijs libris De operationibus animalibus disseruimus.Ses,quoniam ad earum demonstrationes non parum conferunt,quae per sectiones apparent,in illis prius exercitari oportet. Est aut maxime inter alios utilis ille tractatus, qui De sectioitu aggressibus inscribitur. Alij aut fiant post eu plures , duo quide Dediscordia sectionis,mus vero De sectione mortuom: Post quos sequutur hi, in quibus a itur de sectione vivorti In aths vero quibusda particulatim ob eos scripsimus qui introducutur, De os iis . Sectio quoq; musculoru& neruoru & arteriam & venaru,& quaeda alia huiuscemodi ex eode numero ex istut D & liberet, in quo quirit, Nuquid in arteriis contineat sanguis naturaliter.Qui vero cartae partiu operationes demsistrant,duo quide sunt, De motu musculom: tres aut De thoracis & pulmonis motu. st quos sesulitur libri De causis respirationis. Post hos liber De voce.De principatu aut animae,& de omnibus alijs,q de naturalibus,vel aninialibus ope'tionibus in quaestione trahunt, in longo scripsimus libro, qui De dogmatibus Hippocratis & Platonis inscribitur. Ad eius de generis contemplationem pertinent libri De semine seor uim conscripti,& amplius de sectione secundu Hippocrate. mos omnes ordine s itur tractatio De utilitate partiu. Addisnoscendas aute aegritudines utilis est liber De i cis Hostis.Itidem ille, in quo De pullibus Bibitur,in quo & praecognitiones edocemus. Librum v ro De pulsibus p cedunt alii duo,stesiqui De usu respirationis,& alter,qui de ussi pulsuii Is vero De pulsibus in quatuor diuiditur partes, primam, quae eoru differentias: secundam,quae dignotiones: te tiam , quae eorum causas: quartam, quae illam, quae per eosdem fit, continet pracognitionc.Ex eodem senere est ille, qui ijs, qui introductitur, De pulsibus scriptus est. At vero in animo est alium scribere librum, veluti quoddam omnium istorum compendium , quem inscribam vel Artem de pulsibus, vel Compendium. Ad hanc quoque iuuant contemplationem ea, per quae a me exponitur, & simul iudicatur liber Archigenis ae pinsibus. Ad praxognitionem autem plurimum confert liber De cris,
bus, id est decretis naturae: quem praecedit alter De decretorijs diebus. Sed liber etiam, qui de Dicta