장음표시 사용
121쪽
ita non continuo febris adorietur,quum is procul a corde sedem habeatinec si ea quidem membra Ena, quae costas contegit tumore tamen duro, Cedemat eue. Spirandi praeterea dissicultas in his est, quae avol o ex necessitate pnino sent,quippe quum sit pars respiratorij cuiusdam instrumenti Attia huiusce dissicultatis species,ab ipso assectu pinius,quam ab ipsa parte causam habet, dolor enim dilatari respirandi instrumenta non sinit natpote quia respirationis operam,eius usa nondum expleto, di sibi, iiant,ut mox necesse sit alteram celerius illi succedere actionem, tanta non interposita quiete, quanta dum naturaliter se haberet: indeque sipiritus fiequens redditur & paruus. Nec id ipsem modo huius celassammatio membratae necessario secum altat, uerum pessiium quoque alterationem, cum eam quae a febre seiungi non potest, tum uero illam quae est ex forma a star partis. Arteriae siquidem maiorem celerior fe& frequentiorem ea ratione quod febris adsit, pulsum edunt,duritiem uero ac contem
tionem iunctam habet, quia pars ea quae phlegmone tenetur, neruosa est. I*itur tum lim symptot membranam sebcingentem inflammatam,tum & unum 'raeterea aliud necessatio concomitantur: d
cubitus nimirum qui uel in affecto, uel in opposito loco leuior est,uel in utroque par. Quum enim dii ex sit ea membrana quae costas uelat, si ea pars quae exterius ossibus haei et, usiue laboret: facilius indecumbunt opposito, nam si in morbosium decumbut conmressio molestiam astat. At si interiori Quod etiam euenit is uentius uehementius dolent si inoppostum latus reclinent, quippe quum pe Fl silis reddatur inflanimata particula in morbosum uero minus, qua nec ab ossibus prematur, nec etiam, - . I. musi*M Iam e sed i iussi Eutroque inconur dbimmunis. Quod si utimque ea membran , inciatur, par in utroq; latere decubitus est. Sed quod dolor nonnullis ad clauicula perueniat, alijs aut, praecordia:partim ex aflecta parte suam habet causiam, partim etiam hoc est inflammationis sympto , si ei ma, dolorem inquam diffiindi, ea quippe membrana & ad iugulum usque ascendit, de praeterea uniuersum occupat septum transuersum: unde si inflamatio in sepremis illius pinibus excitetur, deorsein conuelli clauicula uidetur: si in infernis, dolor praecordia pertingit. Et proinde exigua erit inflammatio &secundum partes costarum medias, si in neutram deueniat partem, alioquin enim quum maior fuerit, necesse erit in pariem utranque concedere. uero tenuis, quod dc purulenti ex inflammata pari,cula residet& effundatur: tum ex ipso morbo prodit, tum ex ipsa parie, sicuti omnibus secundum os inflammatione laborantibus accidit, atque etiam secundum oculos. Suboritur enim inflammatio ex humorum iniluxu,& partes hae no perinde ac cutis densae compactaeque sunt, sed rarae potius. Vnde quum multus tenuisque fuerit is humor qui in Nnem instammata irruit, rarior uero particula, plurima est quod ei flume contrario uero,quum exigua & crasta fuerit fluxio,corpusque praeterea densum, mini, munierit: at minimum id tussim quidem incitabit,ut tamen nihil inde expuatur, quemadmodi in sic Gyiosum fuerit, Eunt plurimum,nec parum etiam expuunt. Porro ut est ab hoc essectu tussis inseparabilis:ita screatus a tussi illum plurimum consequitur,non tamen sic, ut etiam seiungi non possit. od sputo rehcitia nectae in aliquo semper esse insectum coloretia tramen non semper e em,quippe qua nec excrementum in inflammata parte conclusim semper eiusdem sit naturae. Etenim quum anguinolentum fuerit,aut biliosum,cuiusmodi semper fere ea fiuctio est,quae pleuriticis phlegmones sementa praestatia succo detento in inflammata particula, sputum colore inficitur: rubro quidem si sanguineum id fuerit quod in membranam inquit. Duo autem, si biliosiim. Ceterum si pituitosus primum sit is succus, qui & conclusus demum putri liatque sit deinde in catisa fiuctionis phlegmonem gignentis,tuc spumosa excreant Sed quandoque hel niger erit screatus,quum biliosa, inquam, sanguina taue fluctio assatur. Me omnia haec,cum partis assectae,& ipsius assectus dignotione, etiam fluxionis indicati disserentiam.
Abaratio ires, pratus morboso age messsis timus. cap. 16.
EX his ergo,quae diista sunt,perquam manifestum est, necessaritim fore ad affectus locique assta inuentionem tum uniustui usque affects partis sitbstantiam, tum eiusdem etiam cum alius uicinis nouisse communionem. Nec minus praeterea constare arbitror, si etiam nunquam de hoc mentionem ha- Hbuissem nihil referre i positum dicamus,aut compositionem, aut cum uicinis secietatem. Ad hic quoque,ex illis quae diximus liquere potest, esse necesse, omne cuiuscuq; piniculae actione functionemq; hi niuea morborum ac symytoniatum genituras, proindeque dc morborum essectricesca ,. m. Nis inuidentur haec omnia adnotitiam affectarum partium una cum ipsis illarum partium asse et etiam ad morborum illarum disserentias pernostendas,summe esse neces . Atqui&m gnitudo,& mores morbi cuiuscunque ex his ij silem comprehenduntur: magnitudo quippe ex affectio rus,quae in illis est, et symptomatum praeterea illam consequentium magnitudine: mos a morbi disseiatirisymptomatibusque insimuentibus.Vt statim in exemplo proposito,pemiciosissimus succus est atra
nem genita. Omnium mitissimus sanguis, qui&dulcis inuis sit,&ad concoctionem facilis: medium i S in simplicitate& malignitate reliqui duo locum obtinent.Ex symptomatibus, ut nihil omnino ex G
mitiosam est,partim quod significet fluxionem inphlegmonc quasi deuinctam teneri, partim rot ro quia ea uniuersa interius contenta corrumpeturata sereatus facilis & procul a labore, saluberrimus
est,& lonae etiam magis si concocta expuaatur .Alioquin & pulsitum 6 tomata morborum mos ostenta ali
122쪽
Aostendiant,& praeterea quaecunq; alia ex consensu solent cons ut icut deliria, Gmni immoderati, fastidia, lotia,& alui deiectiones hoc aut alio modo Eritie tatio adhibenda,si eam facultatem as ut uoluerimus,quaac eorum mores,magnitudinem & disserentias comprehendere. tio praesagiendi euentus morbi petenda, dein stiper commodi ustis remedioriim. Praesagia etenim de medicum ab omni mortis culpa immunem reddunt δε aegros ad obtemperandu faciles occasionei premediorum pra monstrant. At uero quod aptus remedioriim usus id sit, quod in arte praecipuum est di propter quod is sermo uel uniuersus institutus sit,omnibus iam fatis constat. Et nos, non multo post
docebimu quo sit ex his,quae nuper recensuimus, reparandus modo, nunc enim his quae exposuimus finem imponere constitui. Nempe exemplo unico, tum morborum ipsorum, tum uero earu etiam, quae
ab ipsis detinentur partium dignotionem explicauimus. Sed si& alteium quid non dissimile addiderimus nihilo se res deterius mrtassis est habitura. Excrementorum enim species multorum notitiam aD fert, quae tamen & corpus secum connexum habet, e quo illa excerni videmus ita, ut ex his ambobus sinui coeuntibus una stabilis evadit indicatio. Quippe quia si membraneum, uerbi gratia, corpus ex cernatur, quod quidem ad id spectat, quod cernitur,insinuat partem quapiam exulcerari, quae in super-2 ficie naturam habeat membranae,quae tamen ea sit, definite distinguere nequit. Locus autem per quem fit excretio, pyterit nos ad assectam partem c5ducere:utpote quia si per inferiorem aluum deijciatur, ulcus in intestinis indicabiti si per superiora uomatur, in uetriculo: si per tussim excreetur, membranas quae asperas uelant arterias abradi monstrat icuti si minsatur, uel uicam uel pudendi meatum. sed non parum praeterea ad rem faciet ea quae primario assectu ab his,quae per consensum laborant,disti iiDgueretantecession inquam & cosecutione,magnitudine & paruitate, insuperq; causarum accessione , quae utriq; solent ossicere. Vnde multi male se habente uentriculo, cerebrum in consensum adducto,in eorum symptomata illapsi sunt, qui atra bili uexantur, aut si consentiant oculi eorum qui sellusione. In his tamen i diligenter suis obseruauerit has assectiones, tum cruditates, tum uero excrementa in ore uentriculi collecta confectui inueniet:& proinde eas ex his quae uentriculum laresunt excrescere,ex illis uero quae illi conducunt sedari. Ceterum non est in praesenti a nobis institutum uniuersam affectarum partium rationem exacte explicare,queniadmodum nec cuiuspiam partis alterius huiusce areis, sed i tum inueniendi methodum insinuare, de quam cum fine illius artis connexionem habeat. Etenim erit deinde necesse,ut quisq; pericistis nostris commentarijs,in eis sentent ijs, quas in illis omnibus complexi sumus,multifariam se exerceat. Itaq: ad praedictas methodos iam accedam, addito tamen eo quod C presenti negotio necessarium est.Arbitrere hoc etiam loco formam rei reperiri, quam deinde ut materijs accommodaueri totam habebis substantiam, Porro quum paniculatim omnia fuero persecutus, sicuti nunc paucis quibusdam exemplis actum est, erit tibi & haec pars integre constituta.
REliquum autem est ut monstremus, quam sit necessarium ad commodum remediorum usum, partis quam curaturi sumus substantiam exacte cognoscere,figuramq; & positum.Substantia. n. assi ictus primos qui in intemperie consistunt,quantum a naturali statu aberrarint, ostendit. quantumq; c lcfacer refrigerarbu humectare,aut exiccare oporteat. Figura uero morbos qui ad ipsim spectant,
de quibus sermo in superioribus habitus est imulq; & eorum indicat magnitudinem, quippe quum eo
maiores censendi sint,quo a naturali modo magis recesserinto insuper ex ea comprehenditur,quou que sit opus ad ea quae ex natura fiunt per contraria reducere.Sed haec ex proportione morbis in inteis perie resi vindenti obstructiones autem & inculcationes ad hoc genus perti iaciat. quod uero p cipue ac peculiariter indicat, est evacuationis modus, quae si per oscula de figuras,quas membrum id assec tum est,quod nobis curandum offertur: aliquam tamen habet hac parte communionem cum illis indicationibus,quae a positu prodeunt,de quibus iam Uemus. Vt autem superuacaneum uidetur ea nunc DeYplicare: quae in istis eandem uidentur ad cognosciendam uel magnitudinem uel quantitate usus au- ι Pxiliorum proportionem seruare: ita illa quae eximia peculiariaq; sunt,exponenda sunt, posteaquam ea e 'ad curationes indicationibus,quae a firma prodeunt mixta magno sunt usui.Sed hac etiam parte pau--υcis quibusdam exemplis, ut tantummodo methodum monstremus, sermonem expediemus. Obstriinctio sane affectus quidam est partium instrumentariarum,qui in primis iecori ob eius tum structuram, Ctum uero actionem solet esse molestus. Nam uenae quae a portis derivantur er uniuersam huius uilla
ris p artem cauam di sipartita tandem illis quae in gibba sint, per qusdam oscula sensium inugientia comitti intutaVniuersiim uero alimentum ex ueniriculo in hunc unum locum, qui ob id ipsem quod iam per d inimus portae appellatus cst,resertur. Queniadmodum enim in urbes nihil nisi per ponas inuesu potes t, ita nihil potest in iecur dei erri,nisi prius in hunc feratur locum:unde in totam iecoris panem cauam s tibinde distribuitur inde uero pereo quos diximus terminos,in 3ibbam. are nihil mirum deinde i herit i uiscus hoc & ob viarum angustiam,& ob copiam pemanseuntis substanti issidue obstruction ibus arripiatur. Ei igitur curatio erit adhibenda priusquam eae nimis exta scant, febrisq; accendatur,tu in cibis tum medicamentis attenuantibus ad in inistratis. quia quum multae factae fuerin si in do hac non satis erunt,uerum de uacuatione erit opus:quae deinde quo loco faciunda sit,inembri fig
ra de ι taedem situs indicabit. Vnde ab his promoti ii quid in iecoris cauo coprehensum sit, per iminina
123쪽
. 'trahimus: si in gibbo,urinam cienthus lucvamus.Eodem etiam modo a membri fisura simque, di E' ista pulmone & pectore collecta, cuatione egent: per tusses purgamus, ac nares autem doducimas quae in cerebro. Sed non minus a inebri figura & situ desumpta est ratio stadi partes aphlegmone detentas, siquidem in his quoque primus scopus est evacuatio succi, qui in inflammatum locum de buciit.At quo illum modo euacuare expediat, ipsa illarum partium, quae detinentur, natura indicat,& hine ducti, fluxiones quae in coxam decubuere, sectis uenis in poplite, aut talo euacuabimus, &eas pariter,quae in utero comprela es e sunt: quae in thorace aut pulmone, per uenam cubiti interiorem, sicutos,quae in capite, & collirer humeralem. Ea quippe euacuatio facillime & optime fit, quae periuenas uicinaso affines parti affectae fiat.Porro & suam ex morbo habet indicationem, in ii stu dimandum esse quoὸ in inflammatum locum defluxit: situs tamen ipsius assonae partis uarium Linde infimiuticulari . . at particularium auxiliorum usum. Etenim quaecunque in si imma cute ortum habent, tale exposlaint , , diluatorium medicamentum, quale ipsa indicat inflammationis species. Sed quae in profundo, eo eget
, quando astringente medicamento fuerit opus.Quia si medicamentum astringens ipsum potest eo peruenire,nil vetatquin Fid administremus. Sin minus, cauendum tunc, ne humorem in locum assectum ex uicinis partibus impellamus. Quare uel aliquid inaniticendum est astringenii medicinae, quod eo uim illius perducat, uel ab illius use erit abstinendum.& proinde non parum quosdam offecisse noui, qui sanguinem e pulta ne excreantibus uniuerso in orbem thoraci astringentia medicameta adhibuere. praeter id enim,quia uis astringentis medicinae nequit pulmonem attingere: sanguinem insuper qui in thorace est, in hoc ipsum uiscus propellunt.Nempe ista quae hactenus dicta sent, quantum ad praesens quidem negotiumque parte habenda est,& est ueluti uniuersi huiusce rei substantia,in aliys uum transegimus.
De arte praesagiendi Em tiati. cap. I 8.
ΜΟx itaque de prasagio sermonem instituemus, utp'te quod non modo ad alia quaedam, uerum& ad curationem 'uam maxime utile uideatur. Nimirum quisquis praesegiendi anem primum constituere proposuerit,is neceste habet antea examinasse, an scuti cuilibet rei animatae proprium ubiae spacium ex natura constitutum est:ita morbis etiam omnibus,ut nullo deinde pacto, si sit alicui ill ruma natura tempus duorum inensium praescriptum possit is quatuordiebus absolui. an uero de in lonGgum protrahi, celerrime finiri possit. Verum quia iam plures ex medicis, eorum quae euentura sunt praesagitores evasererib ipsis etiam uul bus non ainctius in quaestionem uenitur, possint ne uent ra pramoscian secus. Sed potius perinde ac si hoc iam sit constitutum, a medico stiscitantur, quo temporis sipatio morbus soluendus sit. At Brtasse res nostra non est deterius habitura, si sepponamus, nos
nunc primum praesagit ricem artem constituercinam&alia omnia hoc pertractauimus modo. Profecto hoc unum si qua γiam praesagitio futura sit inprimis necessariu est, esse nonnulla, quae certo sint futuro tempore uentura.Sed deinde qumendum est quaenam ea sint,& quote quia non omnia quae Ur tanti sunt euentur necestariam habent generationem. Tumultus enim noctii excitatus, latratus canu, molesti nuntij, saepe instomnes reddunt aegrotantes, tamen nullum horum, aut necessario fit, aut certo
praes uiri potest.Nunquid igitur ea saltem quae ex ipsa illius morbi ratione proficiscuntur, habent ut de necessario fiant, certo praenosci possint. uel nec ea quidem omnia, quum repente possit seperfluens quispiam succus in corpore, interius in partem aliquam uitae necessariam defuere. possit etiam contra ab aliqua principe pane,ad ignobiliorem impelli.& subinde erit necesse,ut is qui in principem panem fertur, tremum periculum zqui uero ab ea rePellitur, repentinam inqpinatamque aegrotanti salutem praestet.Vnde in hisce statibus noc tantum praenosse datur,quod dubij fallacesque sint: quo tamen re Hminaturi sint, exquisite finiri nequit. V ntamen quum excrementa in locu aliquem decubuerint, nec destuant amplius, sed potius ibi detineantur, aliquis in his dabitur nobis praesagiendi locus, quum pro nouerimus plures esse facultates,quibus natura animal gubema atque etiam quaenam ipsarum sit dissesentiamraetereaque quod excrementa omnia, quae in uniuersis animante cum Linguine desero tur nisi immoderata nimis copia constent:definitum & ipsa si illatim tempus habent quo concoquam tur . Vnde si cuiuscunque humoris naturam exquisiverimus, iam artificiali quadam coniectura concoctionis rationem comprelaen mus i tamen caetera omnia circa aegrotantem πω tractentur. Quoniam quicquid in his motis commissium fuerit,etit deinde in causa, ut ues serius morbus soluatim uel mors celerius adueniet. Et huiusce rei memoria in hoc uniuerse sermone prae omnibus alijs seruanda estquod istae nimirum pra agitiones euenturae sint, ubi & qui curat medicus fuerit prestantissimus, et qui roste curet gerque in nullo desinquat. Alioqui naidiculus esset,qui arbitraretur tale esse medicorii praesagium,quale profitetur uates: hi enim hominem ut ita dira nono die liberandu autumant, nec a ciunt, si omnia recte agantur: immo & idipsum se prisagire pollicentur, nimirum futurum ne
sit,ut omnia recte,an perperam circa aegrotantes peragantur. At medicus non eo praedicit modo, quae
situra sint sed nouit ipse, i si omnia, ut par est,expedianisi mori u humo, uerbi gratia, die Blia iis quod
124쪽
A quod si pror quispiani accedat, & is exiguus, excidet id in septimo in nonum, si uero matbrihi undecimum: si adhuc maior, in quartumdecimum: & poterit etiam ita maior fieri, ut pro certa salute pericula mox asserat. Medicus quippe his duobus morbo inquam,& naturae quasi collui tibiis animum senuper intendit, atque dum discernit quodnam horum robustius sit z primum quidem suum de salute hominis aut interitu praesagium depromit, deinde uero quo alterum altero sortius es Ie nouit, eo & illius praefinitum tempus agnoscit. Nec mirari quisquam debet, si quis robur utriusque recte perpendens uicturum tandem deprehedat: quum uideamus quamplures gymnastas ex primis statina motionibus,1
quibus contra se inuicem luctantes feruntur, uicturum praenuntiare& saepe ante partam uictoriam, quodq; celerrime aduersarius succumbet. hoc autem agunt quum alterum altero non parum uiderint, ualidiorem. Quare ex alia nulla exercitationesalutem aut interitum praenoscet,pinerquam ex cracia uirium tum morbi, tum naturae notitia, ex qualetiam utriusque praesinitum tempus exquirit. Vt enim celerrime soluendus morbus est, quum uali mores uires fuerintuta cito mors aduentabit, si hae imbecilles sint, morbus uem fortis. Sed masnitudo excessus horum tempus indicat, quo haec sutura fiunt. Ab . his igitur scopis habet medicus, ut futurorum sit praesagus. Qua uero exercitatione ipse hos nemoscat scopos n libris nostiis de iudici js abunde actum est: tamen in his quoq; in praesentia uniuei salem ni B thodum,ut in alijs omnibus factitatum est,explicabimus. Naturae robur ex propriis illius actionibus comprehendes, in primis autem ex pulsis, siquidem is est uitalis facultatis opus, morbi uero magnitu
dinem, ex suis symptomatibus.At quatenus alterum altero praeualea concoctio cruditasve monstrat, Quas subinde ex proprijs agnosces excrementis. quae enim in uentriculo conficiuntur, deiectiones mostrantiquae in uasis otia: quae in toto corpore, sudores:quo etiam modo reliquae omnes se habent, quaei
in una quapiam uel pluribus particulis eduntur. nam quae in thorace aut pulmone: ex his quae tussi reij-ciuntur. quae in uesica aut renibus:cx his quae cum uri ira deseruntur. Ceterum ea quae dei jciuntur,uires quoq; partis cauae iecoris,& mesente ij quomodo se habeant ostendunt:ita & reiecta per uomitum,ue tris superioris stomachiq;. & quae per palatum,naresve,aut aures,quo ceres tum modo sit affectu nsi-,nuant. Quibus omnibus hoc commune cli,nunquam morbum selui posse,nisi prius in excrementis cococtionis signa conspiciantur. Vnde siue aures male habeant,siue oculi siue fauces,& ut summatim nania dicam,conco Mones omnes celerem at sim alutisq; s uritatem indicant. Cruda uero inconcoctaq- & ea praeterea quae in prauos uertuntur abscessus, uel nullam cris , uel labores, uel prolixum tepus, uel morte uel recidiuas nuntiant2 ax uero quantum ad nesotium prusens spectat, sufficiat. nam
particulatim omnia fiant pertractata in libris proprijs,nec illis quidem exiguis, utpote qui uniuersa s . C re coplexi sint theoremata .in quibus sunt qui de pulsibus, quiq; de iudiciis, decretoriisq; diebus stanti ius,ipti . in his enim tribus commentatius ea explicantur, unde quisb; in primis praesagirepotest. Iam igitur mihi uidetur uniuersam curandi methodum ad finem peruenisse.
VErum quoniam ope pretium insit per est, eos procurare sui a morbis euas Te, ut uires recuperentide pinerea ut hi qui in morbos mcliues sunt,custodiantur, atq; ut ij qui prospera & inculpata fluuntur ualetudine,conseruentur reliquum est ut de his quoq; tribus huius artis partibus, qui supersint, constitiarendis scrinonem,quam breuissimum tamen,habeamus.Itaq; quum sit a nobis dictum stiperius tria esse corum uniuersa genera,quae pretior iratura sim caussas,assectus de symptomata: pars quae ualetudinem tuetur,eam P ci pmphyla em appellant i modo illa sit pars artis huius, circa primum uersatur genus. Et im ii humorum uel copia uel prauitas i obstructio,si uis aliqua corrumpens, in corpore suboriatur,homini periculum affert, quamprimum in morbum sabatur, quandoq; uerone extreme penclitetur. Verum sipe hae caussae sunt cognitu difficiles, quum nullam fere homini molestiam praestent. statim enim morsus canis rabidi nullum peculiare signum, antequa prope instet rabies, in corpore reliquum est,adeo ut medico necesse sit has ex egrotantibus caussis sciscitari, & quid cuiquDeuenerit.quum tamen humorum copia,aut eorundem prauitas ut aliquem excitet in corpore tumo .
rem,aut quodpiam uiscus oppilet lotest,& id ex symptomatibus quibusdam intelligi, qui medium inter ea qui in sanis reperiuntur,& ea quae aegris eueniunt, locum seruant. quippe quum ea quae sanis in- sint,ex natura sint omnia,& omni culpa vacent. quae aegris, ut praeter naturam sunt, ita etiam cull)ada. Quae uero media sensita genus quidem eorum quae morbis eueniunt attinent,uerum adeo sunt niagnitivillae exigua uiribus imbecillia, ut nondum solitas uniuscuiusq; actiones laedere queant.Neque e-.nim sidolor quispiam aliquem uel secundum caput,uel secundum aliam quampiam partem infestut hitim tantus est, ut tac,minem lecto decumbere cogat.mq; si grauedo praeterea caput, aut praecordia, aut alias partes, uel alia uiscera detineat:tanta etiam erit,ut a constetis stinctionibus desistere faciat. Com, poris etiam tumoriam gracilitas,dccoloratio, pigritia in motu, procliuitas in flannum,uigilia, non sussiciunt ut ab actionibus,quibus ad uitae munera peragenda egemus, detrahant. Nec cibi appetentia uel nimis adaucta,aut omnino ablataeinun & lux ambo ad corpus periinent no integre sanum: sicut nimia siti torqueri,ues eius esse nimis experi Secundum stomachum etiam uel uetrem morderi, aut se laς
sum sentire, quippe haec est sere corum formula quae illis contingunt qui procliues sunt in morbos. Assectiones uero quaera pariunt, per contraria ut iam a nobis dictum est sunt corrigendae, si tamen hax res ita crumatim tractanda est, scit si particulatim transigenda : Omne exuberans u
125쪽
ciundum est, ut tamen prius distinguenda sit exuberandi ratio : qtiantitatdne, an quas tale, aut Eetiam utraque ratione cxuberet. & quod deinde potest iterum ad naturalem statum redire, per contraria alteretur. ut quod crassum lentumque est , attenuetur : quod tenue, crassus reddatur: ambo uero pariter concoquantur . Obstructiones praeterea aperiantur , quae toto sui genere sunt
praeternaturam, qualia uenena ui Sciue animalium: tum alterentur, tum euacuentur. Alteratio
autem per contraria fiat,quae uel tota suostantia aduersantur uel altera uel utraq; qualitate: sed evacuatio per ea quae uim attrahendi habesnt. Ceterum haecdmnia ibus sint perigenda remedijs, ab ipsis ast stibus petendum est. Quia si omnes pariter humores accreuerint, mari atq; p cipua eoru e cratio erit per sectam uenam,deinde uero per frictiones, per exercitationes, per balneas, per inediam: nec alia etiam erit acuandi rati ossuum selus singuis modum excesserit. Vbi autem flauae uel atrς biis lis siccus uel serosus humor, opus quidem in euacuatione,no tamen eodem modo.etenim si ea excrementa in primis uenis contineantur , purganda sunt his quae aluum cieant. Si in alijs :& tenuia aquosi que fuerint,per urinam: si biliosior per purgatoria.Veruntamen possunt& tenuia alui deiectione purgari Sed quae totum corporis habitum occupauerint,'uum tenuia tuerint,aut sudor aut medicamelis quae cuti applicita vim exiccandi habent: quum uero biliosi, quidem primum purgatione egent, mox& euacuationeper cutim. At quum pituitiaus humor exuberauerit, si us sit, purgandus est: si acris, Fexperiundum, si possumus, naturae ad illum concoctuendum opem serentes, alterare. & longe etiam magis si dulcis sit,erit enim concoctu facilior. Porro ad concoctionem conducit quies,moderata cal factio, cibi parcus usus boni tamen succi, potus uini parum calefacientis: exiguum uero calore & in delata frictio inducere ualet, & usiis p terra moderatus aquarum calidarum,insuperq; cibi ac medicamenta temperate calefacientia. Obstructiones remouent quaecunq; ues esculenta, uel poculenta, uel medicamenta attenuant. Verum qua deinde ratione sint harum materiae reperien aut iudicandae, exposuimus nos in eo libro, quem ac facultatibus simplicium medicamentorum, edin illo etiam quem de attenuante uictu inscripsimus.
aasa arte comis centes ex morbis reficia itur. cap. 2Ο.IAm igitur tempius erit, ut ad illos qui a morbis reficiuntur, transeamusun quibus, nulla caussa nullus que affectus pra ter naturam,sed sola est gracilitas,simulq; & uirium imbecillitas. Et proinde qui se hoc habent modo, in naturalem habitum reducentur, si moderatis cibis & motionibus reficiantur &corroborentur. Et nos in libris de tuenda sanitate, terias quibus hi& alendi & exercendi sint explis cauimus, ne tamen aliquid huic uideatur deesse sermoni: non modo partis rescctricis quae analeptice dicta est,sed uniuersi etiam salubris negotij methodus hoc quoq; loco repetenda est . Primum: cuius Gnam ea sit generisarum ad id periineat quod praesentia tuetur,ues eo latum a parte curatrice dissiat, vin minimis quibusdam corrigendis uersetur. Si enim corpus, situm diutius natumsnuaret, nulla esset alte opus quae illi praeesset: hoc quippe in caussa est cur scientia egeat,cuius curae demandatum sit,quia uitiatur,nec i dem semper statu posistit. Nempe si selum hoc illi eueniret, ut in halitus dissiaretur,& subinde inaniretur,cibus potusq; defectum illum reficere posset. At quia humorum copia prauaque
pr terra gignuntur crementa, exercitationibus egemus: earum enim munus est seperfluentem quiadem succum euacuare, excrementa uero concoquere & expurgare, si tamen caussae omnes uitentur
quibus uitiari potest sanitas: refrigeratio inquam uiaassitudo, cruditas, ebrietas, uigilia, moestitia, ira, furor, & alia omnia quae in eodem cum his ordine sint. Neq; enim ea singillatim recens larda sunt, quum argumentum id quoda principio est a nobis institutum, iam fere abselutum sit. Nam instituet mus omnes paries medicinae non quidem exacte disquirere: sed tantummodo monstrare, medicinam non secus ac alias artes, sitam a finis notione constitutionem esse sertitam.
OVod ubi is a nobis consectum, reliquum est ut univosum medicinae rationem per capita resi
minus, illiusq; cum ceteris facticis anibus comparationem. Igitur medicina est e numero Hanium factivarum, non tamen ut inlificatoria, uel fabrilis, uel textoria: sed ut ea tius cmael befactatas aedes instaurat,vel dilaceratas uines consuit. Harum uero, ut monstrauimus, plex est costitutio: nonnunquam enim ipse sibi anum exemplum confingit, quandoq; autem quod exterius consistit contemplatur. Medicinam uero nos ostendimus esse in hoc secundo Renere,utiore quae minime
sibi illum confingat exemplum, ita omnia ex corporis dis lactione contemplatur, & subinde, si quid uiutiatum sit, nigere conatur. Sed hoc disseri ab alijs artibus,quod maxima ex parie se naturae operama ministram praestit: tamen Medicus uniuersam eam contemplationem, unde ipse excitatur ut minister correctome euadat, simile habet ceteris omnibus sectivis artibus: qui & similarium panium substam tiam nouit, & modum generationis instrumentariarum, pariteri; anectus inuenit, seoposq; praeterea
126쪽
GA LENI LIBER DE P A I B V SARTIS MEDICAE.
ON abscii ratione mihi quidem, Iuste carissime, de partibus a medicae dubitare uicitas: quippequum alios alio nurito eas partiri animaduerias. Sunt enim quidam, quos possis audire secantes totam artem in eam quae medic mentis , & eam, quae manuum opera, & eam quae uictus ratione medetur. &has deinde in alias partes: non tamen ut omnes mox eodem modo has partiantur. Non nulli uero in curatricem, S eam quae sesubris appellatur. Alid& praesim antem, inter has in prima statim partitione introducunt, sicut quidam & eam, quae ad corpora reficienda pertinet . Sed aliqui praeter has, eam, cuius munus es optimum corpori habitum introducere. Sunt praeterea qui istis omnibus eam partem, quae scires regit, annumerant . quemadmodu alij eam partem, quae infantium curam habet. Alii uero praeterea decoratoriam, quam a fucatoria, diducunt. His autem non contenti quidam, praedictis partibus aliam 'uandam exiguam quidem partem priniae statim sectioni addunt, uocalem appellatam, & hoc nonnulli ita indistincte proibunt,alis uero disti unt,atq; ostendunt,tam illis qu: uocem commodam cupiunt,quam illis qui prout eorum natura exigit,opus cile ut non secus uocem ac alias eorum aestiones habeant. Hi tamen nunquam ad id deueniunt,ut singillatim has huius artis partes prosequatur . nempe si hoc fecissent: non omnino arati ne haec eorum partitio uideretur esse aliena. Verum, quum partibus alijs neglectis, unius tantunam domeminerint, ipsi seipses uidentur redarguere, quod sitam absq; methodo, & ratione partitionem instituant , utpote qui ne maxinus quidem partes omnes attingant. Nam de harum ipsiuum partitione in minores particulas, consentiunt omnes. Sed alij ut ex his quasdam tanquam huius ariis partes admittunt : ita quasdam omittunt,alias tamen praeter has primae mitioni annumerant, quemadmodum illi, qui physiologicam, quasi naturalium rerum inuestigati icem, ac ctiam pathologicam, quasi asse-ctuum perscrutatoriam dixeris. Alii uero & materialem istis addunt, di eam, quae insignis uersatin et& qui clam addunt eam, quae causas commonium.
C Departitione Medica artissee tam Empirios. cap 2.
E pirici onmes strein hoc conueniunt,quod nimirum duplices secundum genuςprimas artis di L
serentias constituunt. Alias enim aiunt finales esse,alias uero constitutivas. Dum uero has particulatimorumerant: non uedeinde inter se consentiunt. Ex ipsis enim nonnulli sunt, qui eam, quae signa pertractat, ac curatricem dicant etae finales. alij uero, sesubrem, alij et iam decoratium, & u calem illis ipsis addiderunt. At inter constitutivas, eam quam graece aut optim appellant, & in eoru obtauatio atque memoria quae unusquisl ipse inspexit &pta terra historiam inter panes reponuntqindem omne ibi non ita deinde omires transitum similis artis panem faciunt. Dum sigillatim etiam imam quanq; harum in panes minores s Tant: minime sint usquequaq; concordes Empirici Dmaticis. Et nimirum siquis ita omnes uoluerit medicinae paries appellare, ut Romae fieri consi acuit, ubi in multan ad minima fere illas paniuntur, ut alios dentarios Medicos uocentialios auricularios, ec ms etiam qui mi morbos curant, suo nomine appellant: in angustias multas detrudetur haec eorum ratio quanquam huiusce rei occasionem praestiterit oculariorum medicorum nomen, quod non niculo nune,sed landiu impositum est. Porro si quis oculorum selummodo sit futurus Medicus: non erit d inde absenum, quin & detium sit alius, atq; ita ctiam singillatim ceterarum panicularum omnium n I stri cqrporis. ut si tot subinde Medici, quot sint ipsae particulae. & praeter ca siciliationum punctores, herniarumq;ac calculorum inciseres. Vnde mox si ita liceat loqui: plures etiam sint futuri Medici, qtat corporis particulae . pro quocunq; enim affectu unus erit Mevicus. Nempemirum non est,si ars ea quae maxima sit Madmittat sectione atq; etiam si in maxima ciuitate pro harum unaquaq: statim ali,
quis reperiarur, qui inde Medicus dicatur: Neq; enim in exiguo quodam oppido positi quis sibi uictu
parare, qui tantum suffusi es oculorum pungeret, aut hermas incideret. Roma uero &Alexandria, prae mortalium in eis multitudine, pessunt quemcunq; alere: qui aliquam etiam ex his artibus, tantummodo profitetur. Vnde huiuscemodi Medici,urbes sepe mutare coguntur, ut idem tota emplicaum
si Graecia illis atarat, quod alijs qui in Italia si int, sola Roma.
V Erum enimuero mihi opera pretium sore existimodi sermonem,ut ego sentio,ita instituero. nam
mus Huodnon erit aliosita proposito alienum. immo depunietur a re quae nobis sit utilis proculdubio Mura. Itaq; utia corporum nostrorum sectionibus paniculas omnes ad minimas usq; secundu sipecie
127쪽
scrutamur, ouae etiam elementa sensita amsamus. ita etiam aritum minimas oporte articulas inus Esi are,quae & ipsi sint sensilia elementa. Et quidem instriamenta stat caput,manus,peces,cetcraq; h tu e generis. sed horum dein sunt etiam suae partes, capitis inquam aures1acies,nasus. & collum etiapossumus inter paries capitis connumerare,& praeterea cerctrum, & ambas membranas,caluaria arterias, uenas, neruos, & postremo cutem, quae Omnes ex prima statim incisione inueniuntur. Harum uero panium quaelibet in alias diuiditur pariiculas, de quibus omnibus abunde in administrationibus anatomicis actum est . quantum uero ad praestas negotium spectat, satis crit si uniuersas sigillatim proaponendo , corporis sectionem ad elementa usq; insinuauerimus. Arteria igitur, quantum ad eius rationem peninet duplici tunica constat. iam enim satis monstrauimus, quare uideatur ipsa triplicem, etiam quadruplicem habere tunicam. Porro ex eius tunicis, altera obliquas habet fibras, altera uero rectas. quas Gras non amplius in aliam quampiam sis cicin partiri possumus, quippe quae minimae ac indiuiduae specie sint. Nempe ea consuetudo est, ut partes illae, quibus actio qua am demandata est,quae uniuerse animanti, aut necessaria, aut apprime utilis sitia nobis instrumenta, a graecis organa appellantur. minimas uero illarum particulas,non hoc tantummodo, sed sensilia etiam elementa appetilamus. Huius generis si int fibrae, e quibus unumquodq; instrumentorum contextum est,sicuti arterim
uenae,nerui,intestina,ventriculus, uterusin uesica: haec enim Omnia e tunicis constuat,quae ex huius Emodi fibris contextae si int. Ex his etiam fibris sunt membranaedi menta,& caro,tum ea, quae simplex est,tum etiam illa,quae est unicuiq; uisceri peculiaris,quamq; nonnulli parenchyma appellant,quasi a Libsionem quandam dixeris: & eunde ordinem cum his scruant, oS, chartilago, adepsq; , ac cetera quae eiuscemodi sunt,quae potest merito quis nostri corporis sensilia elemeta appellare. Seu preter has sunt
paries instrumentariis,quas non erit malum recens cre . nimirum arteriae,um nerui acerti, tendines.
oculi, uterus, intestina cnes,uentriculus, lien, iecur, pulmones' & cor,& cetera omnia, quae huiusce ordinis sunt.
Exemplo partium mihi corporis, medicaret upartium sitistis. - . φPRo istius itaq; exempli similitudine, punctoriam suffusionum artem talem uniuersaeanis medicae
panem existimabimus,qualis ea est corporis pari,quam instrumetum,appellamus, cuius unaquae pungere oportet. Tertia est mensurae, quaesit pro affectus ratione. Quarta couersionem respicit. Quinta remotionem siciusionis e loco,quem obtinebat. Sexta circa astrictionem uersatur. Hae profecto sunt notio Ones ultimae, minimae,atq; etiam simplices, quae in alias simpliciores non amplius secari P illunt. Nihil autem in praesentia resen dicere notitias, aut notion aut scientias, aut theoremata, licui neque si partes dicamus, uel paniculas, uel Nniones. Igitur ea scientia, quae depinguius est suffusionibus , his constituta est particularibus scientisis, quae nuper explicaui. uniuersa tamen ratio curandi suffusiones , alijs quibusdam notitiis eget,& illis quide duplicibus se indu genus. Sunt aute hae . prima quide prae, paratoria. secunda uero illa,quam apotheraseeuticen graeci appellant. Siquis etenim uelit aliquem repletum plurimum,aut prauis humoribus refertum,uel etiam secundum caput dolent ad huhismodi operationem deducere: is inflammationes in membranis, quaepictae suerint acile excitabit, & uni uersum caput male assiciet. quod ne statarie pra*arat a crit opus: cuius institutum est, corpus t tum ab incrementis,succisq; superfluentibus expurgatum & uacuum, atq; etiam caput Ob omni dolo, re immune reddere. Vnde & ea praecepta,quibus hoc agendum est,anis flant elementa. quemdmodii& ca, quae ad id pertinent,utyoli manuum opus expeditum, oculus ab inflammatione, caput uero ab omni laesione custodiatur. & nuiuscemodi praecepta sunt elementa artis medendi i est ultimae atque minimae illius particulae. Nimirum is sermo si a nobis propositus in exemplum,pro ceteris alis assectibus uniuersis,quorum scientia sigillatim eum inter paries artis ordinem obtinere uidetur,quem in anili mali pars ca, quam instrumentum appellamus. At finiri hoc exacte absq; labore non paruo,omnino non se test. Putabit enim facile quispiam,quod eode renitus modo se habeat notitia curandae inflammationis,quo illam se habere diximus, qua curandae sunt sibilusiones. & id ipsum etiam de curando ulcere , aut fractura, aut erysipelate, deq: alijs affectibus dicemus. Id tamen uerum non eis, quia eanderationem, quam in animantis co8 re pars ea obtinet, quam instrumentumappinamus: catarum inqua curandae inflammationis notio inter artis panes obtinet. & quem ordinem oculus intre animalis partes seruat: eundem ea cognitio, quae curat lippitudinem, est uero lippitudo inflammatio extemaeocu lorum tunicae, sicuti peripta monia,pulmonis inflammatio est,in pleuritis, membranae costis praeten D. Vnde hi omnes Aeeius inflammationes quaedam stat. Et aliaestata curandae inflammationis generatim,sia uero citis, quae ex certa particula definitur, quae male affecta sit: sicut etiam cum instrum tum communi quadam appellatione dicimus, & cum de ceno quodam & definito instrumento loquium , aliqua intercedit differentia. Sane nos in libris de curandi methodo monstrauimus,aliam esse a tem curandae insanimationis in uniuersum: aliam uero huiusce, quae hanc particulam occupauerit. radia
128쪽
Mectea artis partitis a moris inibi s. cap. S.
AT Empiricus negat ullam cile generalem ipsius instammationis secundum seipsam curandi rationem: nulla tamen necessias cli in praesentiarum in his uerborum subtilitatibus uerseri. Sed siummatim dicamus, quod posteaquam ars medicinalis est de morborum curationibus: notitiae curandorumorborum simplicium, atq; etiam mox comp'sitorum, in primas principalissimasq; partes partienda: timi. Nos uero in eo libro, quem de differentiis morborum inscripsimus, quot sint morbi simplices, quotq; compositi monstrauimus. Q iod si non modo morbis profligatis ad medicinalem artem pertinet corpora restituere integrae ualetudini, uerum ut in alio libro a nobis ostensum est) sanos tueri deseruare: alia quoq; erit huius artis pars, silubris appellata,quae priori,curatrici inauai ex orposito diuisa est. & istius aliae quoq; sunt particulae, ipsa nimirum prata ista, quibus singillatim omnium nostri corporis partium ualetudo tuenda in . Sed li tertia etiam qi dain corporis constitutio 1 eritur, qua neutram appellant: nec tae quoq; lacrit, esse tentam artis parim,quae praui Aria dicenda erit. In hoc
hauserunt,quod non nisi post tempus aliquod interficit. In his assectibus uersari uidetur pars artis praeuiariae, quemadmodum rutilis ad aliam huius artis particulam, quam resumptricem, uel refcctricem appellamus, illi attinent, qui nuper ex morbo liberati sent, adeo tamen sunt uiribus imbecilles, ut neq; balneis uti, nec ea, quae Bliti sunt, agere queant. Est & pars alia, de senibus regendis, quae nullam uidetur certam habere constitutionem . siquidem senectus, nec omnino morbus est, nec integra omnino finitas. Nonnulli & rationem educandorum infantium in hunc ordinem redigunt,aiunt enim quod corporis cura sic habenda est, ut illius status exigere vidctur. Addunt praeterea quidam partem aliam, quae, quod optimum habitum corpori inducendum studeat, ab illis euectica appellatur, eam alij gyni isticam nominant. ut tandem primae maximaeq; artis istius, quae circa corpus uersatur, partes haeuiat: curatrixaesumptoria, prantisoria, senum custodiendorum ratio niantium educatrix, euectica,
seu optimi liditus induistris,ac etiam filubris. Quae s eo modo dividantur,quo Pauloante curatricem in Lauimus: ad simplicissimas deuenietur praeceptorum disserentias, quae ostensa sunt esse ueluti
quae iam artis elementa. - Partitio a ratione, oe LMmuse operationi , piam uariis et i mpiriciis ea - tradenda. cap. 6.
Niversa haec panitio a corporis affectibus deducta est. Est tamen & alia, quaea ratione operatio
ri uidetur penes materierum disterentias: quippe cum Omnis nolim corporis particula Icrum cc Iuliari
suapte nativa possit,aut uictus rati meam inita mentis, aut manuum opm. Nos tam m sorsitan mam proprie dixerimus,ea quae osse untur,quae administrant, quae acuantur ,& quae extrinsecus occurritim Summatim uere dicere possumus, quod qui occasione accepta ab his affectibus,quos luxata rat,aut a quibus tuetur, uniuersam hanc artem in partes disiecuerunt: tot huiusce artis partes secere, quot sunt affectuum ditarentiae. Sed alij non modo ab his: sed ab uniuersa etiam ea materia, quae cin
itioni Medici exposita est, & ij physiologicam, hoc est rerum naturalium indagatricem, atq; etiam Ilian, quae materialis proprie appellatur, praedictis artis panibus annumerant. Sed alij ex ipsis acti
nibus huiusce artis partes distinguentes,prato uictus rationem, medicamenta, & manuum operati nes ignificatium in ducunt. At nonnulli hanc in affectuum cognitricem , graeci pathosnomonicen Ddicunt ac praesagitricemquam pmgnosticen appellant, partiti,has praedictis partibus addiderunt. M xima autem empiricorum pars inter finales quidem ponunt significatium, curatricem, & eam quae salubris dicitur. Verum curatricem deinde inuictus rationem diducunt, medicamenta, atq; manua functiones. Qui in nominibus quidem aberrant, in ipsis uerorebus minime. nam neq; oportebat eos
dum etiam exilii uero salubrem.&significatium partes babae, a ra 1 M . . admodum curatrix, dicamentarias atq; illam, qua uocant chirurgicam, nempe, quae manibus agit
Optime igitur aiunt, cum inquiunt primam genitissimamq; ipsbum artis partium esse differentia liblamaruata partimur in finales,& constitutrices. finales siquidem sunt, quae finem inciunt : constit in trices uero,quae has constituunt, & ut ita dicamus in caula sunt cur illae constant. Sed no Uue deinde bene asint, cum existimat,significativa esse parte artis curatricis,aut salubri aequiparanda, amuis illa ex nec itate praxedat. neq; .n. unqua uel custodiri, uel curari quis poterit: nisi copiolcat prius,qualissit is affectus,quo corpus tenglia ex ipsa significatione in fit artis nunge et uti si unus. Et pari et modo transitus ad simile no est pars, quae coparanda cu historia sit, aut cum illa quae ea con plectitur, quae ipse quis uidit. Verum de hoc non instituimus praesentem scrinonem, quippe cum id
129쪽
satis alio quodam, &eo toto libro monstrauerimus. Et suidem nec Serapio aliter sentiebat . iterum Eenimuero cum ille, tum etiam quicunq; professi sent empiricam sectam, praeterpressi sunt huc librum. At ego facto principio perinde ac pirici,ad alia deinceps transibo . tu enim iam calles, quo monsimipta methodo ex inclicatione ad haec accedendum sit.
ITaq; dicamus illas quidem primas & proprias ,&quammaxime esse artis medicar partes, per quas
illius artis finem assequimur: alias uero istis esse sium iores. Porro, tot secundum numerumptinue proximaeq; sunt,quot sunt maxime Propriae rationes medendi. medicina nanq; affectionibus nostri corporis medetur, siue modo illae duae sint, siue tres, siue etiam plures. Nos tamen eo libro, qui ad Thr έybulum dicatus est,ostendimus primam harum constitutionum diiserentiam duplicem esiciae utrinq; ab omnibus fere proprio nomine eine appellatam. siquidem alteram nos sinitatem, alteram aegritudinem appellare Blemus. Sed in utram deinde harum duplices reperiuntur species. nam utrobiq; ea G-stitutio, aut in habitu est, aut in habitudine. salubrem nimirum constitutionem, quae in habitu est, illa pars sibi asciuit, quam salubrem appellamus. & istius p ipuas paries, quae bonum habitum inducit, di quae ad corpora reficienda,& ad senilis uitae rationem pertinet. Qiue uero aegritudines respiciti, bitu , uel habitudine, nominibus caret, quibus paries sae medicat iis nominentur: aestitudinis uero, Fissae quidem aut acutae dicuntur, aut lonax. Partium itaq: huius artis, aliae quidem primae ac proximae
sunt: aliae uero sine quibus illae minime elle possint. In his igitur prima est si ificativa, cuius dui sunt
partes . altera quidem praesentium cognitriis, altera uero futurorum praesagit rix. Fieri enim nequit ut rationem assectum aliquem curandi reperiamus, nisi ille prius cognoscatur . neq: etiam nisi terminus futurae iudicationis pramos tuo recte unquam curari poterit. Has tamen partes neces o aliae item praecedunt,utpote ea quae omnium particularum statum exponit,quaedam uero distamone comprehe-ditur. Insuper uero& illa, quae de earum actionibus, ac temo illa,quae de earum usu est uel utilitate. Verum & his sunt aliae priores. ea nimirum,quae contemplationem elementorum corporis, ac ea quae
de iudicijs, nec no & illa,quae de naturalibus facultatibus,quae & ipsae ex sectione animantium comprehenduntur. Nimirunnn tot tandem principia si nificativa pars dissoluitur, quam diximus, quod omnino curatium ac calubrem praecedat,quae omnia seorsum suis libris exposita sunt. Verum enimuero est , & alia pars p cedens curatium, quam etiam significatiuae annectiant . ea autem est, quae omnes causas doce t a salii res, quam morbosas, quam materialem nonnulli appellant. haec prinetur c snitionem causam inniti,qu. ae laus in primis constant, quae Oiseruntur, quae ei sciuntur, quae uacuam tui ,& quae exisinsems accidunt. horum enim omnium uires perpenditi nos autem in libris de rationeGcurandi monerauimus,quam haec utilitatem arti praestant.
Partitio medica artis ab uno corpore, quod illi sub citur, desi pta. cap. 8.πTAEc itaq; est partium artis medicae perflantatio, ab ipsius prima maxime ac propria materia de Il prompta. Sed quae ex secunda materia nec ita propria a N: se habet modo. Corpus enim hum Monuni medicinalis artis secunda est materia, ac ita dixerim) per accidens,ea inquam ration qua sanitas & morbus illius corporis affectiones sunt. Nec modo huius artis, sed naturalis etiam philosiophiae materia hoc ipsum corpus est , & ipsius etiam per accidens, eo .s quia generationem sabeat & interibtum . Naturalis nimirum philo phia ea contemplatur,quae generantur& intereunt. unde & ipsus prima materia generatio AE, & propter hanc deinde corpus etiam generabile . nam & ob id corpus humanum naturalis materia est,quia generationem stibit & interitum . medicae uero artis non hac de causa , sed potius quoniam morbis ac ianitati sebiectum est. Unde cum corpus humanum sit quodam modo artis medicae materia: haec ars pro ratione partitionis illius, ipse etiam in partes suas secanda ueniet. At duae sunt secundum senus primae dissesentiae: altera enim circa Elementares paries consistit, altera uero circa instrumentarias. At uem utrina tam clementares inquam, quam instrumentariae, animalis Hpaniculae sunt, & harum omnium assectus quilibet propria erit huius artis pars, quam superius , dum de punctione sit talionum ageremus,in particulares adtiones subinde diuidi ostendimus. harum siquiadem notitiae sunt elementares particulae totius huiusce artis icut in his,quae medicamenta uniuscunas que complectuntur. & in his etiam quae ad uictus rationem pertinent, illae quae unumquodq; simplex respiciunt. Nonmodo autem partitio, quae ex huiusce materi e sectione suboritur, ad ultimas utque& clementares artis particulas prouehitur: uenam & illa cuius pauloante meminimus. Praeterea auia&alio modo fieri haec partitio iret est. nam fingamus nos uelle unum quodpiam morborum propositum genus ad ultimas usque particulas diuidere: prima tunc diuisio erit, quod aut similaribus pari, culis accidat, aut instrumentarijs, ut in libro de morborum different ijs a nobis monstratum ira: ab tera uero quod harum deinde aliae simplices sunt,alis compositae , quod in eodem quoque libro ostem dimus. Erit igitur necestarium, ut curatiua scientia minimas clementaresque particulas casillam h beat cum illis, quae dictae si int. Si enim, exempli gratia, calidum aliquem morbum uelimus curare: primum quod cognoscere oportet, est ratio illum curandi, nimirum quod contraria contrarijs rem dio sunt iam monstrauimus hoc commune esse & primum omnium: γ Deinde uero, quod id quod
130쪽
A &calidoriam morborum, atq; etiam medicamentorum restigerantium gradus tenere oportet, qud in libris de medicamentis explicauimus. Vnde manisestum quod undecunque quis partiri inceperit si recte huiusmodi partitio ad ultima & elementaria theoremata fiat: perueniet tandem ad scientiam eorum, quae dicta sunt. Partitis-dica artis ab iis,quasint secundum rati ream, di cap. 9.rtamen res haem exactius intelligatur : alterius quoq; partitionis,qua saepissime usus sum, memi
ipse tuendi. si uem eorum, lue praeter naturam: ut ea interimendi ,scientiam habeat. quo autem modo haec sint peragenda, alibi a nobis e insitum est. In prisienti uero est examinandum id, quod propositum fuerat . ut eorum unumquodq; singillatim partiamur. Sed nos seorsum de his in alus egimus . de morbis, inquam, in libro de morborum disserenti js: de causis item in alio libro: quemadmodum etiam in alio de symptomatibus. sed de sanorum disserentias in libris de tuenda ualetudine. in the B rapeuticis quoq; facta diuisione & morborum,& symetomatum in causarum,docui quo modo omnibus sit consilendum. Et nimirum per hanc etiam partitionem facile inueniuntur e tuae prima,& praecipua sunt in arte, non esse alia ab illis quae diximus, nec non&ea,quae secundum locum obtinent, &quae etiam teritum, ut antea quoq; a nobis expositum est. Oportet et m&hM ipsa partiri. quod si recte fiat: oportebit partitionem tandem peruenire ad clementares usq; notitias . in autem uarie . possit unumquod ii, quod propositum sit diuidi: nec uno tantum mododixere philosophi omnes, qui dialecticam maxime calluerunt: atque in primis Plato in duobus libris, sophista inquiun& politico.
Nihil igitur est cur ex multiplicitate partitionum turberis, si multifariam antiqui medicam artem partiti sent, quin potius perpende , si ni nil sit pr termissum ex his, quae occurrere possunt. Protem q cunq; haec obseruauerit: is suam partitionem modeste promum. Veruntamen optimum- ut et prius diximus si initium a maxime propria simplerimus materia, cui mox ex praedicti methodo alia addiderimus.
Nicolao Leoniceno interprete. ARGvMENTUM LIBRI.
Medicam artem ex corporum, signorum, de causarum definitione constitui. traminosint doctrma, ac deproo de iis . cap. I. RES sunt omnes doctrinae quae ordini inhaerent: Prim quidem ex notione fisus, quae rer resblutionem fit: Secunda ex compositione constat eorum, I, qua exiel blutione iuerint inuenta. Tertia ex definitionis dissolutione,cui nuc-- . incumbimus. Licet autem huiuscemodi doctrinam appellare non tantum diffinitionis ditatutionem, sed & explicationem, ut nonnulli uocarunt, uel r uti
solutionem, uel diuisitonem rues ut nonnulli alij explanationem, uel pinι- in Isitionem ut alij. Conati sent & Herophiliorum quidam talem facere quemadmodum Heraclides Erythrisus. Conati sunt&ea quae per compo sitione ipsi Herophiiij quidam Erasistrati sectatores Athenaeus Atta υ V
leus. Neminem tamen ante nos eam suae oritur a notione finis, scriptae comperimus, ex qua onino mi Methodo.
pnestare inuenietur: sessicienter enim ac facile memoriae commendantur uniuersia ex definitionis distatutione, quoniam totius artis capita in se optima definitio complectitur tuam quidam substantialem - . . uocant, exaduerso distinguentes alijs quae notionales appellantur. Illae siquidem absis, quae accii 'ν rinuet A nitis: hae uero ab insa essentia constituuntur. Elaborata aute est a Ma nobis particulatim&dam ueluti conclusiones c, quae