장음표시 사용
11쪽
aiunt, in quo eum ossendat illud in aere sparsum sibi utpote qu)m simillimum cum eo commiscetur, de cum vnuni ex illis duobus corpus luminis factum lit,id nimirum ipsum usq; ad confinia ipsius aciei perduci iur, de assectionem oculis deseri,& ilii cernum.Qua te utraque opinionem hoc loco perabsurdam inquit, vetum mathematicis nihil obecit, sed illico secundam Opinionem eorum inuexit, qui lunacia egredi ab ocLlis,&cum occurrente utpote tibi cognato ut supra recitauimus commisceri asserebant, idque eo secit, ut res elleret eorum sententiam quod sane primum ei erat in animo qui aspectiam igneum esse docuerunt ἰ Sed in
mathematicos plura dici possunt.. Ordiamur itaque hoc modo.
Digressio perpinara perque necessaria.
P atatis. I Ece se est, ut quod ab oculis mittitur, vel egret Q ditur corpus sit, quod nulla res incorporea loca mutare potest suapte natura atq; sola, quod ii quod exit,corpus detur esse, qui seri potest, ut non debilitentur oculi, S langueant, cum aciem intendant
oportet ad ea loca, quae ab illis ita longe absunt, ut coelum a nobis'. Nihil refert illud corpus asserere tenuissimum, quoniam tanta est interualli longitudo, ut corpus animalis quamuis magnum esset, de aliquod temper tenui, si
mum corpus ab acie oculorum egrederetur , consumi queat. Contrarium porro animaduertere licet,quoniateque tum animalia permanent sine desectu, cum coelum, d astra suspiciunt, vi cum claudant pupillam. Si praeterea exile esse illud corpus sui ut, quod emittitur, ut suam sententiam tucitur, quomodo a quo uis contrario occurrente, ne iacile intereat sese defendere poterit. Corpora enim exilia perfacile aduersarioiuiti ictum recipiunt.. Consiliet ne contra sinamum venior si impetu .leclinabit ne sic, ut a recto cui su dei jciatur 'quare cum ita videamus stante vento, ut quando coenum tranquillum est, valeat illud exile corpus.
Adde subtile esto illud coi pus. cur clausis palpebris
per meatus non exit quod si hoc probaueris,dc dederis , cur tum non a picimus quicquam φ quc, si contra negaueris videlicet tum exire, quaeram quid sit causae,
quod cum radi j lubtiliores sint lachrymis, & sudore,
quae per anguli ias meatuum egrediuntur, radi j cum foras non prodeant, quin etiam nulli,qui Ipalpebras claudunt ita supremas infimis iungunt, ut iubi ilissimi radi j nullum inueniant exitum . si enim si radi j per solida pellucida penetrare possunt,qua loquidem I pecialis, de
sapidibus fulgentibus traiicitur aspectus usq; ad res cernendas, itaq; per cute palpebrarum transire poterunt. εκ ida H. Radij egredientes lectis derivant quam solent pone omnia, quae cum ab aliquibus proficiscuntur, in quendam angultum locum rediguntur. Aqua enim dum fuit utraq; serpit. etiam atq; etiam angustitur. Flamma quanto altius tollitur,camo acutior et scitur S ad anguli iam terminatur.Contrarium vero his radij, tradunt accidere, quoniam cum excunt, alius manant,dein ampliorem locum derivant in quo basis est conti
situlo. Si praeterea quod emittitur,colpus esse comprobatur, locum itaque occupabit, ct cum inane nullum sit, dum ergo cietur corpus penetrabit corpus, de duo simul eundem obsid ni locumo, im plura eundem obtinebunt, si multi una oculos in eandem rem visim coniecerint. Qisod si hoc absurdum vitare voluetini, de unum corpus alieri cedere dederint . ut si quis per aquam aliquid aspexerit radio exeuti ab illius aspectu aquam cedere. itidem si per aerem eidem radio huncipium locum dare inquiant, ab his petendum est, cur cedere hic velint. A qua enim qus occurenti rad O cedit ab oculo recepi nequit, quadoquidem immerium
in aqua inspiciamus, neq; enim a frando aquam haurire recipere'; valemus, quoniam negat uel in bis in
aqua l ei pirare. itaq; petendum est, quod sit illud quid
in aqua cedit radio excutati,neq; dicere possunt corpus per quod fertur conus , quonia ei si quando unus aspicit eius cono cedit,si duo & tres eandcm rem ni pe-xelint; cedat cuiq; aspicientis cono oportcbit, di conus uti ius cedet alterius cono,idque, mutuo. P li dederint 'partem unius coni alterius parti cedere, itaq; solus ille cernet,cuius conus occupauerit eu locu in quo e regione res aspectabilis posita eli, quonia no video quomodo illi cernere possint,quoria coni cediit vel eoru pa testsed perspicuu est illos tres eande rem cernere.itaq; unus conus per alterum , idq; mutuo penetret necesse est.quinetiam plura corpora unum,di eundem locum. obsidebunt quem unius pars coni tenet.
Accedit,u, si omnis motus tepore metitur, de nulli inumdatu m sit cernere.nisii radij ab acie proficiscatur sese ad rem vitam usq; porrigetes, itaq; spatiu teporis sumendum erit, ut aliquid videatur. Sed fieri no potivi quod
cietur iritum interuallide duplucius eodem tempore abloluat, modo eandem cursias celeritati 1q; norma retineat. & tamen luce presente vicina aeque,ac remota eodem temporis spatio, vel momento conspicimus, uinetia si nonulli e regione,vel e di uersis locis ea emit. dein rem contueremur di coni moueretur, nimiru necesse esset, ut cotinuatio rad:oru dc scinderetur,cum in tali de rem visani cocurrant,quae si praecii a foret cotinuatio, nihil cerneretur. Sequitur quoq; ide si quem admodu iupra locutu sum duo e regione aduersisq; velligiis in se mutuo colpexerint, de alter positus suerit i n c ospectu alterius si e v t videre ac videri queat,certe eoru alter videri,ab altero non potem, quonia radidqui emiiuntur ab utriusq; oculis sese in mediuos sendentes secabum sese mutuo. ut si hoc negas, itaq; radijm ut irii se te penetrabiit, de P supra horrebamus sequetur, idest duo si in ut corpora eunde Ocupare locu .Sint quoq; qui e regione oppositisq; locis alter in alter v vicissim oculos conuertant,radios etia conrjciant oportet, hi ubi se olfenderint, si aequa se manu de vi repule rint alter u neuter intuebitur: si vero radi j unius luperabunt alterius radios,itaque is cernet alterum a quo visus non erit.
Ite quod exit ab acie si corpus esse censeatur, vel aererit, vel ignis. Hse enim lintilissima tum corporum,dqbus animal constat. Aere ne dicas obs ecro propterea daer citimus vicinusq; oculis,& aciei est.itaq; tem re egredcretur cu praeito lit, neq; ignem esse adsciscas velim,quoniam cu suapte existat natura subtilissimus, perq; sacile mobilis,cuius vestigia supra videntur et eu ut locum, solu supera suspiceremus, at ipsi in quae citca nos de infra,atq; infima cernimus, nisi hoc summae leuitatis,futilis opinionis sustineas igne dc scedere,quε motii ignis subit preter naturam, do viadde v, si foret ignisoc u in aqua extinguatur,quona modo quae aquae immersa sunt, cernemus. Nec ad subtilitate eius cosu-giendu est,quonia quanto subtiliosierit, lato citius exti nguetur.Quod si igne quoq; esse tueberis, uomodo colentaneu illi erit ι, oculos exire, q dc pupilla ex aqua coagmentatur. diem videbitur aeque nocte ut die cernitur, imo si plures fuerint exiguo quoda in loco c clusi ubi aeris non multu sit ide ignis illustrare aere poterit,& videri. Leve omnino, eli ac anile dicere illu restingui crassis circussis, tenebris ut nocte seri solent, quoi ita aqua crassior densorq; multo est tenebris, de tam cin ea no extinguitur. Quod si quod egredit sui lumen esse, iam eos argumeto primo cosutauimus,in quo diximus nullu incorporeum egredi atq; proscisci moueriq; posse, tuonii lumen oritur de unumquodq; illustratur, ut ei comparatum est secundu suum locum
illulirari ab eo quod illumiliatiquocirca lume no mouetur.
12쪽
uetur simu I proinde cernimus & vicina,& remota, cue e tempore omnia collustrenu r, quae suapte natura
illustrari si1nt, qd sane sieri non posset,si lumen qg
dam corpus esse diceretur quare cii videar lumen sat ri quedam habitum & qualitatem qua corpus unum splendido, & pellucido illuminatur, & non natura, ut corpus esse, id ipsum probe necese est,quod quide sa-cio ex eo quod sublato corpore illus frite fisico lux tollitur.Haec igitur in eos diceretur,qui sustinent id quod egredit ab aspectu corpus esse, de P manare usq; ad res aspectabilis.Confutabutu reiide sere rationibus etiam, qui a rebus cernendis quidpiam usq; ad oculos fluere, quos cu ingredis, tum cernere animalia arbitrant, Sed praeter illas hae adducant, quoniam si quemadmodum dictu e laspiceremus, interiectu spatium internos videntes,& rem visam cernere non pol Iemul. Praeterea quomodo quidpia undiq; cerneretur quoniam tantu illius videretur,quantu oculorum acies recipere,& tantae molis esse idola oporteret,quanta posset pupilla recipere. Poliremo laborabit vehementer oculus qui cu suapte natura sacile asticiatur,tum etiam a tot corporibus sς pisti me ferientibus pertilibabitur, Sed lisc alio loco sunt copiosius disputata. Redeamus ad Aristotelem.
FINIs DIGRESSIONIS. ARistoteles dicit perabsurdu esse si aspectus ali
quid cernit, egredi quidpia idq; usq; ad altra perungere, vel ad certu locu exiens cum cognato occurente una commisceri oportere, P certi Plistos
phi tradunt. quibus verbis cum duas opiniones pates ci at,eludit pruna per haec vel M. Idq; usq; ad astra pertingere. Absurdissimum enim est corpus in emittitur ex aspectu cernentium lese ad eum usque locu porrisere. Reliqua verba subsequetia in eos qui lume exies commisceri cu cognato occurente tradidei ut scripsi.
pimu exiuit tamen ab oculo. xicino copulari tradidissenι,Sed cius copulatio o quomodo si Z lumini admi/eri pol NJq; enim temere quae res cumq; cum quavis cominiscetur. Leinde qus coniunctio esse potes lumini, quia intra confinia oculosum est cum illo, quod extri secus . existit, quandoquidem interiecta sit membrana. um d Refert Platonem rectius dixisse,si finitimu pupilli lumen extrinsecus circus usum eiusdem oculorii aciei
tradidisset intimo copulari, qua idipsum ob oculis Medi, de usque ad certu locum alteri obviam venieti reseconiunxere, in his verbis significauit. Vbi primum exiuit tu men ab oculo cu vicino copulari tradidissent.sed cur recti' dixisset imonia nuli luminis ab oculis exitu opus esset, neq; ullum desideraretur interuallu, quores visa complecteretur, sed illud finitimu lume causas oret, cur cerneret animal Na iquit sine luminis intrinseci exitu,& fluxu illud finitimu pupillae ad cernendusatis esse. Ei .n aspectus cernit exeunte luminc Deinde quid eli illud , lumine externo asscitur lEtenim dici non pol esse quidpia et rei cernendae forma serat, quapropter rectius scripstiset Plato,si intrinsecu lumea vicino assci,& huic coiugi probauisset. Pr sterca icire percupio, si spatiu undiq; ad pupillam usq; collucet,
cur alterum exiens expetendum iit. Quod lit tenebras
aciei finitima S lume abesse aliquat ulu asserueris vitare non poteris,quin tua secutus decreta lume dicas, ubi primu in tenebras inciderit restingui, idi ante illumε ostenderit, quo coniungi exillimas: Quocirca lumen extinctu valeat,qm nihil prodest.Caeterum cy Aristo.
seripsit recti' dicedu esse lume, videlicet vicinu pupillae cii interno eius co iungi,idipsum leue inquit, camsi; assert leuitatis: Quςanquit, copulatio, & quo lumen pupillῖ, idest inlitu externo misceri pol Plato enim cucausam afferre voluisset, cur citasse sis tenebris aspect non cernat, hanc censuit, quod cum ignis ille in senitus oculis promicas discedes 4; ab acie noe i tui dissimile,ideli in tenebras incidat: mutas,& extinguit quo sa ne tempore non pol comisceri alteri,cu quo sibi quaedam naturalis intercedit colunctio, qfiquidem aer obscuratus sit atq; igne tum careat. Itaq; approbauit propterea aspectu cernere , quod lume ab oculis egredies
offendit sui qua simillimu quo cum admiscetur. Id porro ipsum idest assentiri huic opinioni approbanti lumen lumini copulari Aristo. improbat,t aqua sutilitatis di leuitatis plenam, a. his verbis facitim quae copulatio,& quo lumen lumini admisceri psit Nam haec copulatio, vel admixtio non pol esse horu luminu laqua quaedam sit duoru corporu coniunctio, neq; quae rescuq; cui timere cuq; admiscetur, sed primu quae admisceda sunt mutuo corpora sint oportet, hac deinde necesse est, ut quada astinitate & cosnatione consentiat inter se: quocirca leuissimu est arbitrari aspectumaum cernere cu lumen ab acie oculoru egreditur,cum propterea quod lumen dici corpus no licet, tu vero, quia perspicuu est, nullo modo unu lumen alteri comisceri posse Maduertere enim nobis datu est, nullam nasci
luminum coniunctione, qn duo lumina a diuersis collucentibus rebushpsicisceretur ita, ut qua uis simul esse queantri qm tamen ubi ea collucetia a quibus ductitur lumina disteteritit, etia liscipsa lumina inter se distabuli& unu ab altero segregabit. Si ergo sis duos lychnos duasq; saces accenderet eo de in loco, & unam ab altera remoueret pala est lumen unθ remoueri cu eo, a quo Psciscitur, ui etiam ea coniectura monstratur, quoniam abeunte remotoq; uno reliquu multo minus
est,qua ante fuisset. Sed quaeso Plato dicat quona modo perabsurdu non est negare nos posse idem cernere sine luce ab oculis emisia,si per aspectu & lume egressum,& occurenti copulatu cernitur. Deinde quaerendum est ne illa multor u lumina, quae a diuersis oculis coni jciuntur in ide una copuletur, de virum Omnes Punu aspectum videat .v si haec negauerit Plato, velim modu inueniat, quo ea lumina copulentur,& quonam modo copulata cuiq; aspicitii situ assgnare valeamus.
Cu emo dubitasset qui fieri potest illa luminum coluncti 'limul in dubiu vocat quomodo pupillae, & lumini eidem ingenito extremit coniugi queat. Cum enim nec oculus, nec acies cernat, siquidε anima sentiendi in extrema oculi parte non collocatur,sed quemadmodulibro de anima approbatu est alio in loco reponitur,&inter lumen acie & externu me brana qusdam interiecta est.quomodo ergo lume extrinsecus interno colligi potest,qn quide iane fiat magno sit impedimeto antedicta mebrana, idq; multo ma s si lume corpus sit lo si haec fieri coiuctio nequit nili lume pupilis inlitularas egrediat, & in fiat o fortet si nobis cernere datuest,itaq; nihil cernemu .Hoc loco eam veste membranam vocat,qua inuoluitur, vestitur, munit acies. Itide Empedocles paulo ante his verbis membrana cecinit. sic ille antiquus caleni d fomite nobis Ingenitus,qui membranis includitur ignis. Quare Plato rectius dixi siet, si ubi primu in ipsa regione oculi lumen exiens cu externo iungi asseruisset, D tamen fieri no potest, qm interiectamebrana vetat ne mutuo copulent..uapropter cernedi actio no efficeret,nultuq; animal aspiceret si lunae corpus esse, atq; attingere illud oportere daret quo cu iungi necesse et t.
cernere non posse, quinetia adiis cmus quodda interuata inter rem visam, oculu:quia vel lumen, vel aere dicas
nihil inodo re iei tot nobis est eo loco mMirasse quod sanimal cernere quando id traiicite. per illud interuallum quod est Haedicat D. Et metιιο quod intra oculi limites .
13쪽
intrinsiectis ae extrinsecus desiderat H cernere possit, φιάborem regio aciei pellacidasit,'humore concreta oportes,quandoquide iti aer n. existat, rea anima visq; cernendi no extrema oculi partem obsidet ed pala intia regione acιei collocaturi quocirca necesseeIi, Huc regiocr colliueat. luminis capax sit,quod qui certis cadi . bus chrobaruis, a radam in bella ea in parte Mi tempora iacent cv vulnera sic coepissent, vi oculorum meatus ner- inq; conscis viderentur tradiderunt sibι visum no secium tenebras inιidisti suam cum ibcbmu lacernati; exti guttur, idq; propterea φ M ocuti regio, o ea pars quae pupilla sinet appellari conscisa fuit perinde ac quaedam laterna discissctatu fuisset.
Reiecta sententia eo tu, qui animalia cernere tu a bitrabatur, cum quidpiam ab oculis P micaret,dc quomodo leuis esset horu opinio, dilige ter cu supra ostedis sal,quid ipse sentiat explicare nitii: Meminit porro alias scripsisse nihil cerni percipiti; posse sine lumines Na in cometari js de anima haec retulit. corpus suaptenia aspectabile mutadi assci ediq; pellucidu actu vi mhabet . quo loco actu pellucidu vocavit Wia illuminatu est posuit : lumen es le actu persectionemq; perspicui. qua.f. ratione perspicuit eis. siue asserat ut illud esse V inter recerneda de aspectu noli tu ponitur, siue ii, aliud cuq; colluces, patu refert. unum illud monet motu esse illucernedi causim quo traijcit per idipsum pellucidii actio rei cerne dae usq; ad acie oculor v. Res.n. certaeda, vel aspectabilis vim muta di eiusmodi natura habet.Haec verba tu per pede: ut vel lumen, vel aerem dicas nihil modo reser t. que propterea adiecitu, tum euu causa sit videdi,tn desiderat aere, vel quod ea aliud petiueidu, cuius forma & actu lumen esse alias demolitauit. Verba lisc vel aere dicas, protulit pinde, ac dixisset, siue quodvis aliud corpus eiusmodi, ut luminis capax esse videatur, pro inde subiunxit. Et merito intra oculi limites cotinet, idest pupilla aciesve oci li ua hec intus in oculi legione sita eli, ex aqua coitar, qui locu antedictu obtinet,& minime inter aspectum di re aspectabile interiecta eli. Aqua enim pellucet,&eius est naturae, ut lume recipere possit. V n.externa spatiu illia trari actu o riet,ita pupilla colluceat, si qd pia cernit necesse est,& in nec sensus, nec uis senti ediit luminat queam u. n. nihil aspici,nihil aspectu percipi pol, niti extrinsecus spatiu circuibium illuminei, ita nihil ab acie coprehedit oculi,nisi uniue in oculi regio ad alam sentiendi usq; collus iret uobre ιν intus inocul beli pellucidii sit,& eius naturae, ut qua iacillime queat illuli rari oportet.itaq; pupilla ex aqua cosiare necesse ell,qsi quide intus no collocet aer, ut quies Aristoadiecit, vel sortὰ qa nemo holum in oculis aere inesse arbitratus est,uel θ nusquam inclusus aer apparet qndiscindutur,aut estoditatur, aut vulnerant oculi, veloia qm non mo opae pretiu est, ut ui in oculis includit pellucidii iit, veru etia illud,ut retineat pressa 'elitiasia, ut qui de aqua arcti in longe atq; firmius facit,sua aer. Quocirca non solum aqua pellucida est sed etiam
imagines leniat tanquam aptitar aere ad retinendas impressas formas rerum aspectabilium videatur. Quod vero humor aquaeve reaedicatur firmius pressassor.
de herculeaninia vise; cernedi interrensnia oculora
sita non ele, qm itide ellent ceteri lenius collocati sinnuli in sua tu regionu terminis, quo nihil leuius, quandoquide nullu esset anims huic iudicium tribuendum quando alter sensuu aberrali propterea quod anima nextremis instrumetor u sentiedi collocata partibus culongo haec extrema interuallo sint disiuncta, ubi unus senius erauerit, praesto ibi esse no poterit, ut per aliusensum tanqua per nuntiu corrigat errante. Quinetia deesset iudex,qui prsesset in iudicadis sensuu obiectis quae r diuersa instrumeta senti utur, quadoquide nulli sensuu datu sit iudicare suum coprehensibile, &multominis disserentia obiectorum. Sed hoc totum libro de anima disputatum est diligeiater,dicam proinde hoc loco iis c breuiter. Deesset.n.communis quida arbiter, qui obiecta perciperet, & dijudicaret eoru differentia. Et ne i morer hac in re, sic animi sentiedi in extremis instrumetoru sentitat partibus insidere, illico eius animae iudiciu cosunditur sic, ut quemadmodum Oculus qui cernit non psit de vocibus, de sonitu ullum afferre iudi nu, ita nullu sit relictum nobis de cuiusq; sensus obiecto iudiciu .quapropter si hoc vinculu, hocssice trum in ui derivant omnes quinque sensus dico sanἡanim a sentiedi in cuiusq; sensus ultima regione locaueris, sic aberit una potestas senti di ab altera, ut nullum iubaeiu sensib' certii relinquatur:sed plane cotrarium
experti sumus. Caeter u vim cernendi non esse positam in extrema oculo tu parte, sed totam regionem usq; ad eam antedicta vim esse perspicuam, atq; collucere certis casibus co firmat. Nam cu quida in bello ea in parte ictus vulnera': ab hostibus cepissent , in qua teporasta sunt ni nitrusi e vulnerati suerut.ut ii nerui meatu -
siae o loru i quibus inest regio pellucida costa videi ε
tur: quibus ictis vulneribus illico circunsiandi tenebristan i lucerna quaeda extincta esse visum est idq; pro pterea in concisa erat illa regio pellucida quae post pupilla iacet tanquam lucerna quaedam pellucen , qu-; . . uniuertam regione oculi ad vim cernediviq; illumi- . nat, huius aut regionis cotinuatione cu vulneris ictus scinderet, lume perinde ea vetuit, recipere,ac extinctsi esiet in eade.quale si aspectus no coagmentat ex igne, neq; facultas vivii in extrema oculi parte lita est uniuersum oculi spatiu usq; ad animam sentiendi intrinsecus pellucidum esse oportebit.
adyamobrem si quemadmodum dirimus accidit pera Tecie. Picuum quidem es νt non aliter curq, seruiendi inur
mento suum thmentum tradere atq; accom dare πομteat,quam antea fecimus νι delicet aspectum ex aqua cο
cretum existimare auditum ver), qui Lnitus recum; particeps est, ex aere odoratum ex igne . a 'od enim actu odoratus est id certe ipsum Ochitatem olfaciendi habet. Nam id sensium ab ocul ad actionem traducit, quod in stusum cadit. quare necesse est ut sensus actu sit quod en*biectumsensibus,quod prius erat poteIlate. Odor autemeti quadam innar fumi tabulatio quae ab igne proficisci-
r.et uocirca prcpratim odorandi in nrum Dum in eopo
nitur loco,in Docerebrum collocatur.
Aspectu ex aqua c5positu cu supra probasset, hunc Comiα
ipsum ad eu sane modii constitutum affirmat,quibus verbis vides Aristo.no sua decernere sentctia, ut a G
mas tueri, comprobatur argumento, suod aer facii ctus ex aqua comixtus esse dicat, sed notius, ut quibus
lime diffundit & dissipabilis in . Nam inquit anima dam more perat,qui cuiq; sentiessi instrumeto susi adsentiendi cernendiue no extrema oculi parte cibssidet, scribebant elementu. Quod si cuiq; instrumento pr quibus verbis cur oporteat pupilla pellucida esse ita, prium tribuit elem eiu aspectui aqua, auditui aer, uod
quem modu & extrinsecus spatium illuminatu esse nie sensus soni strepitusq; particeps est, odoratui ignis necesse est causam affert, qin anima visq; cere edi intus tribuedus est,quaq; cotrariu alias demostraueriti hae in oculo,& minime in extrema eius parte iacet. 9 si deinceps proseri haec sunt. Quemadmodu aspectus an extrema obtineret oculi regione valere iubere perspi tequa cernat potest videre cernereq; omnia, i in aspe- euitatem pupills qm satis opinor ad cerneduesset sm ctu cadunt,& auditus antequi exaudiat sonos, vin euitu circunuicinu extrinsecus illuminatum.Sed me qui strepitus pol prius exaudire, ita odoratus antequa odo
14쪽
retur pinestate est odor. Nam odorandi sensis est odor,& ide odori actu, odor enim de sensus actu odorandi non discrepanti odor vel id quod odoratu compreheditur quaeda exhalario sicca instar sumi es lignea ab igne ducta,quod quide ex vaporibus peripi u est, qui iubditis ignibus exhalant odore, quin etiam flores bis in locis vehemetes odores dunt, qui sanὰ loci propterea ut aestuant vel calidiores sunt. odores ext at vehementius. lent proinde ea loca coctagrari, in quibus apparet illa ignea exhalatio. Quid vero sit odor. Persequetur pollea. Is. n. est odoratus quado ide sensus
agitate explicabit Egressus ultra quona minio quispia
ex igne odoratu admixtu esse tueri poteritSed ciuemadmodu paulo ante dixi cuiq; instrumento sentiendi suum elementu non suapte sententia tribuit, arand quide in comentari js de anima nullii sensus instrumentu vel ex solo i civel ex sola terra constare poste retulit,quo etia in loco odoratum non tam aeri qua aquae
tribui CPostremo quonia odor est ignea,& sumi instar
exhalatio inquit apte a stirmari poste instrumentu odo. randi vicinu cerebro esse. Quod enim est caloris mate
ria, id quide ipsem stigidum esse oportet, itaq; no erit
initu si olfaciendi instrumentu cerebro adhaeret,qu n iam hoc suapte natura reliquaru partium in corpores rigidis simu existit. H moi ergo materia potestate lensus, est &i vim odor adi habet Sed hse no sine cotrouersia dicuntur, qm ii si, est potestate aliquid huius est
materia, & cum id si, vim odor adi habet potestate est odor, itaq; v vim Moiandi habet materia odoris erit. Equide supra admisimus frigus esse caloris materiam, α quod vim odorandi habet frigidu est, propterea Pittacia cerebro vel orii vel haeret eide, itaq; odor em calidus. Nisi eo cofugias ut sensiam actu calore asseras,
idq; etia propter praesentem calorem. Quod si quis
odoratu ad huc modum ex igne cooetum asseru*rit, non a vero abhorrere videbitur . 'Tecti. Q Roma frigoris materia potestate cati rest, Pratorracti ocularct fabricati a cerebro trahat origvi E ad tinnu narrauimus mota coagmentatur oculi. cerebra. iam more O ffiigore cetero corporis partes anteitaexter et cestati attremisi terra tribuitur. Gusta di ποῖ vis sis
dam en tactiust cies. m. i i. Nolle cogites his verbis Aristo.ostendere instrumetum odoratus ex igne constitutu est eaqo .fieri non
potest anteu odor sit senset pias,& sit actu sensus Addit oculoru labricam, qQ a cerebro eoru mollitio iniutium sumit, quod est reliquaru partium in corpore ni idissimu & frigidissimii, ideo ex aqua constitutu eu ad eum supra diciu modii extare. Ex quibus nimirum
verbis iacile est cognoscere aspectu, cu eius machin tio a cerebro prosciscatur non ex igne,sed ex humore concretum ei se, quocirca neq; odoratus ex igne aediutus erit, siquidem his etiam sensus a cerebro originem trahat. Vetun tamen asstmabit cum persequetur hanc narrationem ob eam causam odoratum & eius instri mentum cerebro hirere,ut locus cerebri ad quandam
reducatur mediocritatem qua quisq; sensus ad obeundu munus suu desiderat. ui enim odoratui subiecta sunt & odores existunt , profecto calent. Odo aesto iam quaeda inllar sumi exhalatio. At si quis antedictis inastere voluerit itide aspectu ex igne ut odoratum evig. mentari affirmabit, siquide frigus est materia reru quq aspectu percipi possunt & has res aspectus actu capit, itide materia odoru quos comprehendit odoratus erit a sin a sit gu ,si quidem frigus est materia caloris. Sed festasseno est eius placitum v t antedicto modo seu cuiq; sensui accommodetur elementum v, si aptauit, ct tribuit cuia; suu elementu id fecit exercitationis causa. Forte
illud quoq; aserere tam aspectus si odoratus instrui
mentum cerebro herere illiud tamen odorandi qua ratione frigidu est, ideo qua ratione id ipsi im habet vim sentiendi, potestate est calidii, sed instrumentum videndi inest in cerebro no ea ex parte, qua frigidu α alget, sed qua humecte & perspicuae nature est. Na lumen decolor actus persectioq; perspicui pellucidi j; est. R eli- Draphi quu tactui terra assignat.hac itide gustadi in lirumeto quandoquide gustatus sit quaeda tactus species. Quare cu quatuor sint elementa duobus tactui &gustatuitellas adscribitur, aspectui aqua,auditui aer, odoratui
ignis. us hoc loco no sua secutus sententi I, sed plane
more oratoris suadendo veriq; similia tractaeo disseruit.Probauit enim alias instrumentu senti edi nullum ex terra costare posscii deo quaecuq; terra resudant in
corpore nostro collocata ut trics, ungues Osia, expertia sunt sensus. Quinetia mistatu in humore versari,et
ex humido cofici demoluauit. Postremo responder Eneq; hoc loco instrumeta sentiendi ex terra collata dici, sed eoru actiones ut supra dictum est seri, quemadmodu de odoratu dixit. Quod autem suadendo & via illuserando qua posset quispia unicuiq; sensui propriuadiungere, α applicare elementu supra disputata Ariastoteles tractauerit,quae sequuntur declarant. Proinde cor prope o gustatus, e ' tactus instrumen- ctum collocant. r. n. cerebro tanqua ἡ regione opponitur,er callidi simum cxteraru partium en.Et ιε hoc modo faciamus de his partibus corporis, qus vivet sientiendi habent, O ingrediamur sernine de reb s,pis sunt sibi eas sensibus, quomodo qusquesummentiendi instrumcntum, ut color aspectum limitus auditum odor octinatu, O alis tactu feriunt, de quibus et si libro de anima in Wiuersium disputatum est, xbι explicauimus quid esset eorum amo, O qμο Disq; modo ageret in ipsumsentiendi vin murm-rum,at nunc tamen quid sit νnumquodque quid videlicet color sit,uel quid nitus, vel quid odor. Hi sapor, vel de tactu itidem dicendum en o a colore ordiamur. Verum illud primum moneo unumquodquePOsybiectum dupli . citer se balere, alterum actu , alterum autem potest aere. Sed quomodo color actu, O sonitus idem sit vel digerae asi ibus actu videtic b ustinus actione, et ab auditione bbra supra memorato tractauimus.' une Hia quomodo sui qvicque feriat sensinn, o agat, persequemur
odoratum ubi dixit ex igne c5cretum esse & - Com. 12.priu ob id instrumentum eius cerebrum propter locauit, frigus enim caloris materia est quandoquide generatim soleat cotrariu sito cotrario materia esset,et oratus calidus est, quod quaeda esse instar sumi exhalatio sertur,inquit.proindein strii meta tactus& gustariis
cor prope sita & costituta esse quasi senti edi instrumera suapte natura recaleant caro. n. huiusmodi non est, Ex Me loe.
sed sensuu actio in stigidis versatur, siquide tactus temra terrenasq; qualitates s cipiat.Sed neq; hoc recte diei visiis . videbitur quemadmodum neq; sine dictu videbat vi odoratum dici ex isne constitutum, qm si vis tangen ,is is radi tens capax est,cu illa vis cor Ppter existat terra erit tminima dicucalida. Nisi respondeas secus multoq; aliter gustatu & Izz IPtactum prope cor locari, quam odoratu & aspectum cerebiu propter, quamqui seresmis cauu oratus' di aspectus collocatur Prope cerebrum,quoniam caeteraru partium frigidis simu est, & tactus statusque prope cor cum sit reliquaru partium calidissimum, de ideo cor quasi E ressione opponii cerebro, quapropter hoc erit materia caloris,& cor frigoris minime. Ne mi .reris deinceps cur adiecit cotextibus superioribus.In eo ponitur loco in quo cerebru collocatur, ubi que uastigit instrumenta senti edi. Nam una numero est senti edi anima, quam intus in corde collocat, quapropter miti umeta sentiendi,& si haerent cerebro, ab eo tameinitium
15쪽
co vocat o sana iustrumentaque sentiemia Ale ne
inii id non trali sit sed 3 corde, quo tres viae meatusq;
ad cerebruusque pertinentes alius a cerebro proficiscens, aspectu terminantur,alius audii uoltus Odoratu.
Illi autem meatus tactus ti gullatus no ad cor per cerebru derivant, sed recta via ad cor usq; pcrtinet. cuin disputauerit de sensiau in strii mentis, breuiter illico orationem instituit de singulis obiectis sensit uin, quomodo quicq; suo sensus instrumento iespondeat& quomodo illud assiciat. Hoc enim loco comuniter de rebus,quae lunt sensibus subiectae no agit. Nam iavniuersum libro de anima disputatum este de actione
cuiuscunque sensus dicit proinde quae sus aedi generatim de sensibus disseruit,breuiter subiu
quomodo afficitur tensus, & instrumentum sentitat, ct quonam pacto, quodcunque sentiendi instrumentusormas imagine ; rerum recipiat sine materia earu, 'us sensibus lubiectae sunt. Item asseruit eo loco senium actu,& id quod sensu percipitur idem esse, atque quid si unumquodque seni ut nabiectum, & propriu
obiectum suo sensui adiunxit, nunc vero quid quicque sit,& naturam cuiuscunque declarat, quandoquidem naturam etiam habeat quandam praeter eam qui res rentur ad sensum, & sub eundem cadunt. Communia
ter itaq: de obiectis sensuum,quoniam ab eisdem percipiuntur, tractatum est in commentarijs de anima, singillatim vero nunc dicendum est,de quocunq; ,qugutpote sit proprie eorum natura, de quo inter se discrepant modo, & qua quicque ratione ad suum sensum reseratur, quoniam non uno sensu omnia obiecta percipiuntur. Dicendum esse itidem de tactu subiunxit, ubi tactum scripsit pro re quae attingi attrectari j; potest. Haec enim sensui subiecta est,& et iis dicitur obiectum, sed tactus appellatur sensus,quod cum sese recipiat factum,ordiri a coloribus censet qui aspectu comprehenduntur. Illud porro primum monet quodcunque obieetum dupliciter dici, alterum actuialter u potentia,quae sane diuisio libro sura memorato explicata est diligenter. Quod itaq; atau sensu percipi potest
uodammodo sensui actu idem est, & quodammodoiffert. Expressit etiam obiectum sensus actu,& sensum actu idem,esie,sed ratione distare, quadoquidem alia sit tensus actu ratio,& alia obiecti a . Hoc aute
opusculo huius loco ide dixit, sed quomodo actu color de sonitus. Non enim color actu aspectui actu ideeit identidem de sonitu dicas velim & auditu, quonia haec subsistere possi1nt & non videri, neq; audiri: veru qua ratione sensui subiecta sunt, ad sensum reserantur necesse est, neque dici sensui subiecta queunt, nisi adsensum reseratur.Interpretor itaq; haec verba Aristo. Sed quomodo color actu. i. aliquo modo color actu& sonitus actu ijdem sunt aspectui,& auditui,aliter id est alteri actu,& quo differant conclusum est libro si Pra memorat quod quidem patefecit his verbis actudi sonitus idem iit,vel differat ii sensibus. Hi s. n. opponuntur obiecta actu. Persequetur quid color,quid i nitus quid quicq; sit caeterorum obiectorum,
testate percin possunt 1 sensibus. In extremis contextus quando dicit, Nunc vero quom do suum quicq; seriat sensum,& agat persequemur plane signisca-ui si aliud membrum ciuisionis tractaturu
Percipiendisscriptis Arist. de ,
Lucilio Philalthaeo interprete . . '
o mi Distiane,quam in commentaris de anima fecimus hoc loco dimis- Tecis.
esse colorem prendam perstic aduentitiam. cum enim in imo perstimo ignea cuidpiam merit.-MIane presentialia men appetiatur, O tenebra dicuntur eius priuatis. Per-sticuum appellamus quod nec aeri, nec aqua, nec cunar
caeterorum Me modo corporum proproprium est. sed qus dam exitiit natura, oe vis co*mnnis, quae nou potest a corpori separari, immi in memoratu corporibusAtq; in aliis insidet, quamquam aliquibus copiam more exhibeat, quibusdam xe o minorem. Nos ea qus de Iumine in c5mentariis de anima stripsit memoria repetere Philosophus monet, in quibus Com. is lumen quendam esse perspicui colorem aduentilium definiuit, idemq; declarauit quendam actum esse pellucidi qua ratione pellucens est. Adiecit esse qumpe spicui non simpliciter, sed aduentilium . quia non asscitur perspicuum lumine, sed illuminat Lr varie, tenus erit situs,& praesens ei illud quod illuminat,& interdum no illuminatur. Quare lumen non ita esse proprium perspicui colorem dixerim, quemadmodum coloresi eorum corporum,quae colorantur.Nam h color afficit sic, ut in his iniit proprius. At lumen secus in pellucido inest.Proinde his verbis apertius exponit quod vult.Cum enim in ipso perspicuo gneum quidpiam ineri siquando ergo inerit quod erat praesens ei, iaerit color aduentilium. ν' Proinde modo quoue situ collocetur igneum in ipso pellucido diecit, Huius enim praesentia est lumen & absentia sunt tencbrae. Quo preterea modo lumen dicatur color perspicui adueniitius, ut sciamus ad ea nos remittit, quq copiose libris de anima disputauit, in qui Ulumellatuit, A e Messit colorem esie perspicui, cui desinitioni cu nihil hoc loco repugnans asserat,consentaneum est, ut quae disputata de tractata sunt iii illis libris diligenter, rata firmaq; habeatur.Addit quod vocat perspicuum. illud sane,quod nec aeri, nec aquae proprum et t. Sed ne temere videatur nos ad eorum reuocasse memoria,quae
alias de lumine diseruit, merito de coloribus dicturus lume positit esse colorum, qui maxime, & primus est, quique in pellucido collocatus causa sit, utcstera alia Omnia videantur, di cernantur quibus verbis indicat, atq; iancit naturam perspicui huiusmodi esse, ut coloris particeps videatur. Cum itaq; lumen es le colorem perspicui patefecerit, reliquυ quae sit natura perspicui capax coloris explicat. Item docet in quibus illa natura inuen latur,& quomodo pellucida corpora inter se disserant, Addit, quid intersit inter corpora colorata, de . ea,quae collucent, siquidem proprium illa colore, qui constitutus sit in extrema eoru parte agnoscunt, at i cus pelluces corpus se habet, cuin nec lumen intrins cus propriu nec in superficie corporis habeat. Inquit porro ui dicere solemus perspicuu nec acri, nec a aequibus adeli color aduentilius, propriu est. Quid dico nec aeri, nec aquae propriu'immo nec caeterorum corporum
16쪽
m,rum huiusmodi peculiare est. Sut enim certi lapides perspicui, in quibus nulla inest perspicuitas tanqua propria, sed comunis quaedam natura,ac vis est,quae a comporibus auelli, neq: ista, quemadmodum nec quae uis
alia per seipsam subsistere potest: quin etiam in his cor
Poribus veluti aere, aqua,& his de quibus enunciatur perspicuu insidet. Veruntam ε quibus inhaeret corpori laus in alijs copiosiores in alijs vero no ita uberior, quod quidem ea de causa euenit,quoniam omnia comimia suapte natura aliquid poteliatis habent. Quae ubi tanquam recepta posuit, iό est perspicuitatem esse quadam natura,& vim,quae in omnibus corporibus,quanqua in alijs magis, in alijs minus inuenitur, assumit Ucunq; corpus qua corpus termino, & quodam extremo circunscribi,quandoquidem iampridem immensum infinitumque corpus rectum,& pene omnino explosum sit .Hoc autem extremum superficies appellatur. Quapropter colorem cu superficies,tum etia perspicui terminum esse declarabit, verum illu huius perspicui terminum ne putes velim sic esse ut a superficie diuisus separatusq; sit, hoc modo corporis terminus, immo unacu superficie in qua inest perspicusi terminat .Quemadmodu perspicuitas do corpus quoda inter se vinculo continentur, ut unum ab altero ieiungi nequeat,immo corpus est pellucidum,& propter perspicuitatem ad capescendos colores ei it idoneum atq; aptissimum: ita de terminis utriusq; obsecro iudices. Extremum enim corporis itatuimus supersiciem co-Ioratam,qus corpus terminat, ut corpus est,sed eiusdE Eanquam perspicui color,terminus dicitur qui se perficiei est qualitas. Proinde qua superficie terminatur corpus dici solet, qua vero exalbescit, vel candida fit super scio, corpus idem album appellatur,Idq; non immerito quoniam perspicuitas est quaedam natura in corporibus sita colorum particeps. Vt enim corpora alia maris vel minus recalent,aut frigent,aut humecte nature sunt,aut plus minusue raritatis, aut densitatis habent quae sane vires a corporibus non separantur, ita corpora plus, vel minus perspicuitatis capiunt. Q iemadmodum enim omnibus rebus, quibus inlitu est, ut in alio
sundentur,&insideant quaedam subest materia & subiectum, quod habilitatem habet quandam,qua formari figit rariq; ab illis rebus possit. Etenim leuitati & grauitati atq; amplitudini & paruitati coloriq; de frigori,
ac per similibus rebus quaedam quemadmodum subiecti est materia, ita sane coloribus, & his qui in eodem enere contrari j sunt lubiectu in quoddam traditur. Hi enim suapte natura in alio collocantur. Perspicuitas autem in corporibus figitu Corpora vero qua rati ne perspicua videntur,colorem recipiunt & possident quoniam singula eiusmodi corpora colorum receptacula dicuntur,quanqua natura pers uitatis non sque omnibus impertita ut corporibus,sed in aliquibus inest uberius, in aliquibus autem multo parcius. Pelluc da prςterea corpora alia nullum terminum proprium agnoscunt, alia aut e suo termino concluduntur,ὸ quora varietate omnis colom,qui in illis inhaerent orta nataq; videtur disseretia. Et quanqua id comune singulis corporibus asseratur, ut perspicuitatis natura no aeque tame, sed quead modii diximus alia copiosius alia multo minus habeat,at quaeda tamen sunt praecipua, quae sola velut specula perspicua esse usus consuetudoque admisit,& recepit.Etenim perspicuum idcirco appellatur,quonia luce prs sente per illud aspectus in rem cernendam coni jcitur.Sunt porro proprie perspicua corpora quibus lumen adest tanquam color. uemadmodu enim supra dixi solitu eii ea vocari perspicua. 'u Millustratur lumenq; recipiunt sic, ut per ea traseat obtutus oculoru ad ea quae aspicimus. Quocirca eiusmodi corpora in causa sunt, ut caetera corpora pateat, & videantur,i nobis. Colores enim ob Allucidum cern
tur, qui vim cicdi afficiendiq; perspicua habent. .
sunt pellucidd sine termino proprio, quonia nullu intimu colorem habent, turne recipitat. Quemadmoduenim alio & non suo terminantur fine, hocq; incerto, ita colores aliunde sumunt quibus caetera videntur. Et
ne logius abeat oratio,hςc sunt propriὰ perspicua. Nahaud omnia, quae collucent ut diximus codem modo perspicua dici debent, sed quaeda plus perspicuitatis capiunt quaedani vero minus Quae appellauimus peripicua termino proprio caretia, quod nihil tetrae solidi iatisq; retinet quod etia ubiq; sus altitudinis viq; ad ima
parte collucent verius, multoq; accomodatius perspicua nominantur,reliqua aute,quae dei inito certoq; circunscributur termino, propterea quod nonnihil terrς capiunt postreinu inter perspicua locu habet. Copiaar. maior minorq; ex quada contrarioru inter se admixtione,& teperatione oritur.Primas itaq; inter peripicua illud aspectabile perq; lucens corpus obtinet quod
cu cerni potest: tum etiam cur caetera videantur causa
est. Huiusmodi corpus es ,cui inlita germanaq; caetera illustranduis est, quo in genere sunt corpus diuiniim, S ignis,reliqua vero vicinitate distantiaq; acali initate
maiore vel minore,cum coelo, S igne contracta plus
ti m sus capiunt perspicuitatis. Aer enim quod igni linitimus qui cum quedam etiam illi cognatio interce-
si remo tellus,quapropter terra ultimum inter perspicua locu sortita eli. Et me quidem hercule omnia compora ex terra composita li peripicua videbuntur alicui is nimirum, dein reperiet plus aque habere qua te
rae,& quia hec aquae commixtaeli in illis coi poribus huiusmodi pellucida poliremum habent ut dixi locu Aer quod igni vicinus prope'; familiaris est idcirco lumine celeriter refertur de imbuitur. Aqua quoniam ignis esca pabulumq; dicitur,quod quidem ex succenit lignis ubi humor ignescit, de ardet comprobatur lumiae illustratur facile.Quocirca ligna accenduntur,αvriantur ob humorem in illis insitum,immo sumus huiusmodi est,qui exhalat ob humorem. Ac vi vere dicasumus est ille humor,qui conuertitur in vapore. Terra . autem propterea quod a coelo, di ab igne logis, i me ab
eis, iccirco non collucet, vel ultimum habet locum inter perspicuaquapropter inter ea solet terra,idq; merito, numerari,quae lumine Privantur. Lumen enim nopenetrat per eius altitudinem,quq ubi cum alio mi icetur illud ipsum opacat, S subobscurat, atq; eide aditu luminis prςcludit. Quod primum ex eo Patefaciun ducimus,quod ubi sumus coelum oppleuerit, hoc nostrum, quonia multum terre coplectitur illud ipsum obscurare videtur. Deinde flamma quod nonnihil te rae secum admixtum habet,quadoquidem illa sit quida sumus succelus, terras opacare videtur. id de flama dicol nihil eo euid tius excplo est, quonia regio ae mines inris pulverulenta obscuratur,que ubi primu puluere te si uata purgataq; erit, perspicua iteru, ut prius cernitur . 'Restat ut ad ea perspicua nostra prosciscatur oratio, quae ubi poliuntur limanturq; velut cornu, di integ metu testudinis collocet, M'; eropterea quod magna est illis aquae copia cu mollia sint. Redeat oratio ad id quod volumus decernire.Ea ce semus maximὸ perspi
quiq; lume esse sertur,tuetia suae altitudinis nusquam opacatur aliquid ,quonia vacat terna ino, ideo reliquoru corporu colores per ea percipi utura spectu. Et quonia huiusmodi interminata perspicua humectae sunt naturae, terminoq; vacat proprio, neq; sistere retinereve positi ni quicquid exceperint,coli, re no assciuntur, ob id neq; semper colore tuentur,immo illius recessu corporis,cui natura duce in natu est caetera illuminare. tenebris circus uti duiur. Quod si colorem susceptu in retinere possent, nimirum semper lucerent. Quin-
17쪽
etiam ut hi inen alios colores identidem a9noscunt,&mutamur ab eisdem ob quandam cognitionem, quae inter colores& lumen intercedit. Reliqua corpora, quς terrae maiore quadam copia redundant, haudquaquam eiusmodi pellucent, neq; similiter lumen recupiunt sic, ut per ea oculi in res cernendas coni j ciantur. Et quanquam lumen non si his corporibus proprius color, it proprium tamen obtinent,quoniam cum s lida sint, & tueri eum colorem possint, que ex admixtione perspicuorum corporum exceperunt: hunc i
sum proprium agnoscunt. is tamen non cerneretur, nisi lumen praesenses et,quod maxime proprie cerni potest. Hoc autem lumen non apprehendunt tanquam colorem. Veruntamen eo colorantur, quo peripi itatem habent. Qus enim csiq; magis perspicua sunt,c lorem etiam ei uimodi complectuntur, qui sit luci luminiq; cognatior,& vicinior,cum praecipue comprehendant retineatq; secum admixtam coloris causam.
Corpora itaq; perspicuis proprie vicina sunt ea, quae exalbelcunt & candida videntur,propterea quod quae
colorem retinent eum, qui magis in aspectum cadit, haec nimirum magis perspicua iunt. Seci atra quia clamate quadam & luce orbatur velut tenebrae sunt,quq recessu illius oriuntur, quod suapte natura promptum est caetera illuminare. Reliat ergo perspicuitate in corporibus inesse, di eam esse eiusmodi colorum natura. Vt eus quodam remino corpora redimata, tra ipsum
perstituum esse necesse est. Posteaquam in per sipicuo lume locauit, quod ei undem asseruit colorem esse aduentilium: Perspicuum enim naturae colorum par ticeps est,& eidem non modo domicili lim, sed etiam tanquam subiectum tribuitur: nunc aeque decernit pei spicuo terminum, ut co
rori . Numero enim uterq; & perspicui ,& corporis terminus idem eli. Qiis enim eadem numero si int,eorum termini, vel fines ijdem existunt, quanquam ratione distentiunt, quoniam neque hoc modo perspicuum,& corpus consentiunt.Nam corpus unum magis corpus non est quam alterum, contra perspicuum alterum altero magis. Superficies igitur corporis ut sanὰ corporis terminus est,color autem perspicui limes dicitur qua pellucet. Colorata porro corpora ob sua extrema spectantur,quare color terminus est perspicui. Cernuntur enim propter suum colorem, qui non est omnino perspicui limes,quoniam ea perspicua,quoruhuiusmodi color terminus asseritur non sunt perspicua ubique altitudinis suae cum solum in hoc genere collocemur quae vocantur perspicui interminata, &proprio carentia termino.QJamobrem natura luminis in eo repoenituis per=cus,quod termino vacat. Et cum cuis compertum sit persecuι corporis quendam terminum esse,reliquum videlicet hunc ipsium terminum esse colorem ex his quae eueni ut eo robabitur. Color proinde vel terminus eii,vel collocatur in termino. Pythagorei iccirco superficiem nominari olorem νι luerunt,uo verὸ flatuerim colorem sundatum esse ira corporis triste, sed terminum eius haudquaquam assererem.
His verbis cum primum interminatum perspicuu. illudat firmet,quod& humectae est naturae, S proprio non clauditur termino, a quo plane distinctum esse solidum corpus voluit dein, quid inter colorem di lumen, atq; inter perspicua lucis di coloris receptacula α domicilia interiit, commostrat. Nam lumentis rex pei spicuo,quod proprium nullum agn scit te
minum. ueadmodum .n. haec corpora termin propriu rehivunt, ct finiuntur & terminantur alieno, Ita colCrem nullum peculiarem habent:color inquam ter in ub.c si corporis qua ratione est particeps perspicuitatis de colutis, de videia Potest,ac praedam perspicua
nullum retinent proprium terminum .Quae vero sunt corpora solida & perspicua ut talia corpora sunt, necesse est certo de definito termino concludi. Et cu te minus corporis qui super scies dicebatur de terminus perspicui,qui color proxime dictus est subiecto conueniant ,haec confirmat ab euentis,quoniam color aut in termino corporis collocatur,aut terminus eius dici debet. Et quia non suo iudicio standum esse duntaxat vulti Pythagoreos testes adducit, qui colorem sis per λciem sunt arbitrati. Verum opinionem horum corrigens colorem non super sciem, nec terminum corporis, sed in termino corporis inesse concludit. Et color, qui est qualitas iure non est terminus corporis, sed superficies quε quanta est,& moles quaedam larga atque Ionga,& proinde corporis quati merito est terminus. Quin etiam omne corpus supersciem habet, neq; sine hac unquam constitui corpus potest, & tamen noomne corpus coloratur. Praeterea,neque fateri urgemur,quod si una sit corporis superscies ut unus numero dicatur esse color,quoniam in una superficie numero contrarij colores possunt reponi, neque ii color est unus numero necesse est ut una numero sit superficies quoniam color non est corporis terminus, nila qua ratione pellucet. Proinde persequitur ostendendo perspicuum esse colorum receptaculum. Verax tamen hanc perspicuitatis naturam non tam ex Cotti Istrinsecus colorari quam intrinsicus censeanius oportet. Videntur enim aer aqua ducestiendore colorari. Et aero mare propterea non eundem colorem referunt his. qui prope, cy' qui procul ct munt, quod sunt perspicua irae minata. 8sliqua Nei δ corpora solida,nisi interiectum
Dum aeris continentis mutetur certam coloris viserunt mreddunt O Dciunt. Gmpertum itaque habemus tam interminata pollicua, quam terminata esse colorum receptacula Persticuitas itaq; causa iccirco est .vt cmnia cc tora colore praeita rideantur, quia in corporibus inest, in quibusdam vera parcius. Et quoniam iam colorem constituimus in quodam termino,cerid in nullo melius culocari poten,quam in limite pupicui.Quamobrem dimnite licet colose esse terminum perglicui terminati. Quinetiam per licui racantis termino, velut aquae est ero vj cum eiusmodi, tum eorum etiam in quibus color proprius
inest demumq; omnium similiter extrema obsidet part A Cum sibi propositum si indicare, ac patefacere eo Com. istorem non esse corporis terminum, nisi qua ratione perspicuum est , commonstrat primum perspicua corpora qua ratione collucent,coloris esse receptacula. Dicit itaque ea natura, quaecum insolidis, tum etiam in omnibus compositis corporibus inest cum extrinsecus colorentur oportet, ut existimetur esse receptaculum quoddam coloris, quo in numero etiam aer& aqua collocantur, quod quidem probat quod perspicuum est coloris capax. Hsc autem extrinsecus colorari protulit, quia ab aliquo externo illuminantur,& c lorantur , quippe quae non habent proprium colorem. Quae autem ex his constant atque proprium colorem retinent,intrinsecus perspicua sunt, quia ex , aqua,& aere constant quae facillime perlucent. Quinetiam motus est in causa, ut colorata videantur haec elementa videlicet quando splendor reflectitur in baere vel in aqua ab alboribus de floribus, quo tem pore videntur etiam colorari, aut splendorem intel-
ligit lumen quod cum ab illis corporibus recipitur ali-
quo modo eoru color esse existimatur.Haec istitur natura iti corporibus solidis collocata recipit colores. Deinde quid inter perspicua carentia terminis quae asse uit extrinsecus illuminarit & ea quae appellavimus terminata intersit, perpulchre subiungi. Nam illorum color & splendo propterea quod vacant te minis, nec coloribuo assiciuntur,non idem his apparet
18쪽
qui prope,&qui procul remunt.Vt enim simis erit earum rerum, quas intuemur per haec pellucida utq; erie interuallum aut contactum,aut deductum, ita aliter atque aliter apparebit color, quoniam ex perspicuo ut diximus non assiciuntur colore, ted ab eodem aliquo modo mutata in causa sunt,ut quae aspicimus ita videantur nobis. Sed contra se habere corpora solida tradit, quoniam eorum color idem his apparet qui non longe,quam qui longὰ absunt modo interietium spatiutantum sitiquantum oculorum acies requirit. Nam in
his solidis perspicuis ineli, neq; aduenit vel solum prpsens eit color quo ipsa cernuntur, & non alia per ea. Verum quq proprium colore & soliditatem habet alium
atque alium colorem Lepe ut de collo columbe sertur habere existimantur, propterea ui contineas vel crassius,vel tenuius magis, vel minus illuminatur a lumine, luod quidem ob id fit, quoniam varius est situs luminis,variaq; est admittio rerum quς perspicuae sunt
Quocirca ut tuta securaque sit sua sententia, annectit illud. Nisi interiectum spatium aeris continentis mutetur,certam coloris visionem reddunt & faciunt. Dixit Solida quoniam horum etiam color asscivar mutaturq; a continente quando hoc seruet, vel frigidii magis est, vel omnino eiusmodi fuerit, ut coloratum corpus ab eo assici atque mutari possit Ubi ergo quid inter colores perspicui interminati,& terminati intersit exposuit & caulam attulit Prouiderat enim hoc sibi sore utile atque peropportunum ad deterrendum eos ab ea opinione,qui solum perspicua interminata perspicua esse,& ea minime,quae suo claudunt termino, opi. narentur:deinceps annectit perspicuum esse naturam perspicuitatis tam perspicuis, quae suis coercentur, &continentur finibus, quam quq nullum proprium tuεtur terminum,& extrinsecus colorantur communem
coloris esse receptaculum.Non secus igitur color inest in corporibus,quam propterea quod perspicuitatem habent. Addit etiam eam antedictam perspicuitatis naturam in quibusda corporibus inesse copiosius,in quibusdam vero parcius, quonia in termino corporis collocatur color,& non quemadmodum Pythagorei iudicarui intus in corpore inest. Verum colorem in termino corporis reponi tanquam euidens '' notum sumit.Corpora enim per suas extremitates in aspectum cadunt. Nihil enim cern itur, nisi aderit colori ae vero perspicua sunt suis redimita & circundata finibus per hos ipsos cernuntur, itaq; color terminus sinisque cuiusuis perspicui terminati est.Qus enim usq; ad linualtitudinis collucent potestate colorem dicerentur habere,quemadmodum etiam in sensum cernendi cadunt potestate. Ut enim sub aspectum possunt cadere,
ita etiam colorantur. Nam Omne corpus suapte natura aspectabile est,quamquam natura illius, neque ratio eius in hoe versetur. Vbi ergo naturam perspicuitatis posuit communem omnibus corporibus,& lumen disuxit a colore cum nec idem illi lit, que ratio unius cohaeret cum alterius ritione,quia permi a sine proprio termino non assciuntur colore. addit confirmIs colorem esse terminum,quoniam tam perspicui, cui nullus certus est terminiis,& lumen adest tanquam colatiquam perspicui, cui peculiaris terminus de color tribuitur extremam partem obsidet,& nullum est eorpus aspectabile, quod non per extrema sua quae foris patent aspiciatur,cernatur, videatur. Haec deniq; cum tractauerit de dilucida dixerit, persequitur cotinuo his verbis cur colores corporum disserant. Rectat ergo, utiquem timodum luce priniue aer illu-sratur, ct abeunte priuatur ta per imum albo, at asciatur. Quare ut lumen'tenebrae in aere insinat, ita in corporibus album Onigrum collocantur.
Haec sane hoc loco dicit Cum lumen in terminati spe picuis adest eorum quodammodo est color. Nam praesentia luminis, vel alterius nature quae possit quidpiam illumina redi colorare perspicuu perficitur,quoniam recessu illius tenebrae oriuntur, quali in ipso pellucido praesente lumine quaedam inlit habilitas,qua tenebricosum tenebrisq; offundi possit perspicuu. Que admodum ergo presentia esus quod vim illuminandi habet color inest in illis saepe memoratis perspicuis, quae termino vacant proprio,ita color proprius perspicuo terminato se habet. Nam in his pellucidis quaesia clara igneaq; natura inest,aqua ipsa perspicua colorariqusunt,&quamquam cerni possint de cerium si xuinque colorem habeant,tamen magis ac mapis colorantur, idq; non immerito,quoniam retinent in causam, product micem coloris,quo in genere sunt alba. Nix.n. maxime pellucet ,& caeteris candidior est, quoniam plurimum aeris habet,& ex aqua etia constat,quae sana duo elementa sum maxime perspicua, atque oritur ex motu δ: conflictatione aeris quando quidem teritur& colliditur aere moto. Hic enim motus nivem exalbescere facit,& spumei coloris est causa, proptere, quod constringens nicem subsidio nebulae frigidae, α
concaleficiens suapte vi crassiorem de densiore efficit, lux demum θ frigore densatur externo. Contra autem ea se habent, que vel colorem album non habent, vel perexiguum. Haec autem nigra atraq; sunt,&colore ita priuati videtur, ut ea perspicua quae tencbris
offunduntur absentia luminis, vel illius quod potest illuminare & e lorare. Medij porro culores nascuntur clariores vel obscuriores ex maiore minoreq; copia de admixtione albi & nigri secundum quandam propo tionem quod deinceps perq siret de tractabit diligenter.Verunt amaen non eli verisimile ut intentione de
remissione id est maiore copia be minore, perspicuita tis disserentiam tradat colorum, sed potius absentia,Sepraesentia illius quod suapte natura poteli illuminarect colorare. Nisi utroq; modo differentiam colorulii afferat. Etenim ob perspicuitatem, de accessum recesia
sumque illius quod illuminare poteli magis minusqοῦ perspicuum dicitur. Sed solida pellucida minus magisq; pellucent, ut admixtio est eorum, quae pei spicua esse supra diximus. .
Interprete Luci go Philathaeo.
E reliquis coloribur ac de illorum multi- Cote. ig. 'pliei ortu frmonem instituamus. i Cum corpora caliba colluctant cum Comis. 'li'. admixtione,tum etiam eorum prs sen
i ita, quae suapte natura illuminare Dia i sunt, clim lumine per i cui interminati album, cumq; tenebris nigrum terminati perspicui supra contulit deinceps ortum colorum quo scilicet modo albus de niger fiat, suaerit. Et quoniam oriri via
dentur ex mutua admixtione contrariorum modos
exponit, uibus vatij colores ex coagmentatione albi Se nigri prodeunt
Oriuntur portia reliqui colores si albus aterq; sese ita mutuo temperarint, i νterq; Gangustiam e ' ρamiterem cerni nequeat, ille quι ex his concretus es a pectu percipi post. Hic enim neque albur neque niger σιι puteu.Verum cum ille in adi quo genere colous nudus sit neuter illorum dici queat,itaque neci se est, ut sit u mixtus color, O quadam jecies diuersa ab utroque.
Histe proinde existimare licet plures esse colores praeter album o nigrum. Plures inquam proportione. amsi tres O duo ac quatuor vel quovis arto numero m tuo sese temperamini, multimo scentur colores,
19쪽
m vel eo pia vel Diuitate ad euin stia modum ortu urquo concentus lint. colores enim cyti numero totidem in num c currunt quot ipsa nimirum elegans se ratio desiderat, ut in modulationibus videre licet grati simi velut purpureus o puniceus, alis id senus pauci reliquorum νι dentur,qua etiam de ea a pauci sint contentus, caeteri autem e ob res sunt ii,quι numero non apte cohaerent. rosi
troces in numeris Ormies c lores,altos fanὰ inordine costitutos, alios autem nulla serie compositos, modo η puri non sint qui propterea quod non certo numero coagmentatur eiusmodι oriuntur. Hic itaq; duo vnus est ortus colorum GN. 39, Quaedam suapte natura effugiut obtutum oculoruqui si in unum comisceatur cernuntur. Acinum sola quis ne Lynceus quidem ex longo interuallo finge unius miliaris spatium cernere poterit.Quod si cumulantur acini, cumulum per antedictam intercapedine videre poteri mus.itaq; si eodem interiecto spatio aliquid intuemur,& aliquid non cernimus, erum quida adeo perexigui colores, ut soli nullo modo sub aspectum nostrum cadere possint.ille tamen color, qui ex illa mutua coagmentatione colorum quos supra diximus prodii & neutri idem est eoriam qui commiscentur in selum cernedi cadit. vari j ergo ac multiformes
colores proficiscentur ex ea mutua coagmetatione cuquadam proportione albi & nigri qui ob exiguitatem
di angustiam cerni neque sit. Si enim colores extremieque pariterq; ad te peratione couenerint, alter emer pet color, quam cum aliqui redundabunt de alios excedent, immo multi varij i; colores nascentur secundu proportionem eorum qui redii iidant. Non enim similiter color orietu r quado dupla erit proportio albi, &quando se sciuialtera. vel qusuis alia copia maiora adε
sane ratio est quando color niger superat. Q uidam autem colores nascuntur ex his,quae commiscentur quadam proportione de aequa interis,quida vero ex maiore copia simplici prode ut,& illi suaves de pergrati vidEtur, qui cum quadam proportione eorum, quae excedunt oriuntur, cui vero secus mutuo admiscentur, ij persimiles erunt his cocentibus,qui nulla mesura,nullaq; proportione consentiunt. Na cocentus vari j exaudiuntur secudii proportione eoru,qus excedui in modulatione.Ea enim proportio quae est duorum ad unudiapason appellari Iolet de ea,quae est triu ad quatuor diatessaron vocat ut .Quando proinde ictus sonorum a proportione inter se c6senserint, exaudietur omnino quidam strepitus nec numerosus nec canorus. Itide illi colores in eadem proportione comiscentur, qui dicuntur albi de atri,& prae exiguitate non cernuntur,& proportio est trium ad duo, vel quatuor ad duo, . vel trita ad quatuor quado mutuo admiscetur,&temperantur.Et horti color u alij proportione seruata pro de ut, alij aut nulla,qui aut ex pr ritone quada eoru qui admiscentur proficis tur, aspectu delectant,su ues perq; iucundi sunt, quo in numero reponu turpurpureus, puniceus & alij id genus, quin etia quicunq; aspectu oblectare maxime solet ,reliqui vero qui proporti' i. e cotenum nulla suauitate parium aspectui. Iecirco inquit perpaucos colores esse Equibus aspectus capiat voluptate propter eande causam, qua etia pauci
sunt concentus & cantilenae, quq aures delectent,&bene suauit emi; exaudiatur. Nili inquit colloces omnes colores in certis numeris eorum qu admiscentur coaemetaturq; mutuo, ex quibus certo numero cocurretibus in unu proficiscatur colores,& ho tu alios o dine constitutos esse astirmes,alios autem inordinatos, d. statuas suaucs colores ex ea mutua coagmentatione nesci, quae est colorum ordinata recteq; disposita, de reliquos inordinatos ex admixtione mutua eorum
qui non miscentur inter se quadam feririneq; co
dam excedentiam proportione mutuo temperantur sed sine ordine coagmentantur. Varie enim e cem quinque annectere possumus qua varietate multiformes nastuntur colores. Reliquum vocat coagmentationes non puras, quae non sunt similes. Merarenim Ac rq sunt quando unus color admiscetur duobus.his contrariae di non purae sunt, quando duo vel tres uni admiscentur. Tandem hunc unum ese m du multitudinis colorum profert in quo apparet duos colores subiecto esse, 6e multo plures ratione feri, quo etiam comprehendimus ouosdam fuisse, qui colores ita mutuo temperari tradiderunt, ut multitudo eorum videbatur. Videri enim plures colores, se non esse arbitrati sunt. Plures quoq; colores Me modo iudicantur,quando al- Comtiro. ter alterum me vidi νιβcit, quod fand ιnterdum m-ctores faciunt, cs eum clariore colore t Ucuriorem obducunt O aspergum, cupiunt aliquid in aere vel in aqua collaeatum videri. Item velut si quisuapte natura adi paret candidus sed circus o caligine, Hlfumo puniceus videtur quare hoc etiam modo plures ut prius diximus
erut colores. Na bis qui insupraficie inhaerent quidi proportio intercedit cum his, qui in profundo dimetsi sunt.
a idam tamen proportionim nullam habent. Posteaquam opinionem eorum narrauit, qui assi marunt ex coagmentatione albi & ni sti cx teros vita ri colores, secundam introducit opinionem, quae s sunt fatebatur duo genera colorum subsistere alterum bi,alterum autem nigri aesteros vero colores no subsillere, sed videri.Haec opinio ea adduce tur coiectu .ra, quoniam si as ectui occurrit albus si per illum
videre videmur nigrum, idq; vicissim, colores porro medios hec opinio tuebatur videri, horumq; solam visionem consuete. Quo itaq; modo unus color per alterum vicissim apparere queat,& phantasiam quam visum vocantus mutet te cieat, pictorum exemplo explicat,qui primum lineamenta formant colore clariore,deinde extrinsecus circum aspergut colore cbscuriore,& secus colorem videri facit, quam sit, idque tu maxime gerunt,quando quid pia m in aere, vel in aqua videri volunt. Quin etiam sci cum coelum hoe nostruserenum est candidus apparet. sed quando oppletum elisumo, aut caligine, puniceus videtur. Color enim
qui supra pingitur quando ab eo qui suppositus est di
serens erit neuter totus integeiq; apparebit, sed alter ab utrina; videtur Hic modus alter est multitudinis colorum secundum proportionem albi de atri colorum ut videntur, S in causa sunt, ut reliqui cernantur de vi eantur. Si enim color, qui in profundo collocatur cadidiqr fuerit, & ater color insidebit in superficie, ex his visio tertis coloris orictui: si quoque squἡ uterq; color depictus erit, huc alter emerget color & si e hcontra vel qua uis alia proportione eorum copis vel in Wqsundo, rei in superficie collocabuntur colores antedicti, varia erit eorum visio. Hanc demum opini
nem aliam sile a praedicta perspicuum est quoniam
prior coagmentationem eorum ςolorum introduxit,
qui ob paruitatem percipi nequeunt, haec vero copulationem quandam inuehit colorum.quos supra insta pictores deliniunt. Quemadmodum veteres colores fida defluxu esse , tradidιrunt qui sani quicque miretur. ab indi Qx δι' dicere. ta singuli fretiantur necese erit.
Supra duas numerauit opiniones,qus plures colo res ex admixtione albi, de nigri contrariorum videri Astetantur, inter quas intiriecta erat veterum opinio. que modum asserebat, quo cerneret aspectus. Existiamabant veteres a re s cernendis quaedam imagines, R idola eisdem pei sim lia continue manare usque ad
spectum, & hunc solae, quo denisu concre agere 'bant
20쪽
bant animi. Huius sententiae principes extiterunt Democritus & Leucippus qui item addiderut ex coagmentatione eorum colorum,qui prae exiguitate & angustia cerni nequeunt, medios videri colores. Quinetiam in eadem opinionem visus est Empedocles incidisse, de quo paulo ante mentio facta est. Q toniam itaq; non recte sentiunt neq; in illo cerni modo qui ''m potet , resellitur opinio,quoniam per tactu aspecius perciperet obiecta sua, siquidem corpora, illa,que manant a rebus aspectum seriam oportet,qua sententia nihil leuius, nihil absurdius, tamen absurdum non expressit, quod quidem esse conijcio, quia si tactu aspectus cerneret, percipiat calorem, humorem gelu reliquaq; contraria percepta sensu tangendi oportet. Asperius autem nihil eorum percipit,Whoc in loco opinionem consutabimus abjs argumentis.
Vo N i A M satebantur a rebus cernε dis defluxus pro manare ad aspectum usq; si ita concedatur,qui fieri poteit,
ut non celeriter absumatur res cernenda cu ab ea continue auellatur tot cor
pora profluentia ad aspectum' u, si dixeris loco eorum, que praecisa exhaustaq; fuerant, alia succedunt conglutinanturq; quasi resci restaurariq; res aspectabilis videatur, multis sanὰ rationibus improbabitur responsum.Primum cur res cernenda no
per eo refluxu renouatur, ut eius aequa moles perma
neat,& perpetuo conseruetui Quae item causa asserti potest, ut ad perscriptam molem usq; augeatur & diminuatu EDeinde non video quomodo tueri similitudinem possint ea, quq auclluntur, de quae iterum loco eorum conglutinantur. Na opinio tuebitur idola, quae pro manarent ad aspectum per similia figura,& formacum rebus cernenciis esse, qua de causa aspectus colores percipiebat Prstere , s continuus est defluxus ab omni parte rei aspectabilis nimirum quae separantur
intercludent curriculum his,quae accedunt quo minus congregentur & cum re cernenda copulentur vel contra que assivunt arcebunt,& propellent quae accedunt ad coagmentationem.Quomodo ita magno ventorusatia cum ea quae assi uunt exilia sint non delenturi Etenim videmus, cernimusq; stante Borea in eo circulo
quod fingunt.Adde interualli quo labuntur & consuunt ad aspectum nullus erit aspectus, siquidem totidola aciem oculoru occuparint .Quinetiam quid erit Mus cur clausis palpebris non cernitur, cum subtili Cma sint, quae aciem pertingunt oculorum i Clausis.n. palpebris aditus multi qui in oculo insunt certe patebunt,quod intrare poterunti Item cur si res aspeciabilis iungatur oculo supraq; collocetur nihil cernit aspectus, etenim non minus tum concurrunt idola ad acie oculorum, qua cum aberit ab oculis res cernenda Cur etiam aspectus lumen descitat,ut quicq; aspicere valeat 'Accedit quoniam vel aspectus cernit quando imagines confluentes ad aspectum ubi peruenerint illic
morantur, vel quando retro pedem reserunt ad re cernenda,qui si prope oculos commorantur. itaq; inte uallum & curriculum earum aspectus non percipiet si vero tum cernit,quando eo redeunt, unde fluxerunt, primum longum tempus conteret aspectus in cernencis rebus quae longe absunt, cui cotrarium animaduersam est. Neq: adduci possum quomodo interualli vel aeris defluxus pertingens oculu ab aspectu possit percipi quando idolum per idem eurriculum ad acie oculorum traijcitur, & in preditur Primu quomodo tantum aeris pectus capiet Genu quarta est cuiusque
idoli moles, tantum etiam aeris,quae inter rem cernε da Sc aspectum interiecta est percipiatur oportet. D inde vim propellendi aerem idola habebunt.Cu praeterea ventus increbrescit pellantur idola, pellatur aer oportet,quoniam iamdudum compertum est ventos aerem interiectum disiecisse quod si idola subtilissima ictus ventorum excipiunt &s ustinetivi per mlaia eorum aciem ad oculos confluat,quanto magis per aere penetrabit ad oculum usq; quid itaq; erit. quod adaequabit acies oculorum aerem ingrendientem ἰ Quale item iudiciu aspectui dabitur,ut possit discernere molem figuramq; rei vist,si partem solum & tantam molem ab idolo accedente coeperit,quanta continetur pupilla Etenim si saepe n .ultisq; vicibus multa capite; recipit, quomodo,& quamobrem aliam atque aliam idoli partem capit,& non eandem semper & idoli, Aeinterualle duc d si sem per annectitur quidpiam, quae
erit haec compages in aspectu sicut theatrum vel temptu in pereas minutissimas partes, quae ab idolo accedente prosciscentes oculum ingrediuntur, ipsi videre videamur.Qui item illae effigies aliarum rerum, quae seriunt aspectum non peruertent cotinuationem eius
quod prius conlprehedebatur ab oculo, siquidem tot totiesq: idola a re visa ad aspectum istunt in qui quanta est moles pupille aliquid ab ipsa re uniuersa semper aliam atq; aliam ab idolo partem recipiet Neque video item quomodo a lenibus S perpolitis rebus eius figurae idola imaginesq: capere queat,qus ita praecisa vhabeant eminentias,ut res ipsς perpolitae, vel quonam modo δ speculis, vel quomodo illae eminentiae eorumque seruntur in oculo morantur, cum praesertim hς rerum imagines exiles, perq; tenues sint, nec in unu congerantur Quamobrem item v bi parum recesserit vel amota silerit res visa ab eo loco, in quo erat; eaede imagines remanent in aspectu cum his,qus prius ineranti
Quod si aspectura dixeris receptis idolis informari paratioremq; eisci ad videndum profecto res cerni per idola minime tueri holeris. Perspicuum enim est as ectu idolo simillacroq; rerum informatu aliquid aliud videre praeter idolum. Quae itaque & quomodo diceda sint in eos, qui a rebus visis fluere aliquid,& hoe
modo visa cerni dicunt,iam patefecimus. Verum Aristoteles solum monuit non esse consentaneu, ut quemadmodum veteres arbitrabantur animalia cerneret,
quoniam supra demostrauit cernedi sensum ei sci noposse alicuius rei defluxu. Proinde suam opinione sub iunxi quam etiam in commentarijs de anima probauit dicendo.
Q murem multo melius iudicarim interualla inter ii sensum. id quod cadit sub sensum mutatum assciendo a pectum. qua tactu,est defluxu cernendisensum enicere. Sensus aspici edi visis rebus essectus, quemadmodii
obiectis suis qui'; sensis alius,& minimὰ aliquid κε
do vel emittendo liniit.Verum asscitur non quia quedam fluant a rebus subiectis sensui. sed quia perspicuuinteriectum inter rem visam,& aspectum aciu illumi. natum a cernendis rebus id est a coloribus mouetur. Color enim vim ciendi pellucidum habet. Eodem inquam modo actu pellucidum mutatur a coloribus, ut asscitur prssentia eius quod illuminare potest eu pos-st lumen recipere,&illuminari. Perspicuum cum mu tatum aliquo modo & affectum actu a rebus visis speciem est emus,earum rerum confert aciem oculorusimiliter ut accepi cum nec minus ipsa acies pellucitida sit,& cum porro pupilla efiigiem speciemq; rei visae a pellucido acceperit, & primo sentienti obtulerit,
quia meatus resertus de completus est eiusmodi cor--rritum cernit oculus & minimὰ rerum aspectabi-
sum defluxu, persequetur proinde illico absurdu ostendere in quo lapsi sit nitiqui caeteros colores ex admixtione ethi di nigri,qui ob exiguitatem Iub ajectu cadere