장음표시 사용
11쪽
Io magnus acobi suus obtinhit M Sardiniam Iacolus II. illius nepos, duce Alfonso cepit: in Calabriam, totumque Neopolitanti m Regnum Alysensus primus illis adiunx it. T' Ferdinandus abatius thus,cognomento catholicus illud a Gallis interceptum, Ferdinando G onfluo duce,recuperauit: ac demum Carolus V. Caesar,tuus auo Mediolanenses ibuam, Imperiis; Hi utensis pote tem redegit. incesserat, quod idem Ferdinandus paulo ante,mat imonio lsabelia Regiuae Castellae, copulatis Pirrique Regnis, atque iuueZis Diribus,Gra tense et guum potentis imum,quod octingentis annis in medio fere Hispani arracem retinuerat,armis subegit tande a ty. Imperio adiecit. stumetiam Usim seu tibus. π auliciis,nonne nouus ad Occidentem orbis repertuo es s ac protinus ab eodem Carolo, maiori quam credi potest,compendιο c gloria expug natus 'Siquide imperate ipse classesq. ,
ac exercitus mittente,an no ausa eiisola Hispanagens, per immω mae nuquam antea tranatum Oceansi ad Occidentales Indos nauigare'atq. Aequinocti tali traiecta huea, alterum orbis axem a Romanis vix olim conspeEini teneresibiq. maiora cropoletiora,qua usquὰm,Regua vi caperes νιη cIo . ipsorum Riges cum rutcrimere: tum Pna,aut altera centuria minium, innumerabiles exercitus profligare'quoad ea tadem in prouincias, quae magnitudine,duas, et tres aequant Europas,redegitὸ In quas,cir colonIas multas δε-
duxit, cir diuitio aspirante numine, uniuersas ad Christi religionem traduxit Z Vt appareat Di paniense Imperium x eo quod i dem, quibus a Iacobo initum acDum firmamentis, a successot ibus amplificatum quoque fuit, atque gloriost produmim; in ampliorem , quam bivis gentium, magnitudinem dilatatum fuisse, ac insempiternam Chriss gloriam propagatum. Adde, nullo unquampraetermittenda lentio, quae tui etiam ab aui clarifi- mi Lusitanorum Reges,tertiam fere Hillianiae partem tenentes, virtute aer istisne ducibus milia per id tempus fasta quam praeclari agesserui. Ad Aulirales enim Afros, . Orietates a leva Indos, auream P . Chersones nauigantes, incredibiles, mirequegloriosas inde victorias cum am-pmmis spoliisJubactis populu,retulerunt. Vt mihi sanἐlares,aut certῖ maiores triumphos, Pictoria que illustiores,quam olim a Romanis aetas, nostra nebis attulisse videatur. Neque video profecto, cur Phinnus pater tuus seuperioribus non sit omnino praeferendus, ac etiam Augusto humelicior habendiu. Ille etenim traditum sibi a C. Iulio Caesare Romanorum Imperium,in huius *mbilico positus, atque extrema quaquaurasum omnia
12쪽
ex aeqvo regens coiisertiauit quidem Jummique inde conseruatoris nomen
iure promeruit: at vero Philippus Indicum Occidentale Hispaniensi ad talum, quod ei Carolus pater longe latius, quam fuit olim Romanum tradidit,quamuis immenso prope maris inter alti Vitum, non conseruat modo, acerrimeque d/fendit , sed in es nηnc totus est, Pt . augeat, noua Lusitaui accessione Imperij , conduplicet: donec illud ad te tulissem, tutius . opulentiusque quam accepit, transferat . quamquam equidem, Iaco e Princeps, tantis augendo ditionibus , totque in Segua successuro tibi. neque plura certe, neque ampliora ijs , ullo modo desidero: numen autem : es sapientiam ad ea omnia optime , feliciterque a ministranda, in regenda , sicuti Solomoni diuinitus concessasunt, neque Iacobo, tuisque maioribus negata, quammaxime tibi, inquam, exuto , immo pero adfuturustero P Siquidem mirifica, acsuauis illa, quae hac tua sub aetatulatu
te indoles elucet, magnam plane omnibus siem aseri, fore aliquanda , Petu te dinosiusdem Iacobi,ut nomen . fama sic res sic exitus, sic fiscitas, O consecuta gloria consentiant . Huius ergo hinois Pitam. resgesas, γiginti a nobis comprehensas libris,iccirco sibi δεδοndimus, ut omam qui ante fuerunt. Quin aximorumque Principum virtutes, e praeclara facinora n uno Iacobo, tanquam ivlleculo contemplanda , atque imitanda proponeremus: a lex ijs perinde ac ex infinitas, a quadam , virtutum omnium,atque actionum praeclari imarum,*berrimos, ampi mosque possi ruAlus colligere' quibus tam pace,qu.im bello,tam domi,quam foris,haereditaritim Imperium,cum bene fuste ne regas, inmtu erudisequutus exemplam, longius, latiusque tropages, sitque cum Iera religis
15쪽
gestis I A C o B I primi Regis Aragonum,
Hissaniae, atque Indiarum Principem, Philippi F. A C O BI primi Regis Aragonum , cognometo
expugnatoris, res gestas breuiter, summatim q. scribere aggredior: ut cuius diuina viri virtus, quantu se, duce gloria ,in caelum tollit, ac ceteris Hispanis longe anteit rebus; tantum facta etiam prodantur in apertum, atq. in uniuersias gentes:
Ad quas eiusdem fama peruenit, sylo pervehatur. Operapretium enim me nostris facturum puto, si praecipuas virtutes bellicas, quas in Alexandro, in Pyrrho, & Caesare, lummis olim Imperatoribus,sgillatim admirari mortales solenti ealde simul in Iacobo,cum mire expressas, tum ab eodem praeclare orbi redditas fuisse ostedero. Nam & triginta ipsum pratia, quibus interfuit , commisisse; Sc totidem ex elidem victorias gloriose reportasse ;& tam saepe conspirantes in se populos, supplices admisine ; neque demum anno integro e X sexaginta, quibus regnauit, a bello vacallia, an non hac si1-perant, aut certe exaequant ea, quae de superioribus consscripta legu-tur Z Vnde tot eius, tamque praeclara facta, quae hactenus termone duntaxat Hispano donata, domi quali delitescebant, ut communicarem exteris, Latino conscribenda duxi. A quo plane coepto, quavis ingeni j mei valde me retraheret imbecillitas, atque ipsa po- Ius imum rei magnitudo terreret. di quasi a via de duceret; reduxit tamen , atque in proposito, susceptoque consilio permanere fecit viaidem pulchritudo; qua tantopere ad huius vitam Sc acta Regis
16쪽
commemoranda afficior i Vt amore,quo nihil est ingeniosius , sp rem me quidem, aut victurum expectatione; aut, si minus rei per fectione mi at conatum dc adumbrationem expressurum: quam doquidem longe maiora sunt, bc grauiora, quae me ad progreaten. du inducunt, quam quae ab inccppto deterrent. In primis quidem historia, cuius praecipuus ad perennitate genius est veritas, ab ipso. met Rege non modo perdiligenter dictata, verum etiam inter arma, ne quippiam excideret, hasta quandoque in laeuam conuerta, dextra arrepto calamo exarata: 6c quamuis ineleganter, duroq; stylo, pro iniuria temporum; summa fide tamen, atque accurate perscripta; ideoq. calcaria mihi certe fuere acrius ad hanc conscribendi adhibita. Quid enim, veritate duce, ipsaque Regis mente comite, in praesenti mihi non conandum, atqi loci a quoq; diligentia,no aggrediendum existimem Z Nam ut in legibus, quarum anima, ut opiti me dicut, est ipsa ratio; hac l. inuenta, perfacilis est illarum interpretatio : sic in historia, si Dux occultas interdia, aut ineudi, aut differendi praelij causas dc rationes, quae multum habent momenti. quasq; is solus mente tenet, explanauerit; profecto Annales suos, cum lumme illustrabit, tum alijs, etsi elegatioribus, multo veriores, atque comendabiliores conficiet. Praeterea ad auget institutum illorum veluti puritas temporum, eorumque hominum non lubrica, sed bona ubiq; fides, atque unice in bello, cum fama honos propositus. Quin neque ullis prope dolis, non fraude, aut insidijs; sed vera quide virtute, atque aperto Marte, ab illis frequentata militia: ut facile, ac in promptu sit scribenti, ex factis, quae cernuntur, mentem, quae non videtur,colligere , eandemque simul currenti calamo suggerere. Praeterquam quod illa ipsa militia, neque maioribus ad sui usum machinis,tormentisve muniebatur, quam quibus, summo
licet labore fabricatis; ingenio tame haud valde magno obsisti pol-set. Na cominus uti gladio, ipsoque impulsu scutorum, seu coflictu
corporu, qua eminus teloru conlectione, atq. admotione tormen
toru pugnare, longe habebatur valentius. Fecit igitur tam frequens hic,ut opinor,pugnadivsus,& exercitatio, atq. in armis eorti mens omnis, S cogitatio defixa s ut facultate ac copia dicedi parum prae. staret; cu sermonis no solu latini, sed neq. natiui vix ullus tue fuerie
17쪽
cultus, non nitor, nec obseruatio: quin potius permistione linguarrum, confula esset, peneque barbara eorum locutio. Ex quo in subeundis praeliis, ad augendos militum animos , breuibus, tametsi sententio is,concionibus duces usos fuisse comperimus: via queadeo spretis verbis, in res omnia propendebant. Nam dc prouocati ad bellum,ea erat in praeueniendo hoste tarditati praelata celeritas,ut neque matura cunctatione uti scirent; neque verbis prius, quam armis omnino agere, sapientius ducerent. Sed hac tanta verborum inopia maiori alia rerum parsimonia commendabatur, v pote qua, non magnis, prope lue infinitis,ut nunc sumptibus , sed vel exiguis permagna tunc bella conscerentur: more Lacedaemoniorum,quorum spectata,& nobilitata bello virtus, eo magis accrescebat indies; quo plus eorum castra, tum frugalitate victus, tum maxime verborum parsimonia continebantur. Vt facile astita mare ausim , hoc tempore, ab ipsa quidem procacitate , luxurieque verborum; necnon auri etiam, atque commeatus redundantia in castris, non modo enervari militum vires, hostilesque temere contemni ; sed ducum quoque auaritiam excrescere, indeque&scienter differri praelia; bc discrimina, certaminaque perquam foede vitari: ac neque tam certum confecti, seu turpiter in terrupti belli signum militibus , quam ipsam aerari j consumptionem dari. Postremo mouet quam maxime perinsignis tanti viripietas,atque innata religio, eiusque persancto studio quodam in flammatus animus, non solumaci impios Christianae fidei hostes proterendos , sed ad diuiniam Christi nomen ubique propagancium,adeo intentus , ut tria nobilissima Regna e Sarracenorum manibus eripuerit;& ad duo millia templa exaedificari, eaque Christo,eiusque matri de Virgini dicari curauerit. Qua: sola pietas usqueadeo sancti Isimum ae probatissimum quemque virum prouocare debet ad illius conscriptionem historiae ; vi&religioso quouis dignam eam auctore , de a me humili sacerdote non alie nam putarim. Nam Reges quidem,ossicii munerisque sui admonere 1 depraestantissimorum exemplo Regum proposito, ad opti-imam Reipublieae administrationem traducere, nonne icti bonum per se est,nonestum de commemorandum Illorum igitur tem-.
18쪽
pomm atque hominum institutis ,& praeliandi usu , leuiter perstri.
ctis immo &necessario pra missis; utpote quae ad dilucidam explanationem historiae non parum sunt luminis allatura lectorem
praemonitum volo, me quaecunque hac tota commentatione de
Rege,eiusque factis, atque dictis expressero, non ab obuio quoque illa temere, ac sine delcctu; sed ab ipsam et Regis, atque eorum , qui viventi ab epistolis, seu a comi mentariis fuerunt, conteriauata historia excepisse omnia, eaque diligenter etiam cum histo ricis, qui aetate nostra in suos Annales iptius res gestas Regis retulerunt fideliter contulis Ie . Tametsi autographum siue propriam ab ipso Rege conscriptam historiam , tanquam reliquis longe veriorem, frequentius mihi insequendam propono. Ea enim non quibus diximus rationibus tantummodo; sed hac potissimum reputo veriorem,quod longe sit,atque a decore ,& maiestate Regia alienum,Principem,coram quo lege vetitum est mentiri ipsum publice, perpetuoque sibi ac posteris mentitum fuisse:seu quoquomodo permisisse. Commentarios suos, in quibus perpetuq suae commendationis ac famet fundamenta posuit, edi commentitios. Quaa propter ,ut ad rem veniamus; quoniam breuitas in dicendo latis nobis cure est; perspicuitatem oratio conabitur , veritati praecipuam operam dabimus.Sed antequam Regis ortum ab admirabili, ac inexpectato eius conceptu ineamus, praemittenda sunt, quae
de clarissimis eius auis, Guillermo Mompellerii Principe, in Narbonensi Galliaru eius coniuge Mathilda Imper toris Graecorum filia; deque amborum nuptijs explananda occurrunt: quandoquidem ab eo ipso connubio, quasi a venusto quodam, atque hone sto pellicatu historiam suam Rex fuit exorsus. Alfonsus II. ab Arista primo, XII. Rex Aragonum, ac etiam Catalonia Princeps qui duo potentatus magnam citerioris Hispani partemcontinent)yt primum in eos patri suci et ix, nclyt se matrimonio illustrare cupiens legatos cum lixini Constantin*polim ad Emanuelem Imperatorem misit, cui nunciarent, scaeuialtem illius filiam.nomine Mathildam nulla constituta dote dati si ii inniatrimonium. Annuente Imperatore,cui iamdiu noαerand
19쪽
nia Reg norum; sponsalium fide mutuo hinc inde data; curaque om ni deducenda inHispaniam sponsae Imperatori relicta egati protimus ad Alfonsum remigrarunt Interea Alfonsus Castellae Rees. Im peraicit Haspaniarum dictus intellecta legatione matrimoni j caussa expedita Ai nitim simili legatione,& litteris iblicitauit ut San etiam filiam.genere & pulchritudine nulli secundam, uxorem du-
. ceret,eamq.,ut cuiuis praeferre cum multis de caussis tu hac potissimum impetrauit; quod hoc idem matri moni uin a Rai mundo Principe longe anteafuerit initum, sed interuentu belli, infectum illud,
non reiectu ideo5. consecutam concordiam, esse quoq. eiusmodi
matrimonio stabilienda postulauit. Vnde Sanctia ad Aliantum deducta,publico atq. celebri matrimoni ocu illo coniuncta fuit; cuius rei illico fama in omnes partes dimanavit. Interim Emanuel Imperator,nulla de pellicatu re intellectam parata filiam uni ex praesta tioribusAntistibus Ecclesiasticis,acu uobus magnis Imperij proce ribus deducenda c6misi liq. iter ingressi longissimu atq. dissicillimii,decem prouinciis peragratis,tandemsuperata Gallia, in Narbonensem ad urbem Nitiobrigum regia, nunc Mompellerium vomtam,peruenem quae triginta dumtaxat passuu milibus, ab Hispa.niae finibus disterminatur. Vbi a Guillermo eius urbis , ditionisque Principe,qui aduenientes hospitio exceperat honorifico, atque tanti itineris caussam suspicabatur,de praerepto a Sancti a matrimonio facti sunt certiores. Quo pertristi audito nuntio, stupor inuasit omares δc tanquam peregrini,dc deserti,non coiiiij mouo sed consola tionis omnino inopes, Principi ut fideli hospiti, itineris sui caussas,
.& inanes progressus expotueruriabeoq. obnixe petieriit,ut inta iubila,aduersaque permutatione reru,quid facto ipsis opus esset costiteret pergerentne,at'. prioris sponse praesentia Regiu os turpis in-c5stantiae ac perfidiae labe iustunderent;an potius intermissis omnibus,ad Imperatore remigrarenta quandoquidem iureiurando sese omnes obstrinxerat, ut quoquomodo matrimonio filiae impedito, eande solpite ad ipsum reduceret. His auditis Guillermus tam Principis contumeliam,atq. iniquam miseratus sorte, cosolari primo ipsam,post vero mente & oculos in eande coepit in i jcere: atq. ex mala illius fortuna,fortunam sibi b ona elicere cogitauit. Vnde caute
20쪽
. dolere se quam maxime respondit, atque iniquo ferre animo eius vicem Principis,non extorris modo patriased desertae ,& ludifica,
tae: eoque mirari magis humanarum rerum inconstantiam, cuius vis tanta esset; ut ad Reges etiam, quorum summa est virtus constantia, dc peruenire illa, & regiam dolo malo fidem oppugnare possit.Verum angi quidem multo vehementius, ob negotium ita plane inenodabile,ac implicatum,ut via,explicari posse illud, qui Lpiam credat.Sed quoniam multa,quae natura impedita sunt, consilio expediuntur dari sibi tempus petist ad illud meditandum,atque eum suis urbis proceribus considendum. Itaq. Guillermus conuocato Senam,in que patricios iuuenes nonullos, quos metis sitae fecerat participes,intrare iussit,ipsi .ea,que cuPrincipe hospita,& suis egerat,exposuit:quantis'. ipsa angoribus, atque difficultatibus rerum,quamque miserabiliter premeretur, ta ex repudio Regis. qua ex peregrinatione, atque immensia longinquitate a suis: quodque non opes,sed consilium dumtaxat,quoisse ab iis ex plicet angusti js, implorauerit,& se illi daturum promiseris. Proinde quod hospitae utile sibi aute honorificum ess et cossilium,ab ipsis reposcere non enim praetermissurum quicqua,quoad se, suaq. omnia pro tanta Principe impenderet. Qilod sidc ex re,& ex tepore,&loco, nata sibi es: set occasio, qua eoru cosilio& ope fretus ipse captare deberet neqiam ii Iurii illam, neq. se sibi defuturum unqua coclusit.Quo tacente. quamqua de re grauissima diutius in varias partes disputaretur;t men iuuenibus prius dicere iussis,horusententia fuit,ut consilium, quod hospitae daturus erat Guille us, sibi caperet;ac quonia d tui. nitus videretur factu, quod a patre e la loginquo missa virgoRegia, ab Alfonto aute spreta, apud ipsum domi haberetur,stabili sibi ea
connubio iungeret: no enim eu,tam inequali prognatum sorte, neque genere & sanguine tam esse infimum;quin atavis etiam Gallorum Regibus sit editus quin recens ex ephaebis excedes adolesces. tum viribus & praestantia corporis, tum dignitate dc mali state mris,heroem referat , atque dotibus quoque animi perquam multis, Principes,ac Reges quoluis ex quet. Nec dispar admodum Imperium est quando illud non vastitate ed situ, & amoenitate terraru,qqale Mopelleriense estinc sertilitate agri, de vicinia ac commercio maris.