장음표시 사용
21쪽
xo De Definitione & Divisone Logicae.
' Hirsons aperitur Hermeneutices, fi ve facultatis mentem alterius scripto coneeptam vel ore. Prolatam dextrE explicandi. Interest enim
NOS SE ira quid verbasuapte natura N priamario significent;quid postea in siensu siequiore, v. g. discurrere significat primariti discursit
Te, postmodum, sermones cum aIro serere rquod Lexicorum 8c Philologiae opus. U Quid indigitent termini; a certis personis , geri tempore certa in materia protati. Sic V. g. V X πleu , files, alium primarib sensum lim. bet in saeris literis , qudim apud profano S. Ibi praecipuε fidem in muM , religionem ς hic animi verborumqαυnceritatem notat. die. O Quid ex intentione proserentis innuant termi
ni r quod ex antecedente, conseq. fine, o lecto, aliisque circumstantiis perdiscendum. Hinc proverbium: Termini vasent, ut nummi Hinc est etiam disparitaS, ut nonnumquam pro diversae aetate Iinguae aliter voces significent. alias ideas in mente excitare debeant. v. g. Hue refersis eos terminos, qui Met
Horae figurae, antiquitati cuidam involuti aliquid significant, vel ex usu Gentium perPetuo , aut proferentis arbitrio. Profanus indi-gitat hominem a fano excissum, quod obsoletum; hodie perditum, ασωυν levis animi ει improbi. Ita Haereticus idem est ae Eelecticus, qui neminis opinioni alligatur, trito apuo veteres Philosophos vocabulo: hodie hominem a religione mera pertinaciter devium. In Metaphoris vox prius denudari debet aerusta,quam Logicb cetnseatur significare. V. g. Leo pro forti sumitur, quod leones robore valeant Sc raro terreantur.
22쪽
II. suot t Partes Logicae eves. Prima agit de Notione SimplicL , Secunda de Enunciatione. Tertiari Syllogismo. Prima pars dici potest metica, Conceptiva. vel Ars simpliciter apprehend.ndit Secundar
Synthetica, Iudicativa, vel Ars componendi &cli videndi: Tertia , Dianoetica, Argumentativa, vel Ars ratiocinandi. Hae tres partes respondent tribus mentis operationibus. De singulis in fingulis libris. PARTHS LOGICAE denominantur
VEL ab operationibus mentis naturalibus &com munibus: Quales sunt, Notio fimplex Idea & Corceptus. 2. vel Enuntiatio, quando duo Conceptus& Idea in amrmathoam vel negativam copulata tur et vel Dilogismus, cum ex duabus aut pluri bus enuntiationibus veritas tertia & resultans eli
VEL ab operationibus mentis defaecatioribus, &quae collimant ad eruendam, resolvendam dextre & proponendam veritatem, quod METHODUS Praestat, utpote quae docet, non tam formare te minos, propositiones,syllogismos,quam iis sapiente Uti ad FINESmodo memoratos. Et bis risi in Logica omne punctum.
Hoe POSTERIUS vulgo insisper habetur, minusque, quam par est, a Logicis traMatur inita via Tyroni hactenus sumit. δ
23쪽
11 De Definition*S Divisione Logicae.
T. Logica est remedium imbecillitatis nostrae, subsidium rationis, qVae miniserium habet in sacris, non Magisterium. a. Optimus Logicus falli potest, sed nouut ratis, vitio labentis intellectus bd studii,
3. Ars tamen Logica tam perfecta non est, qUse Luce divina non egeat; Sc coarctari debet intra veritatum naturalium cancel
- 4. Terminus non semper ex inconceptum exprimit, ex genio Sc paupertate hujus vel illius lingUse.
Eapropter par candi, amplificandi, circumscribendi sunt termini, ut CLARΛ & perfecta IDEA
Interest ejus, i qui recte, fibrae, Mαποτμως, nemose ratiocinari velit, ut termianos prius calleat, vel technicos vel naturaisus: . . Alias orietur confusio, cum ex divessiders, quas tamen differentes eidem termino alligant, fluat oratio.
6. Denudandi sunt termini ab aequivocationibus,varia nusitata v impropria signi
ficatione, si solidus eisdem superstrui debeat discursus. Millies
24쪽
Misite peccatur ab iis , qui racionis ope Persetates aut indagant aut propagre student, aut etiam tueri ac defendere, quod terminis utantur prolabitu su', illoque sensu, quςm obvium sibi Ela familiarem habent; minus soliciti,. quomodo alter accipiat. v. g. Satisfactio aliud quid fgnificat apud Pontificios, quam nostros Theo logos. Servitus aliud notat apud vulgum aliud penes JCtoS. SQ
7. Connitendum ess, ut Ιdeam habeamus C LA RISSI MAM,- rei, vel concessius
alterius, cUm qUo sermones miscentur. Prius necesse est: quoniam ut caecus de Colore judieare nequit, ita multo minus homo ratiocinari circa rem nondum probe persperam. Posterius, ne in ludibrium vertatur sermo, sicubi altet de nigro, alter de albo Uerba fecerit. .
8. CLARITAS Idearum ex rebus nos semper potest obtineri.
Quod fit non lingua semper vitio aut defi. cientis Experimenti, cum uno obtutu scire quia possit, quid Lux, quidgustus sit, quod nulla lingui& circum 2riptione inexpertis explanari potest ;Sed nostrae imbecillitatis, quae in paucissimarum rerum Uectus penetrat. 9. Asistracti se Concreti usus maximus es in Theologia. Unde B. Lutherus, notante Dn. chemnitio, divinitus factum esse dixit, ut Usus & discrimen vocabuli Abstracti &Concreti in Ecclesialocum obtinerent. De quibus in Theologia. CAPUT II.
25쪽
. Notio simplex est Conceptus rei ab que assirmatione Vel negatione cognitae.
NOTIO vocatur, quoniam cognoscitur inde aliquid : SIMPLEX, quia Ideam cum Idea, conceptam cum cunceptu non componit, nec os 'mative nec negative. Alias plures Ideae conjungi possint,citra tamen actum iudicii. v. g. Milessor-llismus, qui in Ungaria diu confixit cum barbaris, ingentemque praedam reportavit Sc. Haec omnia describunt Militem aliquem ab expeditione sua. α hactenus expestat animus, quid igitur & vel tandem de eo assirmetur & negetur: Fortasse. mortuus est. ad majorum dignitatem elevatus
Auid in Notione Sim ici primario eooderandumὶ Eius nobilissimae assectiones. astu sunt ejus asseuioati nobilissima r
26쪽
Lib. I. ys quid est Claritas φ . ERVisa impresso ideae ad rem aded perspicue exprimendam. ut nihil ad inteluctum
ejus exactam desiderari possit e Quod obtinetur Radio intelleffus, indagatione seria, sensuum auxilio, disiciplinarum mediis. Et vel maxime Definitione & Divisione, de quibus agitur in Methodo. Tollunt autem & obscurant Claritatem rei ipsius di ultas, scitantia conmderationis, S explorationis adcuratae neglectus, Praejudicium, Error, quo cognoscere aliquid de exploratum habere falso credimus. Sic rustici rarissime aliter rem describere possunt & cognoscunt, quam ab externa Rura, quaatuate, co-
quid est A nitas λ Est Conjunctio quaedam notionum, qua se Genus, species, mutuo respiciunt, Uvea ea i essectus, adjunctum , aliisve modiS. V. G. Justitia& virtvr, mutuo se respiciunt ut genus S species: item, Pes & animal, Vita &. homo , Deus & Creaturae item, Virtus es vitiu Lux Ec tenebrae, Pax S bellum Sc. Multa etiam de Consentaneo ς dissentaneo grammatico, de conjugatis &c. hic tradunt Logici vulgares. Auid est Harmonia notionis '
Est affectio, qua notio cum notione conspirat, ut facile Combinatio per Ui- nonem inde resuli re possit.
27쪽
1 6 De Notione Simplici. Sie Virtus & justitia eo modo se respicunt, ut probe exploratis terminis, intelligatur consessim, justitiam Db virtute comneri, seriquepost e,ut Combinatio amrmativa fiat hoc modo: Iustitia essistis, veli virtutis aliqus est justitia. Hoc ipsum vero ι quod de Harmonia dixi, ex opposito de Dissonantia explicandum est, qua consideratis terminis ineptitudo quaedam cognoscitur cυmbinatio- ut potius dissidere, di per negotionem divelli debeant. v. g. virtus & ebrietas, Distitia & ebrietas, Ingenium & lapis, plumbum & Pluma. - . . . diuoluplex est notio Harmonica. Iuxta I ogicos communiter Vel unive silis velpartu uiaris . f. .. ILLA est, quae in plures alias Ideas seu notiones se diffundit, & de iis praedicaripotest.. HAEC : quae intra se continetur, ut indivi
diuasumtiero notiones Harmonicapraedica- biles seu universales Z
PRAEDICAB LIA vulgo sic dicta. diu id est praedicabile '
Est universale, seu Notio Harmonica unia mersalis quod multis inferioribus commune est, aptumque praedicari de pluria hos UnivocE Divisim. Ut, Animal communes bruto se homini: Homo Carolo, PAM
Praedicabile graecis dieitui Categorem, sicut Praedicamentum, dicitur Categoria. Aliud αι est
28쪽
. I b. et . Test Praedicabile, aliud Praedicatum. Praedicatum diis cistur id, quod actu de alio praedicatur δ' Praedicabile vero , quod potest de aliis praedicari, vel habet aptitudinem, ut de aliis praedicetur.
Vocatur ali1s Universale in praedicando. Est enim universale adiud in essendo, aliud in praedicando. Univer- , sile in esseno est unum in multis, per similitudinem naisturae. Sic eadem natura animaus est in homine & bruto, eadem natura hominis in Petro ti Paulo &e. Uniis versale autem in Praedicando est Unum aptum praedicari de multis r illud hujus est fundamentam a quia enim unum vel una dc ead*m natura est in multis, ideo etiam potest dici de multis . , . .
Debet autem aliquid dici & commune esse
pluribus. I. uni ce, non tantum secundum nomen, sed etiam secundum eandem nominis significationem : quo excluduntur aequivoca. Σ.
Divisim: Ita ut multiplicetur in iis, de quibus praedicatur. Sic Abraham, Isaac, Jacob sunt ho
Quorsum Praedicalitia 'Quinque o Genus, Differentia, Species, Proprium, M Accidem. Ut: Est T. Animal. V 2. Rationis AD 9 3. Homo. ψ. Risitio. s. Do-
quo replicia sunt pradribilia Z - Praedicabilium Alia sunt Synonymica,qUae praedicari possunt in quid: vel simpliciter ἔ Ut, Genus Species : vel in Quale Quid, ut, Disserentia. Alia sunt Paronymica, quae praedicari postunt in Quale, ut
29쪽
18 De Praedicabilibus. In Quid, aut Quale Quid praedicari, est praedi.
cari essentialiter; In Quale, est praedicari extraeffextialiter. Termini Quid & Quale sunt technici, desumpti ex modo interrogandi. . Ut: Quid est Pe
es Homo, Vel Quale animal ratione essentiae t Animal. rationale. Qualis est homo necessario 3 Risibilis. Qualis est contingenteni Doctus.
De caetero nota. r. 'lentialiter'ESSEVTIALE illud dici, quod naturam alicujus rei constituit, primuinq; ejus conceptu ingreditur. Ρcimus autem conceptus rei ille es qui eam sic in mente exprimit, ut, si vel minimum cogitatione demeretur, res menti obiecta, vel mutilaretur, vel evanesceret, nec prout ita mutilate expressa est, nomen rei meiareretur, quod eidem exhibetur. V. G. HOMO partes habet essentiries, quarum una dempta natura ejus tolleretur: Eae vero Zartes aut ph sedi, spectantur,aut logice: ibi in natura Πῖc in conceptu. IN NATURA homo constat ex anima rationali& corpore organifato. Si Corpus consideras sine spiritu rationis compote, non hominem contemplaris, sed aliquid, quod & bruto, dempta exterisnkfigura,csmmune es, i. e. Corpus organis,o membris instructum, & principio vitali, quod animal adpellatur. Si Spiritum: Iterum non hominem , sed aliquid Angelo commune. Ergo Physia homo est Natura Compo sita ex utroque, quale compositum objici menti debet, si hominem debeat contemplari. IN CONCEPTU a. aliquid sistiatur vel in concreto. vel in abstrati. Ibi hominem
30쪽
contemplor, No humanitatem. Si humanitatem, non opus est corpus,membra, spiritum &c. considerare, sed id quo formaliter, propriE, wo aerat & primario natura hominis constituitur, quod est animal S rationalem esse. Animal notat conceptum communem bruto, rationese punctum
illud praecisum, quo a bruto differt humanitas. Adeoque aliud est quaerere, QUO Oonstituitur natura hominis in abstracto 3 Resp. ex eo, quod commune, & quod proprium est , ex animali &rationalitate : Aliud, quo dissert homo ab aliis animalibus, & τὸ ηγεμε ον. ratio indigitatur, quod DiFFERENTIAM adpellant Logici.
Obiter observandum et Ab Aristotelet talia oficisci, qui non aliter, quam a Rationeumpsit hominis differentiam, quod The in logich oppidb salsum. Assectio nominis est ratione uti posse, non forma. Ac pertinet utiisque Rationabilitasad Μentem. iande nuperi hominem definiueret Animal c non sed - mente praeditum. t.
Nota χ. EXTRA- ESSENTIALE illud est, quod vel phiuce, vel Luich vel in abstracto, vel in
concreto naturam rei non ingreditur. Sunt vero
ALIQUA extraessentialia, quae nihilosecius & ne cessario,& semper. Dii rei adsunt, quod Proprium c quarti modi & vere propitum vocant: ALDQUA, quae tolli possunt reapse, & contingenter in-