Julii Caesaris Scaligeri ... In librum De insomniis Hippocratis commentarius auctus nunc & recognitus

11쪽

EPISTULA.

mnia devovisse videri volunt, recepta aboleverant, alia substitii erant : quid his quae ipsi damnanae , monumentis facturi sint, si quid extra suum Ciceronem deprehendent Z verum pro Cicerone quid egerimus , quae odii, arque invidentiae tela passi sumus : quos temeritatis impetus obstinate exceperimus, fortis i-mὸ retardarimus, Jam vulgb sciunt : pro me Verbetiam Cicero sentiat, si haec , quae sum locutus loquatur ipse. Neque verb mirum est : haec foedissimi otii mancipia obtrectare verborum laudi , qui res contemnant ipsas. Sed tu qui tam judicii nobilitate, quam morum integritate praeditus non sollim aequo animo audis ab alii , sed etiam libenti docere potes Philosophiam: & haec scripta cum forensibus nostris comparabis,&veniam non modh dabis mihi, vertimetiam petes pro verbis ipsis. Quorum verborum pudor quantus est , ut in alienas sedes non invadant: tanta est fortitudo , ut de suis sese dejici non patiantur. Tibi sese dant, tibi loquuntur, non ut doceare, sed ut alios doceas hoc, Nos etiam ab istis contentiosis Disi vitatoribus intelligi voluisse, ut docer

mur.

12쪽

IULII CAESARISS C A L I G E R IIn librum Hippocratis , de

IN SOMNIIS,

COMMENTARIUS.

Uricetum hujus libri , homo

est : finis , sanitas : ratio formalis , pi arseIvatio : modus praeservationis , praecognitio valetudinis humanae , quod Prognosticon Graeci vocant.

Via & ratio indagandae praecognitionis quain Methodum illi nominant) est a posteriori, stilicet per signa, quippe a somniis e quar libri titulus is fuit, De inaniis. Per ea enim agnostit Hip rates humanam valetudinem , ut praetervetur. Igitur non recte secit Calvus , qui cum additamento sic instripsit , De languentium semesis. Maxima enim li- bri pars ostendit imminentes,non factos morbos. Languor namque si indicatur futurus r' nondum est. Ex his satis constat, librum hunc referri ad illam medicinae contemplationem, Iae ob servanda corpora comparatur. Me-iodi rationem assignat ipse : Quoniam, inquit , anima soluta corporis sunctionibus. per somnum , sibi si restituta di hoc est divinis principiis , quisus est constituta , cohaeret:

13쪽

trahitque inde similitudinem, quam per visionem repraesentet , conjungens originem suam illam caelestem ab ipsis mundi elementis cum fini suo: qui est hominem informare. Est enim anima, media natura quaedam, inter aeternas res & corruptibiles. Media vero sic pote, neque alio modo ipsa quidem aeterna est, at corruptibilibus conjuncta, duo extrema , quasi sequestra, suo complectens ne . xu. Si igitur soluta , non quidem corpore ,

sed corporis brutis ossiciis: puta ambulandi, sedendi , currendi: quasi in recessiim quendam , ac potius portum ex his iubducta tempestatibus, tota sibi sua est. Cognoscit quae intus sunt, in corpore scilicet. Ibi tum quia husdam quasi coloribus, figurisque ac quantitatibus pingitur earum rerum, quas intus

nacta est. Quare his affectionibus satis opportune statum corporis explicat. Id quod Hippocrates ipse sibi in tertio De ratione victus assentiens, repetit : Quibus, inquit,

corpus assicitur, ea clausis oculis videt aniamus : ac jam in eo est, ut aegrotet. quod malum ex proximis percipitur indiciis. Quae res cum a sapientibus perpenderetur: non solum ab hoc divino viro , Gale que , atque aliis

compluribus tractata est ita , ut ad rem medicam accommodaretur: verum etiam eo progressi sunt, ut divinitatem quandam qu que profiterentur. Quod ut amplius cognoscamus : quid sit semnium , qu6tque ejus gene a, ac potius modi , censeantur, intelligendum est.

14쪽

DEIN so MN as. , Ac quanquam omisit Hippocrates definitionem: quid ipsum tamen esset, non omnino omisit: cum recipere, colliger Sque dixit animam in se ipsam. Nos autem e Philosophia accipiamus. Aristoteles somnium non ibium eorum quae intelligerentur, dixit esse repraesentationem, sed etiam quae sensu perciperentura propterea quωd in semniis ita verissemur, quasi cum videmus vigilantes , aut

audimus, aut tangimus. Ouae evenire sane non queant, nisi sensuum vis interior aliquid afferat momenti. Itaque resert omnia haec ad communem sensum et cujus facultas intus communis una , secundum instrumenta ac

Iotestates foris multiplicatur. Q d quum

egerent recentiores, qui legendo ut omnia

colligant, quam judicando ut elisant, sunt attentiores , ut sensibus recte attribuere, ita salsb sustulεre ab intellectione. Ri multa sunt opera intellectus insimniis r ratiocinatio, disceptatio, consilium, deliberatio, etiam poeticae exercitationes non poenitenda .

Tum hic Hippocrates ea proponit, quae ad intellectum pertineant: veluti cum vult ab anima iniri rationem cursuum stellarum, atque alia talia. Ergo ex Aristotelis sententia intelligemus ab extimis officiis sensus quiesterer intus autem non ita hoc autem vero in Qω-no. nam est modus quidam somni imperis eius, ac quasi dimidiatus, quum aut ipsi l

quimur , aut etiam rogati respondemus, sumgimus , ambulamus. Cujus rei rationem

reddit Aristotelea in quinto De generatione

15쪽

4 IN Ibit RuM HIPPOCRATIS Animalium. Somniorum autem rationem ad hunc modum constare assentietur, qui meminerit animam esse totam , & in toto, & inquavis palae. re nihil impedimento est, quin & intelligat, & sentiat, aut quasi sentiat : ambulet , aut quasi ambulet. Animae nanque ad multa osticia , pro instrumentis ;spiritus sunt : voco apiritus vulgi more, tenuiores sanguinis partes quae aliis atque abis delegatae locis, obeunt munus quaeque suum.

Omitto nunc vehiculum illud caeleste, quod tanquam sedes quaedam animi ab Aristotele homini attributum est . Sive igitur vehiculo, sive instrumentis illis retracta in aditus suos, secum habet etiamnum motus pristinoseotundem, ambulandi, ridendi, potandi, pugnandi , quibus motibus ita , uti antea, aflictatur : tum argumenta praebeat illorum expergefactis nobis : nec dubitabit, qui intelliget , ex vertigine voluntaria, aut alius modi quum nosmet recipimus , quanquam

sedemus et tamen adhuc versari videri nobis. Item a fluctuatione, quae in fato, aut flumine fit, tametsi in terra constitisti, tamen existimes te vacillare. Sic rubras res ubi diutius intuemur , ad albas conversi, eas putamus prioribus concolores. quandoquidcm reliquias eventorum rece pias in spiritus circunserimus adhuc. Sensio enim receptio, sive impressio est. Qiramobrem visa haec, sive audita , sive alia per speciem, cum in sensi -- bus insedere , atque in memoriae thesauro sese induere , nocturnis appulsibus preddunt se-

16쪽

DEIN so MNII s. rse. Itaque & infantibus, quibus mens inconstans est, & iis qui satagrint multarum rerum, item temulentis, atque helluouibus, aut nulla somnia, aut confusa referuntur : propterea quod sensilium rerum imagines perplexae inter se , haud aliter cqrrumpuntur , quam cum citissimis versationibus rota circumducta, ibi nobis radii nulli percipiuntur. Quem admodum si multos confundas sonos, nullus tibi praecipuus erit: veluti is qui plures lapillos in stagnum demittit,efficiet ut circulorum orbes aes actus illos suos inter se impeditos consultent. Habes etiam historiam. Herodotus in Melpomene seriptum reliquit , in terra Africa populos esse , qui ad Atlantem incolant , eos nulla somnia videre. Qitam par tem Plinius quoniam laxius est interpretatus , ejus verba πιέεα , . o. -υπνια αραν. At Plinius videtur somnia concedere, sed enima nostratibus quae sint diversa. Sic enim in quinto scribit: Neque insomnia visunt, qualia reliqui mortales. Idem in decimo quum scribit, aliquos nunquam Quintasse: ut addidit ex Aristotele letiferum esse iis, cum

primum somnient, ita omisit nomina ponere. At ponit Plutarchus in commentario quo minstigat rationcm desitorum oraculorum,Cleonem Dauliensem , idemque credi solitum de Thrasymede Hereense. Causam autem recentiores cum ascribunt corporis temperaturam , sane latam nimis ineunt viam. Quid enim in nobis fit, quod a concretione corporis

17쪽

6 IN Lx BROM HIPPOCRATIS non proficiscatur 3 Sed ita accipiendum est. spirituum torpore, aut hebetudine fieri, aut tenuitate, aut lubricitate, ita ut spiritus illico solvantur. Exemplum addendum est i Si puer arrideat, statim ubi destitit, rugas diducit, vultus subsidet. si aetate provectiore rideamus, etiam absoluto cachinno diutius ridibundus vultus perseverat. Sed & Plinius multis in locis quae tollant insomnia, quaevo levem, ostendit: sicuti contra, tum ipse tum Diostorides, quae essiciant lymphatica, mala, gravia, turbulenta. Sed iidem recentiores bis falluntur super eadem re. Nam cum ex

decimo libro Plinii verba illa adducerent : Infantes statim somniant. Et in septimo historiarum Aristotelis illa : Infimies somniare manifestum est, sed sero memores fiunt imaginum. primum , putarunt inter se eos esse

contrariose deinde stustra conati simi concialiare. Nam neque inter se adversantur: neque

isti recte di suunt nodum sic: si proprie lo-ctuamur non somniare insentes: si impropriξ, somniare. At Aristoteles dicit, πλον esse εὐυ-- . Et Plinius addit, statim: tantum abest, ut sint contrarii Sed duo adverbia , Plinianum, statim, & Aristotelicum sero illud ad somnium, hoc ad memoriam refertur. Non potuit autem ab infantibus iesis exploratum id habere Aristoteles: sed collegit a gumentum a potiori: nam si pueri non 'meminere, tantominus infantes. His de causis somniorum genera alia alii descripsere :veruor omnes confvsb homines judicio : qui,

quar

18쪽

quae legissciit,illico transcriberent:nihil apponerent de suo. Omissa igitur Macrobii. alio. rumsue negligentia , ac praeterea ineptiis Grammaticorum , sic partiamur: Graeca vox somnium signiscat , species illas scilicet , earumque a ctiones. QMm vocem prisci mortales a bene omina do fabricarunt. Ita enim dicebant, limo Nam concisum fuit Nostra vox simplicior , somnium : quasi quod somni esset proprium. Graeca & ipsa ,-: unde e. ιον, quod & nos insemnium. hae appellationes universum ambitum somniorum communi significatu amplectuntur. Unde Aristotcles ,ονειρον vocat eum , qui probioribus utitur somniis: quoniam sunt etiam emολὼνειροι, sive ψαλίονειροι. Est igitur generis vox , quae in

boni, malive distrahi possit differentias. Neque enim verum est quod sunt , insomnium non esse nisi cum is qui somniat, putat se videre vera. Nam neque ratio nominis petit, ut huc coarctetur : neque aut Cicero aut alii

aliter sunt locuti. Fit autem somnium , aut quo diximus modo , per eas species quae in animam receptae sunt: aut per principia divinitatis , ejusque caelestes cognationes. Ac primo quidem capite duobus fit modis : Aut enim A,ονειρ est , aut αγονειρ Ο , cum species, uti sunt , ita sese offerunt. Fit autem hoc a tribus causis. Aliquando exanimae affectionibus , cura , metu, odio , laetitia : ut quod quis exercuerit interdiu , per quietem quum

19쪽

-8 IN LIBRυM HIPPOCRATI avidet. Iiaterdum ex corporis affectibus, puta ebrietate, inedia , pugna. Nonnunquam pro modo sortunarum, ab eventis: veluti, divitiis , paupertate , exilio. Hujus generis est, cum dormire semniamus. Ipsa enim anima tunc in seipsam reflexa, contemplatur cor

ci vocant: propterea quod ut in re fuisset, itare poneretur. Quare haec partim

physica dicuntur, ea scilicet quae rerum natu- ram quasi evocant, atque ei haerent: veluti cum ignem suo motu atque calore, terram

suo statu atque frigore miliamus. Partim

syncramatica, cum res naturales, non suapte natura, sed ex temperatura somniamus. Biliosus enim aquam calidam videbit tangetque in somnis. Haec autem a recentioribus minui probὸ sunt explicata. autem evenit, ubi sorinae prodeunt terrificae. Quapropter saepenumero contin it neque pleno somno , neque Vera vigilia neri.Nam cum intus agitatio est, quiescere vere non permittit. Itaque contingit quod in tremore. Nam omnis nimium cum tollis , vis nititur sursum, contra premit pondus. ita tremor fit , ubi neque vera quies , neque simplex motus est. Tunc gemunt loquuntur, respondent, ut diximus , stupidi consistunt Haec Graecorum nonnulli phantasmata appellare maluere, nihilo prude tius cogentes magni vocem significatus .

in angustum id quod etiam fecerant, cum ad certam .cciem adigerent. CO normine

20쪽

DEIN so MNII s. 'mine utitur Theocritus in Piscatoribus. Alterum caput est, cum desecata anima, per se ipsa agitat, aut per agnationes et pu in daemonas , caeteraque id genus , quae a Plotino , Proclo , Iamblicho prodita sunt. Η vocant vetine Graeci r unde noster se-por : Propterea quod corpus pene mortuum est, in anima totus homo conssitutus, atque

ipsa in sese reducta, recepta, collecta. RuS vocabuli originem & causam intelligamus r

Ηomcrus in undevicesimo Vlysseae, , non messe dicit: non quod res ipsa vi sa ecset, sed quod vera portenderent rerum imagines. Nam aquilam Ulysii comparat: anseres autem procis. Theocritus in Europa pro Ve

ro multa narrat in libro de Divinatione primo; & Socrates apud Platonem Critoni recitat somnium , quo verum praevidit. Alia praeterea multa habeas non solum ex Valerici

Maximo, sederiam ab eodem M. Tullio in primo de Natura deorum. Galenus quoque nonnihil experientiae nocturnis per quietem praeceptionibus sibi partum scribit. Et Aristides orator dicitur emtus semniorum indicatione. Iamblichius in libro De arcanis initiis , memoriae prodidit, aegrotos semniorum integumentis captare curationes consuevisse: Strabo in octavo, adversa affectos valetudine in Epidaurici AEsculapii templo pernoctare selitos. Hoc genus etiam vocitarunt: quasi dicas, vivonem .' perinde at-