Julii Caesaris Scaligeri ... In librum De insomniis Hippocratis commentarius auctus nunc & recognitus

21쪽

que sensu ipso vero percipias r nihilominusquam mim vigilares. Herodotus cum alibi,

tum in Terpsichore appellat semel atque iterum , , pro eo quod ad hanc divinitatem pertineret. alii autem Φάσμ οῦ quo nomine inscripta esset vetus Menandri fabula. di qua voce utitur Thessalus Hippocratis filius in legatione, ad sensum eunaem hunc rae Plutarehus in libro De Socratis daemonior ita pro numinum visione in ea epistola, quae circumfertur Hippocratis nomine ad Philo-pomenem, & Theocritus in Europa. Qirare

etiam extra somnum' usurparunt veteres pro

Te Vera. Inter quos Sophocles in Electra , Herodotus in Erato, & in Melpomene; atque etiam alibi pro visu miraculi ponit. Hoc genus somnii tripliciter accipitur. Aut enim Praesentem ostendit rem, ut apud divinum

Poetam , Hector AEnear : aut praeteritam, ut Elisee Sicharus: aut suturam, ut Anchises AEneae. ea pars a Graecis, a nostris

divinatio appellatur: sitque modis aliis multis. Aut enim per gryphos sive aenigmata : ut cum saturum somniavit Alexander , interpretatus est, Tyro sese urbe potiturum : diviso verbo sic scilicet , --Aut per rerum similitudinem: ut Polycrates Tyrannus Samiorum : suspendio enim, somni persolvit fidem.Nugatores Magi hanc divinitatem etiam per gemmas conciliari posse prodidere. unam

appellant Eumetridem r alteram Hammonis Cornu: ut omittam sinistrum chamaeleontis

22쪽

admirabilem reddidit Democritus: qui ejus vi prodiderit , posse quae quibus velis somnia

mittere , nedum tibi repraesentare. Hac rati ne partim allegorica Graeci vocarunt , propterea Mod aliorsum agerent animum, quam in te esset, atque ita interpretationis indigerent.

partim theorematica, in quibus id quod est, perspicimus. Ea somnia praedivina appellat Plinius in libro tricesimo septimo. Quare almlegorica reserebant ad conjectores: quorum artem instituisse primus dicitui Amphictyon , ut est apud Plinium in libro septimo historiae

naturalis.

Fit autem oraculum sive divinatio , ob rem aut privatam aut publicam: ut cum somniat Hecuba facem parere , publico malo fuit illud. Plautini Daemonis suum sibi privatum 'extitit. Caesar visus est sibi per quietem matri suae stuprum afferre: hoc cum privatum fuit , tum puolicum. Nam & ejus intersuit domi natio , & publico detrimento invasit e quod etiam somnium demonstrabat. Neque enim solii m subjecit sibi terram , sed turpiter subjecit. utrumque autem adhuc dividimus in alienum, & proprium. Possum enim & de meo privatim, & de aliena rep. somnium excipere. Venim ridicule addunt aliam affectionem. Cum partiuntur in Generale, apponunt exemplum, Solem, Lunamque si quis deficere somniet: inepte sane. Somniorum namque disserentias intelligimus , non ab somniata re, sed a sine sortiri nomen. Etenim si uni portendat, privatum esse, si omnibus

23쪽

ret IM Lia RUM HIPPoc RATIS publicum : Igitur a mundo somniato quare Vocant generale, quod uni tantum destinari possit At mundo univerti quid evenit u

ouam e somniis nostris Praeterea neutro modo Lunae Solssve somnium appelles generale. Nam neque universitas est Lunae neque ex ea quicquam praescribitur universitati. Postremo generale minus est , quam commune. Genus enim sive gens , est in civili prudentia ambitus quidam certorum capitum ab uno

proficiscentium. unde apud Philosephos id quod species complectitur , ductum est. At multa sunt in Philosophia quam in usu communi longe ampliora , quam ut generis ap .pellatione contineantur. Entis uinque nomen latius funditur, quam generis. Sub vo- ce quoque Reipublicae multa sunt genera r. sub nomine Provinciae multae gentes compre-' . henduntur. Sic communis lux est, genera lis non est a Communis mundus, non Emeralis. Sed more suo Grammatici plus hisoris afferunt ad refellendum , quam boni quod ediscamus,

Haec sunt genera siveimodi differentiae , affectiones somniorum e quorum significationes atque judicia , quae ad institutum nostrum pertinent, ob eas quas diximus rationes , non negat Aristoteles. Ait vero exactissimum somniorum judicem, indicemque futurum, qui rerum calleat similitudines. At enimvero ex illis eventum ullum significari portendis enecessario, id sane negat. casii aliquando accidisse assentitur: verum nihilo certius

24쪽

rius, quam cum Venus aut Canis in tesseris jacitur. Videtur autem ipse sibi maximum aD ferre argumentum: Si a Deo sunt semesa di- trinatoria , quare stolidis se pius eveniunt INoluit meminisse vir ille divinus, stolidorum animum cum ipso corpore minimam habere conjunctionem ' Itaque eos nobis stolidos esse, hoc est foris: intus autem ipsos seorsum sapere. nam si anima divina est,erso quo tem pore sua erit,non corporis,divinationem illam redintegrabit. Plutarchus in libro De ab litis oraculis , vaticinia ex somniis filisse ostendit : reddique solitas responsiones a vatibus ad Mopsi oraculum : qui vates se

iis pellibus hostiarum incubarent , id quod de Fauni sacrificio prodidit doctissimus Poeta. AVerroes vero etiam ineptit. negat divia nationem dari posse ab intellectu leparato. Sane addit , Eum non coPostere materialia & individua , circa quae ni divinatio τset enim, inquit, materialis. Qirantum v xo errat ille, non semel. Etenim intellectus ille non cognoscit per phantasmata : sed se ipse utendo, videt omnia. Ouid nonne ille motor ille λ ergo motum cognoscit: ergo& rem motam. At omne quod movetur naturaliter , ex materia est. Item omnium rerum efficiens causa prima , intellectus ille est. Igimr materiae quoque primae ainhoreris. Qimodo secerit si non norit rum ille non mutati , cognostendo mutationem:sed cognoscit se non mutari,quia est immutabilis: taul nonmutatur, quia cognoscit

25쪽

Ε - ΙM L I BROM H I PPOCRATI s se non initari. nihil enim est prius , aut posterius. Neque recipit cognitionem cogno- ωndo: esset enim intellectus imperis ssed ipsemeiaua, suique cognitio est. Ad haec, universalia in materia sunt. sunt enim unum in multis. Nam idearum figmenta non admittimus. Ergo si cognoscit universalia, materialia quoque nota habebit. Dicet, Abstrahere. igitur id quoque unde abstrahit, cognitum ei erit. Respondebit , Cognoscere abstracta sine abstractione. ω Non solvet. eorum namque naturam si norit, noverit esse in materia. Postremo non negabit , omni Praeter Deum modo quopiam composita esse: alia ex materia & sorma , alia ex genere & dis- ferentia r quaedam ex esse & essentia. ergo si haec cognostet , ipse quoque talis erit . quare Avermes cogetur negare, Deum quicquam

fecisse: quippe qui nihil intelligato Hoc enim langebat nominem , intelligens, intellectum, natellectionem unum esse in intellectibus separatis. Itaque si separatus intellectus intelli- .git corruptibilia , ipse sit comiptibilis. Sed . ille intellectus intelligit corruptibilia perseipsum , ut diximus, non per illa. Sic quoque intelligimus nos vacuum , per plenum: ficta,

per vera. unde fit, ut animus noster necive inanis, neque fictus sit. Ita ille sese intelligendo, omnia facit: omnia movet r omnia

est a se, non ab illis r quoniam illa ab se esse intelligit. Rus enim perfectio est , nequire sibi quicquam esticere aut idem , aut par , aut simile. .are concludendum est: & a Deo

posse

26쪽

DE IN so MN II S. 1s posse somnia demitti, & ipsim animam repetita sua divinitate, sevi mitantisher posse, dum a corporis vinculis libera agitarit. Quibus rationibus moti religionis nostrae Drimores, ipsique Platonici a Deo esse proticiscique somnia posse profitentur. Inter quos Xenophon quoque in Symposio sentit idem. inquit enim,

πνοἰ-ο- . Et Herophilus somnia appellare solitus est quaedam. Animadvertemus id, a Calvo bis hunc esse transsatum Commentarium :qu's, qui volet, , conserpi inter se : n ue enim oteram perdet. Sed jam Hippocratem latine loquentem

audiamus.

per somnia confici possunt ,siquis no-

. ta habeat: magnum ad omnia sane mo-memum ea conferre intelliget. Etenim anima, dum rigilat atque corpori Hires

adminiBrat , in multa dissertita loca , nequaquam vacatsibi: sed gulis corpo- isfunctionibus intenta es 'quippe ipse sensibus , auditui, visui, tactui, ambulationi , actioni : omni denique cogitationi: ipsa vero pro se nihil agitat. Cum ve- ὸ quiescit corpus , illa movetur atque: egrediens e corporis tartibus , suo domi. ho

27쪽

16 IN L et BR v M H I P C RAT I slio continetur: ibi omnibus illius fungitu inciis. Corpus enim somno captum ni hil sentit. at ipsa vigilans cognoscit: videnda videt : audienda audit: vadit , rangit , moeret: temporis momento ratiocia natur : ibique in somnis tum sua , tum corporis obit munera omnia. Si cui igitur . resti haec erunt comprehensa judicio : ei magna sapient pars fuerit comparata. C AE S A R.

Tractaturus somnia, ostendit operae neces, sitatem : dicitque posse conjici. Argumentum est a possibili , item ab usu, & consuet dine & modo: cum dicit, conjici. Deinde uintilitatem statuit . cum dicit, ad omnia. Magna enim est pollicitatio. intelligit enim omne vitae genus, tam civile, quam quod sp ctet ad medicana, facultatem, propter diversa , quae diximus , genera somniorum. Haec est prooemii: in quo proponit rem , qua de agitur,non sine captatione benevolentiar,docilitatis,atque attentionis.ΟMod autem ad ludicia spectat medicinae,sibi ipse assentitur etiam in tertia sectione letalium contagiorum: Abinimniis nanque, morborum & indicia sumi , & judicia dari. Post haec reddit rationem propositorum. Anima , inquit , vigilanti inservit corpori; scilicet ad actiones. Ergo ibi occupata hoc agit. at dormiente corpore sibi ipsa vacat. Sic Xenophon 8. Pediae: In semno , inquit, anima est proxima divi

Diuitia

28쪽

divinitati : & futura multo ante praevidet 'propterea quod per id tempus potissimum li- Dera es . Sic etiam Galenus: In somnis, inquit, anima reducta ad corporis intima, libera atque otiosa ab exteris functionibus, seo sum & indicat quae corporis intersunt: dc ea, quae suapte natura expetit, quasi habeat praesentia , contemplatur. Ubi clixit, eam move ri: veterum sententiam secutus est: inter quos

Plato quoque fuit , ut legimus in Atlantico. Hoc libri quoque nostri hcri autumant. Α-ristoteles nequivit apprehendere intellectione aliud moveri posse , quam corpus. Anima enim nostra si est incorporea, extra magnitudinem est . ergo nullis praescripta finibus. Fiagura enim corporis extremitas est. inar inter alias rationes una ratio Themistio , Averroique persitasit unicam in Omnibus ea .demque animam ut existimarent. Caeterum

nihil impedimento est , quin intelligamus,

substantiam aliquam incorpoream finitam esse. Nam mentes illae aeternae , quae . versent caelestes orbes , neque insormant illos , neque ab illorum finibus finiuntur . essent enim materiales. Quare suapte natura finitae sint, non propter magnitu vinem materialem di sed circumscriptae alia quapiam re, quae res alia ab ipsis est. Omne autem finitum moveri potest. Mutare enim potest id, quod Graeci vocant quod quanquam in i co esse verὰ dici nequeat, quia corpus non est: tamen in suo, ubi, est. Pyemadmodum autem moveantur, & ad duodecimum divinae Pluto-

29쪽

18 Lx BRUM HrPPOCRAT PS Philosephiae , & ad secundum sententiarum pertinet disputare. Disceptavimus enim ibi falsum esse moveri rem incorpoream per momenta discreta. Sed h1c de his satis. Unum illud animadvertendum est, Animam, cum una sit, non retrahi a corporis extremis partibus , morerentur enim : a qua privatione non datur recursus ad habitum. Sed spiritust

instrumentarios huic & illi ossicio delegatos retrahere sese ad principia intelligamus, tanquam ad pabulum , aut vexillum quoddam , ubi recreentur: propterea quod in conis tinuo opere esse non possumus. quae est causa finalis somni, & apud Aristotelem & apius Galenum in libro De continua resolutione. - Nota locutionem dubitabilem : Egressa, inquit, ἡ corporis partibus , suo domicilio continetur. Falsum namque est corpus desti sui: aliudque ei tunc esse domicilium. Sed voluit intelligere a reliquis eductam partibus, recipere sese m cerebrum & cor, quae sunt sedes primariae: sicut 3c sentit Galenus ex Timaeo, animam in cerebro habitare. quanquam Hippocrates epar etiam ante cor creari

putarit. Sed hoc in septem libris De semine genitali exactius a nobis & perpensem, Sc explosum est. Corpus autem esse animae imp dimentum ad ratiocinandum & sapiendum etiam Plato nos docuit in Phaedone. Longe facilius poterit Galenus dicere, animam moveri: qui animam negavit sese,quid esset, scire : nisi, inquit, calor ipse naturalis

. sit. Idque non solum aliis mul tis in libris, sed

30쪽

in eo quoque , qui nondum latinus factus est, quem inscripsit De formatione scelus. Nam qui dicit animam dolore laetari: materialem animam intelligit. At ipse integrum super

hoc condidit commentarium t in quo declarat animam assici a corporis affectibus. Laxius quoque Platonici ipsi locuti sunt: inter uos Xenophon in Symposio licenter nimis

ixit: ---Hoc quoque loco Hippocrates animam inurere ait. Et in libro De modo victitandi, animas a scemellae &viri seminibus simul commisce , propter similitudinem, quae in utrisque sit. Et in eodem libro turpiter nimis animam ex aere &lani conflatam esse. Si enim ita sit : pars ergo fuerit corporis, non pars compositi , alteri parti dans esse, scilicet corpori. Itaque tuto postea potuit errare errorem alterum multo majorem , cum dixit, in surorem.animam humanam agi. Ergo in libro de carnibus , cumscripsit animam de caelo prosectam : videtur ignem & aquam de caelo deducere. Nimia quoque transsationis licentia usus est Cicero in lib. a. Ossiciorum : ubi prodididi, a voluptatibus magnas animi partes detorqueri. Nam & animam dividit, & subjicit corruptioni. Quod enim asscitur, habet aditum ad interitum : est enim alteratio dispositio ad comruptionem. Scd partes posuit pro potestatibus : sicuti pro potentia, & factione, etiam partes dicimus. Aristoteles autem in libro De indiciis morum sumptis a corporis lineamentis quae Graeci